Morgunblaðið - 03.11.1971, Qupperneq 17

MORGUNBLA.Ð[Ð, MIÐVIKUDAGUR 3. NÓVEMBER 1971
17
Þ j óðin, sem ekki var spurð
Hvað vilja íbúar Formósu?
Uínhow+i%r*»ibfsu0
(Foechow) pjichwonnr
•Gys {V«v
Lungyen
Yungchun já\
Namoa
.1iisSr /
s *
I • * / l
Oi, < I
/ '*• / {
K'-fá,hon]
/(aohsiung
c=$yd.Jtá/ie<sisjkejféai7
0í)oo0vy*.', ,
^c/pcht
p * j í/j'i i
*
\UtféQoemo/ /
■%k chengfrÆ?
PENQMy , 1 ^SSSt^mÍenTong
Táifung
Kortið sýnir Formósu, héruðin á meginlandimi og eyjarnar Que
moy og Matsu, sem oft hafa verið vettvangur harðvítugra átaka
MÖKG smáríki liafa tekið
höndum saman og sameinazt
með stórveldunum um að
reka eitt úr sínum hópi —
Formósu — úr samtökunum.
Ekki hefur verið gengið úr
skugga um vilja sjálfra íbú-
anna — hvort þeir vilja held
ur búa við stjórn kínverskra
þjóðerissinna eða stjórn kín-
verskra kommúnista. Báðar
ríkisstjórnirnar telja sig
einu lögmætu ríkisstjórn
Formósu.
Eining kínversku þjóðarinnar
hefur ekki færzt nær við brott
visun Formósu úr Sameinuðu
þjóðunum. Ófriðairhæititan hef
ur ekki dvínað við brottvísun-
ina. Vandamálin eru hin sömu
og áður. Kína er ennþá klofið
í tvö ríki. Friður hefur eklci
færzt nær. Hættan á nýjum átök
um hefur þvert á móti aukizt
við brottvísun Formósu.
Yfirlýst markmið kínverskra
þjóðernissinna, að leggja undir
sig meginland Kina, hljómar
hlægilega í eyrum. Yíirlýst
markmið Peking-stjórnarinnar
um að leggja undir sig Formósu
virðist þó illframkvæman-
legt þrátt fyrir mikinn
liðsmun. Kínverski her-
inn á meginlandinu er skip-
aður 2,5 milljónum manna, her
inn á Formósu 500.000 mönn-
um. Formósa er fjöllótt eyja og
innrástajrtilraun mundi hafa í
för með sér hryllilegt blóðbað.
Kínverskiir þjóðernissinnar
hafa aldrei tekið í mál friðsam
legar samningaviðræður við
Pekingstjórnina. Þjóðernissinn-
ar segjast heldur munu berjast.
Þeir munu ekki aðeins berjast
til þess að verjast innrás, draum
ur þeirra um að endurheimta
yfirráðin á meginlandinu lifir
enn góðu lífi þótt hann virðist
f j arstæðukenndur.
Talsmaður Taiwan-stjórnar-
innar gerði nýlega dönskum
blaðamanni grein fyrir afstöðu
hennar í ljósi bro'ttvísunarinnar
frá Sameinuðu þjóðunum. Hann
sagði meðal annars:
„Við höfum skipulagt skæru
liðahópa á meginlandinu og
þeir munu berjast með hermönn
um okkar. Það mun útheimta
blóðfórnir, en þjóðin þjáist nú
þegar undir harðstjóm kommún
ista. Þaðan flýja allir sem tök
hafa á. Fólk stofnar lífi sínu í
hættu til þess að öðlast. frelsi.
En nú virðist bara hlustað á
Peking. Enginn hlustar á okkur.
