Morgunblaðið - 20.12.1972, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBKR 1972
Óðalsbóndinn
í Bæ sjötugur
Sjötugur er I dag, Björn Jóns
son hreppstjóri í Bæ á Höfða-
strönd. Hann fæddist 20. des.
1902 og ólst upp á merku mynd-
arheimili foreldra sinna, þeirra
Jóns Konráðssonar bónda og
hreppstjóra í Bæ og konu hans
Jófríðar Björnsdóttur. Björn
varð búfræðingurfráHólumárið
1921 og íþróttakennaranám
stundaði hann árið 1926 og var
íþróttakennari næstu fjögur ár-
in. Hann gerðist bóndi í Bæ ár-
ið 1927 og bjó þar fram til síð-
ustu ára, en seldi þá búið í hend
ur syni sínum og tengdadóttur.
Jafnframt búskap sínum í Bæ
stundaði Björn lengst af
sjósókn og var dugmikill í því
starfi sem öðru. Björn í Bæ var
og er mikill félagsmálamaður og
voru honum falin fjölmörg trún-
aðarstörf fyrir sveit sína og hér
að. Árið 1918 var Ungmennafé-
lagið Hofstrendingur stofnað og
var Björn einn af stofnendum
þess, og áreiðanlega einn styrk-
asti krafturinn í þeim félags-
skap og er nú heiðursfélagi fé-
lagsins. Hann átti sæti í hrepps-
nefnd Hofshrepps um áratugi,
einnig í langa tíð var hann í
stjóm búnaðarfélags hreppsins
og hefur verið gerður að heið-
ursfélaga þess félags. Hann var
einn af stofnendum Búnaðarsam
bands Skagfirðinga og átti lengi
sæti í stjóm þess. Er hann lét
af störfum í stjórn búnaðarsam-
>andsins var hann kjörinn heið
.irsfélagi sambandsins. Þann-
ig hefur Björn i Bæ verið kjör-
inn heiðursfélagi í þrem félaga
samtökum Og er það glöggur
vitnisburður þess, hversu mik-
ill og góður félagsmaður Björn
I Bæ er og sýnir ljóslega, að
sveitungar hans og sýslungar
hafa metið og þakkað félags-
málastörf hans að verðleikum,
enda er starfsáhuga hans og
ósérhlífni viðbrugðið.
Með ævi sinni og starfi hefur
Björn í Bæ getið sér traust og
vinsældir samferðamanna, enda
maðurinn allur þannig gerð-
ur, að engin hætta er á, að hann
níðist á því, sem honum er fyr-
ir trúað. Góðviljaður maður er
Björn í Bæ og þeir eru með
vissu orðnir margir, sem í hon-
um hafa átt hauk í homi, margra
vanda hefur hann reynt að leysa
og margir notið hjálpsemi hans
og greiðasemi.
Björn I Bæ hefur gegnt ýms-
um öðrum trúnaðartstörfum en
þeim, sem ég hef nefnt hér að
framan og kann ég ekki þau öll
að nefna. Árið 1952 tók hann
við hreppstjórn af höfð-
ingsmanninum Jóni í Bæ, föður
sínum og hreppstjóri Hofs-
hrepps hefur hann verið síðan.
Kona Björns í Bæ er Kristín
Kristinsdóttir, trésmiðs og kenn
ara á Hofsósi Erlendssonar.
Börn eignuðust þau sjö, sem öll
eru á lífi og eru þau þessi:
Jófríður húsfreyja á Sauðár-
króki, Jón bóndi á Hellulandi í
Rípurhreppi, Valgarð héraðs-
læknir í Borgarnesi. Gunnar tré
smíðameistari í Reykjavík, Geir
hótelstjóri í Borgarnesi, Sigur-
lina húsfreyja í Reykjavík og
Haukur sem býr í Bæ
eftir föður sinn. Fósturson-
ur þeirra Bæjarhjóna er Reynir
Gislason trésmiðameistari í
Hveragerði.
Birni í Bæ mun fylgja
það orð, að hann hafi verið einn
með beztu og áhugamestu bænd-
um héraðs okkar. Heimili þeirra
Björns og Kristínar var og er
eitt af myndarlegustu heimilum
héraðsins, þar sem hvarvetna má
líta ráðdeild og reglusemi og
glæsibrag. Það hefur engum dul
izt, sem að garði hefur borið í
Bæ, að þar ríkti innan veggja
höfðingslund, rausn og gest
risni, sem engum gleymist, sem
nutu.
Við sjálfstæðismenn í Skaga-
firði höfum notið þeirrar giftu
að eiga samfylgd Björns í Bæ
í skoðunum og starfi. Fyrir störf
hans á þeim vettvangi sem öðr-
Um færi ég honum á þessum
tímamótum þakkir mínar. Ég
þakka þeim hjónum góð kynni
Björn
í dag
um leið og ég bið þeim blessun-
ar í bráð og lengd.
