Morgunblaðið - 24.09.1971, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 24. SEPTEMBER 1971
Haiti:
Snauðasta land
á vesturhveli jarðar
Einhver uppbygging og nokkrar
breytingar virðast í deiglunni
EFTIR andlát hins alræmda ein-
ræðisiherra á Haiti, Francis
Duvalier, öðru nafni Papa Doc,
í apríl sL hefur ýmislegt verið
að gerast í landinu, sem bendir
til að ákveðin hreyfing sé í
pólitísku lífi landsins. Og eftir
nær þvií tveggja alda kyrrstöðu
virðist sem örli á efinahagslegri
endurfæðingu HaitL Meðal al-
mennings virðist heldur hafa
dregið úr óttanum, sem var ein-
kennandi meðal þeirra og setti
sirrn svip á daglegt líf. Þar með
er þó ekki sagt að sú stjóm, sem
situr að völdum sé ekki harð-
svíruð í meira lagi og hún ætiar
sér áreiðanlega ekki að missa
tökin á íbúunum.
Forsetaembættið gekk í arf til
tvitugs sonar Papa Docs, Jean
Claude, kallaður Bebe, sem er
þekíktur fyrir hóglífi og heldur
litla greind. Frá því hann tók
við völdum hefur hann safnað
að sér aðskiljanlegum ráðgjöf-
um, sem hafa ákveðið hvað hann
gerir og hvað hann segir í þau
fiáu Skipti, sem honum hefur
hiotnazt að fá að ljúka upp
miunni. Áköf valdabarátta í
innsta hringnum hefur verið háð
baik við tjöldin, en það er engu
að siður staðreynd að heldur
hefur verið linað á ógnarstjóm-
inni og það er út af fyrir sig
miericfflegt, að þessi barátta hefur
ekki brotizt út fyrir opnuim tjöld-
um,
SYSTIR FORSETANS
BEIÐ LÆGRI HLUT
Systir Bebe, Marie Denise,
virðist hala farið hallloka út úr
togstreitumni við innanrikis- og
vaimarmálaráðherrann Luokner
Cambronne. Marie Denise hafði
áður látið að sér kveða í land-
inu, en varð síðan að halda á
brott og settist að í París með
eiginmanni sinum, sem var
gerður að sendiherra þar.
Bún kom frá París í fyrra,
þegar heilsu Papa Doc tók að
hraka fyrir alvöru. Hún var þá
skipuð í stöðu einkaritara for-
setans og hélt þvi stanfi fyrst
efttr að Bebe tók við. Eriendir
sérfræðingar eru yfirleitt þeirr-
ar skoðunar, að á siðustu mán-
uðum föður hennar hafi það
verið Marie Denise, sem í reynd
stjómaði landinu og fyrst eftir
að Bebe tók við, þótti flestum
trúlegast að það yrði hún sem
kæmi tffl með að verða valda-
mesta manneskjan á Haiti. Fljót-
iega kam þó í Ijós, að skap
þeirra systkina féll engan veg-
inn saman. Móðir þeirra, Mama
Simone, tók afstöðu með Bebe
og mun mestu hafa ráðið, að
deilumar voru auðvitað minnst
milli þeirra systkina beinlínis,
heldur stóð Luckner Cambronne
að baki Bebes. Áhrif og ítök
hans dirfist enginn að draga í efa
og Mama Simone dirfðist heldur
ekki að ganga í berhögg við vilja
hans. Þær urðu lyktir, að Marie
Denise tók saman föggur sínar
og flaug á vit eiginmianns síns
í Paris nú um miðjan ágúst-
mánuð.
Blaðafulltrúi stjómarinnar,
Ýmsir sérfræðingar hyggja, að
Marie Denise muni ekki gefast
upp við svo búið, og hún muni
reyna, áður en langt um llíður
að endurheimta ítöik siin. Útlitið
fyrir því, að henni takist það
er þó ekki sagt nema í meðal-
lagi bjart.
ÞEIR SEM RAÐA
Meðan hinir raunverulegu
valdamenn voru þanniig að
kljást innbyrðis virðist sem Bebe
forseti hafi að mestu setið auð-
um höndum. Fyrsta kreppan í
Jean Claude Duvalier, kallaður Bebe. Áhrifalaus að því er
er, en eins og isjá ni á í ágætum holdum.
taiið
Catalogne, sem er sagður all-
áhrifamikiil líka vill hins vegar
ekki gefa út neinar yfirlýsingar
um að deiiur hafi verið uppi og
segir hann, að Marie EVenise
hafi þurft að halda á brott í
skyndi, vegna veikinda Sonar
hennar, enda hafi hún aldrei alið
með sér neina drauma í þá átt
að verða rfkjamdi afl og hafa
áhri'f á stjómun Haiti. Þessu
trúa menn varlega, sérstaklega
þeir, sem hafa eitthvað fylgzt
með gangi mála á Haiti.
Forsetahöllin í Port au prince.
forsetatíð hans var leyst án þess
hanin kæmi þar við sögu. 1 ver-
unni er hinn pattaralegi for-
seti fangi í forsetahöllinni sinni,
ásamt með móður sinni. Ör-
lög þeirra hvíla í höndum
Cambronne, Adrians Raymonds,
utanirikisráðherra og bróður
hans, Claude Raymomd, sem er
yfirmaður herafla landsins. —
Catalogne, blaðafulltrúi, sem áð-
ur var getið, hefur að likindum
þó nokkur völd. Á blaðamanna-
fundi með Bebe fyrir nokkru
var það til að mynda hann, sem
svaraði öfflum þeim spurninguim,
sem fréttamenn beindu til for-
setans.
