Morgunblaðið - 07.06.1973, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. JÚNÍ 1973
Otgefandi hf. Arvakur, Reykjavik.
Framkvaemdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Eyjólfur Kor.ráð Jónsson.
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjórl Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóri og afgreiðsla Aðalstræti 6, simi 10-100.
Auglýsingar Aðalstraeti 6, simi 22-4-80.
Askriftargjald 300,00 kr. á mánuði innanlands.
I iausasölu 18,00 kr. eintakið.
lTerðhækkanirnar dynja nú
' yfir hver á fætur annarri.
í gær kom til framkvæmda
ákvörðun um stórlega hækk-
un landbúnaðarafurða. Rétt-
um mánuði eftir að ríkis-
stjómin setti bráðabirgðalög
um 2% niðurfærslu alls verð-
lags í landinu er búvöruverð
hækkað um allt að 12,8%.
Hækkanir á einstökum fram-
leiðsluvörum eru misjafnlega
miklar, en þær eiga sér stað
þrátt fyrir auknar niður-
greiðslur á nýmjólk, kinda-
kjöti og kartöflum.
Þessi hækkun á landbúnað-
arafurðum er einkar skýrt
dæmi um afleiðingar þeirrar
þenslustefnu, sem núverandi
ríkisstjórn hefur fylgt frá
öndverðu. Orsakir þessarar
hækkunar eru fyrst og fremst
almennar launahækkanír í
landinu, verðlagshækkanir á
rekstrarvörum landbúnaðar-
ins eins og t.d. áburði. Þá
hefur einnig verið nauðsyn-
legt að hækka smásöluálagn-
ingu á kjöti, og vegna al-
mennra launahækkana hefur
vinnslu- og dreifingarkostn-
aður mjólkur hækkað veru-
lega.
Þannig hleður verðbólgu-
stefna ríkisstjórnarinnar utan
á sig; hver verðlagshækkun-
in fylgir í kjölfar annarrar,
án þess að við neitt verði
ráðið. Nýlega hafa verið
heimilaðar gífurlegar hækk-
anir á þjónustugjöldum pósts
og síma, bensínverð hefur
enn verið hækkað og síauk-
inn rekstrarkostnaður leiddi
til þess, að heimila varð veru-
lega hækkun á fargjöldum
í innanlandsflugi.
Að vísu hafa víxlhækkanir
kaupgjalds og verðlags verið
stöðugt viðfangsefni ríkis-
stjórna í a.m.k. þrjá áratugi.
En ástandið hefur þó aldrei
verið jafn slæmt og nú, enda
segja þingmenn stjórnar-
flokkanna, að önnur eins
verðbólguskriða hafi ekki
dunið yfir landið frá stríðs-
lokum. Það eru ekki einung-
is stjómarandstöðuflokkarn-
ir, sem líta þessi málefni
alvarlegum augum um þess-
ar mundir. Ummæli þing-
manna stjórnarflokkanna
sjálfra taka af öll tvímæli
um, að dýrtíðarhjólið hefur
ekki í annan tíma snúizt með
jafn miklum hraða.
Hitt er svo ekki síður
alvarlegt, að ríkisstjómin
hefur gert ítrekaðar tilraun-
ir til þess að blekkja fólkið
í landinu með sýndar-
mennskuráðstöfunum. f kjöl-
far gengishækkunarinnar
vom sett bráðabirgðalög, sem
mæltu svo fyrir, að kaup-
gjaldsvísitalan skyldi reikn-
uð út miðað við 2% niður-
færslu alls verðlags í landinu.
Ríkisstjórnin reyndi með
nafngift bráðabirgðalaganna
að gefa í skyn, að hún hefði
hafizt handa um aðgerðir, er
miðuðu ekki einungis að þvi
að draga úr verðlagshækk-
unum, heldur beinlínis að
lækka verðlagið. í flestum til-
vikum hafa þessar ráðstafan-
ir verið hrein sýndar-
mennska.
Nú, þegar nýr vísitöluút-
reikningur hefur tekið gildi,
er verðlagshækkunum síðan
dengt yfir þjóðina. Vitaskuld
var ríkisstjórninni fullljóst,
þegar bráðabirgðalögin vom
sett, að óhjákvæmilegt yrði
að heimila verulegar verð-
lagshækkanir innan tíðar.
Verðbólgustefnan hefur
hækkað svo rekstrarkostnað
í öllum atvinnugreinum, að
hjá því varð ekki komizt.
Einu úrræðin, sem ráðherr-
arnir geta komið sér saman
um, eru bráðabirgða blekk-
IT'lestir virðast nú vera á einu
* máli um, að stuðningur
við málstað íslands varðandi
víðáttu fiskveiðilögsögunnar
fer vaxandi á alþjóðavett-
vangi. Allt frá árinu 1948 hef-
ur það verið yfirlýst stefna
íslenzku þjóðarimnar að vmna
að því, að yfirráð strandríkja
yfir landgmnninu og hafinu
yfir því verði viðurkennd sem
alþjóðleg réttarregla.
