Morgunblaðið - 26.01.1974, Blaðsíða 14

14
MÖKÖÚNBLÁÐrÐ; LAUGARDAGUR 26. JANUAR 1974
Eyjólfur K.
Jónsson o.fl.
Alþingi mæli fyrir um
virkjanir í Skagafirði
EYJÓLFUR K. Jónssun (S) hef-
ur ásaml þremur öðrum þing-
mönnum Norðurlandskjördæmis
veslra flull Ivær þingsál.vklunar-
tillögur um virkunarmál í Skaga-
firði. Kr önnur tiliagan um. að
hraðað verði eins ug frekast er
unnt framkvæmdum við virkjun
Fljótaár í Skagafirði við Þverá.
Jafnframt verði Skeiðsfossvirkj-
un tengd Skagafjarðarveitu á
næsta sumri. Skuli að því stefnt,
að virkjunarframkvæmdum Ijúki
um næstu áramót.
Hin tillagan er um. að hraðað
verði undirbúningi að fram-
kia'mdum við virkjun Svartár í
Skagafirði við Revkjafuss. Skuli
að því stefnt að ljúka virkjunar-
framkva*mdum fyrir lok ársins
1975.
Meðflutningsmenn að tillögum
þessum eru Pálmi Jónsson (S),
Pétur Pétursson (A) og Björn
Pálsson (F).
í greinargerð með tillögunni
um virkjun Fljótaár segir m.a.:
„Allt frá árinu 1969 hafa verið
uppi um það hugmyndir að virkja
Fljótaá neðan núverandi Skeiðs
fossvirkjunar. Er þar um að ræða
litla, en hagkvæma virkjun, 1.6
megavött, og framleiðslugeta er
um 9 GWh á ári. í samræmi við
bréf iðnaðarráðuneytisins, dag-
sett 22. sept. 1971, var lokið við
áætlunargerð um þessa virkjun
og hún send ráðuneytinu með
bréfi, dagsettu 6. des. 1971.
Heíldarkostnaður skv. þeirri áætl-
un bendir til þess, að virkjunar-
kostnaður muni nú vera um 100
millj. kr.
Skv. lögum nr. 98/1935 hefur
bæjarstjórn Siglufjarðar heimild
til virkjunar Fljótaár, og skv. 7 gr.
orkulaga, nr. 58 frá 1967, þarf
einungis ráðherraleyfi til að reisa
og reka raforkuver 200 —2000
kílóvött, og mundi samþykkt
þingsályktunartillögu þessarar
leggja þá skyldu á herðar ráð-
herra raforkumála að heimila
Siglufjarðarkaupstað þessa fram-
kvæmd, en ráðuneyti hans hefur
engu svarað bréfum Rafmagns-
veitu Siglufjarðar um þetta efni,
allt frá því, er ráðuneytið ritaði
bréf sitt 22. sept. 1971.
Tilboð í vélar og rafbúnað
þessarar virkjunar liggja fyrir.
Tilboðunum þarf að svara fyrir
28. febr. n.k., en þá ættu vélarnar
að fást afgreiddar fyrir áramót.
Skiptir því miklu, að þingsálykt-
unartillaga þessi verði samþykkt
fljótt.
Þrátt fyrir fyrirsjáanlegan raf-
orkuskort á Norðurlandi vestra
hefur orkumálaráðherra fram til
þessa ekki veitt heimild fyrir
virkjuninni i Fljótaá. Og engar
horfur eru á, að hann veiti slíka
heimild nema skv. beinum fyrir-
mælum Alþingis."
Þá segir m.a. í greinargerðinni
með tillögunni um virkjun
Svartár:
,,Með lögum nr. 28 frá 16. apríl
1971 var heimiluð virkjun Svartár
í Skagafirði við Reykjafoss. Er
þar gert ráð fyrir virkjun um 3.8
megavött. Þessi virkjun var full-
hönnuð í ársbyrjun 1971, og var
þá gert ráð fyrir, að heildar-
kostnaður væri um 95 millj. kr.,
sem nú gæti numið um 165 millj.
kr.
Þrátt fyrir fyrirsjáanlegan raf-
orkuskort á Norðurlandi vestra
Framhald á bls. 18
Alþingi ein málstof a?
AIMfKil
A FUNDI neðri deildar sl.
fimmtudag mælti Benedikt
Gröndal (A) fyrir frumvarpi til
stjórnskipunarlaga, sem hann
flvtur, og gerir ráð fyrir, að niður
verði lögð deildaskipting Alþing-
is og þingið starfi í einni mál-
stofu.
