Morgunblaðið - 30.09.1973, Qupperneq 16

16
MORGUlNBLAÐIÐ — SUNNUDAGUR 30, SEPTEMBER 1973
JttwSMiiIrfafrife
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstrætí 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 360,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasðlu 22,00 kr. eintakið.
að er mikill misskilningur,
sem fram kemur í for-
ystugrein Þjóðviljans í gær,
að „allsherjarsamkomulag“
hafi náðst um slit stjórnmála
samskipta við Breta. í bókun,
sem fulltrúar Sjálfstæðis-
flokksins gerðu í utanríkis-
nefnd Alþingis sl. miðviku-
dag segir m. a.: „Af hálfu
Breta hefur á mjög ögrandi
hátt verið haldið áfram sigl-
ingum á og fyrir íslenzk varð-
skip á miðunum og verður
sök þeirra eigi umdeild eftir
skýrslur og gögn, sem nú hafa
verið lögð fram við sjópróf
og fyrir sjódómi." Síðan
benda fulltrúar Sjálfstæðis-
flokksins á að „með slíku
framferði geti Bretar neytt
til þess að stjómmálasam-
bandi milli landanna verði
slitið“, enda mundi engum
stjórnmálamanni detta í hug
að útiloka þann möguleika í
svo harðri deilu sem við eig-
um í við Breta.
En síðan segir í bókun full-
trúa Sjálfstæðisflokksins:
„Því miður dregur ekki úr
hættunni á íslandsmiðum né
linnir deilunni milli þjóðanna
við slit stjórnmálasambands,
ef af þeim verður. Það ber
því að halda áfram alvarleg-
um tilraunum til þess að
ljúka sem fyrst hinni hættu-
legu deilu, sem stofnar
mannslífum í voða enda er
nú mjög skammt í hafréttar-
ráðstefnu Sameinuðu þjóð-
anna, en þróun mála er öll á
þá lund, að þar fallist meiri-
hluti þjóðanna á 200 mílna
auðlindalögsögu.“
I samræmi við þetta sjónar
mið lögðu fulltrúar Sjálf-
stæðisflokksins í utanríkis-
nefnd til við stjórnarflokkana
að veittur yrði stuttur frest-
ur til þess að kanna betur
hvað fyrir Heath, forsætisráð
herra Breta vakir með orð-
sendingu hans til Ólafs Jó-
hannessonar. Á þetta vildu
fulltrúar stjórnarflokkanna í
utanríkisnefnd ekki fallast, en
hins vegar viðurkenndi ríkis-
stjórnin réttmæti þessara
sjónarmiða og veitti frest til
3. október n.k. Það er rétt, að
í orðsendingu brezka forsætis
ráðherrans er enn haldið fast
við þá afstöðu Breta, að þeir
hverfi ekki á braut með flota
sinn nema varðskipin láti tog
arana í friði. Á íslandi er al-
ger samstaða um það, að ekki
verði fallizt á þetta skilyrði
Breta. Þeir verða að hverfa á
braut með flota sinn án allra
skilyrða, ef grundvöllur á að
skapast fyrir nýjum samn-
ingaviðræðum. Hins vegar er
eitt nýtt atriði í orðsendingu
Breta, 9em nauðsynlegt er að
fá frekari skýringu á, þ. e. að
Bretar vilji sjálfviljugir draga
úr sókn á fiskimiðin. Væntan
lega hefur Ólafur Jóhannes-
son í svari sínu til brezka for
sætisráðherrans óskað eftir
frekari skýringu á því, hvað í
þessu felst. Þegar viðbrögð
brezka forsætisráðherrans
liggja fyrir við svari Ólafs Jó
hannessonar er fyrst hægt að
taka efnislega afstöðu til þess,
hvort slíta beri stjórnmála-
sambandi við Breta.
Þegar afstaða er tekin til
þess verða menn að láta skyn
semina ráða en ekki tilfinn-
ingar. Hvað vinnst með því
að slíta stjórnmálasambandi?
Hætta freigáturnar ásigling-
um á varðskipin? Minnkar
hættuástandið á miðunum
eða eykst það? Hvaða afleið-
ingar aðrar t. d. á viðskipta-
sviðinu geta slit stjómmála-
sambands haft fyrir okkur Is-
lendinga? Ríkisstjórnin hefur
ekki gefið svar við þessum
spurningum. Hún hefur enga
tilraun gert til þess að skýra
það fyrir þjóðinni hvaða ár-
angri hún telur si-g geta náð
með slitum stjórnimálasam-
bands. Þjóðin á heimtingu á
greinargerð um þessi atriði og
mÖrg fleiri áður en svo örlaga
ríkt skref er stigið.