Gunnar Gíslason.
BJÖRN hreppstjóri og óðalsbóndi
í Bæ á Höfðaströnd verður sjö-
tugur í dag. Þessi landskunni bú
höldur hefur um langt árabil ver
ið einn af forustumönnum í
heimasveit sinni og sýslu. Alla
tíð firá því Björn i Bæ var ungur
að árum hafa hvers konar félags
og framfaramál átt í honum
mjög styrkan og áhritfamikinn
baráttumann. Mætti þar til nefna
ýmis félög og samtök sem Björn
hefur starfað fyrir áratugum
saman af mikilli elju og fram-
sýni. Hann var t.d. einn af stofn-
endum Búnaðarsambands Skaga-
fjarðar og í stjórn þess um langt
árabil, og að sjálfsögðu tók hann
virkan þátt í stofnun og starf-
semi Búnaðarfélags Hofshrepps.
Þá má geta þess að hann var með
al 18 stofnenda Ungmennafé-
lags Hofshrepps. í viðurkenning
arskyni fyrir hin mikilvægu störf
hafa þessi félög fyrir löngu kjör
ið Björn heiðursfélaga sinn. —
Svona viðurkenning til einstakra
manna í sveitum á íslandi fellur
ekki hverjum sem er í skaut, það
þekkja þeir sem starfað hafa að
félagsmálum til sveita.
Og vinur minn Bjöm er einn
með ötulustu liðsmöninum
samvinnuhreyfingarinnar sem
ég hefi kynnzt í Skagafirði.
Málefni kaupfélagsins lét
hann til sín taka og var
gerður að endurskoðanda
þess. Fjölmörgum störfum öðr-
um hefur Bjöm í Bæ geginit í
sveit sinni og sýslu. En Björn er
einnig annálaður fyrir hjálpsemi
við sveitunga og vini og hollráð
ur hverjum manni er til hans leit
ar.
Heimili Björns og konu hans
Kristinar Kristinsdóttur í Bæ hef
ur ætíð verið sannkallað sæmd-
arheimili í þess orðs beztu merk-
ingu. Þegar þau tóku við bús-
forráðum af Jóni Konráðssyni
bónda og hreppstjóra í Bæ, —
föður Björns — var það ekki
með öllu vandalaust. Jón í Bæ og
kona hans Jófríður Björnsdóttir
voru höfðingleg hjón, þar sem
ríkti hin íslenzka gestri-sni og
heimilisbragur allur varð þeim
sem að Bæ komu eftirminnileg-
ur. Ég fullyrði, að Birni í Bæ og
hans góðu konu hefur með ein-
stakri prýði tekizt að halda þessu
merki hátt á loft á sinni búskap-
artíð, meðfram því að skila á
jörðinni miklu dagsverki í tún-
rækt og mannvirkjagerð. Þess
um árangri hefur ekki verið náð
nema vegna vinnusemi, dugnað
ar og saimihentinar heimilisforsjár.
Bjöm í Bæ er einn Hólasveina,
en hann er búfræðingur frá Hóla
skóla. Hafa Hólar verið Birni
kærir alla tið síðan. Hefur hann
sýnt stað og skóla mikla ræktar
semi og hvatt til enn frekari upp
byiggingar búnaðarskólans þar,
eins og oft hefur mátt lesa í bréf
um hans hér í Morgunblaðinu úr
Austur-Skagafirði.
Enn eitt er það sem ekki roun
fara fram hjá neinum þeim sem
sér Björn, hve hvikur og ungleg
ur hann er í hreyfingum. — Það
kann að vera nokkur skýring á
því, að ungur lagði hann fyrir
sig íþróttir af einskærum áhuga
að sjálfsögðu. Fór hann suður til
þess að njóta tilsagnar og þjálf
unar. Þótti Bjöm hinn liðtækasti
glimumaður. Ekki má heldur
gleyma því sem mörgu fólki til
sveita þykir nokkurt aðalsmerki,
en það er afstaða hans til dýr-
anna. — Það kom mér ekkert á
óvart er hann birtist á sjónvarps
skermi, er verið var að ræða um
samband manna og dýra.
Og minnisstæður verður hann
einnig þeim sem fylgdust með
honum í sjónvarpinu i einni af
mörgum Drangeyjarferðum hans.
Ferill og starf Björns í Bæ nú
þegar hann stendur á þessuim
gatnamótum í lífshlaupinu, er
með þeim hætti að hann mun í
dag geta litið um öxl og verið
harla glaður. Ein hin mesta gæfa
lífsins er að eiga barnaláni að
fagna. Það eiga þau Björn og
Kristín. — Þeim varð sjö bama
auðdð. Ánægjulegt er það og að
sonur þeirra Haukur, kvæntur
Áróru H. Sigursteinsdóttur —•
hefur nú tekið við búinu í Bæ.
