Morgunblaðið - 24.08.1972, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 24.08.1972, Blaðsíða 16
, 16 ' ■ MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. ÁGÚST 1972 OtgefencM hf Árvakuc, R‘éylkiav?k Pram'kvaamdaatjóri HaraWur Svems*on. Rittslj'ófar Mat’thías J-ohennessan, Eyfólifur Konráð Jónaaon. Aða»o8arrft8tíóri Styrrrvir Gun-n'arsaon. Rrtstjómerkrlttrúi rforbförn Guðmundsaon Fréttastjóri Björn Jóhanrvsaon Augtýsingastfóri Árrri Garðar Kríatinsson. Ritstjórn og afgraiðsia Aðalstraati 6, sfmi 10-100. Augfýaingar Aðatstreeti 6, sfmi 22-4-80 Ás'krrftargjaM 226,00 kr á rrtánuði innanlands l fausaaöfu 15,00 Ikr eirvtakiO part af vaxandi tilkostnaði við útgerðina, en þyngra vega þó minnkandi aflabrögð. Miðað við sókn minnkaði aflinn frá 1970 til 1971 um 16,5%, en á þessu ári mun samdrátturinn nema um og yfir 20% frá því í fyrra. Allt þetta hefur leitt til þess, að afkomuhorfur togaraútgerð- arinnar eru orðnar svo ískyggilegar, að talið er, að þær geti leitt til stöðvunar nú alveg á næstunni, ef ekk- ert verður að gert. Að vísu ERFIÐLEIKAR í SJÁVARÚTVEGINUM Fforfumar í sjávarútvegin- ** um í heild eru sannar- lega uggvænlegar. Vetrarver- tíðin var fremur slök og í sumum verstöðvum afleit. Þó var loðnuvertíðin sérstaklega góð, en hún kom að sjálf- ' sögðu áðeins fáum skipum og sjómönnum til góða. Sumar- vertíðin, humarvertíðin og síldveiðarnar í Norðursjó hafa gengið mjög illa og er því um fyrirsjáanlegan vanda að ræða fyrir útgerðina, en minnkandi aflabrögð snerta hag hennar verulega og mun meira en vinnslustöðvarnar í landi. Þrátt fyrir góðæri í söluverði á afurðum hefur ekki reynzt unnt að hækka fiskverð til útgerðarmanría og sjómanna til þess að bera uppi stóraukinn tilkostnað vegna óðaverðbólgu. Nýtt fiskverð á að ákveð- ast frá 1. október n.k. og er það almennt mál útgerðar- manna, að um verulegan sam drátt í útgerðinni verði að ræða í haust, nema til komi veruleg fiskverðshækkun. En útgerð að hausti til er sem kunnugt er áhættusam- asta útgerð ársins. Á hinn bóginn telja hraðfrystihúsin sig ekki hafa rekstrargrund- völl til þess að standa undir fiskverðinu eins og það er. Síldveiðarnar í Norðursjó hafa gengið mun verr en á sl. ári og er aflaverðmætið nú aðeins um 60% af því, sem það var í fyrra og óttast menn nú, að síldveiðiflotinn gefist upp. En ekki er að nein um síldveiðum á heimamið- um að hverfa, þar sem þær eru bannaðar til 1. sept. 1973. Þær friðunaraðgerðir voru nauðsynlegar til þess að forða síldarstofninum frá al- gjörri eyðileggingu. Afkoma togaranna hefur farið hríðversnandi á síðasta ári og einkum þó á þessu ári. Stafar það að sjálfsögðu sum- er það svo, að flestir togar- arnir eru orðnir gamlir, allt upp í 24 ára, en á móti veg- ur það, að þeir eru margir afskrifaðir að mestu leyti. Þetta ástand spáir því sann- arlega ekki góðu um afkomu þess mikla fjölda nýrra tog- ara, sem væntanlegur er til landsins á þessu og næsta ári. Sjávarútvegsráðherra telur sig hafa komið til móts við sjávarútveginn með eftirgjöf á útflutningsgjöldum á fryst- um karfa. Hér er þó engan veginn um aðstoð til sjávar- útvegsins í heild að ræða, heldur tilfærslu milli vasa innbyrðis í starfsgreininni. Á það má benda, að Vátrygg- ingasjóð fiskiskipa vantar 50 til 100 millj. kr. til þess að geta staðið við þær skuld- bindingar, sem lofað hefur verið af sjávarútvegsráðu- neytinu á þessu ári, og ligg- ur