Það kemur alltaf betur og
betur í ljós í landhelgisdeilu
okkar við Breta, hversu mjög
er þrengt að smáþjóð, sem á í
deilum við stórþjóð, sem
einskis svífst og er reiðubúia
til að beita ofbeldi til þess aS
fá vilja sínum framgengt.
^taðreyndin er sú, að þrátt fyr
ir útfærsluna í 50 sjómílur og
þrátt fyrir aðgerðir varðskip-
anna hefur okkur ekki tekizt
að minnka aflamagn Breta á
íslandsmiðum að ráði. Brezka
blaðið „Fishing News“ birti
nýlega stóra frétt á forsíðu
þess efnis, að íslendingar
hefðu gefið Bretum nær 35
þúsund tonn af fiski. Með því
átti hið. brezka blað við, að
Bretar hefðu verið reiðubúnir
til þess að semja um 130 þús-
und tonna hámarksafla, en ís-
lendingar ekki verið til við-
tals um það. Þess vegna hefðu
Bretar náð um 35 þúsund
tonnum meira fiskmagni af
okkar miðum en ella. Það er
líka staðreynd, að þrátt fyrir
hótanir íslenzku ríkisstjórnar
innar um slit stjórnmálasam-
bands ef ásiglingum yrði ekki
hætt, hefur þeim verið hald-
ið áfram eins og ekkert hefði
í skorizt. Að leikslokum er
spurt um raunhæfan árangur
en upphrópanir og yfirlýsing-
ar, sem ekki er hægt að
fylgja eftir skipta engu máli.
í landhelgisdeilu okkar við
Breta skiptir mestu að beita
þeim aðferðum, sem líklegar
eru til árangurs. Því miður
hefur raunhæfur árangur af
stefnu ríkisstjórnarinnar í
landhelgisdeilunni við Breta
ekki enn séð dagsins ljós.
HVERJU NÁUM VIÐ FRAM?
Reykjavíkurbréf
---Laugardagur 29. sept.-
Sjálfstæðishúsið
Sjálfsitæðismenin gera nú stór-
átak til að koma upp húsi fyrir
starfsemi sina. Það er opinbert
leyndarmál, að fjárhagur Sjálf-
stæ ð isf lokks ins hefur ekki ver-
ið jafn góður og skyldi um langt
árabil. Og flokkurinn hefur bú-
ið við ófulikomin húsakynnú. Á
sama tíma hefur Framsóknar-
flokkuriinn safnað fasteignum i
Reykjavik og eru fjárreiður þess
flokks aliar hinar dularfyllstu,
enda litlar sem engar ti'lraunár
gerðar til að afla fjár hjá hinum
almenna flokksmánnii heldur hef-
ur Kristni nokkrum Finnboga-
syni veríð falið að sjá um fjár-
relðurraar. Raunar virðast komm
únistar einnig hafa ærið fé und-
ir höndum. Hins vegar er það
ekkert duiarfullt, því að alffir vita
hvaðan þeir penimgar koma. Er
raunar ástæða til að menn hug-
leiði, hvort ekki sé orðið tíma-
bært að koma á sérstakri lög-
gjöf um fjárreiður stjómmála-
flokka og eftirllit með þeim.
Sjálfstæðisfiokkurimn aftur á
móti leitar til flokksmanna og
stuðningsmanna um fjárframlög
bæði til að reka flokk'nn og nú
til þess að hrinda í framkvæmd
því stórmáli að reiisa nýtt sjáif-
stæðishús.
Sjálfstæðisfólkið hefur brugð-
izt vpl við þessum tilmæl'um, og
miklu fé hefur þegar verið safn-
að, þött aðeiins sé það þó enn
sem komið er brot af þvl, sem
nauðsynlegt er til að húsið verði
fulibyggt. En auk fjárframlaga
leggja sjálfstæðismenn á sig
mikía sjálfboðavinnu, bæði við
undirbúnlng húsbyggingarinnar
og einis nú, þegar sjálfar fram-
kvæmdirnar eru hafhar. Alliir
geta þar lagt hönd á plógimn, og
vafalaust munu margir gera það
áður en lýkiur.
