Morgunblaðið - 03.10.1972, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. OKTOBER 1972
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUiR 3. OKTÓBER 1972
17

Oitgof«ndi hif Árvafcur, Rfeyífljavfk
Rramfcvsemdaatjóri Harafdur Svaiflaaon.
Riiatíófar Matíihías Johannassan,
Eyjóllfur Konráð Jónsson
AðstoSarritstjón Sityrmir Gunnarsson.
RhS'tjÓmarfuWtrúi Þorbijörn Guðmundsson
Fráttasíjóri Björn Jóihannsrson.
Aug.iýsingastjóri Ámí Garðar Kristinsson.
Rítstjðm og afgrsiðsla Aðalstrasti 6, sfmi 1Ö-100.
Augtfýsingaí Aðateraati 6, símr 22-4-00
Áskriftargjaid 225,00 kr á máiniuði innaniands
I fausasöTu 15,00 Ikr einta'kið
k sama tíma og öngþveiti
blasir við í atvinnu- og
efnahagsmálum þjóðarinnar,
bátaflotmn að stöðvast vegna
ágreinings tveggja ráðherra
um útgáfu bráðabirgðalaga,
ákvörðun fiskverðs í full-
kominni óvissu og stöðvun á
vinnslu frystihúsana yfir-
vofandi, eru stjórnarflokkarn
ir uppteknir við innbyrðis
erjur og að gera upp gamlar
sakir og nýjar. Ekki er mik-
il von til þess, að stjórnmála-
flokkar, sem eru önnum kafn-
ir við slíka iðju, geti tekizt á
við þann geigvænlega vanda,
sem framundan er, af þeirri
festu og röggsemi sem til þarf.
Á landsfundi Samtaka
frj álslyndra og vinstri manna,
sem haldinn var um síðustu
helgi, kom glögglega í Ijós, að
samtök þessi eru tvíklofin, í
raun tveir flokkar, þar sem
djúpstæður málefnaágrein-
ingur er augljóslega til stað-
ar. Tvennt kom á óvart við
þennan landsfund. Annars
vegar það, að til uppgjörs
skyldi koma nú og hins veg-
ar, að Hannibalsarmur sam-
takanna skyldi vera svo sterk
ur sem raun ber vitni um,
og fylking Bjarna Guðnason-
ar svo veik, sem atkvæðatöl-
ur sýndu. Bersýnilega hafa
Hannibal og Björn Jónsson
komizt að þeirri niðurstöðu,
að hreingerningar væri þörf
og sjálfsagt að nota tækifær-
ið, úr því að þeim tókst að
fá svo marga fulltrúa lands-
byggðarinnar til fundarins,
að þeir böfðu þar öruggan
meirihluta.
Samtök frjálslyndra og
vinstri manna voru sett á
stofn af óánægjuöflum, sem
komu úr ýmsum áttum og
höfðu ekki rekizt í flokki ann
ars staðar. Frá upphafi hefur
verið verulegur ágreiningur
innan samtakanna bæði um
persónur og málefni, sem féll
að vísu í skuggann um skeið
vegna tímabundins sigurs
þeirra í síðustu þingkosning-
um. En það hefur jafnan ver-
ið sýnt, að til tíðinda mundi
draga fyrr eða síðar. Tals-
verður hluti af starfsamasta
liði samtakanna eru gamlir
kommúnistar, sem ekki hafa
sagt skilið við gamlar hug-
sjónir og eiga því í raun
réttri betur heima í komm-
únistaflokknum. Sjálfsagt er
það aðeins tímaspursmál hve-
nær þeir snúa til fyrri heim-
kynna.
En þau átök, sem urðu á
landsfundi samtakanna hafa
meiri þýðingu en ella vegna
þess, að hér er um einn stjórn
arflokkanna að ræða. Meiri-
hluti ríkisstjórnarinar bygg-
ist á þingmönnum þeim, sem
þessi samtök fengu kosna.
Vitað er, að áhrifamiklir að-
ilar innan samtakanna hafa
jafnan verið andvígir þátt-
töku þeirra í ríkisstjórn
Ólafs Jóhannessonar og sú
andstaða hefur ekki dvínað
á því rúma ári, sem liðið er
frá stjórnarskiptunum, miklu
fremur hefur hún magnazt,
enda hlutur samtakanna í
ríkisstjórninni frá upphafi
heldur rýr.
