Morgunblaðið - 12.04.1973, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. APRÍL 1973
11
„Gálgahraun" (73), sú mynd er
mjög umbúðalaus og kröftug í
tjáningarmáta og abstrakt-lit-
rœn, — minnir mjög á Cobra-
istana svonefndu, en er gerð fyr
ir daga þeirra. Áhrif frá kúb-
isma koma greinilega fram í
ýmsuni myndum, og hann mun
þvi einnig teljast fyrsti kúbist-
fcm á íslandi! Og smágerðum
jx)intilisma sjáum við jafnvel
einnig bregða fyrir tíkt og i
myndum nr. 101 „Landslag" og
183 „Frá Vestmannaeyjum". En
áhrif þessi frá heimsiistinni
ásamt mörgum öðrum verða
kjarvölsk í meðferð hans,
hann hagnýtir sér þau og knýr
undir skaphöfn sána, úfna, óstýri
láta og þó gædda hinum fíngerð
asta sálarradar, sem skynjar og
vefur dýra þræði úr hinum gróf
asta efniviði. Tökum eftir því
hvemig hann vefur í hraunið
og landslagið, eða hvemig smá-
atriði í andlitum skipta litlu
máli, hann framkallar skynjun
sina á persónuleika hvers og
eins, en kortleggur ekki yfir-
borðið. Þetta má nefna hið
æðra stig allra lista, hið innra
gangverk sálarinnar.
Formtilfinningu hafði Kjar-
val óvenju ríka, af artista að
vera, það sýnir m.a. egglaga
steinn í skáp undir gleri, sem
hann skreytti fyrir Karitas
frænku sína. Hvergi truflar
skreytingin hið viðkvæma egg-
laga form steinsins, og þessi
form og linutilfinning lista-
mannsins koma einnig fram í
signatúr hans, sem hvergi
skemmir en oftar prýðir lista-
verkin. Og einn er sá leikur er
hann meistrar öðrum fremur,
sá að tengja saman ólik
myndræn atriði t.d. að
staðsetja andlit á ólíklegustu
stöðum inn i myndskipunina án
þess að rjúfa hana. Hér er það
ævintýrið, er honum var jafnan
svo hugleikið, huldufólkið og álf-
amir, sem þrengja sér fram á
sviðið. Að hann hefur fljótlega
skynjað samhengi landslags og
aeivintýris ber mynd nr. 2 „Olíu-
málverk" ljósan vott um. Innlif
unarhæfileika hafði Kjarval
einstaka, og á það við um alla
þætti listar hans, er af nógu að
taka til áréttingar þeirri skoð-
un af einstaka myndum á sýn-
ingunni, ég vel persónulega
myndina „Frá Háugjá á Þing-
völlum" (79), en þar finnast
mér Þingvellir lifandi komnir i
skynrænni og mannlegri upplif
un á umhverfinu. Það eru ótrú-
laga margir þættir sem eru hér
sterklega tvinnaðir saman í ris-
mikla heild.
Teikningar eru margar gull-
fallegar á sýningunni, en þær
eru allar í eigu Reykjavikur-
borgar. Hér kemur fram hve
takmarkaðan efnivið og fáa lita
tóna Kjarval þurfti til að ná
hinum fjölskrúðugasta árangri,
og þéssar myndir bera vott
ótakmarkaðri sköpunargleði.
Minnisstæð hlýtur flestum að
verða hin magnaða mynd „Kona ,
með skotthúfu" (50), en hún er
ótrúlega áhrifarík í einfaldleik
sínum. Hér er hin aldna ís-
lenzka kona, sem lifað hefur
hörðu tífi, lifandi komin og
hér koma greinilega fram yfir-
burðir handverksins yfir tækn-
ina. Við fáum séð fjölda ann-
arra teikninga á sýningunni af
svipuðum gæðaflokki og i fjöl-
breytilegri útfærslu, en ég læt
nœgja að geta þessarar einnar
fyrir það, hve sérstæð hún er.