ekkert fyrir um það, hvernig úr þessari fjárþörf verður bætt. Með eftirgjöf- inni á útflutningsgjöldum af frystum karfa vex enn vandi vátryggingasjóðsins. Þetta eru einkennandi vínnubrögð fyrir starfsaðferðir núver- andi sjávarútvegsráðherra. Þegar einn vandi rís, er hann leystur með því að auka á annan, en allt situr raun- verulega í sama farinu. Um vátryggingamál fiski- skipa má það annars segja, að í þeim efnum vannst stór- virki, þegar við losnuðum undan ofurvaldi brezka vá- tryggingamarkaðarins 1969 og fluttum tryggingarnar heim, svo að við ráðum nú sjálfir iðgjöldunum á vá- tryggingum skipanna gagn- stætt því sem áður var. Þetta breytir þó ekki þeirri stað- reynd, að frekari endurbóta er þörf. í vetur var skipuð nefnd til þess að fjalla um þessi mál og gerði hún ítar- legar athuganir og skilaði Mllögum til úrbóta í vor, sem staðið var sameiginlega að af útgerðarmönnum, sjómönn- um, vátryggingafélögum og fulltrúum hins opinbera. Síð- an hafa þessi mál legið í salti í ráðuneytinu og sjávarút- vegsráðherra ekkert að- hafzt. Eins og fyrr segir verður ekki annað sagt um horfurn- ar í sjávarútveginum en að þær séu uggvænlegar. Engin merki sjást þess, að ríkis- stjórnin átti sig á því, sem raunverulega er að gerastog reyni að bregðast við að- steðjandi vanda í tíma. Ef svo fer fram sem horfir geta afleiðingarnar ekki orðið aðrar en samdráttur í útgerð inni og atvinnuleysi og þar með samdráttur í öðrum at- vinnugreiríum, því að önnur starfsemi í landinu sveiflast með sjávarútveginum. Það kom gleggst fram á erfiðleika árunum frá 1967 og fram á árið 1969. FORÐUMST INN- BYRÐIS DEILUR T forystugrein Þjóðviljans í gær var enn einu sinni skrifað í nöldurstón um land- helgissamningana frá 1961 og reynt að gera þá tortryggi- lega. Eftirtektarvert er, að í Tímanum hefur ekki borið á slíkum skrifum að undan- förnu. Hins vegar var þar haldið fram þeirri bábilju, að fyrrverandi ríkisstjórn hefði ekkert gert til þess að kynna landhelgismálið. Morgunblaðið ætlar sér ekki á örlagastundu að taka upp orðahnippingar við stuðn ingsblöð ríkisstjórnarinnar um aðdraganda landhelgis- málsins og það, hvernig stað- ið hefur verið að undirbún- ingi útfærslunnar 1. sept. n.k. Það er öllum fyrir beztu að íslendingar standi saman og forðist innbyrðis deilur. Þess er að vænta, að ríkisstjórnin og stuðningsblöð hennar leggi sitt af mörkum til þess að þjóðin standi saman sem órofa heild í þeirri hörðu baráttu, sem framundan er. Skákkonur: Geta þær náð jafn langt og Bobby Fischer? — eftir Rita Reif Hafa skákkonur möguleika a<5 ná skákleikni á við Bobby Fischer? Þð þær fái að kynnast iistinni nógru snemma, fái stöðug-a uppörvun þann tíma og f járhagsstuðning sem nanð- synlegur er tii að verða sérfræðing- ur í listinni, geta þær þá iíka þróað með sér „drápsfýsnina" sem virðist ómissandi þegar keppt er á hörku- legiirn karlamótrim? Leikkonan Sylvia Miles dregur það að minnsta kosti stórlega í efa. Hún er þó útsmogin í þessari list, sem er einokuð af karlmönnum, — hlutfailið er eitthvað 100 á móti einni. Ungfrú Miles tók um tíma þátt í mótum og var að eigin sögn á leið- inni með að verða „skákróni" þegar hún komst að þeirri niðurstöðu að leikiistin væri henni mikiJvægari. „Till þess að vera ajtvinnusíkákimað- ur, þarf maður að vera drápsmað- ur,“ segir hún með áherzlu. „Verði samkeppnisandinn hjá bandarísku kvenþjóðinni einhvern tíma