Á landsfundinum lét Björn
Jónsson, forseti ASÍ, orð falla
á þá leið, að mál kynnu að
koma upp á þingi í vetur, sem
gerðu það að verkum, að
samtökin gætu ekki lengur
stutt þessa ríkisstjórn. Vel
má vera, að þessi orð hafi
fallið í hita umræðna, en það
kemur ut af fyrir sig ekki á
óvart, að þau skuli koma frá
einum helzta verkalýðsleið-
toga landsins. Svo dökkt er
nú útlitið í efnahagsmálum
þjóðarinnar, að erfitt er að
sjá hvernig ríkisstjórnin ætl-
ar að leysa þann heimatil-
búna vanda án þess að kjör
launþega verði skert veru-
lega frá því, sem ríkisstjórn-
in var búin að lofa. Þetta er
Birni Jónssyni að sjálfsögðu
ljóst og þess vegna þykir
honum hyggilegt að hafa
allan fyrirvara á um það, að
ríkisstjórnin þurfi ekki að
vænta stuðnings utn allá
eilífð frá flokki hans.
Þau tíðindi, sem gerðust á
landsfundi samtakanna sýna,
að þar er mikil ólga undir
niðri, sem getur haft ófyrir-
sjáanlegar afleiðingar fyrir
stöðu ríkisstjórnarinnar. En
samtökin eru ekki eini stjórn-
arflokkurinn, sem þannig er
ástatt um. Nýlega hefur
kunnur forystumaður meðal
yngri Framsóknarmanna,
Jónatan Þórmundsson pró-
fessor, forseti lagadeildar,
sagt sig úr Framsóknarflokkn
um, ásamt þremur flokks-
mönnum öðrum. Ursögn
þeirra er aðeins lítið dæmi
um þá óeiningu, sem ríkir í
stærsta stjómarflokknum.
Ljóst er, að þessi ágreinings-
mál í stjórnarflokkunum
veikja þá mjög og valda því,
að þeir hafa ekki jafn mikinn
styrk og ella til að takast á
við þau alvarlegu vandamál,
sem að steðja í þjóðarbú-
skapnum. Þessi óánægja og
misklíð í stjórnarflokkunum
bætist við algert aðgerðar-
leysi ríkisstjórnarinnar á
sviði efnahags- og atvinnu-
mála. Margir þykjast sjá
þess merki, að örlög þessarar
vinstri stjórnar muni áður
en langt um líður verða ekki
ósvipuð örlögum fyrirrenn-
ara hennar 1968, þegar sú
vinstri stjórn hraktist frá
völdum með þeim endemum
að enn er í minnum haft.
ÓÁNÆGJA MEÐ MISKLÍÐ
í STJÓRNARFLOKKUNUM

JíeitrJfotkSimeií
\ / \ <4
FISKVEIÐAR
PERÚ 1HÆTTU
Eftir H. J. Maidenberg
LIM/V — flíijar Perú hafa löngum átt
við náttúruöflin að stríða og þau liafa
gert |><‘im margar skráveifurnar, liæði
hvað snertir líf og eigrnir. Oftast eru
það jarðskjálftar, sem þar koma
helzt við sög-u. f dag eiga þeir þó í
höggi við náttúruhamfarir af nokkuð
öðrum toga, eu það eru umhverfis-
fræðilegar breytingar, sem stafa af
sólskini, og hafa þegar haft aivarleg-
ar efnahagslegar afleiðingar.
Fram til þessa hefur ein fiskimjöls-
verksmiðja orðið gjaldþrota, þó að
hún sé sú stærsta í heimiinum og afli
40% gjaldeyristekna Perú. Það, sem
gerzt hefur, er að ansiósur hafa horf-
ið af miðunum.
Þessar umhverfishamfarir hafa
einnig valdið mestu flóðum, sem yfir
landið hafa geragið í 40 ár, og eyði-
lagt stóran hluta bómullar- og sykur-
uppskerunnar, sem er um 13% út-
flutningsverðmætanna. Flóðin hafa
einnig neytt Perú til að flytja inn mat
væli, sem hiragað til hefur ekki þurft.
Ástæðan fyrir hamförunum er ékki
sú, að stórar verksmiðjur hafa meng-
að miðdn, heldur er það óskýranleg-
ur, heitiur hafstraumur, sem er böl-
valdurimn. Straumurinn er þekktur
undir nafninu E1 Nino, barnið, og
nefnist svo, vegna þess að hann kem-
ur fimmta til sjötta hvert ár og alltaf
um jólaleytiö.
