Morgunblaðið - 26.01.1974, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. J ANUAR 1974
19
Sveinn V.
Guðmundsson
6/1 ’58 - 22/1 74
Minningarorð flutt
í sal Gagnfræða-
skólans á Selfossi
23. janúar 1974
Nemendur og kennarar.
Ég kveð ykkur hér saman á
þessum gráa vetrarmorgni vegna
þess, að síðdegis i gær eða þann
22. janúar barst hingað sú harma-
fregn, að einn af nemendum
þriðja bekkjar skólans, Sveinn
Viðar Guðmundsson, Smáratúni
16, hér á Selfossi, væri látinn.
Við slíka fregn stöndum við
höggdofa. Við vissum raunar, að
undanfarið hafði Sveinn heitinn
ekki gengið heill til skógar — en
dauðinn er að jafnaði svo víðs
fjarri okkar starfi og vettvangi —
að tæpast bauð okkur í grun svo
hörmuleg endalok.
En nú stendur þessi skóli sem
stofnun — þessi hópur sem heild
— i fyrsta sinn frammi fyrir
þeirri köldu staðreynd — að einn
úr hópnum er horfinn — skarð
hefur myndazt, sem aldrei verður
fyllt.
Sveinn heitinn var fimmti í röð-
inni af sex systkinum, sem öll
hafa stundað nám hér í skólanum
af mikilli prýði. Hann var sonur
þeirra hjóna Valgerðar Jónsdótt-
ur og Guðmundar Sveinssonar,
Spurningar til menntamálaráð-
herra og áskorun til Alþingis
trésmiðs hér á Selfossi — var
fæddur 6. jan. 1958 og því nýlega
orðinn 16 ára, er hann lézt. Hér í
skólanum reyndist Sveinn heitinn
þjáll nemandi og góður að öllu
dagfari en i eðli sínu var hann
hlédrægur. Þrátt fyrir það var
hann í hópi þeirra nemenda III.
og IV. bekkjar, sem hafa bundizt
hvað traustustum vináttubönd-
Aldrei vissi ég hann bregðast
sínum betri dreng — lengra líf
hefði getað gert hann að þrosk-
aðri manni — aldrei betri.
En þó að hér sé skarð fyrir
skildi — og þið sjáið mörg hver á
eftir góðum vini og félaga, sem
þið hafið alizt upp með — þá er þó
sárastur harmur kveðinn að for-
eldrum og systkinum og öðrum
nánum ættingjum. Við vottum
þeim samúð okkar og biðjum guð
að styrkja þau í þeirra miklu raun
— um leið og við þökkum þær
stundir, sem við áttum með Sveini
heitnum — og blessum minningu
hans.
Öli Þ. Guðbjartsson.
Herra menntamálaráðherra.
1 byrjun skólaárs s.l. haust barst
okkur gagnfræðaskólakennur-
um fjölrit, er ber nafnið „Mark-
lýsingar móðurmálsnáms fyrir
grunnskóla“. Þessu riti, sem er
mikið að vöxtum, fylgir bréf dag-
sett 22. ágúst 1973. Bréfið er und-
irritað af forstöðumanni Skóla-
rannsóknadeildar menntamála-
ráðuneytisins f.h.r. — e.u. Það er
ritað með Z. í námsskrám er gagn
fræðaskólakennurum bárust i
upphafi þessa skólaárs, er getið
um 7., 8. og 9. bekk grunnskóla.
Mér er kunnugt um, að Alþingi
var ekki sett fyrr en 10. október í
haust, og ekki veit ég til þess, að
frumvarp um grunnskóla, þ.e.
poppskólafrumvarpið, hafi verið
afgreitt fyrir jól.
Fyrsta spurning mín til þin er
því þessi: Var eitthvert aukaþing
kallað saman s.l. sumar, þar sem
hið stórmerkilega frumvarp um
grunnskóla, óskabarn fagurgala-
og yfirborðsmanna var samþykkt,
— eða hefur Skólarannsókna-
deild menntamálaráðuneytisins
öðlazt eða tekið sér löggjafarvald
í menntamálum, — vald sem Al-
þingi hafði a.m.k. á sínum tíma?