Menn hafa ekki lengur áhuga á
meginreglum eins og rétti og ó
rétti. Enginn hefur áhuga á guði
og djöflinum hjá Sameinuðu
þjóðunum — þar er eina áhuga
málið að telja atkvæði . . . Ég
Chiang Kai-shek:
lifir í gamalli tíð.
mundi ekki taka svo djúpt í ár
inni að segja að Bandarikin hafi
svikið Taiwan. En það hlýtur
að vekja ónotatilfinningu þegar
vinir manns heimsækja óvini
okkar. . . . Núna tala menn um
raunsæi, en hvað er raunsæi og
hver er raunveruleikinn? Raun
veruleikiun er meðal annars sá,
að landar okkar á meginlandinu
þjást undir stjórn kommúnista,
en enginn hefur áhuga á því.“
Einangrun virðist nú blasa
við Taiwan-stjórninni, en opin
ber talsmaður Taiwan-stjórnar
innar, James Wei, virtist ekki
áhyggjufullur í viðtalinu við
danska blaðamanninn: „Þótt við
séum útilokaðir frá Sameinuðu
þjóðunum erum við aðilar að
370 öðrum alþjóðlegum samtök
um.“ Hann óttast heldur ekki
efnahagsþvinganir: „Meðan pen
inga er að fá hjá okkur vilja all
ir verzla við okkur — og hér
er meiui peninga að hafa en hjá
kommúnistum. Eg óttast aðeins
framtíð Sameinuðu .þjóðanna
Kommúnistar hugsa um það
eitt að toirtíma. Sameinuðu þjóð
unum. Þeir hafa þegar lýst því
yfir að þeir vilji semja nýja
stofnskrá handa samtökunum.“
íbúar Formósu virðast láta
sér brottvísunina úr Samein-
uðu þjóðunum í léttu rúmi
liggja. Almenningur virðist hafa
sýnt málinu lítinn sem engan
áhuga, segir danski blaðamað
urinn í grein, sem hann sendi
frá Taipeh og birtist i Politiken.
Hinn opinberi talsmaður fór
undan í flæmingi þegar hann
var spurður um ásakanir um að
kúgun væri beitt á Formósu: —
„Sannleikurinn er sá að við höf
um á að skipa fámennari lög-
neglu en New York-borg. Auð-
vitað höfum við fanga en hvaða
land hefur ekki fanga.“ Hann
hélt áfram í þessum dúr og
sagði að heilmargir fangar
hefðu verið látnir lausir á 60
ára afmæli kínverska lýðveldis
ins. Hann sagðist ekki vita hvað
tala fanganna væri há. „Við end
urskólum þá,“ sagði hann. „Við
kennum þeim að vakna og
þekkja rétt frá röngu, og þegar
þeir hafa lært það eru þeir látn
ir lausir." Annars staðar eru slík
ar aðferðir kallaðar heilaþvott
ur. Talsmaðurinn kallaði þetta
„afkommúnistavæðingu.“
Talsmaðurinn talaði í anda
Chiang Kai-sheks, sem er orðinn
háaldraður og lifir enn í anda
baráttunnar á dögum borgara
styrjaldarinnar. Skoðanir hans
hafa ekki breytzt þær eru hinir
sömu og þá. En þrátt fyrir átök
út af Quemoy, Matsu og öðrum
smáeyjum skammt frá Formósu
hefur hann ekki lagt út í
alvarlega tilraun til þess að
leggja Kína undir sig síðan
hann hrökklaðist til Formósu
eftir sigur kommúnista í borg-
arastyrjöldinni 1949. Deilurnar
út af eyjunum hafa þó oft vald
ið alvaflegu ástandi þótt hljótt
hafi verið um þær um alllangt
skeið. Samkvæmt hernaðar-
samningi eru Bandaríkin skuld
bundin til þess að verja For-
mósu. Á árunum 1958—59
veittu Bandaríkjamenn skipa-
lestum þjóðernissinna hervernd
er þær fluttu vistir til smáeyj
anna, allt upp að þriggja mílna
lögsögulandhelgi Kínverja, því
að þeir neituðu að viðurkenna
12 mílna landhelgi, sem Peking
stjórnin lýsti yfir. Þessar deilur
lognuðust smám saman út af,
án þess að samkomulag tækist,
en alltaf er sú hætta fyrir hendi
að þær blossi upp að nýju.