E1 Nino myndast við miðbauginn
úti fyrir strönd Equador, norðan við
Perú. Áður, t.d. 1965—66, fór þessi
furðulegi straumur suður á bóginn,
þar sem hann rakst á og sigraði hinn
kalda og sterka Humboltstraum, sem
fer norður með vesturströnd Suður-
Ameriku og kemur úr S-lshafinu. 1
marz 1966 hurfu ansiósumar og önn-
ur dýr, sem ekki þoldu hitabreyting-
una.
Fiskveiðar lögðust niður og fiski-
mjölsverksmiðj um var lokað. Nú eru
ansiósurnar friðaðar frá júni til
september yfír hrygningartímann.
Veturinn 1966 var heitari en vant
er í Perú, en fiskifræðingum var
kunnugt í ágúst um að ansiósumar
hefðu farið á kaldari hafsvæði og
að hrygningar hefðu verið eðlilegar.
Þegar veiðar hófust á ný i september,
fiskaðist vel og fiskiðnaðurinn blómg-
aðist þar til E1 Nino skaut enn upp
kollinum. 1 þetta sinn kólnaði straum-
urimn alls ekki og „dó“ i apríl eins og
áður, en fyrir nokkrum vikum siðan
var tilkynnt að-El Nino væri enn heit-
ur og að ansiósurnar væru gjörsam-
lega horfnar.
Ef úr hamförunum verður, kemur
það verst niður á 30.000 sjómönnum
í kringum Chimbote og þúsundum
verkamanna í fiskimjölsverksmiðj-
um og öðrum greiinum ansiósuiðnað-
ar.
Flestir sjómennimir hætta lífi sínu
daglega á smábátum sínum til þess
að afla sér 60—80 dollara tekna á
mánuði yfir vertíðina. Þeir, sem
koma frá Chimbote, búa í stærstu og
verstu fátækrahverfum Perú.
Áður en E1 Nirao kom, var fólkið
ánægt með tilveruna, enda tók oft
ekki nema viku að afla mánaðartekn-
anna. En eftir sex mánaða stöðugt
atvinnuleysi, byrjar nú örvæntingin
að grafa um sig í Chimbote og öðr-
um höfnum.
Matthías Johannessen:
Kosningabaráttan í V-Þýzkaiandi
Úrslitin
geta ráðið
örlögum
manna um
allan heim
Síöari grein
Miinehen, sept. — Franz Josef
Strauss er harður í horn að
taka, en umdeildur stjórnmála-
maður. Hann er luralegur og
vekur ósjálfrátt andúð hjá mörg
um, þótt hann hafi áreiðanlega
margt til síns ágætis. En það er
erfitt að hafa samúð með mál-
flutningi hans eins og hann t.a.m.
talaði í vestur-þýzka Sam-
bandsþinginu i eldhúsdags-
umræðunum 22. sept. s.l. Sum
blöð halda því fram að hann
hafi verið eitthvað miður sín og
átt erfitt með að koma fyrir sig
orði. Samt virtist hann
flugmælskur af orðaflauminum
að dæma, en þar fór að sjálf-
sögðu margt fyrir ofan garð og
neðan. Hann er „þjóðernissinn-
aður“ stjórnmálamaður — ekki
sagt i neikvæðri merkingu — og
einbeitir sér að velfarnaðarmál-
um kjósenda sinna, enda nýtur
hann ótrúliegs fylgis hér í Bæj-
ern og flokksbrot hans óskor-
aðs trausts, ef marka má kosn-
ingasigra hans. Flokkurinn hef-
ur 52% atkv. hér og nýtur eink-
um stuðnings kaþólsks bænda-
fólks í sveitunum.
Það er engu líkara en Strauss
eigi ekki heima þarna í heims-
pólitiskum umræðum. Manni virð
ist hann eins konar full-
trúi þröngsýnnar nesjamennsku
eins og maður þekkir að heiman.
