Morgunblaðið - 11.04.1973, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. APRÍL 1973
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvaemdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthias Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúl Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóri og afgreiðsla Aðalstræti 6, simi 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 300,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasðlu 18,00 kr. eintakið.
stjórn fara, eru ekki verki
sínu vaxnir . . . Það er ljóst
mál, að þessi nýi skattur
verður til þess að lækka fisk-
verðið til útvegsmanna og
sjómanna, vegna þess að
þessi skattur, eins og útflutn-
ingsgjöld almennt eru, er
dreginn frá áður en fiskverð-
ið er ákveðið. Ef við lítum
á, hvað hér er um að ræða,
þá má gera ráð fyrir því, að
1% af andvirði þýði 2% af
verði fisks upp úr sjó. Hér er
sem sagt um 2% fiskvérðs-
lækkun að ræða, og þá er
FISKVEIÐASJÓÐ VANTAR FÉ
Cegja má, að algert neyðar-
^ ástand ríki um þessar
mundir hjá helztu fjárfest-
ingarsj óðum atvinnuveganna
og ríkisstjórnin hefur dregið
von úr viti að gera tillögur
um ráðstafanir til úrbóta.
Þannig er ljóst, að Fiskveiða-
sjóð vantar mikla fjármuni
til þess að geta staðið við
skuldbindingar áínar og sinnt
aðkallandi lánaumsóknum.
.Geir Hallgrímsson, vaira-
formaður Sjálfstæðisflokks-
ins, gerði þessi málefni að
umtalsefni í þingræðu á dög-
unum, er til umræðu var
frumvarp ríkisstjórnarinnar
um tekjuöflun fyrir Fisk-
veiðasjóð, er gerir ráð fyrir
að leggja 1% gjald á andvirði
útfluttra sjávarafurða gegn
jafnháu framlagi úr ríkis-
sjóði. Er áætlað, að þessar
tekjulindir gefi Fiskveiða-
sjóði um 300 milljónir króna
á ársgrundvelli.
Geir Hallgrímsson sagði í
ræðu sinni: „Það er ætlazt
til þess, að Alþingi kveði á
um fjáröflun til fjárfestingar-
lánasjóða án þess að nokkur
heildarmynd sé í raun og
veru gefin. í fyrsta lagi: Hver
er fjárþörf þessara sjóða?
í öðru lagi: Hvemig á að nýta
fjármagn þessara sjóða? Og
í þriðja lagi: í hvaða tengsl-
um starfsemi þessara sjóða
er við efnahagsmál lands-
manna almennt, og þær ráð-
stafanir, sem gerðar voru í
desember sl. Hér er um
vinnubrögð að ræða sem
sýna aðeins, að þeir, sem með
spumingin, hvort ríkisstjórn-
in tefli hér eins og annars
staðar á tæpasta vaðið, að
hagstæð þróun á erlendum
mörkuðum geti borið þetta
uppi eða hvort ríkisstjórnin
tieysti sjávarútveginum til
þess að bera þennan skatt.
Það er venja, þegar um fjár-
öflun til framleiðsluatvinmu-
greina er að ræða, eins og hér
er á ferðimni, að hafa samráð
við forsvarsmemn atvinnu-
greinanna. Ég spyr sjávarút-
vegsráðherra, hvort hér hef-
ur verið um slíkt samráð eða
ekki. Og éf ekki hefur verið
um slíkt samráð að ræða, þá
tel ég einsýnt, að sú nefnd,
sem fjallar um þetta mál,
hljóti að hafa slíkt samráð
við forystumenn sjávarút-
vegsins.“
STOFNLÁNADEILD
VANTAR FÉ
Fn það er ekki aðeins Fisk-
^ veiðasjóður, sem þarf á
auknu fjármagni að halda,
hið sama er að segja um
landbúnaðinn. Stofnlánadeild
landbúnaðarins vantar nú
220 milljónir króna, að því
er Magnús Jónsson, fyrrver-
andi fjármálaráðherra, upp-
lýsti í umræðum á Alþingi í
fyrradag.
Um þetta sagði Magnús
Jónsson m.a.: „Ráðstöfunaxfé
Stofnlánadeildarinnar fer
stöðugt minnkandi, þrátt fyr-
ir aukmar tekjur, vegría gíf-
urlegs gengistaps hennar.
Geysimiklar fjárhæðir fara í
vaxtagreiðslur. Af 100 millj-
ón króna eigin tekjum 1973
verða aðeins 70 milljónir
króna eftir til útlána. Þetta
allt stafar af gengisbreyting-
um og vaxandi lántökum,
sem greiða þarf með hærri
vöxtum en lánað er út með.