Ef svo er ekki, á þá þetta að sýna,
hve mikið traust embættismenn
menntamálaráðuneytisins bera til
alþingismanna ellegar virðingu
þeirra fyrir löggjafasamkundu
þjóðarinnar?
I upphafi þessa skólaárs fengu
íslenzkukennarar í hendur bréf
frá menntamálaráðuneytinu, þar
sem sagt var, að námsefnið setn-
ingafræði í landsprófsdeildum
yrði hið sama veturinn 1973—'74,
ög verið hafði árið 1972—'73,
þó með tveimur smávægilegum
Opið bréf til Þórðar
Jónssonar á Hvallátrum
Kæri Þórður!
Mér brá heldur en ekki í brún,
þegar ég las áramótapistil þinn,
er birtist í Morgunblaðinu 16.
janúar. Inn i þessa, annars sauð-
meinlausu ritsmið, sem hefur öll
einkenni þinnar rómuðu stílgáfu,
er skotið rætinni umsögn um bók
mina Ur vesturbyggðum Barða-
strandai'sýslu. Þú segir, að þar sé
sumt illa sagt og ósatt um látna
menn og lifandi í þinni sVeit, en
tilfærir engin dæmi. Þetta er,
Þórður minn, dálítið ósvífinn,
rakalaus áburður.
Til glöggvunar þér, sem ég geri
þó ráð fyrir að hafir lesið bókina,
og til upplýsingar þeim, sem lesið
hafa framannefnd skrif þín, en
ekki lesið það, sem þú fordæmir,
þá ætla ég að gera grein fyrir í
stuttu máli, hvernig bók mín varð
til.
Eg hef dvalizt i Vestur-Barða-
strandarsýslu f sjö vetur alls, þar
af fjóra vetur í Rauðasands-
hreppi, og er þvi allvel kunnugur
fólki og staðháttum á þessu svæði.
Fyrir áratug hófst sú árátta min
að skrifa upp sögur, sem gengu
manna á milli, dulrænar sögur,
hitt og annað frá merkilegum
mönnum, sem ekki höfðu á bækur
komizt, og snjöll tilsvör. Ég átti
töluvert safn slíkra sagna eftir
fjögurra vetra dvöl i Rauðasands-
hreppi, og i fyrrasumar heimsótti
ég nokkra sagnamenn i Vestur-
sýslunni, sem juku mér efni, svo
nú átti ég ríflega nóg í bók. Síðan
settist ég við að raða saman efni-
viðnum. Jafnframt tíndi ég úr og
lagði til hliðar það, sem mér þótti
lélegast af þjóðsögum, og það,
sem mér virtist geta orkað
tvímælis aðsegja frá fólki.
Svo ég viki nú aftur að ásökun-
um þinum, Þórður, að rangt sé frá
suraum sveitungum þínum sagt,
þá er því til að svara, að þarna er
brugðið upp skyndimyndum af
nokkrum mönnum, frá sjónarhóli
samferðamanna. Ekki tók ég
hvaðeina með, sem mér var sagt,
heldur það eitt, er mér fannst
svara til söguhetjunnar, miðað við
þser upplýstngar, sem ég hafði
fengið hjá þeim, er ég treysti til
kunnugleika og mannþekkingar.
Það er vitað mál, aðtilsvör geta
brenglazt í munnlegum flutningi,
ekki síður en tækifærisvísur, og
algengt er, aðtveir segi ekki sömu
sögu alveg eins. Sá, sem skráir,
verður þá að velja það, sem betur
fer á og næst fer því að svara til
söguhetjunnar, eins og hún er
varðveitt í minnum frómra
manna.
