Morgunblaðið - 28.10.1971, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. OKTÓBER 1971

Oddur Ölafsson á Alþingi:
TEKIÐ SÉ TILLIT TIL ÞARFA
FATLAÐS FOLKS
viö hönnun bygginga og
gerð skipulags
Jón Árnason í ræðustóli, en Eysteinn Jónsson, forseti sameinaðs
liinfís í baksýn. (Ljósm. Kr. Ben.).
Friöjón Þóröarson á Alþingi:
Sjómenn njóta ekki
nægilegrar réttar-
verndar í slysatilvikum
Á FUNDI neðri (leildar Alþingis
sl. þriðjudafí gerði Oddur Ólafs-
son grein fyrir þingsályktunar-
tillögu sinni uni ráðstafanir til
þess að auðvelda uniferð fatlaðra
og sagði m. a., að ef tillagan
leiddi til þess, að uinferð fatl-
aðra yrði gerð auðveldari, niundi
það auka nýtingu á orku ein-
staklinganna og auka jafnrétti
þegnanna á sama tínia og það yki
lifljíiamingjii fjölda fóiks. Tillög-
unni var visað til síðari iiniræðu
og allsherjarnefndar.
Oddur Ólafsson sagði m. a.:
Tillagan fjallar um mál, sem vek
ur vaxandi athygli víða um heim.
Þegar Roosevelt var forseti
Bandaríkjanna var þeirri þjóð
ljóst, að þeir, sem voru í hjóla-
srtóium, gátu líka verið nýtir
þegnar, en henni var það líka
ljóst um leið, að mikið vantaði
á, að þjóðfélagið byggi að þeim
í FYRIRSPURNATÍMA á Al-
þingi sl. þriðjuadg svaraði sam-
gönguráðherra fyrirspurnum
Benedikts Gröndals varðandi
samgöngumál á Vesturlandi.
Fyrirspum Benedikts Grön-
dals (A) til samgönguráð-
herra, var í fjórum liðum og
svaraði ráðherra, Hannibal
Vaidimarsson þeim svo:
1. Hvenær lýkur þeirri rann-
sókn á samgöngumöguleikum yf-
ir Hvalfjörð, sem ákveðin var
með þingsályktun 18. apríl 1967?
Ráðherra sagði, að niðurstöður
ættu að geta legið fyrir snemma
á næsta ári og verið tiltækar,
þegar samin yrði vegaáætlun
fyrir árin 1972—’75 á þessu þingi.
2. Hvenær lýkur undirbúnings
rannsóknum vegna brúargerðar
yfir ósa Hvítár hjá Borgarnesi?
Ráðherra sagði, að unnið væri að
frumsamanburði á kostnaðar-
hlið og tæknihlið þess að fara
með veginn yfir Borgarfjörð frá
Seleyri að Borgarnesi eða fyrir
botn Borgarfjarðar. Ef fyrri kost
urinn yrði valinn, væri ljóst, að
framkvæma þyrfti miklar viðbót
arrannsóknir, þar sem slík vega
gerð gæti haft áhrif á vatns-
stöðu fjarðarins og þar með á
ýmis hlunnindi, svo sem laxveiði
og á landnytjar. Sagði hann, að
rannsóknum ætti að Ijúka fyrir
næstu áramót, en úrvinnsla
gagna og hugsanleg lausn gæti
hugsanlega legið fyrir á önd-
verðu næsta ári.
3. Hvenær verður varanlegt
alitlag lagt á hraðbrautir út frá
Akranesi og Borgarne3i? Ráð-
herra sagði, að ekkert fé væri
ætlað til þess í vegaáætlun. Það
færi eftir ákvörðun Alþingis.
