Morgunblaðið - 27.01.1973, Blaðsíða 11

M1>R&(Á4hLaí>í£); HAU&AltHAGUK 2T. JAN'ÚAlt 197:í •

HAMFARIRNAR I VESTMANNAEYJUM
„Svo
Kftir ÓLA TYNES
AÐ líta yfir Vestmarmaeyj ar
utam byggfta nóna er eins og
að horía yfir svartam iifvatna
Sprengisandinm. Vestmanna-
eyjar haifa alltaf haft á sér
„klettayfirbragð" en grænu
skeliumar, sem þar vóru inm
í miili eru horfnar og sortinn
gefur eyjunum dapran blæ.
Grœnn kollur Heimakletts er
nú svartur. Herjólfsdalur,
neðri hiíðar Heigafells, tún,
garðar, tré, allt er svant.
Bærinn er ekki fegurri á að
Hta. I>ykkt vikurlag hyiur all-
ar götur, ég held að það sé
ekki ofreiiknað að meöal
þykkt þess á götsunum sé
eitt fet og víða eru nokkurra
feta þykkir bingir, þar sem
hefur runndð af húsþökum
eða sópazt með vindinum.
Fólksbifreiðar eiga orðið erf-
itt með akstur, en það er
reynit að haMa götunum nið-
ur að hofninini ökufærum fyr
ir fóik sem er að bjarga úr
híbýlum siinium.
Gosstöðvamar sjálfar
miinna á víti Dantes. Þegar
ég var á vertáð i Vestmanma-
eyjum fyrir nokíkrum ámm,
þótti mér gaman að ganga í
gegnum Kirkjuibæinn og þar
út með ströndiinni. Þegar ég
stóð við minnismcrki Jóns
píslarvotts, sá ég í sjó fram.
Nú eru komán þarna tvö f jöll,
sem eru farin að slaga nokk-
uð í Heligafellið og á fimmtu-
dag vair minnismerkið dreg-
ið úit úr hrauninu og þvi kom
ið á örugigan stað.
Það er hrikaleg sjón að
standa á nóttíinni og horfa á
guirauðar gostunigumar
teygja sig tdl hdmin's við und-
irleik ferlegs þrumugnýs, en
það er erfitt að sjá nokkuð
faHegt í því. TU þess er oí
miikið í húfi.
Ég verð að viðúrkenna að
mér þótfci það ægifagurt
fyrst í stað, en sú fegurðar-
tilfinninig hvaf þegar ég hélt
inn í bæinn aftur.
Við vorum að ganga ndður
Búastaðaforaiutima, þegar við
siáium vörubílhnn. Ég og svo
Edda og Bragi frá Vísl. Hann
stóð fyrir framan Sadtegt ein-
býlislhús við Búasitaðabraut
númer 15 og á svölum þess
voru menn að haimast við að
koma húsgögnunum niðiur á
hann.
Við stóðum þögul andairtak
og einhvem veginn hætti gos-
ið að vera ægifagurt og fóir
að taka á sig aðra mynd.
Húseigandinn, unigur maður,
retti sig upp eftir að hafa
lyfit þungum sófa, leit til
gossins og strauk sivitann af
emiinu með þreytulegri hreyf
in'gu. Svo gekk hann inn í
húsið aftuir.
í>að var kaUað tii okkar
næstum hösituiglega: — Upip
á paHinn. Andartaki síðar
vorum við Bragi komnsir þang
að og svitnuðum undan is-
skápum, þvotitavélum og öðr-
um þeim hiutum, sem þunigir
finniaist á heimUum, en Edda
stóð fyrir neðan með aliar
myndavéiamar um hálsinn.
Og eimhvern veginn virtist
gosiið hafa færzt nær og
hávaðinn af því vera miklu
meiri. — Þá er aUt komið i
bili, var kailað og það var
ekið á ferð niður að höfn,
þar sem Huginn II. beið þess
m.a. að fá þennan farm um
borð.
Á leiðinni niður eftir fékk
ég að vita að sá sem átti hús-
ið hét Óli og sá sem keyrði
hét Raggi og þeir höfða stol-
ið bílmum til að bjarga inn-
búi'nu. — Það er ekki um
annað að ræða, sagði Raggi,
við verðum að nota það sem
tiltækt er og ég veit að eig-
andinn hefði lánað okkiur bíl-
inn fúslega, hvort eð er.
Bensángjöfin fór aldrei
langt frá gólfinu hjá homum,
á leiðinni niður eftir og við
sáum þvi ekíki nema snögg-
ar svipmyndír af því sem
var að geraist i krimgum okk-
ur: Vörubílar fyirir utan hús,
fólk sveitt við að hlaða þá.
Fjölskyida á leiðinni niður
að höfin með altó sem hún gat
komið á stóran handvagn.
Lögreglubílar með blikkandi
sirenur og hjálparsveitar-
menn takandi tU höndum alls
staðar sem þeir gátu komið
að gagni.