Er hann fjórði ættliður frá því
að afi Bjöms, Konráð Jónsson,
fluttist þangað (að Bæ) árið
1886. — Þannig hafa þessir fjór-
ir ættliðir í beinan karllegg nú
setið búið í Bæ óslitið í 86 ár. Hin
bömin frá Bæ eru:
Jófríður á Sauðárkróki, gift
Gunnari Þórðarsyni eftirlits-
manni.
Jón Kristinn, bóndi Hellulandi,
kvæntur Þórunni Ólafsdóttur.
Valgarð Þorsteinn, læknir í
Borgarnesi, kvæntur Hólmfríði
Runólfsdóttur.
Gunnar Sigurbjörn, húsasmið-
ur í Reykjavík, kvæntur Bryn-
hildi Jónsdóttur.
Sigurlln í Reykjavík, gift Ad
am Jóhannssyni biifreiðastjóra.
Geir, hótelstjóri í Borgarnesi,
kvæntur Hönnu Körlu Proppé.
Þau Kristin og Bjöm ólu upp
eitt fósturbarn, Reyni Gísiason
smið í Hveragerði kvæntan Svan
hvíti Gisladóttur. Á heimilinu
hafa mörg aðkomuibörn verið í
lengri eða skemmri tíma og voru
að nokkur leyti fósturböm
þeirra hjóna.
★
Áður en ég legg pennann frá
mér, vil ég aðeins bæta við fáein
um orðum til vinar miíns Björns:
Þú hefur reist þér óbrotgjarnan
minnisvarða með margháttuðum
störfum huiga og bandar í sýslu
þinni og sveit. Megir þú, góði vin
ur, lifa heill vel og lengi og allt
þitt fólk. — Megið þið hjónin fá
þess notið nú að setjast í helgan
stein og að lokum sendi ég þér og
fjölskyldu þinni innlegar óskir
um gleðileg jól og endurtek: —
Mörg farsæl komandi ár.
Niels Hermannsson .
frá Mói. j
Sjötugur:
Hörður Jóhannesson
Þeir eru nú að komast á, eða
kononir á virðulegan aldur,
mennimir sem mynduðu kjarn-
ann í íslenzkri málarastétt á sín-
um tíma, þá sem ungir menn.
Hinir eldri, sem riðu á vaðið og
hugðust gera iðnina að lifsstarfi
sínu, áttu við margoi vanda að
glíma, og gátu lítið gert í fé-
lagslegu tilliti, og af ýmsum
ástæðum komst ekki skriður á
þessi mál fyrir alvöru, fyrr en
með tilkomu hinna nýju laga um
iðju og iðnað 1927.
Hinn 20. þ.m. er Hörður Jó-
hannesson, málarameistari, 70
ára. Það eru liðlega 35 ár lið-
in, frá þvi er fundum okkar bar
fyrst saman, og hafa kynni okk
ar alla tíð verið náin og góð.
Marga kosti hetfir Hörður til að
bera, sem munu halda minningu
hans á loft, lengi enn. Mér er
þó minnisstæðust gleði hans og
hiin létta lund. Hainn var um
irngt árabil daglegur gestur á
heiimili minu. Harrn var alltaf
fufflur af kýminisöguim og skriingi
legum frásögnum, sem allir
hötfðu garnan af.
Sðomi sögu var að segja frá
hinum ýmsu skemmtunum okkar
og jafinvei félagsfuindium, þar var
Hörður vis með að rjútoa upp
alit í einu, og hella yfir oíkkur
alls konar gamaomálum, og
hauin hafði svo gott lag á að
láta alla veltast um af hlátri.
En hann gat líka verið liðtæk-
ur félagsmaður um hin alvar-
legri mál, ef svo bar undir.
Gegndi hann oft ýmsum ábyrgð-
anmiklum störfum fyrir féiög
sin, og leysti þau jafnan vel af
hendi.
Lástfengur er Hörður ágæt-
lega og góður málari. Ég vil
aðeiins geta þess, að haran var
annar tveggja hinraa fyrstu iðn-
málaira, sem luku sveinsprófi
hér á landi, árið 1926. Hinn var
Jón Bjömsson, sem lengi hefir
verið kenindur við Laugatumgu.
Þessi atburður er stórmerkMeg-
ur þáttur í sögu iðnaðarmanna,
og hans verður lengi minnzt.