Chiang Kai-shek á harða
stuðningsmenn, sem eru haldnir
sama baráttuanda, en þó má bú
ast við breytingum þegar hann
fellur frá. Chiang er fæddur í
austurhluta Kína 1887. Hann
gekk í herforingjaskóla innan
við tvítugt og gerðist félagi i
Leynibyltingarifélaginu, sem
starfaði í anda ken nisetninga
Sun Yat-sens, sem var faðir
kínversku byltingarinnar 1911
og fyrsti forseti kinverska lýð
veldisins. Chiang haslaði sér
þannig völl í hernum og á vett
vangi stjórnmálanna. Hann var
sendur til framhaldsnáms i Jap
an, kom aftur ti'l Kína fjórum
árum síðar þegar byltingin var
nýhafin og tók við mikilvægri
foringjastöðu í hernum eftir
bylti-nguna. Hann var sendur til
Moskvu 1923 og var hermála-
ráðunautur kínverska sendi-
ráðsins þar. Hann hafði allnáin
kynni og samstarf við kommún-
ista, en tók upp baráttu gegn
þeim þegar ha-nn sneri aftur til
Kína, og þeirri baráttu er enn
ekki lokið.
Chiang varð forseti 1928 og
var valdamesti maður Kínaveld
is fram að valdatöku kommún
ista 1949. Hann var í hópi hinna
„fjóru stóru“ á stríðsárunum
ásamt Churchill, Roosevelt og
Stalín og sat ráðstefnu með
þeim í Kairó. Rússar undirrit
uðu samning við hann um gagn
kvæma aðstoð. Samningaum-
leitanir Chiangs við kommún-
Framh. á bls. 20
Megi hver dveljast þar,
sem hjarta hans þráir
Eftir Yehudi Menuhin
EFTIRFARANDl ávarp flutti
bandaríski fiðluleikarinn Ye-
hudi Menuhin á alþjóðatónlist
arráðstefnu, sem nýlega var
haldin í Moskvu:
Ég ávarpa ykkur í kvöld með
djúpri tiilfininingu, því að hér
stend ég ekki aðeins sem tón-
listarmaður heldur sem rússn-
eskur Gyðingur; foreldrar mín
ir voru fæddir í þessu landi, og
það hefur alltaf verið þeim
hjartfólgið.
Þess vegna ávarpa ég yk-kur
ekki sem utangarðlsmiaður, ef
þið viljið sætta ykkuir við mig;
áhugi min-n á Rúaslandi og til-
finningar í garð þess eru djúp-
stæðar og stöðugar, og þa-nnig
ávarpa ég ykkur; og ef þið vilj-
ið ljá mér skilning, vil ég gjarn-
an láta í ljós örlítið af því sem
mér fin'nst vem hlutverk þess-a
víðáttumilkla, stórmerka og fjöl-
breytta lands í umrót-asömum
heimii nútímans.
Það er aðeins eðlilegt, að ég
tali um slík mál sem tónlistar-
maður, því að var tónlistin ekki
mikilsverður þáttur í stj-órnar-
háttum fyrsta lýðræðisríkisin-s,
Grikklands, og ekki ómerkari en
aðrir jarðneskari og auðskildari
þættir?
í þessu leynist hættan, sem
allt getur gegnsýrt, því að það
er a-gi tónlistarinnar og rök-
vísi hen-nar og samræmið og
samhljómurin-n, sem samkvæmt
því fylgiir, sem ætti að virkja
í þágu mannkynsinis, ekki yfir
borðslegt áróðursgildi hennar;
skynja verður dýpsta og alvar-
legasta mikilvægi hemnar sem
tjáningu þess sem verður ekki
sagt með orðum. Þess vegna
ættum við sem tómlistarmen-n að
sjá sóma okkar í því að vera
vel á verði; annars verður sama
sagt um Okkur og það sem er
sagt um herforingja, þ. e. að
stríð séu of mikilvæg til þests oð
láta hershöfðingja sjá um þau.