Svo vorum við komin nið-
ur að höfn og hjáipíúsar
hendur aðstoðuðu við að losa
bílinn. Það voru sagðir kald-
ranailegir brandarar, en
menn hlógu ekki, heldur
brostu kaldranalega. Það var
ekkerit fyndið við það sem
var að gerast, en fjandinn
hiafi það að Eyjamerm lótu
það svipta sig máiinu.
Einn á fætur öðrum sveifl-
uðust húsmunimir niður af
pallinum. Einu sinni hrösuð-
um við og þá opnaðist upp-
þvottavélin. í henni voru disk
ar, hnífar, gafflar, glös.
Það var búið að þvo það en
húsmóðirin hafði ætlað að
biða t'l morguns með að taka
úr vélinni. Ég henti inn í
hana HtiUi drengjaskyrtu og
lokaði henni.
Svo fórum við uppeftir aft-
ur. Það var ekki mikið sem
við tókum í þeirri ferð og
það fórum við með heim til
Ragga sem átti heima á ör-
uggari stað í bænum.
Við trömpuðum inn í stof-
urnar á Búastaðabrauit 15 og
Óli brosti dauflega og hristi
höfiuðið þegar við ætluðum
að fara úr stigvélunum sem
voru löðrandi í vikri. Það var
ekki tími tU slíkrar kurteisi.
Þegar allt var komið um
kring stóðum við nokkra
stund og horfðum í kringium
okkur. Björt ljós loguðu i
hverju herbergi. Ennþá héngu
nokkrar myndir á vegigjum,
barnaleikfönigium var stungið
niður i skúfifur á kommóðum
sem svo áttu að vera eftir.
Það var kannski tilgangs-
laust, enda gert hugsunar-
laust. Við lögðum hendurnar
upp að rúðunum, sem nötr-
uðu.
Við höfðum hrópað og kall-
að meðan við vorum að koma
hlutunum út. En nú stóðum
við þögul og hikuðum við að
slökkrva. Við stóðum í miðri
stofumni og horfðum á það
sem fiáum klukkustundum áð
ur hafði verið snyrtilegt og
smekklegt heimUi umgra
hjóna. Sem nokkrum dögum
áður hafði verið örugg fram-
tiðarhöfn. En sem átti
kannski innan nokkurra
kl.ukkustuinda að vera rjúk-
andi rúst sem ekki einu sinni
sást undir hrauninu.
Svo herðum viið okkur upp
og slökktum. Kannski var
það á þvi augnabliki, þegar
við ókum frá myrkvuðu hús-
inu, sem við skildum raun-
verulega hvað í húfi er fyrir
fólkið sem býr þama.
Það eru skiptar skoöanir
um hvað þetta gos er stórt,
eða iítið. Mér skilst að það
fari að nokkru eftir því hvaSa
hagsmuna menn eiga að gæta
Surnir vilja óðir og uppvaegir
fara út i Eyjar, aðrir hika
við að hleypa þeim. Fyrir þá
sem eiiga aUt sitt, að því kom-
ið að fara jndir hra.u n, er
sjálfsagt erfitt að skilja hvers
vegna þeir rnega ekki fara að
bjar,ga því. Fyrir þá sem bera
ábyrgð á mannslífum er dæm
ið annað. Ég ætla ekki að
blanda mér í þær deiiur og
ég þykist ekki vera neinn eld
gosas érfræðing ur. En ég held
að óhætt sé að fullyTða að
eðlilegt Mif við það ástand sem
nú ríkir í Eyjum er gersam-
lega óhugsandi.
Það er kannski hægt að
flytja hingað eitthvert vinnu-
lið til að halda einhverjum
hliuta atvmnulífsins gang-
andi, en það verður varia
næstu daga. Þetta eldigos er
tæplega vikugamalt. Eldfjöll
á íslandi hafa stuandum gosið
um margra ára skeið sam-
fleytt. Það þarf engan vis-
rndamann til að sjá að enn
sem komið er getur nær allt
gerzt i sambandi við þetta
gos.
Það getur minnkað og dáið
út og það getur stækkað og
eyðilagt. Það eina, sem hægt
er að segja með nokkurri
vissu nú, er að það er ekkert
hægt að segja með nokkurri
vissu.
Þegar ég stóð á Skóia-
vegi aðfararnótt föstudags-
ins um kl. 3, vár gjallregnið
svo þétt að það var eins og
ausandi rigning byldi stöðuigt
og stanzlaust á bárujáms-
þaki. Öðru hvoru komu hreufl-
unigar sem voru svo stórir að
ég kipptist við undan högg-
inu þótt óg væri í svellþykkri
ullarpeysu sem dró úr þvi.
Ég fann til óhugnaðar. Ég
held að engin orð fái lýst til-
finningu sem gripur marrn ef
stoppað er til að hu.gsa um
þetta. Sérstaklega ef maður
stendur í vikurbrúgu á miðri
götu um koldimma nótt, með
vikurtmuHungana dynjandi í
krinigum sig, horfandi á hrika
legar eldsúlurnar brjótast
upp á yfirborðið og draugáleg
ar útlinur húsanna sem þær
slá annartegri birtu sinni á.