Á seinustu hafréttarráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna
tókst ekki að fá bindandi
samþykkt fyrir því, að 12 sjó-
mílnareglan yrði gildandi að
alþjóðalögum, þannig að
þjóðunum væri óheimilt að
helga sér víðari fiskveiðilög-
sögu. Svo ör hefur þróunin
orðið í þessum efnum, að
taldar eru líkur á, að sjónar-
mið íslendinga í þessum efn-
um geti orðið ofan á á haf-
réttarráðstefnunni, sem hefj-
ast á að ári.
í sameiginlegum sjónvarps-
þætti íslenzka og brezka sjón-
ingaráðstafanir, sem gerðar
eru æ ofan í æ.
Þjóðin er nú orðin lang-
þreytt á því stjómleysi, sem
ríkir á þessu sviði sem öðr-
um. Nú er fullreynt, að nú-
verandi stjórnarflokkar ná
ekki samstöðu um neimar
fastmótaðar aðgerðir til þess
að snúa þessari þróun við.
Um það bera síðustu verk
ríkisstjórnarinnar órækan
vott.
varpsins sl. mánudag, lýsti
brezki þingmaðurinn Patrick
Wall, sem verið hefur einn
helzti andstæðingur íslend-
inga í landhelgismálinu, að
nú væri viðurkenmt að al-
þjóðarétti, að ríki hefðu
heimildir til þess að nýta sér
auðlindir landgrunnsins. Slík
regla hefði ekki verið viður-
kennd að því er varðaði auð-
ævi sjávarins yfir landgrunn-
inu, en það gæti þó hæglega
breytzt eftir hafréttarráð-
stefnuna næsta ár.
Þannig virðast jafnvel
helztu andstæðingar okkar
vera famir að gera sér grein
fyrir því, að líkur eru á að
sjónarmið íslendinga verði
viðurkennd af meirihluta
þjóðanna á hafréttarráðstefn-
unni. Þessi staðreynd hlýtur
að leiða til þess, að ríkis-
stjórnin beiti kröftum utan-
ríkisráðuneytisins af enn
meira afli en áður til þess
að vinna að framgangi máls-
ins á alþjóðavettvangi.
STÖÐUGAR VERÐ-
LAGSHÆKKANIR
RÖK ÍSLANDS
VIÐURKENND
Gréta Sigfúsdóttir;
Undir fölsku flaggi
„Öllum má vera ljóst hve lofsvert
það er að sýna orðheldni, heiðarleik
og mildi. Hins vegar sýnir reynsla
vorra daga að leiðtogar sem virða
loforð sín vettugi og blekkja með-
bræður sina, hafa unnið mörg afrek
og að lokum sigrað þá andstaeðinga
sem studdust við lög og rétt. Þess
eru ótal dæmi að fólk sem lýgur og
svikur og fetar fimlega refilstigu —
þvi hefur vegnað bezt. Mestu varð-
ar að hylja sitt sanna eðli hjúpi
hræsninnar, því að menn eru svo ein
faldir að svikarinn getur allt-
af fundið einhvem sem gín við flug
unni. Leiðtogar þurfa því ekki endi
iega að vera prýddir fyrmefndum
dyggðum. Hins vegar er nauðsynlegt
að láta líta svo út að þeir séu það.
Já, ég leyfi mér að fullyrða: Sé mað-
ur gæddur þessum eiginleikum og
noti þá að staðaldri, eru þeir skað-
legir. Láti maður líta svo út sem mað-
ur sé gæddur þelm, eru þeir gagn-
legir.“
Þessi orð, skrifuð af flóren-
tínska stjómspekingnum Machiavelli
fyrir um það bil 500 árum, tala til
okkar eins og þau hefðu verið skrif-
uð í dag (ég hef leyft mér fáeinar
orðabreytingar, t.d. leiðtogar í stað
fursta). Ofstækisfullir og þröngsýn-
ir hagsmunahópar beita meðbræður
sína svivirðilegustu bolabrögðum
undir fána róttækra hugsjóna, og til-
gangurinn er látinn heiga meðalið.
Oft eru þama metnaðargjamir menn
í fararbroddi, merm sem einhverra
hluta vegna hafa ekki — að eigin
dómi — náð verðskulduðum árangri
á framabraut sinni. Virðist það veita
þeim nokkra fróun að safna um slg
klíku eða eins konar hirð sem lýtur
boði þeirra og barrni, og með aðstoð
hennar færa þeir svo út kviamar
samkvæmt hinni kunnu formúlu
Machiavellis.
Rithöfundar sem stétt hafa orðið
harðast úti í kjarabaráttunni, eru
ennþá úti í kuldanum. Bækur eru
lánaðar út af bókasöfnum fyrir lágt
endurgjald sem ekki nema að litlu
leyti kemur höfundum til góða.