Eíns og þér er kunnugt, hef ég
dvalizt að mestu í sveit þinni,
Rauðasandshreppi, síðan fyrir
jólaföstu, og á þessum tíma hitt
margt af heimafólki, m.a. kom ég
á samkomu i félagsheimilinu nú
eftir áramótin. Ekki hef ég orðið
var við annað en fólk hér í sveit
væri ánægt með bók mína, nema
hvað ég frétti, að ólund væri í
Þórði á Látrum. Tók ég þessa
frétt ekki alvarlega og hugsaði
sem svo, að liklega þættist
maðurinn hafa orðið afskiptur,
þar sem lítið var frá honum sagt í
bókinni.
Það, sem ég segi, frá i
áðurnefndri bók, er ekki nema
handahófshrafl úr því forvitni-
lega mannlífi á slóðum Látra-
bjargsmanna. En nú aétla ég að
trúa þér fyrir því, Þórður, að ég
er byrjaður að viða að mér efni í
itarlega ævisagnaþætti um uppúr-
standandi menn í Rauðasands-
hreppi, fyrr og siðar, og er afreks-
maðurinn og stórbóndinn, Þórður
Jónsson á Hvallátrum, þar ofar-
lega á skrá.
Með kvðju og nýársóskum.
Staddur á Hnjóti í Rauða-
sandshr. 20. jan. 1974.
Magnús Gestsson.
undantekningum. Nú rétt fyrir
jól fengum við svo í hendur annað
bréf, þar sem prófkröfum i setn-
ingafræði er gjörbreytt, sömu
kröfur gerðar til nemenda í lands-
prófsdeildum og hinna, er taka
eiga gagnfræðapróf i vor. Sam-
kvæmt því þurfa nemendur i
landsprófsdeildum aðeins að
þekkja fjóra setningarhluta, auk
þess sem setningagreiningu er ná-
lega sleppt. Málfræði öll er mjög
útþynnt. Þá er í þessu bréfi til-
kynnt, að próf í landsprófsdeild-
um og 4. bekkjum gagnfræða-
deilda verði nákvæmlega hið
sama. Námsefni í ljóðalestri er þó
allt annað fyrir landspróf annars
vegar og gagnfræðapröf hins veg-
ar.
Önnur spurning mín til þin er
því þessi: Er þessi breyting gerð í
samræmi við þau Iög um grunn-
skóla, sem Skólarannsóknadeild
menntamálaráðuneytisins hefur
væntanlega sett? Hún virðist hafa
löggjafarvaldið, en samkvæmt
kenningum „marklýsingar-
manna" eru allir nemendur færir
um að læra sama námsefni — og
eiga að læra hið sama. Með ýmsu
móti leita menn sér vinsælda.
Þriðja spurning: Er það ekki
rétt, að Skólarannsóknadeild
menntamálaráðuneytisins hafi
ráðið vali þeirra, er skipa nefnd
þá, sem vinnur að breytingum á
núgildandi stafsetningarreglum?
Hingað til hefur það vissulega
verið starf marklýsingarmanna að
sjá um, að rétt sé dregið í dilka og
skera úr um það, er orkað getur
tvímælis.
Fjórða spurning: Er það rétt,
sem hermt er, að tveir „marklýs-
ingarmanna'' þeirra, er sæti eiga í
stafsetningarnefndinni, séu að
semja einhvers konar rit, er leysa
eigi af hólmi málfræði Björns
Guðfinnssonar, — og er það rétt,
að téð rit eigi að bera heitið
Markaskrá í íslenzku?
Fimmta spurning: I hverri ein-
ustu kennslubók, sem lesin er i
gagnfræðaskóla, er rituð z. Einn
nefndarmanna stafsetningar-
nefndarinnar, próf. Halldór Hall-
dórsson — prakkarinn i nefnd-
inni, segist munu rita z, þrátt fyr-
ir að „marklýsingarmenn" hafi
bannfært hana og úrskurðað hana
soramark á íslenzku ritmáli. Er
það, meiningin, að z eigi aðeins
rétt á sér í ritmáli menntaðra eða
heldri stéttar manna?
