Morgunblaðið - 22.06.1972, Blaðsíða 16

16
MORGLFNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. JÚNÍ 1972
Otgofandí h!f, Árv.a’kur, Rfeykijavík
Frarrvk.va&mdas.tjóri Haratdur Sveinsson.
flrt'Stjórar Matthías Johannessen,
Eyjóltfur Konréö Jónsson.
Aöstoöarritstijóri Sityrmir Gunnarsson.
Ritsrtjómarf.ulItrúi borbjöm Guðmundsson
Fréttestjóri Björn Jólhann-sson
Auglýsingastjóri Árni Garöar Kristinsson
Ritstjórn og aígreiðsla Aðalstræti 6, sími 1Ó-100.
Augliýsingar Aðafatr'eeti 6, sfmi 22*4-80
Áskriftargjaid 226,00 kr á 'mánuði innanlands
I íausasöiu 16,00 Ikr eintakið
NÆST SAMKOMULAG?
KUNNA ÞÓRARNI
ENGAR ÞAKKIR
Pins og við mátti búast náð-
ist ekki samkomulag í
landhelgisviðræðunum í
London. — „Ennþá er mikill
skoðanamunur og á þessu
stigi málsins er engan veginn
hægt að segja fyrir um það,
hvernig samningaviðræðurn-
ar endanlega fara“ eru um-
mæli sjávarútvegsráðherra
eftir viðræðurnar. Eigi að síð-
ur ber að fagna því, að
ákveðnar skyldu framhalds-
viðræður bráðlega. Á það
verður að reyna til þrautar,
hvort ekki finnist lausn, er
báðir aðilar geta sætt sig
við.
Á hinn bóginn hlýtur sú
stefna, sem viðræðumar um
sérsamninga við Efnahags-
bandalagið hefur tekið, að
valda vonbrigðum hér á
landi. Þannig er það gert að
skilyrði í tilboði Efnahags-
bandalagsins um tollalækk-
anir á fiski og fiskafurðum,
að samkomulag náist í land-
helgisdeilunni.
Við íslendingar getum að
sjálfsögðu ekki fallist á, að
útfærslu landhelginnar sé
blandað saman við sérsamn-
inga okkar við Efnahags-
bandalagið með þessum
hætti. Það verður að gera
viðsemjendum okkar ljóst.
Til útfærslunnar var stofnað
til þess að forða fiskimiðum
okkar frá eyðileggingu. Til
þess að það megi takast, verð-
um við að hafa lögsöguna í
okkar höndum og skipuleggja
svo veiðarnar, að tryggt sé,
að ekki sé á fiskistofnana
gengið. í þeim efnum getum
við ekki treyst á aðra. Þar
verðum við að marka stefn-
una sjálfir, enda eiga engir
jafnmikið í húfi.
Sú yfirlýsing aðstoðarutan-
ríkisráðherra Bretlands, að
ekki sé útilokað, að Englend-
ingar grípi til herskipavernd-
ar fyrir brezka togara, er
sannarlega ekki fallin til þess
að auka líkurnar fyrir því,
að samkomulag náist í land-
helgisdeilunni, og ber að
átelja það harðlega, að hann
skuli láta slík ummæli falla í
neðri deild brezka þingsins. I
lengstu lög verður þó að ætla,
að þessi ummæli hafi verið
sögð að óathuguðu máli. Það
á ekki að geta farið á milli
mála, að í landhelgismálinu
er samstaða íslendinga algjör
um það, að 50 sjómílur eru
algjör lágmarksáfangi. Stefn-
an er sú, að við helgum okk-
ur landgrunnið allt, þótt rík-
isstjórnin hafi því miður ekki
treyst sér til þess að stíga það
skref til fulls nú.
Eins og fyrr segir eru
ákveðnar framhaldsviðræður
um landhelgismálið í Reykja-
vík innan skamms. Allir
vona, að þar megi takast að
finna viðunandi lausn innan
þess ramma, sem tryggir
okkur íslendingum yfirráð
yfir 50 sjómílunum, tryggir
okkur þau yfirráð yfir fiski-
miðum okkar, að takast megi
að koma í veg fyrir eyðilegg-
ingu þeirra. Um það standa
allir fslendingar saman.
