Morgunblaðið - 08.10.1971, Qupperneq 18

46
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. OKTÓBER 1971
Hjónin á Hamarsheiði
I»orb,jörg: Erlendsdóttir.
Fædd 7. nóvember 1879.
Dáin 10. desember 1969.
Jóhann Kolbeinsson.
Fæddur 26. september 1883.
Dáinn 26. júU 1971.
Um síSustu aldamót var gamli
tíminn ennþá hér á landi. Bænd
umir voni máttarstólpar þjóðfé-
lag-sins, allir samtaka í því að
nýta til hins ýtrasta gæði lands
ins, eftir því, sem þeir höfðu að-
stöðu til. Aldagömul sambúð
þeirra við húsdýr landsins laut sér
sérstökum lögmálum, sem öll
hnigu í þá átt, að maður og
skepna ynnu sameiginlegan sigur
í hinni hörðu og oft tvísýnu lífs-
baráttu. — Á þessu tímabili
bjuggu í einni af fegurstu sveit-
um landsins, Gnúpverjahreppi,
bændumir Kolbeinn Eiríksson í
Stóru-Mástungu og Erlendur
Loftsson að Hamarsheiði. Þeir
voru báðir góðir bændur og mikl
ir fjallleitarmenn. Kolbeinn var
með stóran barnahóp, en Erlend
ur átti eina dóttur. Örstutt leið
var á milli bæja þeirra og mátti
heita greiðfær og sér milli bæj-
anna. Gamlir götuslóðar, sem enn
þá sjást, gefa til kynna, að oft
hefur verið farið bæja á milli,
og mörg sporin hafa börnin átt
þessa leið. Hvenær þau tókust
fyrst í hendur sem elskendur
dóttirin frá Hamarsheiði og einn
sonanna frá Stóru-Mástungu veit
ég ekki, enda helg minning, sem
dó með þeim.
Árið 1909 gengu þau í heilagt
hjónaband Þorbjörg Erlendsdótt
ir og Jóhann Kolbeinsson og sett
ust að á Hamarsheiði, þar sem
Jóhann tók við búsforráðum.
Hann keypti skömmu síðar jörð
ina af eiganda hennar, Kristínu
í Nesi á Seltjarnarnesi og byggði
fljótlega hús það, sem ennþá er
búið í. f»au kunnu þá þegar
bæði vel til búverka, auk þess
hafði Þorbjörg 2 árum áður lært
ljósmóðurfræði, og stundaði hún
það starf í sveit sinni um 35 ára
skeið. Heimili þeirra varð fljótt
stórt, þar eð faðir og fósturmóð-
ir Þorbjargar settust að hjá
þeim, og einnig síðar foreldrar
Jóhanns, og voru þau öll í skjóli
þeirra til dauðadags. Börn eign-
uðust þau 6, sem öll eru á lífi
og búsett í sveitinni. Fljótt kom
i ljós, að Jóhann var mjög dug-
andi bóndi og til forustu fallinn.
Hann var á bezta skeiði ævi
sinnar mjög mikill heyskapar-
maður, fjármaður góður og mik-
ill ferðamaður, enda átti hann
ætíð góða hesta. Hann var til
margra ára fylgdarmaður séra
Ólafs á Stóra-Núpi, auk þess
sem hann þurfti ætíð að vera við
því búinn að fylgja konu sinni,
þegar hennar var vitjað, og oit
var hann fylgdarmaður ferða-
fólks um óbyggðir. Þá eru eftir
ótaldar þær ferðir, sem hann var
þekktastur fyrir og sem senni-
Afgreiðslustarf
Piltur eða stúlka óskast í Ijósmyndavöruverzlun.
Einhver reynsla í meðhöndlun Ijósmyndavéla æskileg.
Tilboð, merkt: „Reglusemi — 3223" óskast sent afgreiðslu
Morgunblaðsins fyrir 11. þessa mánaðar.
Tilboð óskast
í fótksbifreiðar er verða sýndar að Grensásvegi 9 miðvikudag-
inn 13. október klukkan 12—3.
