Morgunblaðið - 14.04.1972, Blaðsíða 10

. 10
MORGUNBLAÐEÐ, FÖSTUDAGUR 14- APRÍL 1972
Vanræktasti þátturinn

Sjónvernd er vafalaust sá
þáttur almennrar hetlsu-
verndar, sent við Islendingar
höfum látið reka hvað mest
á reiðanum. Aðeins ein augrn
deiid er starfrækt í iandinu,
við Landakotsspítala og utan
Reykjavíkur starfar aðeins
einn augrnlæknir, á Akureyri.
Skeyting-arleysis okkar um
sjónvemdarmál sér og vel
stað í þeim f jöida rangeygðra
barna, sem missa af strætis-
vagninum til lækningar, og
þvi, að blinduhlutfall okkar
er a.m.k. helmingi hærra en
gerist með grannþjóðum okk-
ar og eru það þá elztu alduurs
fSokkarnir, sem koma þar við
sögu.
„Helztu þættir sjórwernd-
ar eru þrír,“ segja þeir augn
lætenamir Rerigsiveinn Ólafs-
son, dlr. Guðmundiur Björns-
som oig Hörður Þorleifssom. „I
tfyiisfta lagi að finna blindu-
waldandi sjúikidáma á forstigi
— itil diæmis iglélkiu og sylkur-
sýlki, og sööðva þróun þeirra.
1 öðiru lagi að iækna rang-
eyigð böm á þeirra fyrsitu
æviánum meðan enn er unnt
að veita þeim sjónina aftur.
Og í þriðja lagi viljum við
nefna vamir gegn auignslys-
um, bæði meðal bama og fiull
orðinna.“
Aliliir augnlæknar vinna á
simn hátt að sjónvemd, en
heildarskipulaig vantar alveg.
Það er svo tii uimihuigsiuhar,
þegar þessi mál eru rædid, að
nú starfa tólf augniæfkftar á
íslandi, hvað reynist ai.lt of
iítill hópur, en aðeins einn ís
lendingur stundar nú auign-
læknimganám erlendis og er
hann væntanlegur tiil starfa
á Akureyri á sumri komanda.
AÐ NÁ 0T FYRIR RAÐÍR
AUGNLÆKNA
Til þess að koma upp skipu
legiri leit að blinduvaidandi
sjúíkdömum, eins ag t,d.
gláku, með þátttöku utan
raða auígnlækna þyrfiti ekki
svo rnjög mikið átak. Á rann
sóknastöð Hj'arbaverndar er
nú leitað skipulega að
leyndri gláfcu meðal sjúkl-
inga, sem þangað ieita. Augn
þrýstimælingin, sem tii þarf,
er ekki flóknari í fram-
kvæmd en svo, að vel ætJti að
vera unnt að íella hana inn I
almenna læknisslkoðun' og at-
huiganir stjúkrabúsa á heilsu
fairi sjúikliniganna. Glákuleit
þyrfti þá að bæta inn í slkoð-
un alilra, sem ferbuigir eru
orðnir, þvií það er einmiitt á
fiimmtiugsaldrinum, sem hienn-
ar fer að verða vart.
öm lækningu rangeyigðra
bama er það að segja, að nú
er komin tU sögunnar sú svæf
ingartækni, sem gerir mögoi-
legar aðgerðir á xmgbörnuim,
Hefur þar með opnazt leið til
að vinna endanlle'gan siigur á
þessum hviimleiða og hættu-
Lega sjúkdómi. Vemjan er að
skólalæknair leiti skjáligs
(rangeyigð) við skólaskoðan-
ir, en það er «m seinan, því
þá verður Iækmingu rang-
eyigðra barna að vera loikið,
ef sjón á afitur að nást. Þar
sem ramgeygð er sjóíkdótnur,
sem ekki leynist, ætti með
aukinni aðgæzlu foreldra og
lætkna gagnvart aldiurstftokk-
unum að vera unnt að ko-ma
öilum sjúklinguim í hendur
auignlækna í tæka tóð.