¥ forystugrein Tímans í gær
er þeim ósannindum hald-
ið fram, að minnihlutaflokk-
arnir í borgarstjórn Reykja-
víkur hefðu lagt til, að 50%
álagið á fasteignaskatta yrði
ekki látið ná til íbúðarhús-
næðis. Engin slík tillaga kom
fram frá borgarfulltrúum
minnihlutans og enginn
þeirra greiddi atkvæði gegn
því, að 50% aukaálagið yrði
lagt á fasteignaskattinn.
Enda hefði það þýtt í raun,
að Reykjavíkurborg hefði
ekki getað ráðizt í neinar
nýjar framkvæmdir á þessu
ári, hverju nafni sem þær
nefnast, hvorki ný barna-
heimih, skóla né annað, eins
og fram kemur í athyglis-
verðu viðtali við Birgi ísleif
Gunnarsson í Morgunblaðinu
í dag.
En þess mættu hins vegar
íbúðareigendur í Reykjavík
og aðrir minnast, að borgar-
fulltrúar stjórnarflokkanna
mátu meir ímyndaða hags-
muni ríkisstjórnarinnar en
hagsmuni Reykvíkinga, þeg-
ar þeir treystu sér ekki til
þess að greiða atkvæði með
áskorun borgarstjórnar
Reykjavíkur til ríkisstjórn-
ar og Alþingis um, að
möguleikar Reykjavíkurborg-
ar og annarra sveitarfélaga til
tekjuöflunar yrðu a.m.k ekki
lakari en áður eftir skatta-
lagabreytingamar. Á því
stigi málsins gat 1. borgar-
fulltrúi Framsóknarflokksins
í Reykjavík, Einar Ágústs-
son, látið til sín taka og kom-
ið til liðs við þá, sem vildu
ekki skerða hag sveitarfélag-
anna. Ef hann hefði gert það
þá hefði heldur ekki þurft
að grípa til álagsheimildar-
innar á fasteignaskattinn
nú.
Nei, sannleikurinn í mál-
inu er einfaldlega sá, að með
skattalagabreytingunum voru
tekjustofnar sveitarfélaganna
stórlega skertir. Það má
nefna kaupstaði eins og Ak-
ureyri, Vestmannaeyjar,
Hafnarfjörð, Kópavog, Kefla-
vík, ísafjörð, Sauðárkrók. Á
öllum þessum stöðum
greiddu bæjarfulltrúar Fram
sóknarflokksins atkvæði með
50% álaginu á fasteignaskatt-
ana af því að þeir máttu til,
— af því að meðal stjórnar-
flokkanna á Alþingi fannst
ekki einn einasti maður, sem
skildi þarfir sveitarfélaganna
og bar hag þeirra fyrir
brjósti. Þessir bæjarfulltrúar
Framsóknarflokksins kunna
formanni þingflokks Fram-
sóknarflokksins, Þórarni Þór-
arinssyni, áreiðanlega litlar
þakkir fyrir skrif hans um
þessi mál nú, þegar hann seg-
ir þá níðast á borgurunum,
þegar þeir leggja gjöld á lög-
um samkvæmt til þess að
standa undir óhjákvæmileg-
um útgjöldum. Enda lýsa
skrifin sama skeytingarleys-
inu fyrir hag sveitarfélag-
anna og fram kom hjá þing-
mönnum Framsóknarflokks-
ins við afgreiðslu tekjustofna
laganna á Alþingi í vetur.
Blóðbaðið
í Burundi
Fórnarlömb borgrarastyrjaldarinnar í Burundi.
EFTIR COLIN LEGUM.
Borgarastríð milli tveggja aðal ætt
bálka Burundis, hefur gert þetta
fjalllenda lýðveldi í Mið-Afríku að
hræðilegum blóðvelli. Þar sem höfuð
borgin er nær einangruð og fjar-
skipti mjög takmörkuð, er ómögulegt
að fá að vita með vissu hversu marg
ir hafa verið drepnir síðan átökin
hófiust fyrir um tveim máimuðlum. Al-
þjóðlegar hjálparstofnanir gizka á
150 þúsund manns. Þrefalt meira en
opinberar tilkynningar stjómar Bur
undis halda fram.
í einu þorpi, — Kitega, segja sjón
arvottar að 400 manns hafi verið
tieknir af lífi, dag hvern í heila viku.
Um 10 þúsund flóttamenn hafa farið
yfir landamæri nágrannaríkisins
Tanzaniu, og þúsundir í viðbót eru
í felum í Burundi.