Tilboðin verða opnuð í skrifstofu vorri klukkan 5.
Sölunefnd vamarliðseigna.
Keilavík - Byggingnlóðir
til sölu þrjár byggingalóðir á góðum stað í Keflavík.
Lóðunum fylgir 130 fm verkstæðishús, sem ekki þarf að rífa
þótt byggt sé.
FASTEIGNASALA VILHJALMS OG GUÐFINNS.
Vatnsnesvegi 20. — Símar 1263 og 2376.
lega veittu horaum mesta gleði,
en það voru leitir um afrétt
Gnúpverja. Þar var hann um ára
tuga skeið allra manna kunnast-
ur, enda hrifist af sögunum um
slíkar ferðir ailt frá bamæsku.
Á þeim afrétti var hann fjall-
kóngur um 35 ára skeið. Sjá'lfur
segir hann meðal annars í „Göng
ur og réttir“, 1948. „Mér finnst
afrétturinn eins og góður vinur,
þvi betur sem ég þekki hann,
því meiri unað og fegurð hefur
hann mér að bjóða.“
Hann vann einnig mikið að fé
lagsmálum, var lengi í hrepps-
nefnd og sóknarnefnd og hafði
mikinn áhuga á skóla- og stjóm
málum.
Ég og min fjölskyida kynnt-
umst ekki þessum mætu hjónum,
fyrr en þau voru komin yfir sjö-
tugt og höfðu lokið sínu aðal
dagsverki, en þau voru þó bæði
vel hress. Síðan voru börn okk-
ar hjá þeim samfellt í 14 sumur.
Sóiveig í 5 sumur, og síðan Sig-
valdi í 9 sumur, og margoft höf-
um við gist þeirra heimili, svo
að við eigum þeim margt að
þakka.
Ekkert ytra skrauit, hvorki
mikil húsakynni né dýr húsgögn,
gerði heimili þeirra áberandi, en
hlýtt viðmót mætti manni í bæj-
ardyrunum og þegar inn var
komið ríkti glaðværð, þar sem
allt var mettað af þjóðlegum fróð
leik, enda bðk í hverju homi.
Gest fann maður sig þar aldrei,
heldur sem einn af heimamðnn-
um, þegar var setzt að borði með
þeim og teknar upp umræður
um bækur eða búskap í sveitinni.
Þorbjörg var þá fyrir nokkuð
mörgum árucm hætt ljósmóður-
störfum, sem hún hafði leyst far
sællega af hendi, og sást nú lítið
utandyra, en hún var alltaf glöð,
oftast rauiandi, enda vel músík
ölsk og oftast með bók eða
prjóna miili handanna. Hún
kenndi bömum, sem á heimilið
komu sögur, kvæði og lög. Henni
fylgdi ætíð friður og öryggi, sem
gaif heimili þeirra þá kjölfestu,
er öll heimili þyrftu að eiga, en
sem því miður vantar svo víða.
Jóhann var hressi'legur, gam-
ansamur og barngóður, enda oft
böm á heimili þeirra, og sum
langtímum. Hann var sílesandi,
hafði brennandi áihuga á lands-
málum og fylgdist vel með,
manna bezt að sér um sauðfjár-
rækt, mjög veðurglöggur og rat
vls, og þótt hann næði 87 ára
aldri var hann alltaf ungur í
anda. Þannig voru þau bæði sam
sti'llt í því að gera heimili sitt
hlýlegt og aðlaðandi, gestrisin í
beztu merkingu þess orðs, og
þennan eiginleika hafa börn
þeirra eignazt í ríkum mæli. Síð
ast ræddi ég við Jóhann hálfum
mánuði áður en hann dó, þá var
hann sæmilega hress og sagði
mér þá, að til 80 ára ald-
urs hefði hann gengið til allra
verka. Við ræddum um heyskap
Sigríður Halldórs-
dóttir Mannskaðahóli
— Minning
Miðvikudaginn 8. sept. s.l.
var jarðsett að Hofi á Höfða-
strönd húsfrú Sigríður Halldórs
dóttir, Mannskaðahóli, að við-
stöddu fjölmenni. Hún andaðist
á héraðssjúkrahúsinu á Sauðár-
króki 2. sept. s.l., eftir stutta
legu þar. Sigríður fæddist að
Grófargili í Seyluhreppi 8. sept.