Reynt er að bæta úr þessu með
styrkjum og viðurkeniningum, en
þess er sjaldnast gætt að félögin eru
tvö, enda hafa forráðamenn Rithöf-
undafélags lslands haidið uppi ein-
hliða áróðri um að í þvi félagi séu
fleiri og betri rithöfundar (fjölda-
munur er innan við 20) og telja sig
einfæra um gæðamatið. Nú kemur
fyrir að þeir ráðast að eigin félags-
mönnum, þeim sem vilja ekki sætta
sig við að vera verkfæri í höndum
þeirra. Þá er Ólafur rithöftindabaní
kallaður á vettvang og látinn sjá um
aftökuna. Strangur agi ríkir um borð
í félagsskútunni, svo að ekki er vært
fyrir þá sem iðka sjálfstæða hugsun.
Láta þeir í minni pokann með þvi
að hætta að sækja fundi. Viðurkenn
ingar njóta aðeins margjórtraðar
tuggur úr munni forráðamannanna.
Oft og tíðum hafa verið uppi radd
ir um að félögin ættu að sameinast
til að styrkja aðstöðu siina, þvi eins
og áður er sagt hafa rithöfundar að
miklu leyti verið afskiptir. Flestir
neyðast til að vinna borgaraleg störf
og stunda ritstörfin í hjáverkum.
Auk þess eru þeir stétt — ásamt
skapandi listamönnum yfirleitt —
sem ekki á kost á lífeyri (sbr. fast-
ráðna leikara og tónlistarmenn).
Sameining getur þó ekki orðið að
sinni vegna klíkustarfsemi þei-rra
manma, sem söisað hafa undir
sig völdin í Rithöfundafélagi Islands
og hafa um þessar mundir meirihluta
i stjóom Rithöfundasambandsins, en
sambandið fer með umboð beggja fé-
laganna. Hefur það sýnt sig á kjör-
tímabilinu að þeir hafa haft í frammi
himn grófasta yfirgamg gagnvart
minnihlutainum.
Tilefni þessarar greinar er fregn i
Vísi, birt 22. f.m. um að rithöfund-
ar vilji sameinast. Fregninni lýkur
með svohljóðandi klásúlu:
....Hin félögin tvö gætu þó eftir
sem áður haldið áfram sinni starf-
semi.“
Hvemig ber að túlka þetta?
í fljótu bragði má ætla að allt verði
sem áður, að miðstjóm félaganna
tveggja verði áfram Rithöfundasam
band íslands eins og verið hefur. Þó
flaug mér í hug að það sem lægi á
bak við, væri að kjör í sambands-
stjóm ætti að fam fram á sameig-
inlegum aðalfundi, þar sem „klíkan“
hefði fyrirfram tryggt sér meirihluta
atkvæða með sinni venjulegu aðferð:
atkvæðasmölun, og þar með tryggt
sér einræði i sambandsstjóminni. En
hingað til hefur tiðkazt að félögin
hafi skipzt á að fara með völdin.
Til allrar haminigju var þetta að-
eins fregn um skoðanakönnun án
allrar skuldbindingar, komið á að til
hlutun forráðamanna Sambands-
ins og Rithöfundafélags íslands und
ir hótun um sambandsslit (sem okk-
ur mætti í léttu rúmi liggja eins og
málum er háttað). Ég býst við að
Félag ísl. rithöfunda hafi átt þau
„nei“ sem þama komu fram, en því
miður var þátttakan of lítil
af okkar hálfu. Mér er kunnugt um
félagsmenn sem vilja ekki einu sirmi
ræða sameiningarmál undir núver-
Gréta Sigfúsdóttir.
andi kringumstæðum, hvað þá greiða
um þau atkvæði.
Ég hygg að markmið „kllk-
unn;ar“ sé að afmá okkur sem íé-
lag og einstaklinga. Það hefur löng-
um verið henni þyrnir í auga að við
skulum eiga jafnan rétt á viðurkenn
ingu. Fyrir henni vakir að ná tang-
arhaldi á öllum fjárveitingum rithöf
undum til handa, þanniig að hún ein
geti ráðið hverjir teljast verðugir.
En félagi okkar hefur vaxið fiskur
um hrygg. Við gínum hvorki við flug
unni né látum kúga okkur. Við kné-
krjúpum ekki þessurn sjálfkjörnu páf
um. Við munum berjaist fyrir jafnréttl
og drengskap unz yfir lýkur. Þó að
Fél. ísl. rithöfunda hafi ekki eins hátt
um sig og Rithöfundafélag íslands,
tel ég að við eigum engu siður vin-
sældum að fagna meðal lesenda, þ.e.
skattgreiðenda, sem eru hi-nir eigin-
legu stuðningsmenn listsköpunar í
landinu.
Lokasvar okkar verður því hlið-
stæð ályktun og gerð var á útifund-
inum á Lækjartorgi:
SemjUm ekki undir valdbeitingu!