Morgunblaðið - 30.09.1973, Síða 10

10
MORGUNBI.AÐIÐ — SUNNUDAGUR 30. SEPTEMBER 1973
skrifar um
MYNDLIST
Á HAUSTSYNINGU
ÞAÐ á vel við að hafa árlega
yfirlitssýningu Félags íslenzkra
myndlistarmanna að haustnótt-
um. Upprunalega var hugmynd-
in sú að gera þá úttekt á starfi
félagsmanna á næstliðnu ári eða
árum, enda er aðalregla sýniing-
ariinnar sú, að sýna einungis verk
sem ekki hafa verið sýnd á höfuð
borgarsvæðinu áður, ennfremur
sem gerð yrði nokkurs konar
liðskönnun varðandi hugsan-
lega nýja félagsmenn. Fyrirtæk-
ið hefur þó í dag vaxið út fyrir
þennan upprunalega ramma sinn
og er þannig ekki einasta félags-
sýning, heldur er hún farin að
fá svip af einni alisherjar út-
tekt á því, sem gert hefur ver-
og kemur þannig mörgum í sýn
ingarnefnd á óvart. Ef tJl vili er
hún að nokkru leyti afleiðing
þess, að sú stefna var tekin á
fyrri sýningu að velja einungis úr
laðsendum myndum og leitast
þaninig ekki við að auka gæðin
með því að fara bónarveg að
þekktum myndlástarmöninum um
góð verk, svo sem venjan hafði
verið áður. Dekurböm skyldu
ekki hafa sérstök fríðindi eða
áskrift á allar sýningar, —- í
ljósi þess, að það er ekki síður
vandi að skipta við þá sem
hafa ofmetnazt en hina, sem
gengið hefur verið framhjá. Þessi
þróun er í samræmi við hlið-
stæðar sýningar á Norðurlönd-
Höggmynd, eir, eftir Guðmund Benediktsson.
ið í myndl’st árin á undan, al-
mennt séð. Ölium er heimilt að
•senda verk sín til dómnefndar,
og þátttaka þeirra er standa ut-
an félagsins og senda inn mynd
iir, verður meiri með ári hverju,
þó að slíkt sé gert upp á von og
óvon um ^rangur. Þanndg bár-
ust sýningarnefnd liðlega hundr-
að fleiri verk en á síðustu sýn-
ingu, sem var í Norræna hús-
inu fyrir tveimur árum, og tala
þeirra, sem nú sýna í fyrsta
skipti á haustsýn-inigu í ár, er
19 á móti 9 síðast. Haustsýning-
in féll niður á síðasta ári vegna
seinkunar byggingar myndlistar-
hússins. Áðurnefnd þróun er at-
hyglisverð, því að hún gerist rök-
rétt og óháð, er ekki skipulögð
um, en felur einnig í sér vissar
hættur í okkar litla þjóðfélagl.
Ávinningurinn er þó sá, að fjöl-
breytnin verður meiri og sýn-
ingin verður áhugaverðari fyrir
almenning. Hér verður síður um
endurtekningar að ræða eða sömu
andlitin ár eftir ár. Hins veg-
ar ber því ekki að neita, að sýn-
imgarnar i heild verða trúlega
rislægri. En við skulum vona,
að hér sé einungis um vaxtar-
verki að ræða vegna breyttra
viðhorfa, eins konar milliibils-
ástand. Þessari nýskipan fylgir
jafnframt sú nauðsyn, að oftar
og rækilegar verði stokkað upp
í sýningarnefnd, tii að viðhorf-
in verði sem breytilegusl, en eng
in stöðnun né lognmoMa nái taki.
Vegna fráfalls KJARTAIMS GUÐMUIMDSSOIMAR,
kaupmanns lokar
Verzlunin Bjnrmnlnnd,
Laugarnesvegi 82, frá og með 1. október '73.
Við þökkum viðskiptavinum vorum öll þau ánægjulegu
viðskipti. sem verzlunin hefur átt á undanfömum árum.
Aðstandendur.
Efnalaug
Til sölu er gamalgróin efnalaug í fullum rekstri.
Má greiðast með 2ja til 3ja ára fasteignabréfi.
FASTEIGNAÞJÓNUSTAN,
Austurstræti 17.
— Haustsýnimgarnar geta þann-
ig að óbreyttu ekíi orðið betri
en sá efnlviður, er sýningamefnd
berst upp i hendur hverju sinni,
en til að gera þær áhugaverð-
ari og gefa þeim lit væri athug-
andi að bjóða einum eða fleiri
að vera sérstakir gestir ár
hvert, en þó aldrei fleiri
en þremur hverju sinni, t.d. ein-
um af eldri kynslóð, einum af
miðkynslóð og einum a 1 þeim
yngstu, og jafnvel leita út fyrir
lanidsteinana.