En Sjálfstæðiísflokkurinm þarfn
ast eínniig verulegs fjárma.gn*s til
að standa undir daglegum
rekstri, ekki sízt niú, þegar
skammt er til sveátarstjómar-
kosrainiganna — og raunar veit
enginn hvenasr þinjgkosninigar
kurana að verða. í>ess er einnig
að gæta, að margháttuð sjálf-
boðastörf má viinma, önnur en
þau, sem við koma húsbyggimg-
unmi, og raunar er slíkt starf af
hendi inrat bæði á aðalskrifstofu
flokksins og eins fyriir hin ýmsu
samtök hans. En betur má ef
duga skal. Sjálfstæðisfólikið þarf
að herða róðurinin. Þá verður því
takmarki raáð að koma upp bæki-
stöð fyrir aðaiskrifstofu;r flokks-
ins, og þá muraiu þeir sigrar vinn-
ast, sem eftirmímnilegir verða.
Enn um
miðstjórnarvald
Þegar sveitarstjórnarmenin
þánguðu nýlega á Homafirði,
kom giöggt í ljós, hve almenin
andstaða er gegn þeiirri stefnu,
sem núverandi ríkiisstjóm hefur
fyiigt, að þjappa samian öllu f jár-
mál'avaldi í höfuðborginmti, draga
fjármuni frá ijandsbyggðinmi og
flytja þá suður. Meran voru yfir-
leitt sammála um, að þessairi þró
un yrði að sniúa við og eniginn
dráttur mætti á því verða, að
brotið yrði i blað.
Sjálfstæðisfiokkuriinn hefur
gert það að einu meginbaráttu-
máli slniu að hindira þessa öfug-
þróun og auka sjálif.sforræði
hinna dreifðu byggða, ýmiist með
því að styrkja sveitarféiög eða
stærri hei'ldir.
En miðstjómiarstefnan birtist
ekki einunigis í þeirri myrad, að
fé sé dregið frá landsbyggðin.ni
til höfuðborgarinnar. Borgin
sjftlf og þeir, sem á höfuðborg-
arsvæðinu búa, verða einniiig fyr-
ir áreitni miðstjómarófresikj.unn-
ar. Fjárhagur Reykjavifcurborg-
ar hefur verið skertur og reyrat
er að þjarma að stofnuiraum borg-
ariiraniar tiii að veikja borgaryfir-
völd og stofnamiir borgaranna i
Reykjavík á sama tírraa, sem rík-
isvaldið er efl*t á alian veg.
Þá er það liður í hinmi sam-
ræmdu stefnu stjómairvalda að
þrengja að samtökum borganna
og sniðganga þau, enda fin.nst
stjórraarherrunum ástæðulítið að
eyða tíma i að tala við þá, sem
skortir visdómitnn og stjórnvizk-
uma.
Iragól'fur Finirabogason, forseti
Landssambands iðnaðarmamnia,
vatoti athygfli á þessu Við setn-
ingu iðnþings. Nefndi Ingól'fur
noktour dæmi þess, að vart væri
vaxandi iti'lhneigiiragar hjá iðmað-
arráðumeytiinu tiil að ganga fram-
hjá samtökum iðnaðariins, þeigair
verið væri að ráða málefni hans.
Ekki væri hiustað á rök iönað-
armanna og þeim jaímivel ekki
gefiinn kostur á að hiafa fulitrúa
1 nefndum, sem undirbúa hin
mairgþættust'u málefini iðraaðar-
ins. Um þetta sagði Ingólf.ur:
„Það er mikM missfcilnitngur
að ætla, að það sé farsælt til
frambúðar að ganiga fnamhjá
stórum hópi þjóðfélagsþegraa og
iáta eiras og ekkert tiiilit þurfi tii
haras að taka.“
Athafnir
iðnaðarráðherra
Þétta éir ráunair ekki eina dæm-
ið um það, að iðnaðarráðherra
telji sér hemta að snlðganga sjón-
armið þeirra mianna, sem hiags-
miuna hafa að gæta varðandi rni'k
ilvægar ráðstafamir. Hann fer
raunar ekki í neitt manngreinar-
áliit, þegar um það er að ræða
að tatoa ákvarðanir. Honium
finnst, að emgimm hafi á þeim
vit, nema hann sjálfur. Það er
þess vegna ekki vegna þesis að
honuim sé sérstaklega i nöp við
það fóik, sem iðnað stundar, áð
haran sniðgengur samtök þeirra
með jafm frektegum hætti og
Iragóifur Fimm'bogason hefur vak
ið athygli á.