Frá 1953 eru erlend lán 159
milljónir króna, af þeim hafa
verið borgaðar 290 milljónir
króna og eftirstöðvarnar eru
270 milljónir króna. Þessar
tölur sýna mjög óheillavæn-
lega þróun. Næsta ár er
áætlað, að eigið ráðstöfunar-
fé verði aðeins 47 milljónir
króna, og við sjáum hve
alvarlegt ástandið er, því út-
lán deildarinnar voru 254
milljónir króna árið 1971 og:
369,6 milljónir króna 1972. Á
árinu 1973 er mikill fram-
kvæmdahugur í bændum og
eru útlánsóskir þeirra sam-
tals 643 milljónir króna þetta,
ár. Það er ljóst, að möguleiki
er á að lækka vinnslustöðva-
lán eitthvað en önnur lán
er ekki hægt að lækka nema
gjörbreyta lánafyrirkomulagi
Stofnlánadeildarinnar. í fjár-
öflunaráætlunum er gert ráð
fyrir 421 milljón króna,
svo að fjárvörttunin nemur
220 milljónum króna. Hér er
um geigvænlega vöntun að
ræða, jafnvel þó að hugsan-
legt sé að lækka vinnslu-
stöðvalánin, þá lækkar það
aldrei meira en um 60—70
milljónir króna, svo að lág-
marks fjárvöntun Stofnlána-
deildarinnar er 150 millj. kr.;
Ef ekki verður bætt úr þess- ;
ari vöntun, þá verður að taka
upp algjörlega nýja hætti í
lánamálum deildarinnar, og
verður að byrja að neita j
bændum um lán, þó að þeir i
uppfylli öll uppsett skilyrði.
Það er mikill uggur í mín-
um huga vegna þessa
ástands.“
Faxaflói — opinn? Eða lokaður?
Finnbogi Guðmundsson frá Gerðum:
Tómlæti ráðamanna þjóð-
arinnar um fi skfriðunarmál
Það eru margir undrandi á
þeim drætti, sem orðið hefur á
endurskoðun á fiskveiðilögunum,
og einkennilega hljótt er um
þetta mál á Alþingi.
Það virðist sem þau stóru orð,
sem flestir ráðamenn þjóðarinn-
ar hafa látið frá sér fara um
þetta þýðingarmesta mál þjóð-
arinnar nú, séu þess eðlis, að
hugur fylgi ekki máli. Ekki er
óeðlilegt að okkur sárni, sem
höfum vonað að hér væri alvara
á ferðinni.
Ekki er nóg með deyfðina um
jákvæð vinnubrögð í þessu máli
hjá alþingisrnönnum, heldur hafa
nokkrir furðufuglar úr þeirra
hópi lagt fram frumvarp, sem
stefnir í öfuga átt. Það er, að
rifa niður það sem viturlegast
hefur verið gert í fiskfriðunar-
málum hér á landi um árabil, en
það er friðun Faxaflóa fyrir
botnvörpuveiðum. Þessir menn
halda að það sé vinsælt hjá mörg
um Reykvíkingum, og það kann
að vera að þeir sem minnst
þekkja til þessara máli, láti
blekkjast.
Faxaflói er viðurkennd uppeld
isstöð fyrir flesta eftirsóttustu
nytjafiska okkar, sérstaklega
ýsu, lúðu, þorsk og reyndar flest
ar tegundir þorskfiska og flat-
fiska. Verði botnvörpuveiðar
leyfðar á ný hér í flóanum, verð
ur ungviðið veitt sem illnýtan-
legt smælki, og kemst ekki á
kynþroskaaldur, til viðhalds
stofnunum. Hér yrði því aðeins
tjaldað til einnar nætur, ef svo
mætti að orði komast.
Pétri Sigurðssyni og félögum
hans væri skammar nær að hlut
ast til um að Reykvíkingum verði
kennt að beita og veiða með línu
og handfærum. Þá yrði fljótt
góður afli af fyrsta flokks ýsu,
þorski og lúðu, og fiskarnir
stærri að vöxtum og betur með
farnir, svo sem ávallt er um
línu- og handfæraveiddan fisk.
Þessar fiskveiðiaðferðir stunda
margir frá Akranesi og Suður-
nesjum og viðar, með góðum ár-
angri. Auk þess sem þetta væru
skynsamlegri vinnubrögð frá
hagfræðilegum og fiskifræðileg-
um sjónarmiðum, er hér um
mjög skemmtilegan veiðiskap að
ræða.
Ég skrifaði um þetta mál fyrir
nokkrum árum í Morgunblaðið
og benti þar á, að innisetumenn
í Reykjavík hefðu gott af að
stunda þennan veiðiskap sér til
heilsubótar og ánægju, um leið
og þeir öfluðu sér fyrsta flokks
fisks til eigin neyzlu.