4. Er undirbúningur hafinn að
nauðsynlegum endurbótum, sem
gera verður á veginum frá Borg-
amesi til þéttbýliskjarnanna á
norðanverðu Snæfellsnesi í sam-
bandi við Heydalsveg? Ráð-
herra sagði, að Heydalsvegur
yrði opnaður fyrir umferð í lok
þes9a árs, þótt hann væri ekki
eins og öðrum þegnum. Ráðstaf-
anir til þess að gera umferð
fatlaðra auðveldari er fyrst og
fremst skipulagsatriði eða bygg-
ingarfræðilegs eðlis. Þeir um-
ferðarþröskuldar, sem einkum
torvelda fötluðum að komast
leiðar sinnar, eru m.a. kantstein-
ar við gangstéttir, illa staðsett
bílastæði, tröppur við inngangs-
dyr, skortur á lyftum í margra
hæða húsum og ótal margt
fleira, þar á meðal sú staðreynd,
að mjög viða eru dyr inn á
snyrtiherbergi mjórri en 80 sm
og því útilokað fyrir hjólastóla-
fólk að hagnýta salemin. Þetta
virðist kannski í ykkar augum
ekki stórmál, en þau geta ger-
breytt lífsviðhorfi þessa fólks og
einmitt þetta atriði takmarkar
umferðarmöguleika fatlaðra
mjög mikið. Til þess að geta lif-
að sem eðlilegustu lifi er fötluðu
fullgerður. Hann sagði, að á
þessu ári lyki fyrsta vegakaflan-
um af fimm um Borg á Mýrum
á leiðinni frá Borgarnesi til Hítar
ár. Ekki sagði hann, að lægi fyrir
fullkominn samanburður á því,
hvort Álftafjörður yrði brúaður
eða vegurinn lagður inn fyrir
Álftafjörð á Skógarstrandar-
vegi. Ljóst væi'i þó, að brú yfir
fjöðinn væri mun dýrari, en á
móti kæmi að hún stytti leiðina
um 5.5 km.
Jón Árnason (S) lagði áherzlu
á, að nauðsynlegt væri að flýta
rannsóknum á því, á hvern hátt
væri bezt komið fyrir samgöng-
um yfir Hvalfjörð, en þær hefðu
nú staðið yfir síðan 1967 og verið
veitt fé til þeirra á fjárlögum.
Hann benti á hina miklu flutn-
inga milli Akraness og Reykja-
víkur og kvað hér um stórmál að
ræða, og því nauðsynlegt, að
niðurstöður um frambúðarlausn
lægju fyrir sem allra fyrst. Taldi
hann, að hraðskreið bílferja yrði
þar til að koma.
í sambandi við 4. fyrirspurn-
ina sagði alþm., að gera þyrfti
miklu meiri rannsóknir og endur
byggingar á þjóðveginum heldur
en bara vestur að Heydalsvegi.
Þar fyrir vestan lægju geysi-
þýðingarmiklir vegir, sem yrði
að endurbæta og þyldi víða enga
bið að þeir yrðu undirbyggð-
ir á ný.
Friðjón Þórðarson (S) sagði,
m.a. að hægt miðaði samgöngu-
málum á Vesturlandi og mikið,
sem fyrir lægi. Þó mætti ekki
gleyma því að á þessu ári hefðu
a.m.k. náðst tveir merkir áfangar
í vegagerð á Vesturlandi. í
fyrsta lagi Útnesvegur, fyrir Jök
ul úr Breiðavík að Hellissandi,
og í öðru lagi Heydalsvegur, sem
opnaður yrði innan skamms
og þegar væri byrjað að aka.
Þá minnti alþm. á, að hann
hefði flutt þingsályktunartillögu
1968 um athugun á brúargerð yfir
Álftafjörð og bað samgöngu-
ráðherra að hraða þeirri athug-
un.
fólki nauðsyn að geta ferðazt um
innan húss og utan. Það þarf að
geta notið þjónustu almennings-
stofnana, komizt hjálparlaust í
skóla, á vinnustað, í verzlanir,
í lelkhús o. s. frv. Háar tröppur
framan við anddyri slíkra stofn-
ana gera það að verkum, að
þetta fólk verður hjálparþurfi.
Það er því fullkomin nauðsyn,
að þau ákvæði komist inn i lög
u»m byggimgar og inn í bygging-
arsamþykktir sveitarfélaga, að
tekið sé tillit til þarfa fatlaðra
við hönnun bygginga og gerð
skipulags. Slikum umbótum fylg
ir oft iítill kostnaðarauki. En
enda þótt um kostnaðara-uka
kunni að vera að ræða, þá verð-
ur að hafa það í huga, að nýt-
ing mannvirkjanna eykst og verð
ur fullkomnari.