En tíminn leiðir í ljós hvort
hann er Þjóðverjum eins nauð-
synlegur og fylgismenn hans
vilja vera láta eða eins hættu-
legur og andstæðingar hans ótt-
ast. Dugnaðurinn, harkan og
sannfæringarkrafturinn leyna
sér ekki og alls ekki óeðlilegt
að það skuli falla t.a.m. þessu
dugnaðarlega fólki hér í Bæjern
vel í geð. Strauss á einhverjar
rætur i villtri náttúru eins og
það. Hann þekkir það og það
þekkir hann. Hann rabbar við
þetta fólk og drekkur bjór með
því — og það treystir honum.
En áberandi var hvað hann
fékk miklu minna klapp á þingi
en t.a.m. Barzel, hvað þá Brandt.
Það er eitthvað í fari hans sem
vekur ugg með þeim sem þekkja
ekki of vel til hans; eitthvað sem
margir óttast. í honum eiga
kommúnistar andstæðing sem
trúir álíka mikið á óskeikulan
málstað sinn (með kaþólska trú
arhugsjón að bakhjalli) og þeir
sjálfir á heilaga biblíu Marx og
Lenins. Ég skil vel að þeir ótt-
ist hann, a.m.k. eiga þeir hann
skilið.
Einn talsmanna sósíaldemó-
krata vitnaði í setningu eftir
hann í bók sem Strauss hefur
skrifað um efnahags- og fjármál
og ætlaði þá allt um koll að
keyra, þegar talsmaðurinn hafði
lagt út af setningunni. Strauss
lét sér hvergi bregða, en hélt
skömmu síðar hörkuræðu svo að
gneistaði af honum og tókst
tvisvar eða þrisvar að láta sal-
inn-skella upp úr. Hann virðist
vera gersamlega húmorlaus, en
annað kom á daginn. Hitt var
ekki síður hlægilegt, þegar ann-
ar talsmaður jiafraaðanmianina
vitnaði í sjálfan Bismark máli
sínu til stuðnings. Eitthvað hefði
nú járnkanslarinn haft við það
að athuga.
Eins og kunnugt er stjórnar
Straúss eins konar flokksbroti
kristilegra demókrata hér í Bæj-
ern og hefur áreiðanlega gífur-
leg áhrif á stefnu þeirra. Barzel
yrði ekkert öfundsverður
sem kanslari að hafa hann eins
og farg á sér. Barzel er enginn
Adenauer. Og Strauss fer sinu
fram. Þess má einnig minnast að
kristilegir demókratar eru ekki
einhuga um alla hluti frekar en
stjórnarsinnar og áreiðanlega
mundu þeir þurfa á öllu sinu að
halda, ef þeir ynnu kosningarn-
ar, til að varðveita frið í flokkn
um. Þess er skemmst að minnast
að stjórnarandstaðan klofnaði í
þrennt við atkvæðagreiðslur í
þinginu um samningana við
kom.múnistaleiðtogana í Moskvu
og Varsjá i marz s.l.
Annars er enginn stórvægileg
ur ágreiningur milli stjórnarinn
ar og andstæðinga hennar
í helztu málum, einkum utanrík-
ismálum: Vestur-Þjóðverjar eru
einhuga um aðild að NATO og
Efnahagsbandalaginu og yfirleitt
sem nánast samstarf við vest-
rænar þjóðir. Öðru máli gegnir
e.t.v. um afstöðuna til Austur-
blokkarinnar, en fremur er þar
um stigsmun en eðlismun
að ræða. Eitt er að marka stefnu,
annað að þurfa ekki að bera
Brandt: Ekki áhyggjulaus og
óþreyttur maður, sem sat í
kanslarasæti þingsins.
ábyrgð á henni. Mörgum Vest-
ur Þjóðverjum hrýs hugur við
of nánu samstarfi við kornmún-
istalöridin, treysta þeim ekki
frekar en aðrir frjálsir menn
hér um slóðir. Þeim eru ekki sízt
í minni atburðirnir i Tékkósló-
vakíu
Engin ástæða er þó til að ætla
að kristilegir demókratar breyti
stefnunni gagnvart kommúnista-
ríkjunium sivo að neinu nemi.
Flestir þeirra aðhyllast áreiðan-
lega þá stefnu að draga beri úr
spennunni í Evrópu. En afstaða
þeirra til Austur-Þýzkalands er
talsvert önnur en stefna
Brandts, þeir eru harðari. Og
þeir eru eindregnari stuðnings-
menn Atlantshafsbandalags-
ins en t.a.m. frjálsir demókrat-
ar. Þegar ég talaði við forýstu-
menn þeirra í Bonn fyrir nokkr
um árum, (það var fyrir síðustu
kosningar) tönnluðust þeir stöð-
ugt á því að draga þyrfti úr
varnarsamstarfi vestrænna
þjóða, svo að unnt væri að koima
til móts við kommúnistaríkin.