1877. Foreldrar hennar voru
hjónin Halldór Einarsson bónda
í Krossanesi Magnússonar
prests í Glaumbæ og Sigriður
Jónasdóttir frá Holtskoti í sama
hreppi.
Sigriður ólst upp með foreldr
um við mikla fátækt, en i glöð-
um og góðum systkinahóp, við
barnaleiki og léttan söng, en
vinnu, þegar henni óx ald-
ur, eins og þá var títt. Heimilis
bragurinn var léttur og hlýr,
guðstrúin örugg og einlæg.
Áhrif uppeldisins mótuðu ungu
stúlkuna og urðu henni drjúgt
vegarnesti, sem entist henni
langa lífdaga. Milli fermingar
og tvítugs dvaldist Sigríðyr all-
lengi á Marbæli í Langholti lijá
frænku sinni Sigurlinu Magnús
dóttur, var það myndar- og
efnaheimili, reglusemi í hví-
vetna, góður skóli fyrir ungar
stúlkur.
Þegar Sigríður var 27 ára göm
ul batt hún tryggðir við ungan
sveitunga sinn, myndarlegan
valinn dreng og hraustmenni
mikið, Jón Jónsson frá Skin-
þúfu — nú Vallanes. — Þau
hófu búskap á Vatni á Höfða-
strönd árið 1905, en fluttust það
an að næsta bæ, Mannskaða-
hóli, árið 1910 og bjuggu þar
samfleytt til ársins 1952 að Jón
andaðist 16. marz það ár. Bú-
stofn þeirra var ekki stór i
fyrstu, en þau voru auðug af at
orku, viljafestu og bjartsýni.
Höfðaströndin var talin harð
býl í þá daga, en Vatn og Mann
skaðahóll eiga land að Höfða-
vatni, þar hefir jafnan verið góð
silungsveiði og einnig skammt
að fara til sjávar og fiskveiða.
Jón var ötull að draga björg í
búið, svo að jafnan var gnótt í
búri og kjöllurum.
Jón hirti vel um fénað sinn
og hafði gott gagn af honum,
sérstaklega áttu þau góðar og
fallegar kýr og lagði húsmóðir-
in mikla rækt við þær. Sigrið-
ur var hyggin og nýtin búkona,
starfsöm og hagvirk. Lærði hún
fatasaum hjá Eufemíu systur
sinni á unga aldri, kom það
henni vel síðar.
Húsakynni voru léleg á Hóli,
eins og víðar á þeim árum, en
umgengni húsmóðurinnar var
þannig, að maður fann aldrei til
þess, að gamli torfbærinn væri
erfiður bústaður barnmargri
fjölskyldu. Þannig mótaði hún
umhverfi sitt, voru þau hjónin
samvalin í þvi sem öðru.
Sigríður var vel meðalkona á
hæð, grönn og beinvaxin, mynd
arleg, fastlynd og trygg, en
vandaði val vina sinna og var
traustvekjandi við kynningu.
Hún helgaði sig fjölskyldu sinni
í einu og öllu, hún skildi það
vel að mótun æskunnar verður
svo bezt af hendi leyst, að móð-
irin sé hinn trausti leiðtogi og
líknandi hönd, hjá henni var ör
yggið, friðurinn og skjólið.
Hinn fórnandi móðurfaðmur
hennar var alltaf opinn bömun-
um hennar, hún rækti sitt móð
urhlutverk samkvæmt dýpsta
og göfugasta eðli góðrar konu.
Gestrisni var mikil á Hóli,
bóndinn viðlesinn og fróður,
bæði voru þau hjón veitul og
höfðu yndi af gestakomu, var
oft glatt á hjalla í baðstofunni
á Hóli, og fann þá enginn að
þröngt væri setið.