Sjötta spurning: Sjálfur rita ég
z i trássi við reglugerðina fráþvi i
sept. sl. I prófum, æfingum og
leiðbeiningum, er ég legg fyrir
nemendur mína rita ég z. I nýaf-
stöðnu miðsvetrarprófi, sem
nemendur mínir tóku, rituðu
margir þeirra z og virtust kunna
þær reglur, er um hana giltu, áð-
ur en hún var bannfærð. Eg lét
þetta óátalið. Og því er mér
spurn: A ég yfir höfði mér að
verða lögsóttur fyrir slík agalirot
og virðingarleysi fyrir embættis-
mannavaldinu?
Sjöunda spurning: Stundafjöldi
i móðurmálskennslu er nú 6
stundir i landsprófsdeildum og 5 í
gagnfræðadeildum. Veizt þú, að
a.m.k. 50% þessa kennslustunda-
fjölda er — skv. námsskrám og i
samræmi við prófgerð síðustu ára
— í kennslu í skáldskaparfræði,
„háspekilegt" bókmenntafræði-
Iegt snakk, en a.in.k. 20% nem-
enda í gagnfræðadeildum eru
ólæsir og margir illlæsir?
Áttunda spurning: Er mennta-
málaráðherra sammála þeim
áhrifamönnum í fræðslumálum,
er halda því fram, að móðurmálið
eigi að læra í málskóla götunnar
— við þeirri þróun málsins, sem
þar verður, eigi ekki að sporna?
Níunda spurning: Hefurðu gert
þér grein fyrir því, að afskipta-
leysi gagnfræðaskólakennara af
kennslumálum starfar einfald-
lega af þvi, að embættismanna-
valið er orðið svo sterkt, að til-
gangslaust þykir að risa gegn því?
Tíunda spurning: Eg geri mér
fulla grein fyrir, að þú tókst ekki
við hugnanlegum arfi eftir fyrir-
rennara þinn ístarfi menntamála-
ráðherra, en þar á ég við þá
heimariku embættismannahjörð,
sem ríður húsum ráðuneytis þíns.
En hefur það aldrei hvarflað að
þér að hreinsa til í musterinu —
eða bara loka sjoppunni?
ÁSKORUN TIL
ALÞINGIS.
Þar sem gagnfræðaskólakenn-
arar hafa beðið átekta og látið
hjá líða að kenna stafsetningu
í vetur enn sem koinið er, skora
ég hér með á hið háa Alþingi. að
það flýti afgreiðslu á þings-
ályktunartillögu um z á þingskjali
nr. 148.
Gott væri, ef mál þetta yrði af-
greitt ekki síðar en svo. að vika
verði eftir af kennslutínia i gagn-
fræðaskólum. En auðvitað liggur
því máli ekki mjög á, fyrst sæma
þótti að fá gagnfræðaskóla-
kennurum í hendur gjörbreytt
námsefni i setningafræði nú rétt
fyrir jól, er þeir höfðu flestir eða
allir lokið kennslu i þeirri grein,
skv. því, er þeim var uppálagt í
byrjun skólaársins.
Isafirði, 21. jan. 1974.
Skúli Ben.
Messur á morgun
Dómkirkjan
Messa kl. 11.00 Séra Þórir Step-
hensen. Fjölskyldumessa kl. 2.00
séra Óskar J. Þorláksson dómpró-
fastur. Barnasamkoma kl. 10.30 í
Vesturbæjarskólanum við Öldu-
götu. Séra Óskar J. Þorláksson
dómprófastur.
Neskirkja
Barnasamkoma kl. 10.30. Guðs-
þjónusta kl. 2.00. Séra Jóhann S.
Hlíðar.
Laugarneskirkja
Messa kl. 2.00. Barnasamkoma kl.
10.30. SéraGarðar Svavarsson.
Kirkja óháða safnaðarins
Messa kl. 2.00. Séra Emil Björns-
son.
Arbæjarprestakall
Bai-nasamkoma i Árbæjarskóla
kl. 10.30. Guðsþjónusta í skólan-
um kl. 2.00-Séra Guðmundur Þor-
steinsson.
Grensásprestakall
Barnaguðsþjónusta ki. 10.30.