★ ★ ★
Ef því er þanmig fairið, að við
stöndum augliti til auglitis við
alvarlegustu vandamál m-ainin-
kynsi-ns — vandamál þess, hvort
allt líf heldur áfram eða þur-rk-
aist út, vandamál algerra-r hrjál-
semi eða jafnvægiis, algers ótta
eða traus-ts, vizku, auðmýktar,
hreinskilni, brúu-nar allra mót-
aetniniga í hefð, upprunta, tumgu
og viðhorfum — þá verðum við,
í sömu mynd, á sama tíma og
yiMsm
Yehudi Menuhin
í jafnrííkum m-æli, að lifa sem
einstakir einstakliingar, einstak-
ar plöntur, sem hejnr-a jafnlt til
sjálfum sér, jörðunnii undir
fótum okkar, ástvinum siítvum,
tjáninigarfonmu-m, amelkk sitn-
um, fegu-rðarskyni og eigin
hagsmunum:
Ekki aðeiras landi sín-u, ekki
einungis þjóð sinni, heldur jafn-
framt sjálfum sér og hver ein-
stákur -sjálfum sér af frjálsum
vilja. Æ, ég veit hversu sterkt
hver einstaku-r borgari þessa
geysiatóra lands er tengdur
heimkynnum sínum og átthog-
um : við sem nú lifum erum ekfci
allir eins hamingjusamir og við
verðum að vera.
Á flestum öldum hafa gerzt
harmleikir af völdum útlegðar,
nauðun-gaflutninga og útrým-
ingar, sem hafa dunið yfir í
skelfilegum mæli.
Getum við ekfci á þessu tíma-
bili sögunna-r, þegar við okkur
öllum blasa skyndilegar og ofsa-
legar hörmungar á næsta leiti,
getum við ekki með styrlkri
hen-di og fránum augum stýrt
löndum Okkar létt og fimlega,
eira3 og allir sjómen-n, lagað
okkur eftir vindi breytingarinn-
ar, mótsetningum ólíkra þjóðar-
einkenna, með trú á sjálfa okk-
ur og aðra, í stað þess að gefa
okkur á vald Skelfingunni, sem
alltaf leiðir til örþrifaráða og
gerræðis og hrekur okkur óum-
flýjanlega að ennþá hættulegri
grynningum?
Mættum við lifa þaran dag,
þegar sérhver maður getur
dvalizt þar, sem hjarta haras
þráir, hver svo sem trúarbrögð
hans eru, litarháttur eða at-
vinna.
Og þá komum við aftur að
tónlistinni, sem gagntekur eyru,
hjarta og sál hvers mamnis,
þann miðkj arn-a sem býr í okk-
u-r hverjum ei-nstökum og veitlr
okku-r hlutdeild í stund og stað
og í eilífðinni.
★ ★ ★
Við þurfum að s-kilgreina upp
á nýtt svo fjölda rraargt í siaim-
eiginlegri málvenju okkar svo
að það í henrai sem hefur s>am-
eiginlega merkingu og almenna
þýðingu verði það lingua
franca, sem tónlistin er:
Styrkur mundi merkja hug-
rekki og stuðningur, ekki vald
og yfirdrottnun.
Starf muradi merkja ánægju
þess að vera sjálfum sér og
samfélaginu að gagni.
Skemmtun mundi merkja
ánægju m-eð vel unnið starf.
Tómstundir mumdi merkja
andleg og líkamleg vellíðan,
sem stafar jafnt frá starfi og
Skem-mtun og ánægju án grein-
armun-ar.
Ást mundi merkja þjónusta í
æðsta skiln-ingi.
Vernd, það sem er boðið fram,
en aldrei þröngvað fram.
Agi, það sem er kallað fram
að innan, aldrei þröngvað fraim
að utan.
Framfarir, það sem nær tll
víðtækasta skilnings á þörif
m-aninsins og er aldrei á kostnað
hans.
Frelsi, það frelsi sem menn
njóta ekki á kostn-að annarra.
Ef við aðeins gætu-m ti'leinfkað
okkur slíkan hugsu-narhátt,
gætu-m við ef til vill kastað frá
okkur þei-m byrðum se-m við
höfum sligazt undir í sögunni
og skapað raunverulega nýja
alheimslífsspeki, sem hæfir
u-niga fólkinu okkar, sem svo
ákaft leitar nú í dag.