Átökin eru á milli Tutsi og Hutu
ættbálkanna. Hinir risavöxnu Tutsi-
menn hafa jafnan farið með pólitísk
völd, þótt þeir séu aðeins um 1/5 af
þrem milljónum íbúum landsins.
Hutu-ættbálkurinn hefur lengst af
lotið stjóm þeirra, þótt hann sé mun
fjölmennari.
En línumar eru þó langt frá þvi
að vera skýrar, þar sem mikið hefur
verið um giftingar milli ættbálkanna
tveggja. Blóðbaðið hófst lika með
því að fyrrverandi konungur Tutsi-
manna gekk í lið með Hutu-mönnum
til að reyna að steypa Miohel Micoim-
bero, forseta, sem bollaði honum frá
völdum 1966.
'v/
0» THE OBSERVER
Mlálið varð enn flóknara fyrir þá
sök að sterk sveit kongóskra upp-
reisnarmanna frá nágrannaríkinu
Zaire (áður Kongó) tók þátt í bylt
ingartilrauninni, en Mobutu, forseti
Zaire hefur sent hernaðaraðstoð til
Burundi.
KÆTI'R HARMEEIKSINS
Rætur þessa harmleiks í Burundi
ná aftur tíl ársins 1959. Þá tókst
bændum af Hutu ættbálknum, í ná-
grannaríkinu Rwanda að steypa kon
ungi landsins af stóli, en hann var
af Tutsi ættbálknum. Á tímabilinu
frá 1959 til 1962 voru meira en 20
þúsund Tubsi-menn vegnir í Rwanda
og 200 þús-und flúðu til Burundi og
Tanzaniu. Æ síðan hefur verið mikil
spenna milli Tutsi- og Hutu-manna í
Burundi. Mikil valdabarátta hefur
verið háð og Hutu-menn hafa gert
nokkrar byltingarti-1 ra-u n i r sem hafa
verið brotnar á bak aftur með harðri
hendi og haft í för með sér aftökur
margra fremstu menntamanna þeirra.
Herforingjastjórn Micomberos,
sem tók völdin í árslok 1965, gerði
tilraun til að finna grundvöll fyrir
sameiginlegri stjórn ætthálkanna
tveggja, en tókst ekki að vinna
traust Hutu-manna.
UPPREISNIN
1 apríl síðastliðnum, sauð svo upp
úr og borgarastríðið hófst. Konung-
urinn fyrrverandi (Ntare V. 25 ára
gamalll) hafði verið í útlegð en sneri
heim í skyndi þegar uppreisnin hófst
á tuttugu stöðum í einu, á einni
nóttu. Þúsundir Tutsi-manna voru
vegnir og engum hlíift, konur, hörn
og gamalmenni voru murkuð niður.
Meðal þeirra sem féllu var faðir
Micomberos, forseta. Þúsundir urðu
að flýja heiimóli síin. Her Mioamberos,
réðst til atlögu við uppreisnarmenn
ina og það kom fljótlega í ljós að
þeir máttu sín einskis gegn honum.
Hutu-uppreisnin sem hafði byrjað
með fjöldamorðum á Tutsi-mönnum,
varð brátt að hreinni slátrun á Hutu
mönnum sjálfum.
ENGIN MISKUNN
Það liggja fyrir sannanir um
hreina herferð till útrýmingar á öll-
um menntuðum Hutu-mönnum og leið
togum og jafnvel skólabörn voru
murkuð niður. Margir Hutu-mann-
anna búa uppi 1 fjöllunum og þeim
var bannað að koma niður á láglend
ið, til að hindra að þeir gætu tekið
þátt í uppreisninni. Þeir sem brutu
þetta bann voru skotnir niður hvar
sem til þeirra náðist.
Hvorugur aðilinn sýnir nokkra
misikunn og það berast fréttir um að
heilar fjölskyldur, jafnvei heil þorp
hafi verið þurrkuð út. Það er hætta
á að áður en yfir lýkur verði aflleið-
ingarnar af þeissiu borganastríði jafn-
vel enn hræðilegri en nú þegar er
orðið. Tutsi-menn sem áttu á hættu
að verða útrýmt í Rwamda oig nú aft-
ur í Burundi, eru fullir heiftar og
það gæti farið svo að þeir notuðu
sér þau yfirtök sem þeir nú hafa, til
að binda í eitt skipti fyrir öll, endia
á þá ógnun sem Hutu-menn eru þeim.
ENGA HJÁLP AÐ FÁ
Með þeirra núverandi hugarfari
Friuniliald á bls. 20