EINNIG TÓMLÆTI UM
EFLINGU
LANDHELGISVÖRZLUNNAR
Það hefur sýnt sig að hrað-
skreiðu varðskipin okkar, Óðinn
og Ægir, hafa náð verulegum
árangri í að torvelda erlendum
togurum veiðiþjófnað i landhelg-
inni. Hvernig stendur á því, að
ekki er hafizt handa um veru-
lega aukningu varðskipa til þess
ara nauðsynlegu starfa?
Ég hef orðið var við, að ýmsir
eru svo barnalegir að trúa þvi,
að ef samið yrði við Breta og
Þjóðverja um þessi mál, væri
þar með vandinn leystur. Ég hef
ekki trú á að við fáum þessar
þjóðir til þess að öðlast slíkt
raunsæi, að viðunandi sajtgSning
ar nái®t við þá. Það verður áv-
Framhald á bls. 21
Símon Guðjónsson:
Akurnesingar höf nuðu
friðun 1 Faxaflóa
nema kjaftinn. Það er næsta
furðulegt hvað koma fram á
sjónarsviðið margir einstakling
ar með sérþekkingu á fiskveiði-
málum, fiskfriðun og fiskigöng-
um i sambandi við Faxaflóa,
það er éngu líkara en þetta hafi
verið skyldufag í barnaskóla.
Allir þykjast vita meir en þeir
fiskimenn, sem um áratugi hafa
stundað héi veiðar. Jafnvel
Otvegsmannafélag Akraness
hefur að undanförnu látið í sér
heyra og sent frá sér hinar
furðulegustu ritsmíðar. Þar sem
þessi sfcrif eru næstum samhljóða
gréihargerð Jóns Árnasonar með
frumvarpinu um lokun Faxa-
flóa, bendir það til þess, að Jón
sé höfundur þessara skrifa,
enda komust þau með forgangs-
hraði beint inn í Ríkisútvarp-
ið. Nú eru fiskigöngur hér við
ströndina það vel þekktar, að
fullyrðingar Akurnesinga og
annarra, sem um þessi mál hafa
fjallað stangast algjörlega á vlð
staðreyndir. Það er þá fyrst að
telja, að togaraskipstjórar vita
alveg nákvæmlega hvernig ver
tíðarþorskurinn gengur, enda
þeir fylgt honum nákvæmlega
eftir frá degi til dags, ár eftir
ár, með hjálp fiskleitartækja.
Sama sagan á sér stað með ýs-
una. Ýsa, sem elst upp austur í
bugtum og við Ingólfshöfða
gengur vestur með landi, það
fer svo eftir veðrum og sóknar-
þunga hvað mikið af þessum
göngum kemst fyrir Reykjanes
og hér inn á Faxaflóa. Eftir að
togveiðar jukust svo mjög aust-
ur með landinu minnka mögu-
leikar á sterkum ýsugöngum
vestur með ströndinni. Fiskileit
artæki segja sannleikann og
ætti Útvegsmannafélag Akra-
ness að hafa það hugfast. Um
fiskigöngur hér í Faxaflóa vita
þeir því minna en ekki neitt,
þótt þeir þykist allt vita og
hafa ekkert til að styðjast við
þingmenn eru þeirrar trúar, að
hægt sé að koma upp í Faxa-
flóa nokkurs konar eldisstöð
fyrir landið allt.
Það er yfirleitt hljótt um Út-
vegsmannafélag Akraness nema
þegar heildarssamtökin hafa
þurft á því að halda, að öll að-
ildarfélögin stæðu saman þá
hafa þeir venjulega hlaupið út
undan sér og látið eigin hags
muni ráða. Akurnesingar eru
alltaf að vitna í tölur máli sínu
til stuðnings, hvemig eru þær
svo til orðnar. Með auknum
tæknibúnaði á trillunum hafa
þeir komizt upp á lag með að
róa einh á hverjum báti en hafa
þess í stað styttri línu, þetta þýð
ir einfaldlega minni meðalafla í
róðri. Það er algengast, að þær
rói með um 7 bala en trillum-
ar í Keflavík róa með 20 bala,
enda 2 og 3 á báti þar. Á stóru
bátunum er skipverjum greidd
ákveðin upphæð fyrir hverja
sjóferð og eru tekjumöguleikar
skipverja ekki meiri þó vel afl-
ist, það er þvi þeirra kappsmál
að sjóferðin taki sem stytztan
tíma, það er þeirra ávinningur.
En minni afli kallar á hærri
greiðslur úr Aflatryggingar-
sjóði og ríkissjóði, sem ásamt
fiskkaupanda greiða stórar upp
hæðir til styrktar línuveiðum ár
lega. Útvegsmannafélag Akra-
ness hefur alltaf leynt öðrum
aflatölum en ýsu og er það gert
til þess að biekkja. En fiski-
Framhald á bls. 21