Svo að vikið sé að nokkru að
þeim fjölda, er afskiptur verður
hverju sinni, vegna þess að mynd
ir hans faila ekki inn í heild-
armyndina eða hljóta ekki náð
fyrir augum dómnefndar, þá
verður það að segjast að slíkt
er óhjákvæmileg fyigja sJíkra
sýninga, og þá er bara að hamra
betur fyrir næstu sýningu. Á
haustsýmngunni í Osló á síðasta
ári voru það t.d. ekki færri en
667, er urðu að bíta 1 það súra
epli að vera hafrnað, og í ár
munu þeir vafalaust enn fleiri,
en um það hef ég ekki töiur. —
Það eru svo mörg átriði, sem
eiga þátt í þvi að myndum er
hafnað, að sjálfsagt er að reyna
aftur og vafalaust kemur það
fyrir, að sýniingarnefnd skjátl-
ast. Slíkt getur hent, og hafa hin
ir beztu lis'tamemn orðið fyrir
viðl'íka reynslu erlendis, jafnvel
starfandi listaprófessorar, og því
ber einunigis að herða upp hug-
ann. Þeir sem hafa metnað, gef-
ast aldrei upp, hvað sem á reyn-
ir og slíkir marka veginn til
gildra afreka.
Varðandi þá áleitnu spurningu,
hvort sýningin í ár spegli stöðu
íslenzkrar nútímalístar í dag,
verður að svara á þá leið, að
slíku muni ekki til að dreifa,
enda var ekki búizt við því. Slíkt
var fyrirfram vonlaus óskhyggja
vegna naums undirbúningstíma,
en eiinnig vegna þess, að það virð
ast samantekin ráð þeirra, er
fylgja SÚM-hópnum að málum,
að sýna ekki á haustsýningum
F.I.M., og þá virtust fæstir hinna
ymgri, er náð hafa umtalsverðum
árangri og utan félagssamtaka
standa, eitga nýleg verk. Svo
kemur það einnig til, að skammt
er liðið frá Sumarsýni.ngunni í
sama húsi, og þeir sem sýndu,
voru ekki allir tilbúnir til að sýna
aftur á samsýningu.
Þróunin í sýningamáium höf-
uðborgarinnar gæti hugsanlega
orðið sú, að æ fleiri myndl smá-
liisthópa (grúbbur), sem sýni svo

Málverkið „tlr Eyjum“ eftir Einar Þorláksson.
nokkuð reglulega. Slíkt myndi
vissulega auka mjög fjölbreytni
myndlistarlífsins í Reykjavík, og
er það ekki einmitt það, sem all-
ir framsæknir myndlisitarmenn
vilja stefna að? Það eru aðeirus
fá ár, síðan F.Í.M. einskorðað-
ist við fámennan, starfandi hóp,
lítinn kjarna Septembersýning-
armanna, sem hétt saman innan-
lands og utan og sýndi ár eftir
ár á haustsýningum ásamt ör-
fáum útvöldum utanfélagsimönn
um. — Myndlistarmenn verða
ekki aðeiinis að aðlaga sig breytt-
um tímum, stórauknum mögu-
leikum og nýjum viðhorfum í
sýningarmálum heldur og einn-
ig í félagsmálum, en þar ríður á
að stokka upp spilin, þvi að ella
fer alit i sjálfheldu innan
skamms og liðið tvístrast.
— Ég hef gerzt hér nokkuð marg
orður um sýningarmál almennt,
vegna þess að það hlýtur margt
að leiita á hugann um þau mál
við tilkomu hins nýja sýningar-
húsnæðis. Þessi mál eru enn i
dei'glunni, þvi að svo er sem
myndiistarmenn hafi ekki með
ölllu áttað sig á þeim miklu breyt
ingum sem orðlð hafa á aðstöðu
þeirra hin allra síðustu ár og öli-
um þeiim möguleikum, sem þeir
hafa þar með skyndilega fengið
upp í hendumar. Annað er, að
sem einn af nefndarmönnum sýn
imgarinnar á ég óhægt um vik
til gagnrýni að þessu sinni, þótt
ég sé á engan veg sammála um
allt á sýningunni. Meirihluti dóm
nefndar hlaut hér að ráða. List-
rýnirinn getur aldrei orðið eins
fersikur og frjór, þegar hann sjálf
ur hefur tekið þátt i þvi að velja
og hafna, og þá er hann kerniur
fyrst á fuilimótaða sýningu. En
ég treysti því, að aðrir verði til
að gagnrýna þessa sýningu þeim
mun rækitegar, því að slíkar sýn
ingar ber að gagnrýna og stuðla
að frjálslegum skoðanaskiptum
um hvernig tekizt hafi.