Nú hafa þeir ráðið utanríkis-
stefnunni í þrjú ár og aldrei
borið á neinni slíkri tilhneig-
ingu. Ég held þeir eigi sumt sam
eiginlegt með Framsóknar-
flokknum, og er það hvorki sagt
til lofs né lasts. Ábyrgð er eitt,
áróður og atkvæðaveiðar annað.
Það er gamalkunn staðreynd. Og
nú hafa frjálsir demókrat-
ar fundið leið sem er flokki
þeirra áreiðanlega til styrktar
og varnarsamtökum vestrænna
þjóða vonandi hættulaus.
Enginn vill viðhalda kalda
stríðinu, ef annarra kosta er völ.
Allra sízt æskan. Það vita stjórn
málamenn. Og þeir hugsa í at-
kvæðum eins og kunnugt
er. Hugsjón er afstætt hugtak
hér eins og annars staðar.
Kosningabaráttan hér verður
áreiðanlega hörð og spennandi.
Niðurstöður kosninganna koma
ekki Þjóðverjum einum við: þær
geta ráðið örlögum manna, ekki
aðeins í Evrópu heldur um heim
allan. Þetta eru engar sveita-
stjórnakosningar í Putalandi.
Hér er meira í veði. Heinemann
forseti gerir sér ekki sízt grein
fyrir því, ef marka má ræðu
hans þegar hann lýsti yfir þing-
rofi og ákvað nýjar kosningar
19. nóv. n.k. Hann skýrði frá
því að hann hefði átt viðræður
við fulltrúa flokkanna um mögu
leika á myndun nýrrar stjórnar,
en allir hefðu lýst yfir þvi, að
grundvöllur slíkrar stjórnar-
myndunar væri ekki fyrir hendi
og óskuðu allir eftir nýjum kosn
ingum. Forsetinn lagði áherzlu á
þingræðislega málsmeðferð og
var ávarp hans til þjóðarinnar
á þeim forsendum byggt. Þess
má geta að kanslari getur ekki
skv. stjórnarskránni frá 1948
rofið þing án vantrausts-
samþykktar.
xxx
Konur i bókaverzlun, sem ég
átti erindi í, sögðust hafa hlust-
að á allar eldhúsdagsumræðum
ar frá Sambandsþinginu, það
hefði verið hræðileg raun. „En
þetit'a er lýðræði,” basittu þær við.
„Svona kosningar fara aldrel
fram í kommúnistalöndum. Þetta
málæði allt er merki um heil-
brigða stjórnarhætti," sögðu
þær.
Vestur-Þjóðverjar gera allt til
að innræta fólki sínu virðingu
fyrir lýðræði. Þeir hafa jafnvel
komið á fót tilraunaskóla fyrir
börn og unglinga, þar sem ungl-
ingarnir sjálfír stofna sitt þing
og stjórna þvi. Starfsemi þessi
var sýnd í sjónvarpi hér fyrir
skömimu og kom i ljós að börnin
vildu helzt ekki kjósa sér þing-
forseta, þótt það yrði úr, og alls
ekki mynda ríkisstjórn. Þau
vildu afgreiða sin mál í þinginu
með umræðum og atkvæða-
greiðslum, án „valdamanna".
Kannski er þetta hið fullkomna
lýðræði, kannski aðeins angi af
anarkisma, eða öngþveitisstefnu.
En enginn vafi er á að lýðræð-
ið á eftir að breytast frá því
sem nú er. Kannski verður það
lýðræði sem finnur leiðina til að
ieysa upp ríkið og valdstjórn-
ina, sem mér skilst sé hugsjóna-
legt takmark marxista, þótt
þeir hafi farið þveröfuga leið
alls staðar þar sem þeir hafa náð
völdum: þeir hafa lagt áherzlu
á miðstjórnarvald og ríkisforsjá.
Þetta var innskot, og hér er
annað innskot: Konurnar í
bókabúðinni fóru að tala um
Nonna, svo að líklega er hann
heimsfrægur hér í Bæjern. Enn-
fremur: nauðsyn þess að Is-
lendingar fái óáreittir að eiga
sina 50 mílna landhelgi —-
og helzt meira — því að þeir
eiga engar aðrar auðlindir,
sögðu þær.