Vamir gegn augnslyBum
æbbu að vera sjálifsagður þátt
ur almennra slysavama, bæði
þeirra, sem eiiga við á heimiii
og hinna, sem sérstaklega
eiiga við á vinnusböðum. Til
dæmis er ekki liíitiiil hluti
þeirra sliysaaðgerða, sem
firajmkvæmdar eru á augn-
dieiid Lajndaikotsspítala, igerð
uir á iðnaðarmönnum, sem
hafa unnið með óvarin augu,
þar sem það á ekki við.
SJÓNPRÓFUNAR-
STÖ»VAR
Augnlækninigaferðaiiög á
vagum heiibriigðisstjómarinn
ar eru yfirleitt farin einu
sinmi á ári í hvern landsfjárð
ung. Bergsveinn Ólafssan
hefur heimsótt Ausitfirðinga
márnuð í senin suimar hvert síð
an 1937. „Ég á eninþá þver-
bakstöskuna ag allt tiiheyr-
andi firá fyrstu ferðunum,"
segiir hann og brosir. „Og
reyndar eru ekki nema 15 ár
síðam ág síðast varð að stlíga
á hesfibak á auigmiæknimga-
ferðalagi eystira.“
Þó að augniækninigaferðalög
in sem slílk séu allra góðra
gjalda verð, em þeirn þó
bundmiir ýmsir erfiðir ann-
marikar, mieðal a'nmaira rofnar
auigniækninigin milli ferða
laga, þar seirn auignlæknirinn
hefur ekki tök á að sjá
sjúklinginn aftur fyrr en að
ári liðmu. Það er alltof sjald-
an. Að auiki er támi læknisins
Sjónvernd.
á þessum ferðalög u-m svo á-
skipaður, að hann má vart
vimma alit svo, að hann sé
fui.l!kam!lega ánægður með
það.
Að halda auigniiæfknimga-
ferðalögumu/m áfrarn er óhjá-
Ikvæmilegt. En það má búa
öðru vísi og betur uim hnút-
ana, þannig að það geti og
farið saman við það, sem hér
er að framan sagt. Sjónpróf-
unarstöðvum þarf að koma
upp úti á landi.
Með sjón próf unarstöðvu m
væri tryggt, að nauðsynteg-
ur tækjabúnaður væri fyrir
hendi á hverjum stað ag um
ieið opnazt sá mög'uleiki, að
augnlæknir kaami aftar á stað
inn en aðeins einu sinni á
ári. Ætla mætti að sjónprófun
arstöðvar ættu öruigglega inni
í þeim læknamiðsitöðvum, sem
fyrirhiuigaðar eru, en að öðru
leyti mætti ætla að þróunin
gæti hér orðið svipuð ag með
tannlætenatæki, sem mörig
sveitarfélög haifa flest kaup á
til að standa betur að vígi í
auigurn tannlæ/kna á ferðadög
um. (Til Vestmannaeyja er
nú einmibt verið að kaupa
nauðsynleig tæki til sjónpróf-
unar ag rná ætlla að láigmarks
kostnaður tiil byrjunar sé um
70 þúsund krónur).
Aufcin sjónvemd kallar á
starfskrafta auk þeirra, sem
sérfróðir augnlæiknair eru.
Það hefiur komið fram hér
áður, að ti'l að svara því kaili
þurfi ekki svo milkla sérþekk
inigu, að sl'íikt útiloki svör úr
röðuim almennra lækna og
hjúlkrunarfðliks. Bf til viil
mætti leysa þessi mál með sér
stökuim námsfcei'ðuim, en þó er
vert svona S iokin að benda
á þá staðreynd, að verkleg
kennsia í auiginisjúikiclámum við
Háskóla íslandis er — engin'.
Flutningur Landhelg-
isgæzlunnar
Milkill „darraðardans" er nú
s-tiginn hjá ýmsum bæj-
arstjómum úti á landi til
að fiá Landhelgisgæzluna
ifiluitta til sín og stendur Haifnar
ffjiarðarbær þar fremstur í
Ælofkflci. Ég sem starfsmaður
Landheligisigæzlunnar get ekki
ientgrur látið hjá Mða að segja
mitit álit á hlliutunum.