Nei, þvert á móti. Iðnaðamráð-
herra hefuir ekki eetíð ráðizt á
garðiran, þar sem hann er lægst-
ur. Þanniig ákvað hann t.d. í
fyrrasumar, að bjóða Norðlend-
iingum öliium byrgimn að því er
varðaði raforkumál þess fjórð-
urags. Hann ákvað þá skipum
þeirra máia, sem enginn þar um
sióðir telur eðlitega, enda er linu-
iaigningim miffli Norðuriiamids
eystra og Norðurlamds vestira
hreimt hraeyksli, því að engimm
veit, hvort orkuna á að flytja
vestur eða austur og raumar ekki,
hvort nokkur not verður unirat að
firana fyriir Mrauraa næstu áritn
a.m.k.
En dðnaðarráðherramn var
ekki bara að bjóða Norðlemding-
um byrgimm. Það, sem bann hafði
mest gamian af, var að sýraa for-
sætísráðherranum í tvo heim-
ana. Bæði áðuir €sn línubygiginig-
in vair hafin og á eftir lýsti for-
sætisráðherra því yfiir, að hanm
væri amdvígur þeiirri fram-
kvæmd, endia hafði hiann a®t aðr-
ar hiugmymdiir um það, hvemig
sjá ætti hans eigim kjördæml fyr-
ir raforku. En engu að slður lét
haran Magnús Kjartansson kom-
ast upp með þessa ósvífmi. Þá
hló iðnaðarráðfherramm og hefur
skemmt sér kanuragtega yfir
eymd forsæ t is ráðh e r rains í þessu
máli síðain.
Stuðningur
Norðmanna
Dagfinn V&rvik, utaniríkisráð-
herra Norðmanna, lagði lykkju
á leið sina, er bann flutt: ávarp
á allsher já rþiingi Sameinuðu
þjóðanraa, til að lýsa yfir situðn-
imgi við aðgerðir Istendimga í
lamdhelgismálimu. Hanm sagðist
skilja vel, að íslendingar hefðu
ekki getað beðið með friðumiar-
aðgerðiir eftir hafréttarráðstefn-
unmi. Og hann lýsti yfir ein-
dregnum stuðnimgi Norðmanna
við 200 sjómílna efraahagsiög-
sögu.
Auðvitað erum vdð ístendimgair
þakklátir Narðmönm.um og öðr-
um þeim vinum okkar, sem við
eigum iranan Atlant.shafsbanda-
lagsims, fyrir þær tilraumr, sem
þessar þjóðir gera til þess að
styrkja okkur og bafa áhrif á
það, að Bretar taki upp skym-
samlegri stef-nu én þeir hafa orð-
ið berir að. Bn þagair við þökk-
um Norðmönnum stuðnimginn
væri ekki úr vegl að hugleiða ör-
lítið þeirra aðstöðu.
Þær raddir hafa heyrzt, að
vegraa þess að ein af AtSanitshafs
baindalagsþj óðun'um bei/tir okkur
ofbeldi, þá ættum við að gera Is-
laiid varnairlaus't og jafnvel að
segja okkur úr Atlanitsthafsbanda
iagimu. Nú veit það hvert mamms-
harm, að aðstaða Noregs er mjög
erfið, vegna hins gifut'tega flota-
styrks Rússa í Norðurhöfum og
nábýlis Noregs við Rússiland.
Norðmenn horfa með miklum
ugg til þess, ef svo færi, að Rúss-
ar gætu flutt áhrifasvæði sdtt
larngt út á Attantshaf, jafnvel
vestur fyriir Isiliand. En eiinmitt
það er megin kappsmál þeiirra,
og þess vegna mundi ekkert
igleðja þá meitr en að ísland væri
varna'riaust. Þá væri Noregur
komiran í sömu úllfakreppu og
Finmiland er í mú — og Fiinmland
þeim mun ver sett.
Eragum heillskygignium marnrai
dylst, að Rússar mundu jafnt