Um síðari hluita till. er það að
segja, að lagfæring á eldri bygg-
ingum kostar að vísu allmikla
fjármuni. Aftur á móti eigum
við fjölda einstaklinga, sem
verða að fara um í hjólastól.
Margir þeirra eru nýtir þegnar,
er vinna merk störf í þjóðfélag-
inu. Daglega angra þessar hindr-
anir hjólastólafólk, valda því
kostnaðarauka og vama því, að
hæfileikar þess nýtisit til fulln-
ustu í þjóðfélaginu. Umbætur á
eldri byggimgum mundu því hafa
mikla þýðingu og þótt ekfci megi
vænta þess, að bætt verði úr til
fulls, þá mætti vafalaust ná ali-
miklum árangri á fáum árum.
Fatlaðir eru margir í okkar þjóð
félagi. Þeir eru fatlaðir af ýms-
um ástæðum, og þeir eru á öll-
um aldri. Börn fötluð frá fæð-
ingu eru mörg hjá okkur og
þrátt fyrir aukna þekkingu á or-
sökum slíkra örkumla tekst etoki
að fækka tilfellunum. Slysaör-
yrkjum fer stöðu-gt fjölgandi og
öl'l þekkjum við ástæðurnar fyr-
ir því. Allmikill fjöldi af fólki er
fatlaður vegna sjúkdóma í mið-
taugakerfi og sumir lungna- og
hjartasjúklingar ferðast um í
hjólastólum árum saman. Blind-
ir og heyiTiardaufir þurfa lika
sínar sérstöku aðstæður í um-
ferðinni.
Meðalævi okkar er að lengjast
og þess vegna er vaxandi fjöldi
aldraðra í þjóðfélaginiu. Og nú
leggst gamla fólkið ekki í kör
lengur; með þvi að nota staíi,
hækjur, hjólastól og öll hjálpar-
tæki, þá tekst því að vera sjálf-
bjarga miklu lengur en áður. —
Loks er það vaxandi fjöldi sjúld-
inga og slasaðra, sem þarf að
nota hjólastóla nokkrar vik-
ur eða nokkra mánuði. Þetta
fólk þarf oft að dvelja í dýrum
sjúkrahúsum lengur en ella
vegna umferðarhindrana i og
kringum heimilin. Stefna nútima
samfélags er að skapa sem filest-
uim sem bezt Mfskjör. Það er
hins vegar lítill grundvöllur fyr-
ir góðum Mskjörum fyrir þá,
sem etotoi geta komizt ieiðar sinn-
ar hjálparlaust. Leiði þessi till.
til þess, að umferð fatlaðra verði
gerð auðveldari, þá mun það
auka nýtingu á orku einstakling-
anna og auka jafinrétti þegnanna
á sama tíma og það eykur lífs-
hamingju fjölda fólks.
Lagafrumvarp:
Tryggingar taki
til tannlækninga
FRÁM er komið á Álþingi frum-
varp til laga um breytingar á
lögiim nni almannatryggingar í
þá átt að sjiikrasainiiigin greiði
FRIÐJÓN Þórðarson gerði í gær
á fundi noðri deildar grein fyr-
ir friimvarpi, sem liann flytur
ásamt Pétri Sigurðssyni um
breytingu á siglingalöguniim.
Höfuðbreytingin er í því fóigin,
að lögfest verði, að sjómaður,
som verði fyrir slysi, öðlist bóta-
rétt, án tillits til þess, með liverj
um hætti tjónið liefur borið að
liöndum, nenia hann sé nieðvald-
ur þess «ða nieðábyrgur. Frum-
varpiuu var vísað til 2. umræðu
og sjávarútvegsniálanefndar.