LEIÐIR TIL BÆTTRA
LÍFSKJARA
Um aldamótin 1800 var Haiti
talin eiga glæsilegasta framtíð
fyrir sér allra eyja í Karabiska
hafimu. Viðskipti við Evrópu-
lönd, t. a. m. Frakkland voru í
blóma. Nú er Haiti snauðasta
land á öllu vesturhveli jarðar.
íbúar landsins eru um fimm
miiljónir, langflestir eru bændur.
Níutiiu af hundraði íbúa eru
ólæsir og óskrifandi. Svo mitkil
er hungursneyðin og eyimdin að
meðalaldur manna er aðeins 47
ár — og hefur þó ástandið batn-
að síðan árið 1950, er meðalaldiur
var aðeiins 33 ár. Atvinnuleysið
virðiist vera óleysanlegt vanda-
mál. Samkvæmt skýrslum OAS,
Samtaka Amerífcurilkja, eru
aðeins eitt hundrað þúsund
manns af firmm mfflijónum, sem
hafia fasta vimmu, þar aif eru 40
þúsund, sem eru að einlhverju
leytá við störf í þágu stjómar
landsins. 1 her landsins eru um
12 þúsund manns.
Lamdbúnaður á Haiti er van-
þróaður; sykurframleiðslan, sem
var mjög mikil á Haiti á siðustu
öld, er nú aðeins um 27.500 tonn
á þessu ári og minma heldur em
verið hefur og tffl samanburðar
má geta þess að sykurfram-
leiðsla í mágrannaríiki Haiti,
Dóminiikanska lýðveldinu er 650
þúsund tonnum mieirL Kaffirækt
er í lágmarki og svo mætti lengi
telja. Það leiðir af sjálifu sér að
jafiravel þeir iukkunnar pamfílar,
sem hafa vinnu i þessu eymdar-
inmar landi, búa einmig við sult
og seyru. Það kailast bærilegt
fyrir daiglaumamanm að hafa í
kaup tvo dofflara á dag og fer
alveg niður í 80 sent og er það
raunar algengara.
Vaidhafamir á Haiti gera sér
full'komlega grein fyrir því, að
stórkosfclegra átaka er þorf, bæði
á sviði efnahagsmála og félags-
mála. Árurn saman hef-ur ekkert
verið aðhafzL En til að koma
fram umbótum þarf geysilegt
fjármagn og framkvæmdavilja.
Þó svo að heffldarframleiðslu-
auikninig hafi orðið 4% á þessu
ári hrekkur það skammt. Því
hafa ibúamir enn ekki orðið
áþreifaniega varir við fögur
fyrirheit núverandi stjómar um
stórkostlegar iifskjarabreyting-
ar.
Ekki er vafi á því að Haiti-
búar binida mikiar vonir við að
þeim takist á næstu árum að
laða ferðamenn til landsins og
það gæti auðvitað orðið lamdinu
gífurleg lyfitistöng. John F.
Kennedy, fyrrverandi Banda-
ríkjaforseti, bamnaði alla efna-
hagsaðstoð við Haiti árið 1963,
vegna ógnarstjómar og einræð-
is, sem þar rikti og síðam hefur
Haiti verið nánast lokað land
fyrir Bandaríkjamenn á svipað-
an hátt og Kúba. Það er ekki
fyrr en nú á allra síðustu árum,
að Bandaríkjamienn eru farnir
að kama aiftur til Haiti. Á sl.
ári komu 63 þús. ferðamenm
þamigað. Sé miðað við Puerto
Rico má geta þess að þangað
komu 1,2 miffljónir ferðamanna
og til Jamaica kom hálf mfflljón.
BEÐIÐ UM EFNAHAGS-
AÐSTOÐ
Talij er öruiggt, að Papa Doc

WÍBmmÉÉML

Marie Denise Duvalier.
hafi á síðustu æviárum sínum
freistað þesis að fá efnaihaigsað-
stoð frá fjölmörgum löndum.
Þessi viðleitni hefur ekki borið
umtalsverðan árangur, en vænta
má þess að nýju valdhafamir
munu sjáifsagt fúsir til að leggja
hart að sér og draga tatevert úr
harðýðgi og ógnarstjóm, ef það
gæti orðið til að önnur lönd
fengjust tffl að hlaupa undir
bagga. Heyrzt hefur að stjórnin
í Washimgton sé fús að ganga í
ábyrgð fyrir Haitimenn, svo að
þeir geti fengið vopn til að berja
á skæruliðuim, sem hafa látið að
sér krveða í au kn um mæli.
Stórblaðið The New York
Times telur að ástæðan fyrir því,
að BEindarikjamenn séu að ihuga
þetta með velvilja sé að Banda-
ríkjamenn þurfa á stuðningi
Haitis að halda innan OAS, en
í samtökunum er haldið uppi
vaxandi áróðri fyrir þvi að af-
létta öllum hömium og refsiað-
gerðum, sem hafa verið í gildi
gegn Kúbu.
Haiti mun sjálfsagt ekki hika
við að gera slikan samning, þar
sem þeir eiga með því fjárvon.
Það kæmi einnig til með að auka
Framh. á bls. 1*
Verkamenn á Haiti eru sennilega þeir lægst lannuðu í heimi
raunar geta þeir fáu lirósað happi, sem liafa vinnu.