Guðsþjónusta ki. 2.00 (aifaris-
ganga). Séra Haildór S. Gröndal.
Dómkirkja Krists konungs i
Landakoti
Lágmessa kl. 8.30 f.h. Hámessa kl.
10.30 f .h. Lágmessa kl. 2.00 e.h.
Elliheimilið Grund
Messa kl. 10.00 f.h. Séra Magnús
Guðmundsson fyrrverandi pró-
fastur messar.
Iláteigskirkja
Lesmessa kl. 9.30. Bai'naguðs-
þjónusta kl. 10.30 f.h. Séra Arn-
grfmur Jónsson. Messa kl. 2.00i
Séra Jón Þorvarðsson.
Kreiðholtsprestakall
Sunnudagaskóli kl. 10.30 í Breið-
holtsskóla og Fellaskóla. Guðs-
þjónusta i Feliaskóla kl. 2.00.
Séra Lái'us Halldórsson.
Hallgrímskirkja
Barnaguðsþjónusta kl. 10.00. Dr.
Jakob Jónsson og guðfræðikandi-
dat. Messa kl. 11.00. Dr. Jakob
Jónsson.
Bústaðakirkja
Barnasamkoma kl. 10.30. Guðs-
þjónusta kl. 2.00. Kór Garða-
kirkju syngur og séra Bragi Frið-
riksson prédikar. Séra Ólafur
Skútason.
Frikirkjan Reykjavik
Barnasamkoma kl. 10.30. Guðni
Gunnarsson. Messa kl. 2.00. Þor-
steinn Björnsson.
Asprestakall
Bai'nasamkoma i Laugarásbíó kl.
11.00. Messa i Laugarneskirkju
kl. 5.00. Séra Grímur Grímsson.
Langholtsprcst akal I
Barnasamkoma kl. 10.00. Séra
Árelíus Nielsson. Guðsþjónusta
kl. 11.00. (Utvarpsmessa — Áth.
breyttan messutima). Séra Sig-
urður Haukur Guðjónsson. Óska-
stundin kl. 4.00. Séra Sigurður
Haukur Guðjónsson. Sóknar-
nefndin. .
Hafnarf jarðarkirkja
Af óvæntum ástæðum fellur
barnaguðsþjónusta niður á morg-
un. Garðar Þorsteinsson.
Fríkirkjan Hafnarfirði.
Barnaguðsþjónusta kl. 10.30.
Guðsþjónusta kl 2.00. Guðmund-
ur Öskar Ölafsson.
Keflavfkurkirkja
Messa kl. 2.00. Björn Jónsson.
Y tri-N jarðvikursókn
Barnasamkoma í Stapa kl. 11.00.
Björn Jónsson.
Garðasókn
Barnasamkoma i skólasalnum kl.
11.00. Bragi Friðriksson.
Kálfatjarnarsókn
Sunnudagaskóli kl. 2.00 í umsjá
Helgu Guðmundsdóttur. Bragi
Friðriksson.
Stórólfshvoll
Messa kl. 2.00 s.d. Barnamessa kl.
3.00. Séra Stefán Lárusson.
Sunnudagaskóli heimatrúboðsins
Óðinsgötu 6A hefst kl. 14.00. Öll
börn velkomin.
Sunnudagaskóli kristniboðsfélag-
anna er í Álftamýrarskóla kl.
10.30. Öll börn eru velkomin.
Sunnudagaskóli Hjálpræðishers-
ins er sunnudag kl. 14.00 i Kirkju-
stræti 2. Uthlutun verðlauna. Öll
börn velkomin.
Fíladelfía Reykjavík
Safnaðarguðsþjónusta kl. 14.00.
Almenn guðsþjónusta kl. 20.00.
Minnzt verður samhjálpar. Einar
Gislason.
Ffladclffa Selfossi
Almenn guðsþjónusta kl. 16.30.
Hallgrímur Guðmannsson
Fftadelfía Keflavík
Almenn guðsþjónuta kl. 14.00.
Kristján Reykdal.