Morgunblaðið - 11.05.1972, Qupperneq 2

2
MORGU'NBLAÐtÐ, FIMMTUDAGUR 11. MAt 1972
„Það er ekki fyrir
pappírsbúka
að stunda vef nað“
Rabbaö við Karólínu Guðmundsdóttur 75 ára
Karólína Gnðmnndsdóttir. Myndin var tekin á 75 ára afmælí*-
degi hennar. |
KARÓLÍNA Guðmundsdóttir er
íjölmörgum Reykvíkingum kunn
fyrir vefnaðairkúnst sína. Húr,
átti sjötíu og fimm ára afmæli á
dögunum og vinnur enn að vefn-
aði og Mbl. brá sér til Karólínu
og spjatlaði við hana.
— Hvað er orðið langt síðan
þú tókst til við að vefa, Karó-
lína?
— Ég hafði barn mikinn áhuga
á hannyrðum. Ég var sífellt að
sauma út. Nú var ekki svo að
skilja að við fínni tegund hann-
yrða væri mikið fengizt í mínu
ungdæmi. f>á voru kornur i ullar
vinnu, þær voru spunakonur og
höfðu adveg nóg með það. En ég
hafði þennan mikla áhuga ög ár-
ið 1920 hleypti ég heimdragan-
um og fór til Kaupmannahafnar
á Dansk Ku.nstlivsforening. Þetta
var bara námskeið yfir sumar-
tíma en um haustið hóf ég vefn
aðarnám og var við það í þrjá
mánuði. En litlu fannst mér ég
vera nær. Fyrir þetta borgaði ég
sextíu krónur á mánuði og það
voru mikiix peningar i þá daga.
Ég bjó i herbergi Júliönu frænku
rnmnar Sveinsdóttur framan af,
því að hún var úti á landi að
mála. Svo komst ég að hjá fxök-
en Siegenfeldt, sem hafði vefn
aðarstofu í Kaupmanmahöfn. —
Hún var þekkt fyrir mikla vinnu
hörku og stúlkurnar gáfust upp
hjá henni hver á fætur annarri.
Ég frétti af stúlku, sem hafði
gefizt þar upp en ég sótti samt
um að komast þangað og vanm
þar í tvö ár. Þá var unnið á átta
skafta vefum að minnsta kosti,
en mest komst ég í að vefa á
tuttugú skafta vef. Til skýringar
get ég látið það fyigja, að eftir
því sem sköftin eru fieiri, því
fjölbreyttari getur maður haft
mynztrin, sem maður vefur.
— Þegar þú komst heim frá
námi hélztu sýningu á því sem
þú hafðir unnið fyrsta árið eftir
heimkomuna.
— Já, það var árið 1923. Ég
hélt sýningu í Gamla listvinahús
inu og hún vakti talsverða athygii
ehda var þetta nýtt fyrir fólki.
Það var heilimikið skrifað um
þessa sýnimgu og ákaflega iof-
samlega og það var mér veruleg
hvatnirag. Hins vegar giftist ég
um þetta leyti, og eignaðist mina
tvo syni og af því leiddi, að ég
stundaði þá vefnað einkum fyrir
sjálfa mig. Ég gaf mér ekki tíma
til að gera öllu meira. Þá óf ég
áklæði, gluggatjöld og margt
fleira i mitt heimilá. Eins og ég
segi þá var þetta nýtt, í sveitun
um hafði aðaffiega verið fengizt
við að vefa í faitnað á heimMs-
fólkið en annar vefnaðux var nán
ast ekki. Svo hef ég alltaf haft
sérstaka ánægju af að knipla
sem ég lærði í Kaupmannahöfn.
En árið 1938 veiktist ma&uriTm
minn og þá var ekki um annað
að ræða en taka rösklega til hend
ínni. Þá opnaði ég vefnaðarvinnu
stofu og hafði alltaf hjá mér
stúlkur í vinnu. Þær hafa marg-
ar verið afbragðs stúlkur og á
síðari árum treysti ég algerlega
á þær, enda er ég farin að lýjast
og vefnaður gerir miklar kröfur
til líkamlegs heilbrigðis. Þær
Elín Björnsdóttir og Hulda Gunn
íaugsdóttir, sem vinina hjá mér
nú, hafa verið árum saman og
ég get ekki nógsamlega þakkað
þeim fyrir þeirra dugnað.
— Hvað fáizt þið einkum við
að vefia nú og hvaða efni er
notað i vefnaðinn?