Sigríður var heilsulítil lengi
frameftir ævi, þjáðist af maga-
sári, en komst yfir þau veik-
indi. Jón maður hennar varð að
Húsnœði
óskast fyrir skrifstofur og vörugeymslur.
Æskileg stærð 300 fermetrar.
Upplýsingar í síma 17374 á skrifstofutíma.
inn, nýju stjómina og það sem
var efst á baugi. Bjami bróðir
íhans, sem nú er einn á Lífi sinna
systkina, kom þann dag í heim-
sókn, stytztu leið á milli bæjanna,
eins og hann hatfði gert frá barn
æsku. Þeir voru hressir og kátir
bræður.
Sólin hellti geislum sínum yfir
kirkjuna og Jdrkjugarðinn á
Stóra-Núpi, þegar vinir hans,
bændumir í sveitinni, létu
kistu hans síga djúpt í þá frjóu
mold, sem haHn hafði helgað l'íf
sitt. Nú var hann lagður tii
hinztu hvíldar við hlið konu
sinnar, sem hann unni svo mjög.
Við gis.tum á Hamarsheiði nótt
ina eftir, eins og svo oft áður,
þar sem allt var bundið minning
um um 60 ára starf þessara góðu
hjóna.
Sólveig dóttir okkar svaf í
baðstofunni, eins og ætíð áður.
Um nóttina fannst henni amma
koma og breiða ofan á sig, en
það var hún vön að gera.
Við þöktoum þeim báðum af al
hug afa- og ömmuhlutverk við
börn okkar og órofa vináttu.
Við vottum öllum börnum
þeirra, tengdafólki, Bjama bróð
ur Jóhanns og öðrum skyldmenn
um einlæga samúð,
Fækkar þeim, sem áttu að,
er aflraun skyldu glíma,
götuslóða, vörðu, vað,
Visa fyrri tíma.
Jón Gunnlaugsson.
líða mikil veikindi um 2ja ára
bil siðari hluta ævinnar. Eldri
börnin voru þá komin í burtu,
en þau hjón áttu góða nágranna
og er á engan hallað þótt Birni
í Bæ sé sérstaklega þökkuð
hjálpin, sem veitt var af mikl-
um drengskap.
Þeim hjónum varð 8 barna
auðið, eru þau: Eufemía, gift Sig
mundi Baldvinssyni, búsett á
Hofsósi. Halldór, veiktist 2ja ára
af lömunarveiki, varð ósjálf-
bjarga, dó 21 árs. Björn, fv. hús-
vörður Miðbæjarskólans í
Reykjavik, kvæntur Jóhönnu
Bjarnadóttur, dáinn 1970. Garð-
ar, skólastjóri Hofsósi kvæntur
Guðrúnu Sigfúsdóttur. Anna
ekkja búsett í Reykjavík, var
gift dönskum húsasmíðameist-
ara. Ragnheiður, gift Jóni Þor-
steinssyni bónda í Mýrarkoti,
Hofshreppi. Sólveig, gift Agli
Jóhannessyni, búsett í Kefla-
vík. Halldór, bóndi Mannskaða-
hóli, kvæntur Lilju Egilsdóttur.
Á yngri árum hafði Sigríður
góða söngrödd og hafði alla tíð
yndi af söng, var mjög næm á
lög og meðferð þeirra. Hún bjó
allan sinn búskap í nánd við sjó
inn, hún heyrði báruniðinn
heim til sín, hún fann skyld-
leikann með bárunni og mann-
lífinu og lagið „Bára blá“ var
hennar hugþekkasta lag. Fram-
vinda tímans er eilíf, ævi
mannsins rís og hnígur eins og
báran bláa við sandinn, sem
verður til og deyr.
Nú er ævi Sigriðar hérna meg
in hnigin í tímans eiiífa haf. Ég
flyt þér, systir mín, hjartans
þakkir fyrir ættræknina og syst
urkærleikann, fyrir tryggð og
ástúð við fjölskyldu mína. Við
fögnum því að þú nýtur nú
leiðsagnar vinanna þinna á nýj-
um áfanga lífsins.
Bjarni Halldórsson, Uppsölum.