Annar snar þáttur i ævisögu
Harðair, sem ég þekki þó lítið til,
er skáitastarf haras. öm laragt ára
bil eyddi hanm flestum frístund
um sinum á einhvern hátt í
þágu skátalífsins. Ég held að
það hafi stundum verið mjög erf
itt að vera skáti á árunum milli
1920 og 1930. Þá fóru skátar fót
gangiandi um fjöll og dali, oft
benandi milklar birgðir, baeði
matvæla og byggiragarefnis. Þeir
fóru og í laragar hjóireiðaferðir,
eftir því sem vegir leyfðu.
Vænti ég þess fastlega að
Harðar verði minnzt á öðrum
vettvangi, vegna hinraa marg-
háttuðu skátastarfa, einkum hér
áður og fyrr meiir.
Ég sendi Herði, vini rnínum,
hugheilar kveðjur og þakklæti
fyrir iöng og góð kynni á liðn-
um árum.
Jökul! Pétursson.
Einn þeirra skátapilta, seim
áttu þátt í öflugri sókn skátafé-
lagsskapairins hér á landi efr.tr
deyfðartimabtl um 1920, er
Hörður Jóhannesson máiara-
meistari, sem er sjötugur í dag.
Haran gerðist skáti árið 1924,
þegar sikátafélagið „Ertniir“ var
stofnað í Reykjavik fyrir at-
beina Henriks Thorarensen
fyrrv. varaskátahöfðingja.
Allir, sem nutu hæfileika
Ilarðair sem félagsforingja
„Arna“ á árunum 1932 til 1938,
og síðar Skátafélags Reykjavik
ur um tíu ára skeið, hugsa tii
hans á þessum tímamótuim með
þakMæti fyrir farsælt og fóm-
fúst starf í þágu isienzkra
skáta. Hann átti góðan þátt í
þvi að tvö skátafélög höfuðstað
arins, „Ernir“ og „Værimgjar"
(stofnað 1913) sameinuðu brafta
sína og stofnuðu Skátafélag
Reykjavlkur árið 1938. Fyrsti fé
lagsforiingi þess var Leifur Guð
mundsson forstjóri. Félagimu
var upphafiega skipt i tvö fylki,
er nefndust „Arnarfyiki" og
„VæringjafylM“. Formaður hins
fyrrnefnda varð Hörður Jóhanin
esson, en hins síðarnefnda Dainíel
Gíslason, kunnuir atorkumaður
skáta alla tíð.
Þessi mikilivæga ákvörðun að
sameina nefnd félög, reyndist
heiliavænleg fyrir reykvíska
skáta. Þegar Hörður gerðist fé
lagsforingi þeirra, árið 1950,
vann hann áfram undir merki
einingar og öflugs starfs. Öll
muraum við (kvenskátar ekki
síður) eftir hans fómfúsa starfi
fyirir skátaheimilið við Snorra-
braut. Hörðuir fluttist til Banda-
rikjanna árið 1960 ásamit fjöl-
skyldu sinni, en „röimm er sú
taug“. Vér heimtum haran aftur
og áfram hélt hann ótrauðuir að
stsarfa fyrir æskufóIMð — og
æskan hefur aldrei yfirgefið
hianra.
Jón Oddgeir Jónsson.
Pörupiltar
í kaupstaðarferð
ÞRlR unglingspiitar frá Ketfla-
vík vonu sitaðnir að hnupli í verzl
un í miðborgiinmi i Reykjavik
síðdegis á laiuigardag og tók lög-
reglan þá til yfirheyrslu. Koan
þá í djós, að piitamir höifðu kom-
ið fjórir sam-an til Reykjaiwíkur
gagngert til að h nupla úr verzl-
uniuim á Laugardegimuim, en. þá
er jaifnan mikil ös í verzluraium
vegina jólairanlkaupa. Piltamir
þrír voru með reytirag af vam-
imgi í fóruim sinum, er þeir náð-
ust, en sá fjórði var þá farinm
til Keiflavikur. Tók lögrteglan þar
syðra á móti horaum og hefur nú
mál piltanmia til meðferðar. Pilt-
amir voru 14 og 15 ára gamilir.
Vínþjófnaður
í Hábæ
BROTIZT vair iran á þremur stöð
uim í Reytojavík i fyrriraótit. I
veitinigastaðniuim Hábæ við Skóla
vörðustíg v-ar stolið víni, en í
gærdag var ekM ljóst, hversu
miklu magni var stolið, þar eð
bera þurfti saiman birgða- og
uppgj örsskýrsl uir. 1 fjödlbýlis-
húsi, sem er í byggingu við Vesit
urberg í Breiðholti, var sitolið
verkfærajtöstou og borvél, og í
Hraðfirystistöðiinmi við Mýrair-
götu var stoliðeiinhverj u smádóti,
þ. á m. flautu þeirri, sem verk-
stjöri raotar til að tiikynna uim
matar- og kaffihlé.