Ég tel það algjöra fásinnu að
fara að rífa gtumalgróna stofnun
iwpp og flytja hana út á land,
ailiveg sama hvað sú stofnun heit
ir. Það eru ekki mörg ár síðan
Landhelgisgæzlan fékk aðstöðu
fyrir Skip sin í ReyikjaVik-
wrlhöfn, en þau höfðu áður ver-
ið eins og rekald í höfninni.
Ovemig ætlar t.d. Hafnarfjörð-
ur að leysa það mál? Jú, það á
að byggja bryggju fyrir varð-
skipin, en hvað tefcur sú
bryiggjusmíði langan bima og
'hvað kostar það hinn allmenna
skattborgara? LandheIgisgæzlan-
er nú í húsnæðishrakningum.
Hafnarfjarðarbær o.fl. bjóða
upp á húsnæði, en ég bara spyr,
er ekki hægt að leysa þetta hús
næðisvandamál hér í Reykja
vík? Frá míniu sjónarmiði ætti
það að vera enginn vandi. Því
þó svo að við hiöfum misst efstu
hæð hinnar nýju Lögreglustöðv
ar, er hér húsnæði, sem ég tel
að mundi henta Landlhelgisgæzl
unni vel, það er Hafnarbúðir.
Það hús er vel i sveit sebt, ag ef
rétt er sem ég hef heyrf sagt, að
Skipaútgerð rilkisins sé að
hugsa uim að flytja skip sín út í
Örfirisey eða Sundiahöfn ætti
að vera möguleiki á að fá að-
stöðu fyrir varðskipin við
Sprengisand. Höfuðstöðvar
Landlhelgisigæzliunnar eru nú í
smá leiguihúsnæði hjlá Vita-
ag hafnarmálaskrifstiafunni að
Seljavegi 32. 1 gamila sóbbvamar
húsinu við Ánanaust hefur
Landlhelgisgæzlan varahliutalag-
er. Þetta gamla hús á Landlhelg-
isgæzlan ag þvi hú.,i fýlgir stór
ag miikil lóð. Er það ailt portið
við hús Vita- ag hafnanmála
slkrifsbofunnar, ag stendur nakk
ur hluti þess h'úss á eiignarlóð
La n dhelg isgæzl un n a r. Þetta er
verðmikil lóð og þvlí dettur mér
1 huig, hvort ekki væri möguleiki
á, að ríkið skipti á þessari lóð
við borgina ag feragi Hafnarbúð
ir i staðinn, fyrir starfsemi Land
hieigisgæziunnar.
Einn angi af starfsemi Land-
hielgisigæzliunnar er loftskeyta
stjöð hennar, en hún heldur uppi
stöðugu sambandi við varðskip
in og gæzlufiuigvólamar. Þessi
hflufi Landhelgisgæzl unna r er
mjög vandmeðfarinn, því þessi
starfi.semi þarí að vera ótrufluð
af öðrum og aðrir ótruflaðir afi
(hienni. Á ég þar við, að ef stað-
setja æbti Landheligisgæzkma
með sína laftskeytaþjónustui
inn í miðjum bæ, er hætita á að
lof'tskeytastöðin truflaði útvarp
ag sjónvarp hjá hinum ágæta
bæjarbúa.
Við skulum gera ökkur grein
fyrir einu. LandhelgiS'gæz'l-
an þarf að vera komin í gott hús
næði fyrir 1. september 1972. Og
við skuluim liika gera oikkur
grein fyrir því, að hún er hvergi
betur sett en i Reykjavík.
Það undrar miig stórlega, eftir
að hafa heyrt margsinnis á opin
berum vebbvangi áskoranir frá
ýmsum fagfélögum úti á landi,
þar sem skorað er á ríikisstjórn
ina, og vitnað í mátefnasanrnninig
hennar, að flytja Landhelgi.s-
gæzluna til þessa ag þessa stað-
ar því hann hafii upp á ýmislegt
að bjóða, að ekkert fagfélag í
Reykjavik skuli hafa látiö til
sín heyra, ag þá sérstaklega
starfsmenn eins fyrirtælkis i
Reykjawik, sem ég veit e'kki bet
ur en að Landlheigisgæzlan hafi
haldið uppi. Eru þessir menn
kannSki orðnir starfsþreyttir?