Þetta er gott fólk og sann-
gjarnt. Og kannski er málstaður
Islendinga í landhelgismálinu
betur kunnur en ég hefði hald-
ið.
X x x
En hvað var þá svona hræði-
legt frá Sambandsþinginu? Deil-
urnar, þrasið, hitiran. Brigzflyrð-
in. Það sama og við eigum að
venjast.
Og það var satt: þetta var
engu betra en heima. Veikleiki
lýðræðisins er sem kunnugt er
styrkleiki þess. Orð eru til alls
fyrst.
Eins og fyrr hefur verið get-
ið hitnaði heldur betur í kolun-
um þegar „liðhlauparnir" áttu í
hlut og málefni þeirra bar á
góma i eldhúsdagsumræðunum i
Sambandsþinginu. Og nú hefur
jafnvel sá geðugi og orð-
vari fyrrverandi yfirborgar-
stjóri í Munchen, Hans Jochen
Vogel, ráðizt á Múller,
sósíaldemókratann frá Munchen
sem gekk í lið með stjórnarand-
stæðingum á þinginu, og gagn-
rýnt hann fyrir að fylgja ekki
meirihlutaákvörðun flokks síns
i Múnchen. Vogel er Islending-
um að góðu kunnur eins og
Brandt, því að hann hefur sótt
okkur heim. Ekki er vitað um
pólitíska framtíð hans, sum-
ir segja hann ætli að hasla sér
völl í landspólitíkinni og hætta
áfsikipitiuim af sveitia'rsitjómaimál-
um, aðrir að sterkur róttækur
armur sósíaldemókrata hér í
Bæjern hafi nánast hrakið hann
frá. Nú virðist fyrri tilgátan
sennilegri. Vogel var fulltrúi
vestur-þýzku stjórnarinnar við
útför ísraelsku iþróttamannanna
sem drepnir voru hér og fór
hann til Tel Aviv með likkist-
ur hinna látnu. Það hafa verið
þung spor. En ekki hefur hann
verið sendur í þessa för nema
Sclieel í ræðustöli.
vegna þeirrar virðingar og þess
trausts sem hann nýtur.
Enn nokkur dæmi úr umræð-
unum i Sambandsþinginu:
Mende, fyrrum leiðtogi frjálsra
demókrata, hélt eldheita ræðu
sér til varnar. Hann er nú geng-
inn í flokk kristilegra
demókrata, enda alltaf haft ná-
ið samstarf við þá! Frjálsir demó
kratar réðust heiftarlega á
þennan fyrrum leiðtoga sinn,
hann varð jafnvel að svara úr
sæti sínu oftar en einu sinni og
lét engan bilbug á sér
finna, ekki einu sinni þegar
einn frjálsu demókratanna sagði
upp í opið geðið á honum: „Það
er í hæsta máta pínlegt til þess
að vita, að þér skylduð hafa
verið leiðtogi okkar svo lengi.“
Þegar Schröder, fyrrum ráð-
herra og á sínum tima keppi-
nautur Barzels um formennsk-
una í flokki kristilegra demó-
krata, sagði: „Þýzkaland þarf á
nýrri stjórn að halda,“
fékk hann mikið lófatak, en
Wehner, talsmaður jafnaðar-
manna, svaraði nokkru siðar við
enn meiri fagnaðarlæti: „Við
þurfum á betri Kristilegum
demókrataflokki að halda.“
Annars á kosningabaráttan
einkum eftir að snúast um efna-
hags- og fjármál eins og venja
er. Það er eins og ekkert skipti
máli í þessum heimi annað en
peningar. Stjórnarandstæðing-
ar gerðu harða hríð að stjórn-
inni vegna verðbólguþróunar og
lenti það ekki sízt á Schmidt,
viðskipta- og fjármálaráðherra,
enda kom það í hans hlut að
svara fyrir stjórnina. Hann
benti á að verðbólgan hefði vax
ið alveg eins mikið í nágranna-
löndunum, jafnvel Ítalíu. Og
Brandt fullyrti að stjórnarand-
stæðingar hefðu ekki getað haft
hemil á dýrtíðinni við þær að-
stæður sem ríkjandi væru i
Vestur-Evrópu, en viðurkenndi
samitíim'iis eitras og þjóðarleiðitoga
sómdi, að of mikiilair tiilhneiigmig-
ar til verðbólguþróunar hefði
gætt í Vestur-Þýzkalandi und-
anfarin ár og dýrtíð vaxið (hér
má skjóta inn í að mjólkurlítri
kostar 30 kr. ísl.) Fjármálaráð-
Mende og Barzel.