— Ég nota einigörigu íslenzka
ull nú orðið. Ég hef alltaf keypt
garnið hjá Gefjuni og ég hefi
haft mjög góð viðskipti við þá
gegnum árin. Við vefum allt mi'lli
himins og jarðar, borðrefla, púða
með salónsvefnaði, trefla og værð
arvoðir. Svo vefum við mikið af
java og ég hef látið gera mikið
af mynztrum og hjálpa fól'ki, sem
kemur, að veíja liti saman ef það
vill. Ég hef verið í javavefnaði
síðan 1938 og vona að ég geti að
minnsta kosti haldið þvi áfram
sem allra lengst. Javi er mjög
eftirsóttur og mér þykir gaman
að því hvað íslenzkar konur
leggja siig orðið mikið eítir að
sauma góbelínsaum, enda eru
slíkar hannyrðir að mínum dómi
ákaflega faltegar. Það er
skemmtilegt að sauma gób-
einlínið. Nú svo höfum við
hérna hjá mér ofið ákiæði,
glu/ggatjöld og fteira fyrir
stofnanir, flesta bankana, háskól
ann og marga aðra.
— Finnst þér vera mikiU áhugi
hjá ungum konum á vefnaði?
— Ég gæti vel buigsað mér
það. En hiins er að gæta að að-
staða þeirra er ekki sem allra
bezt. Vefstóll er plássfrekur og
hann er líka dýr. Eg held að kven
íélögin gætu þarna komið meira
við sögu og sameinazt um kaup
á vefistólum og svo gætu komw
haift aðgang að þeim tiá að vefa
fyrir sig og sitt heimili. Mér dett
ur til dæmis í hug hvort aðstaða
í hinum ágætu félaigsheimiium
úti á landi væri ekki regliulega á
kjósanleg. Það er ótal margt sem
hægt er að vefa, ekki þarf að
byrja stórt eða hafia þetta flókið.
Tuskumotturnar eru að mínum
dómi alltaf skemmtilegar og afflt
of lítið sem gert er af þe'.m, þvl
að þær geta verið til mestu prýði
og gaigns.
Eins og geta má nærri hafa að
ferðir við vefnað breytzt afskap-
iega mikið súðan ég byrjaði fjrrst
að vefa. Franska silkilínið, sem
var notað þá var afiar fínt. Núna
er yfirteitt ullaruppistað i vefn
aðinm og eiigimlega ekki hægt að
noba þéttari skeið en þrjátru
tanna.
Ég verð að segja að ég he£
haft mikla ánægju af að fást við
þetta. Ég hef alltaf haift fjarstea
tega gaman af því að fást við Uti,
starfið hefiur svo siannarlega ver
ið Hf mi'tt og yndi og þann 22.
maí næstkomandi á ég 50 ána
starfsaifmæii.
Við eigum
okkar
draum
.. - 'jf&t *
AIi Bhutto
Framh. af bls. 1
hægt er og mun gera allt sem
í mínu valdi stendur til að
svo verði. Um þetta eru hins
! vegar ekki allir sammála. Lit-
. ilssigldar manneskjur bera
fram hinar margvíslegustu
j uppástungur um það hvem-
: ig með Bengali skuli farið —
i en það þýðir ekkert. Ástæðan
;i til þess að ég hef látið ein-
' angra Bengali hér að nokkru
' leyti er sú fyrst og fremst,
!■ að ég vil með þvi tryggja ör-
: yggi þeirra, ég tel óhugsandi;
: að stjórna öllum hræringum,
! sem þeim eru andsnúnar.
Lagt hefur verið hart að mér
að fjarlægja Bengali úr við-
i kvæmum stöðum en ég er
staðráðinn í þvi að sjá til
þess, að sérhver Bengali, sem
kýs að hverfa heim til Aust-
ur-Pakistans (Bhutto talar
alltaf um Bangladesh sem
Austur-Pakistan) geti sagt
við sjálfan sig, svo framar-
lega sem hann er heiðarleg-
ur. „Ég var ekki misrétti beitt
ur, ég hlaut ekki slæma með-
ferö."
— En hvað þá um Bihari-
ana í Bangladesh, sem kynnu
að vilja flytjast til Pakist-
ans?
— Mál þessa vesalings
fólks er mikil harmsaga, svar-
ar Bhutto. Þeir hafa áður
tekið sig upp og farið til fyr-
irheitna landsins — þegar
skiptingin varð milli Pakist-
ans og Indlands. >á fóru þeir
til Austur-Pakistáns. Nú vilja
þeir koma hingað. Að sjálf-
sögðu hlýt ég að líta svo á í
grundvallaratriðum, að þeir
eigi á þvi fullan rétt. Og mér
er í mun að kanna hversu
mörgum er hægt að liðsinna
í því skyni. Við erum reiðu-
búnir að taka á móti eins
mörgum og mögulégt er. En
hvað er mögulegt? Hvar á
að setja mörkin?