Þá vil ég sérstaklega geta hinna
tveggja stóru mynda Kjarvals,
sem voru lengi í Irafoss-rafstöð
inni, bæði fyrir það hve kraft-
miklar og óvenjulegar þær eru,
og svo til að fá vakið athygli
á merku hlutverki listfræðings-
ins Frank Ponzi, sem hefur gert
ótrúlega vel við þessar myndir,
sem voru vægast sagt í löku
ástandi. Ég hef margoft séð
þessar myndir, en aldrei hafa
þær notið sin betur en i dag,
enda mun ekki hafa verið fag-
mannlega gengið frá uppfest-
ingu þeirra í upphafi. Ponzi
setti einnig teikningarnar upp,
en þær voru margar illa farn-
£ir.
Enn er sá þáttur sem ljúft og
skylt er að geta, en það eru ljós
myndir Jóns Kaldal af meistar-
anum á ýmsum tímaskeiðum ævi
hans. Þær eru margar frá-
bærar skapgerðarlýsingar, engu
síðri myndum sjálfs meistarans
og ljósmyndir á heimsmæli-
kvarða. Ljóst er að Jón Kaldal
hefur skynjað Kjarvai og náð
að laða fram skapgerð hans í
margri mynd jafnvel frekar en
útlitið, sem þó var ærið svip-
mikið. Sýnishorn þessara
mynda má ekki vanta í næstu
bók um snillinginn Kjarval.
Menn strengdu þess heit á átt
ræðisafmæli Kjarvals, að bæta
aðstöðu islenzkrar myndlistar
með þvi að reisa þetta umrædda
hús.
-— Nú þegar það er risið af
grunni, er vonandi að allir sam
einist i því, að gera þessi orð
að veruleika: „Menningarlegt
umhverfi, sem fólld liður vel í,
en þó engin lognmolla."
fl skrifar um
MYNDLIST
Póskovika í Skdlnfelli
Dveljið í KR-skálarmm um páskana.
Nægur snjór, fjórar lyftur, kvöldvökur, veitingar.
Dvalarkort verða afgreidd í KR-heimilinu við
Frostaskjól fimmtud. 12. apríl milli kl. 20 og 21.
SKÍÐADEILD KR.
Byggingarltíð — Lóðir
Einbýlishús — Fjölbýlishús
Óskað er eftir kaupum á nokkrum byggingarlóðum
undir einbýlishús og fjöJbýlishús.
Tilboð merkt: ,,8152“ sendist afgreiðslu Morgun-
blaðsins fyrir 19. apríl nk.
Tilkynning
til söluskattsgreiðenda
Athygli söluskattsgreiðenda skal vakin á því að gjalddagi söluskatts fyrir marzmánuð er 16. apríl. Ber þá að skila skattinum til innheimtumanna ríkis- sjóðs ásamt söluskattsskýrslu í þríriti.
Fjármálaráðuneytið, 12. april 1973.
Til sölu — Til sölu
1 Tnnum 3ja herb. kjallaraíbúð.
Við Hjarðarhaga 3ja herb. íbúð 90 fm.
í Hlíðum 4 herb. íbúð 115 fm -j- stór bílskúr.
Við Álfhólsveg 130 fm 6 herb. sérhæð.
1 Hveragerði. Einbýlishús 2x80 fm. Skipti möguleg
á 4 herb. íbúð í Reykjavík.
Sjávarlóð við Skerjafjörð.
FASTEIGNAMIÐSTÖÐIN,
Hafnarstræti 11. Símar 20424 og 14120.
51
Auglýsing um úthlulun
verzlunurltíðu
Á þessu ári er áætlað að úthluta lóðum undir margs
konar verzlanir og þjónustu víðs vegar um borgina.
Taka skal fram í umsókn, hversu stórt húsnæði sótt
er um. Ennfremur fyrri verzlunarrekstur eða störf um-
sækjanda. Þá skal geta þess, hvernig byggingar-
möguleikum umsækjanda er háttað.
Umsóknarfrestur er til 20. apríl næstkomandi, og
eru umsóknir dags. fyrir 10. aprll 1973 ekki teknar
til greina, nema þær séu endurnýjaðar.
Allar nánari upplýsingar eru veittar á skrifstofu
borgarverkfræðings i Skúlatúni 2, þriðju hæð.
Borgarstjórinn í Reykjavík.
-----------------------------------------------1