Landlheigisgæzlan er fædd í
Vestmannaeyjum en uppalin i
Reykjavílk. Og hvað sem öllum
málefnasamningi líður þá á
Lándhelgisgæzlan að vera i
Reykjavík ag hvergi annars stað
ar. Ég bið þvi allar bæjarstjórn
ir úti á landi að láta af öll.um
heimtingium um að fá Landihelg-
isgæzluna til sin, þvi á meðan
svo heldur sem horfir er Land-
helgisgæzlan háif óvirk. Það
eru mikil tíimamót fraimundan,
en áður en þaiu verða þarf Land
heligisgæzlan að kamast hið
fyrsta í gott húsnæði í Reykja-
vtílk svo hún verði orðin fulivirk
1. september 1972.
Helgi Hallvarðsiewm.
Dómsmálarádherra á Alþingi;
Athugað með kaup á
tveim litlum þyrlum
— til Landhelgisgæzlunnar
I ATHUGUN er nú að festa kaup
á tveimur litlum þyrlum tii land-
helgisgæzlunnar, sem ætlað er að
vera staðsettar á varðskipum. —
Kom þetta fram í fyrirspumar-
tíma sameinaðs Alþingis í gær,
þegar Óiafnr Jóhannesson dóms-
málaráðherra svaraði fyrirspum
Karvets Pálmasonar um Land-
helgisgæzluna. Ennfremur kom
fram, að vegna ráðstafana, sem
gerðar hafa verið, og gerðar
verða, vegna útfærslu fiskveiði-
lögsögunnar 1. september nk.
þarf Landhelgisgæzlan á veru-
lega auknura fjárveitingum að
halda.
Karvel Pálmiason (SFV) beindi
þeirri fyrirspuim tll dómsmála-
ráðherra hvaða ráðstafanir ríkis-
stjómin hefði gert til eflingar
Landhelgisgæzluraniar vegraa vænt
aralegrair útfærslu fiskveiðilög-
söguinnair 1. septemlbeir nk.
Dámsmálaráðherra, Ólafur Jó-
harunesson, las upp greiraargerð
flrá Lanidhelgisgæziunni, þar 3em
gerð er grein fyrir niauðsyraleguim
ráðstöfunium vegraa útfaersiuniniar.
Kom þar m. a. flram, að ráðgert
er að halda úti öllum skipakost-
inum, 5 varðskipum, eftir 1. sepfi-
ember. Umflnamfjárþörf gæzluwn-
ar vegnia þeirra ráðstafaima yrði
29 milljóniir 512 þúsund krónur.
Þá væri og gert ráð fyrir að varð
skipin dveldust mirana í höfnum,
ag þyrfti því aukirun maJninafla
og rekstrarfé af þeim sökum.
Ráðhenra sagði, að glöggt væri,
að þær 20 milljárair, sem veittar
hefðu verið af fjárlögum vegna
útfærslumnar, myndu duga
skammt til að stainda straum af
þeim kositnaði. Yrði því að gera
sérstakar ráðstafanir til að fjár-
magna þessa umframfjárþörf
Lanidhelgisgæzlunnar.
Um flugvélalkost Landhelgis-
gæzluninar sagði ráðherra, að niú
vaeri búið að ganiga frá kaupum
á stórri þyrlu, og í athugun væri
að festa kaup á venjulegtri 2;ja
hreyfla vél, líklega af gerðimini
Fokker Friendship.
Fjárveiting til f 1 ugdeildarinniar,
sagði haran, að myndi nægja firam
til 1. september, en eftir það yrði
deildin að fá meira fjármaign til
rekistrar.
Þá upplýsti ráðherra, að í at-
hugun væri niú að festa kaup á
tveimur litlum þyrlum. Yrð'U
kaup á arananri þeirra fjármögn-
uð með tryggingarfé TF-EIR, sem
eyðilagðist i leradiragu í fyrra.
Um aðstöðu Landhelgisgæzl-
uminar í landi sagði ráðherra, að
brýn raauðsyn væri til að bæta
húsakost og tækjabúmað loft-
skeytastöðvarlniniar. — Ráðgert
hefði verið að Landhelgisgæzian
flyttist í húsnæði í nýju lögreglu
stöðinnd, en þar sem það húsniæðr
Framhald á bls. 21