herrann benti á að hagur verka-
manna hefði batnað í tíð núver-
andi stjórnar og virtist mér af
orðum hans að verkamenn hér
byggju við betri kjör en t.a.m. í
Austurríki. Tók hann dæmi af
kjörum verkamanna við Volks-
wagenverksmiðjurnar og virðast
þau meira en viðunandi. Fjár-
málaráðherrann vitnaði í
Pompidou og ummæli hans á ný-
liðnum blaðamannafundi, en þá
reis upp einhver þingmaður og
sýndi með rökum fram á að ráð-
herrann hefði lagt ranglega út
af tilvitnuðum ummælum forseta
Frakklands. Ráðherrann hlustaði
í ræðustól sínum og játaði fús-
lega mistök sín. Það var
skemmtileg nýlunda fyrir ls-
lending að heyra stjórn-
málamann viðurkenna mistök og
það í hörðum umræðum. Óx ráð-
herrann óneitanlega af þessu.
Dýpst tók auðvitað Barzel i
árinni. Hann kallaði verðbólgu-
þróunina að vísu ekki óðaverð-
bólgu, heldur: trabende In-
flation, skokkandi eða hlaup-
andi verðbólgu. Kannski eigum
við eftir að fá svoleiðis verð-
bólgu, í sitað þeirrar óðavei’ð-
bólgu sem einkennt hefur ís-
lenzkt efnahagslíf ekki sízt síð-
ustu misseri. „Það er kom-
inn tími til að byrja upp á nýtt,“
sagði Barzel við mikinn fögnuð
flokksmanna sinna. „Fólkið á
næsta leik.“
Höfum við ekki heyrt þetta
áður? Er heimspólitíkin að
verða að einhverri óumflýjan-
legri og allsráðandi klissju mál-
lýzku sem fer eins og asiuinflú-
ensa um allan heim? Æsk-
an a.m.k. er orðin þreytt á þess-
um frösum. Hún hlustar ekki.
Barzel var ekki einn um að
lenda í þessari áróðursgildru.
Brandt féll einnig i vígorða-
gryfjunia, hvað þá hinir. En samt
var sjónarspilið harla eftirtekt-
arvert vegna þeirra áhrifa sem
stjórnmálaþróun í Vestur-
Þýzkalandi hefur óhjákvæmi-
lega á líf fólks í Evrópu. Og
raunar um allan heim. Allt er
þetta eins og einhverjir póli-
tískir Olympíuleikar. En hver
kemur fyrstur í mark? Það er
spurning se>m brennur á
allra vörum hér i Þýzka-
landi um þessar mundir. Og víð-
ar.
En eitt er víst og kannski at-
hyglisverðast af öllu: Brandt og
Scheel voru eins og eineggja
tvíburar í þessum umræð-
um. Scheel hrósaði kanslaran-
um í ræðu, svo að athygli vakti.
Það rikir einhver trúnaður milli
þessara manna, sem er óvenju-
legur i viðskiptum stjórnmála-
manna af ólíkum flokkum. Mér
datt í hug það trúnaðartraust
sem einkenndi samstarf ráðherr-
anna í Viðreisnarstjórninni.
Þetta gagnkvæma traust milli
Brandts og Scheels á eftir að
hafa áhrif á þróun stiörnmála
hér i Vestur-Þýzkalandi. Fyrir
þremur árum var harla
óvíst hvaða stjórn yrði
-mvnduð að kosningum loknum,
ef enginn flokkur fengi meiri-
hluta á þingi. Nú segir
Súddeutsehe Zeitung að tverarat
komi aðeins til greina að kosn-
iniguim lolcraum: aniniaöhvart sam
steypustjórn undir forystu
Brandts og' Scheels, eða sósíal-
liheral stjórn eins og blaðið seg-
ir, eða stjórn kristilegra demó-
krata undir forystu Barzels og
Strauss, eða CDU og CSU. Um
Framh. á bls. 20