Friðjón Þórðarson sagði í upp-
hafi máls sins, að meginrök
þess, að frumvarpið yrði sam-
þykkt, væru þau, að sjómenn,
sem yrðu fyrir s'Iysi við störf sín,
nytu ekki nægilegrar réttarvernd
ar samkvæmt gildandi skaðabóta
reglum. Fébótaábyrgð útgerðar-
innar nú er háð því, að útgerð-
in eigi sjálf sök á tjóninu eða
Á FIJNDI neðri deildar Alþingis
i gær var tekið til 1. iimræðu
frumvarp ríkisstjórnarinnar til
breytingar á liigiim iun inn-
flutning biifjár. Frunnarpið er
samið af nefnd, er fráfarandi
landbúnaðarráðlierra skipaði
1969, en í henni áttu sæti: Páll
A. Pálsson yfirdýrala>knir, Guð-
mundnr Jónsson skölastjóri og
Ölafur E. Stefánsson ráðiinaut-
ur. Landbúnaðarráðlierra, Hall-
dór E. Sigurðsson gerði grein
fyrir frunivarpinii, en síðan var
því án frekari umræðna visað til
2. umræðu og landbtinaðarnefnd-
ar.
Halldór E. Sigurðsson rakti í
upphafi máls síns sögu holda-
nautarræktunar hér á landd og
sagði m. a., að vegna mikillar
tannla‘kningar allra undir 20 ára
aldri.
1 greinargerð með frumvarp-
inu er látin í ljós von um, að
smám saman reynist unnt að
láta tryggingar ná til al'lra tann-
lækninga. Hér sé aðeins stigið
fyrsta skrefið með því að láta
þær ná til yngri manna en 20
ára.
Flutningsmaður frumvarps
jx.-s.sa er Pétur Pétursson.
að reka megi orsakir þess til
hennar. Nefndi alþingismaður-
inn síðan dæmi þess, að sjómað-
ur varð fyrir slysi án þess að
búnaði skips eða óvarkárni yfir-
manns yrði um kennt. 1
hæstaréttardómi frá 1965 var
komizt að þeirri niðurstöðu, að
slysið hefði verið svonefnd ó-
happatilviljun og varð sjómað-
urinn því að bera tjón sitt sjálf-
ur.
Alþingismaðurinn kvaðst vita,
að tryggingaiðgjöld hvíidu
þungt á útgerðinni. Þrátt fyrir
það yrði ekki fram hjá því koni-
izt, að mikið skorti á nægiíegt
öryggi sjómanna í þessum efn-
um. Hin nýríka íslenzka þjóð. á
ekki að telja það eftir sér gð
skoða þetta mál, sem svo mjög
snertir hag islenzkra sjómanna,
sagði alþingismaðurinn að lok-
um.
skyldleikaræktunar hefði hol'da-
niautablendningarnir hér á lamdi
ekki nægan vaxtarhraða. Hins
vegar hefði fengizt góð reynsla
af slíkri kynblöndun og ýtti það
undir kröfumar u-m innflu'tning
sæðis úr Galloway-nautum, enda
hefði ný tækni opnað nýja mögu
lei'ka með djúpfrystingu.
Síðan sagði hann, að í frum-
varpinu væri gert ráð fyrir
stramigari reglum um inn'flutning
á sæði en þekktdsit noktouirs stað-
ar i heiminum. Ekki sagði hann
endanlega afráðið, hvar sóttvam-
arstöð ríkisins yrði, en við stað-
arvalið yrði höfð hliðsjón aí
kostnaðinum við að koma slíkri
stöð upp og af því hversu auð-
velt væri að koma sóttvörnum
við. Hann sagði, að góð reynsla
veeri hér á Galloway-kynimu. —
Engin vandkvæði væru á því að
blanda það íslemzka stofninum,
og það væri harðgert og nægju-
samt.
Ætlunin er að hafa 12 islenzk-
ar kýr á sóttvamarstöðinni og
flytja inn sæði úr 6 Ga'lloway-
nautum, sem endaast ætti í 2 ár.
Eftir 10—12 ár sagði ráðherra að
búið yrði að koma upp allhredn-
um stofni, an sæðd væri hægt að
fá úr sótt va rna r.st öðinni eftir 3
ár.
Fyrirspurnatími á Alþingi:
Rannsóknnm á sam-
göngumöguleikum
yfir Hvalfjörð að ljúka
Verður innflutningur
á Galloway-sæði
leyfður bráðlega?