reglu- lega sterkur, þá held ég að við mun- um eignast meiri háttar skákkonur." Lisa Lane er ef til vill eina banda- ríska skákkonan sem nokkurn tíma hefur verið talin hafa „drápsfýsn- ina“ til að bera. Ungfrú Lane, sem er alþjóðlegur meistari og bezt þekkta skákkona Bandaríkjanna hóf að leika skák 21 árs að aldri og varð kvenskákmeistari landsins 23 ára. Fiestum ber saman um að hún hafi ekki síður orðið fræg fyrir dökka fegurð sína en mikið skap. Gamlir andstæðingar hennar telja keppnis- grimmd hennar með eindæmum. Árið 1966 hætti Lisa Lane, þrítug að aidri, allt í einu að taka þátt i skákimótum. Síðan hefur hún aðeins einu sinni viljað tefla opinberlega, víð IBM-rafeindaheila. Hún vann. Lisa Lane teflir þó enn við mann sinn og við vini og kunmingja. KONUR VERSTU ANDSTÆÐIN GARNIR Hún segir að það hafi ekki verið viðskotaillir karlmenn sem hafi gert henni lífið leitt í skákheiminum. Það var frekar afstaða kynsystra henn- ar til skákarinnar sem gerði henni gramt í geði. „Verstu óvinir skák'kvenna eru ekki karlmenn, heldur aðrar konur“ segir hún. 5>ær konur sem hún mætti í keppnum voru oft vellauðugar og þær litu á skák eins og velgjörða- menn, en ekki eins og raunveruieg- ir þátttakendur. „Þetta voru konur sem voru aldar upp á því skeiði þegar konur litu á sig sem undirmenn karlmanna,“ segir Lisa Lane. „Þá peninga sem þær unnu í verðlaun gáfu þær til banda ríska Skáksambandsins til þess að styrkja önnur mót, — sem flest voru fyrir karlmenn." Þessu líkur er hugsunarháttur helztu skákkvenna enn í dag. Mari- lyn Braun, sem varð kvenskákmeist- ari Bandaríkjanna árið 1972, ásamt Eva Aronson, segir stutt í spuna: „Staðreyndin er sú, að konur eru alils ekki jiafn góðar í skák óg karlmenn." Og Eva Aronson, sem hef ur teflt í 30 ár, helidiur því fram, að „skák sé of erfið fyrir margar kon- ur. Það er of mikið álag." Slíkur greinarmunur eða mismun un varðandi skákkonur kemur fram í ýmsum myndum, „en það kemur ekki i veg fyrir að kona geti lært að tefla og bætt sig i listinni, ef hún sýnir fruimikvæðið," segir Sylvia Mil- es. AÐ TAPA FYRIR KVENMANNI Raehel Crotto er 13 ára og það er ekki erfitt fyrir hana að finna sér mótherja í skákklúbbi Manhat tan þar sem hún teflir. En það skapar ýmis vandamál að sigra karlmenn. „Karlmenn berjast mun grimmileg- ar þegar þeir tefla við stúlkur," seg- ir Rachel, og þær eru margar kon- urnar, ungar serrí gamlar, sem taka undir með henni. ,,Og ef þeir tapa, þá verða þeir mjög vandræðaliegiir og jafnvel reiðir.“ Rita Relf. Rachel er eir af þeim fi'amúrskar- andi skákkonum sem lærðu að tefia strax í bernsku. Hún linnti ekki lát- um fyrr en faðir hennar hafði kennt henni að tefla svo að hún gæti geng- ið í skákklúbb, sem hún hafði heyrt að verið væri að stofna í gagnfræða- skóla þeim sem hún er nú í. Þetta vár vorið 1971. Faðir henn- ar, sem er vélamaður í fataverk- smiðju, varð himinlifandi þegar hann komst að þvi að hún hafði mikla eðlistilfinningu fyrir skák. „Ég tefli enn við hann, — en það er ekki eins og var,“ segir Raehel. „Hann vinnur bara stundum núna.“ Hvorki faðir hennar né móðir hvetja hana til þess að helga sig skák al- gerlega. Hún hefur lært píanóieik í átfca ár, og hún á sér fleiri áhuga- mál. „Ég hef enga hugmynd um hvað ég vil verða þegar ég verð stór, — ég er nú einu sinni bara þrettán." Framhald á bls. 20.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.