Ég vil þó víkja að framlagi
nokkurra einstakliniga, og fara
hratt yfir. Er þá fyrst að geta
félagsmanna F.l.M. Þykir mér
hlutur þeirra ekkl sem skyldi á
þessari sýniingu. Tii þess vant-
ar of marga, og ýmsir þeir, sem
sýna, eru ekki nægilega kynnt-
ir með elmni mynd, þó að þeir
standi fyrir sin.u að öðru leyti,
„Portrett" eftir Braga Þór Gíslason.
ég er andstæður því að einstakl-
ingur eigi færri en tvær mynd-
ir af meðalstærð á slíkri sýninigu,
eða þá eina stóra. Einna mesta
athygli vekur Hrólfur Sigurðsson
með tveim ágætum landslags-
myndum. Minniist ég þess ekki
að hafa séð þénnan málara sterk
ari á félagssýningu áður. Hið
sama má segja um myndir Ágústs
Petersen og: Einars Þorláks-
sonar. Mynd Ágústs ,,Borg“ er
sérkenniteg og safarik í lit, og
mynd Einars, „Úr Eyjum“, er
vaifaliitið beztá framlag hams til
samsýningar fram að þessu, sú
mynd er einföld og mögnuð. Það
er þokki yfir myndum Eyborgar
Guðmundsdóttur, þessi þrenna
hennair fellur vel saman. Myndir
Harðar Ágústssonar er gerðaraf
mikilli formrænni kunnáttu, en
njóta sin ekki sem skyldi í upp-
hengingu. Hafsteinn Austmanm
viirðist á vegamótum, og það
gustar hressilega frá myndum
hans. Mynd Jóhanns Briem ,,Kött
ur“, er máluð af sannfærandi
karlmannlegum exxpressjónistísk
um þrótti. Aðrir félagsmenn gera
hvorki betur né verr í málverkinu
en þeir hafa áður gert.
Af utanféiagsmönnum vekur
Björg Þorsteinsdóttir mesta at-
hygli fyrir himar tvær sfóru
myndir sínar. Elinkum er sú hin
minni máluð af malerískri til-
finniingu og mjög nútimaleg.
Ragnheiður Jónsdóttir Ream er
andstæða Jóhanns Briem í ex-
pressjónismanum með sínar ljóð
rænu og memniimgarlegu myndir
máliaðar af kvemlegum yndis-
þokka. Súrrealiistísk gerjun kem
ur fram í myndum Sigríðar
Björnsdóttur, og hún virðist
sækja á í lit. Féiagamiir Sigurð-
ur Örlygsson og Magnús Kjart-
ansson standa fyrir sinu í þess-
um hópi, og mynd Slgurðar
„Rauð ský“, er með því bezta,
sem ég hefi séð frá hans hendi.
Bargi Þór Gíslason virðist mikið
efni í nýrealista, hanm veldur
góðri tækni, og það er einhver
sérstæður neisti i myndum hans.
Nýiiðiinin Margrét Reykdal á vel
samræmda mynd ; bláum tónum,
og framlag Akureyringsinis Arn-
ar Inga er vi'rðingarvert. Mynd-
vefnaðurinn á sýningunni er fág
aður og sómir sér vel, en þar
sakna ég þó nýsköpunar x bland
við tiliraunagerð nútimans. Vatns
litamyndirnar á sýnimgunni ein-
kennast einnig af menningu og
fágun. Af teikningum á sýning-
unni eru það einkum myndir
Haralds Guðiiergssonar, sem
vekja athygld. Virðist hann búa
yfir sérkennilegum, mögnuðum
hæfiteikum. Jóhanna Bogadóttir
er eini sýnandinn, sem heldur
uppi sóma grafík-listarimnar og
ferst það vel. Er hér um mjög
ánægjutega og athyglisverða
framför hjá hinni ungu liis'takonu
lað ræða, sem elnkum kemur
fram í myndinni „Hvert“ Af
myndhöggvurum finnsit mér Guð
mundur Benediktsson bæta einna
mest við sig frá fyrri sýningu,
og hinm kornungi Þorsteinn Úlf-
ar Björnsson haslar sér völl með
ágætum grásiteinismyndum. Gler-
myndir I.eifs Breiðfjörðs eru
skemmtilegt framlag til sýning-
arimmar.
í heild er sýningin rislægri en
skyldi og biður aðstandenda
hennar mikið verkefni að lyfta
henni í framtíðinni. Undirbún-
ingur næstu sýningax í stórum
dráttum þarf að hefjast strax að
lokinni þessari sýningu.