Hann bendir á, að fari
Bengalir frá störfum i V-
Pakistan skilji þeir eftir sig
skörð, sem ekki verði nema
að takmörkuðu ieyti fyllt
með þvi að flytja Biharia
þangað. Og Bhutto harmar,
að við slíka flutninga þjóða-
brota landa í milli fara þeir
alltaf verst út úr flutningun-
um, sem minnst mega sín,
minnst kunna og minnst eiga.
— Þjóðemisvandamál i V-
Pakistan er yfirþyrmandi,
segir Bhutto — og þörfin fyr-
ir umburðarlyndi sannarlega
áþreifanleg. Flyttust Bihariar
hingað mundu þessi vandamál
enn aukast.
— Við höfum heitið fólk-
inu okkar því að reyna að
bæta kjör þess — margt af
þvi eru fátækustu manneskj-
ur í heimi. Við viljum auka
veg þeirra. En ef við þurfum
að bæta á okkur milijón
Biharimönnum til viðbótar
hrynur efnahagslif okkar og
við stöndum aftur andspæn-
is martröð klofningshreyf-
inga, fátækrahverfa, mann-
fjölda sofandi á strætum
skuggalegra og skítugra
borga. Þessu fylgja ótal aðr-
ar hrellingar, svo sem kólera,
bóla, atvinnuleysii. Við eigum
okkar draum um betra Jíf,
sem við vonum að verði að
veruleika. Milljón manna til
viðbótar svona alit í einu,
mundi gera þær vonir að
engu.
• „HELD VIÐ GETUM
SAMEINAZT UM
ÞETTA VANDAMÁL“
— En batni ástandið i
Dacca — og að þvi komi, að
við getum talað saman, gæt-
um við e.t.v. í sameiningu
fundið lausn, t.d. byrjað á
því að skiptast á tveimur,
þremur eða jafnvel fjórum
hundruðum þúsunda manna
— komið þeim fyrir smám
saman, það væri viðráðan-
legra. Við vitum, að aðal-
ábyrgðin er í höndum Muji-
burs Rahmans og ég er þess
fullviss, að hann óskar þess
í hjarta sínu að finna þessu
fólki stað. Ég held að við get-
um sameinazt um þetta
vandamál.
— Til þess að geta samein-
azt þarf að tala saman. Hve-
nær gæti það orðið?
— Þér vitið að við lítum
enn á A-Pakistan sem okkar
land. Þér kunnið að segja að
það sé heimskulegt, að við
eigum i öllum bænum að vera
raunsæir og þar fram eftir
götunum, en það er hægar
sagt en gert. Við verðum að
gefa okkur nægilegan tíma
til þess að leita lausnar á
vandamálum okkar og deilum
— til þess að ég geti sagt við
þjóð mína, að við höfum
a.m.k. gert tilraun til þess að
teysa þau.
Hann ræðir um fyrirhugað-
ar viðræður sínar við Indiru
Gandhi, forsætisráðherra Ind-
lands, og nauðsyn þess, að
taka á deilunum við Indverja
með þolinimseði.
— Ef við tökum á vandamál
um okkar með þolinimæði og í
anda samningsviðleitni og
erum reiðubúin að slaka á
kröfum okkar og afstöðu, get-
um við í sameiningu komið í
veg fyrir að byssurnar verði
látnar tala.
Hann ræðir um hætturnar
á svæðisbundnum uppreisn-
um, svo sem í Baluchistan og
landamærasvæðunum í norð-
vesturhluta landsins, — segir
þau púðurtunnur, sem sprung
ið geti hvenær sem er, ef ekki
sé farið með þær af ítrustu
varkárni.
— Ég er ekki maður, sem
flýr vandamálin, segir Bhutto
Ég hef staðið uppi í hárinu á
Ayub Khan og horfzt í augu
við hann í hans versta ham.
En ég vil ekki og mun ekki
taka þátt í deilum, sem hætt
er við að leiði til atburða á
borð við þá, sem gerðust I
Austur-Pakistan.
1 þessu sambandi varar
hann við of mikilli bjartsýni
varðandi Kashmír . . . þótt
deilurnar þar hafi lognazt út
af í bili: „Skilnaðarhreyfing-
ar geta verið smitandi — hver
veit nema atburðirnir í Aust-
ur-Pakistan hafi hleypt nýju
lífi í íbúa Kashmir og þess
eigi síðar eftir að sjást
merki.“
Um hugsanlega samninga-
ferð tll Indlands hefur Bhutto
m.a. þetta að segja: „Ég fer
ekki til Indlands með glöðu
geði, en er þó reiðubúinn til
þess — og fer þá í anda sátt-
fýsi. Mig langar ekkert að
fara þangað og sjá þá glotta
við mér. En ég laet mig hafa
það, af þvi að ég held, að á
grundveili slíkrar ferðar sé
hægt að byggja mikið starf.
Takist það, mun ég ekki snúa
sneyptur aftur."