í ræðu, sem Ilannibal Valdi-
marsson (SFV) flutti, kom fram,
Þingspjall
ALÞINGI tók að nýju til starfa
sl. mánudag að loknu jólaleyfi
þingmanna. Eins og allir vita,
lauk þinghaldinu fvrir jólin
með talsverðum átökum um af-
greiðslu tollskrárfrumvarpsins.
Ríkisstjórnin valdi þann kost
að láta málið ekki koma til af-
greiðslu á þinginu, þar sem
sýnt var, að hún hafði ekki
meirihluta i neðri deild til að
koma í gegn ákvæði í frumvarp-
inu um 1% hækkun sölu-
skatts, sem hnýtt hafði ver-
ið við það. Sú breyt-
ing, sem til stóð að gera á
tollskránm, var nauðsynleg til
að gera íslenzkan iðnað sam-
keppmsfæran við erlendan, en
skv. samningum við Efta og
EBE lækkuðu tollar á er-
lendum iðnaðarvörum um
áramótin. Ekki hefur þessa
fyrstu viku þingsins eft-
ir jölin bölað á því, að
ríkisstjórnin hyggist reyna
að koma þessu bráðnauðsyn-
lega máli i gegnum þingið.
Hlýtur þó að því að draga, að
málið komi aftur á dagskrá Al-
þingis.
Astæðan fyrir þv*í, að hér er
minn/.t á þetta mál er sú, að
þetta er eitt af þeim málum,
sem nú kann að ráða því, hvort
ríkisstjórnin situr skemur eða
lengur við völd. Fleíri mál
koma þar til. Er þar fyrst að
nefna varnarmálin, en svo virð-
ist sem mikill skoðanaágrein-
ingur sé innan stjórnarflokk-
anna um, hversu knýjandi sé
orðið, aðþað mál komi til kasta
þingsins. Oddvitar Alþýðu-
bandalagsins virðast á einu
máli um. að málið hljóti
að koma fyrir nú mjög
bráðlega, þar sem 6 mán-
aða endurskoðunartími varn-
arsamningsins sé nú út-
runninn. Er það mál manna, að
Alþýðubandalagið kunni eitt-
hvað að slá af kröfum sínum i
varnannálunum. A.m.k. taka
menn eftir, að I sknfum Þjóð-
vtljans er nú búið að fella út úr
hinni frægtt klausu málefna-
samningsins tun varnannálin
wðin „á kjortímabilinu".
Framsóknarflokkurinn vill
fara sér hægt í varnarmálun-
um. Forystumenn hans Iáta á
sér skilja, að fyrirhugaður
samningafundur við Banda-
n'kjamenn, sem sennilega fer
ekki fram fyrr en 12. febrúar,
verði alls ekki hinn síðastí.
Kunni tveir eða þrir fundir að
verða haldnir í viðbót, og ekki
komi til greina, að afskipti Al-
þingis af málinu hefjist fyrr en
niðurstaða samningaviðræðn-
anna liggi fyrir. Þá vekur eftir-
tekt, að þrir þingmenn Fram-
sóknarflokksins virðast munu
verða algjörlega mótfailnir ein-
hliða uppsögn samningsins af
hálfu íslendinga. Er þar um að
ræða Jón Skaftason og Birnina,
Pálsson og Fr. Björnsson.
Þriðja stórmálið, sem nú bíð-
ur þess, að á því verði tekið, eru
yfirstandandi kjarasamningar.
Svo virðist sem Alþýðubanda-
lagsmenn vilji halda að sér
höndum í því máli, þar
til séð verður fyrir end-
ann á varnarmálunum.
Hvílir líka mikil ró yfir samn-
ingamálunum í augnablikinu
bæði af hálfu launþegasamtak-
anna og vinnuveitenda. Má bú-
ast við, að Alþýðubandalagið
ætli sér að beita sér af hörku
innan verkalýðshreyfingarinn-
;u’ í kjaramálunum ef ekki fæst
einhver lausn á varnarmáiun-
um, sem þeir geta skrifað und-
ir.
Þá bólar ekki á neinum ráð-
stöfunum frá hendi ríkisstjórn-
arinnar til lausnar i efnahags-
málunum. Hefði einhver haldið,
að hún reyndi að nota sér jöla-
leyfið til að undirbúa tillögur
sínar til lausnar þeim gífurlega
vanda, sem þar er við að glíma.
En svo virðist sem ríkisstjórnin
sé ánægð með að láta hverjum
degi nægja sína þjáning og sitja
meðan sætt er. Ber þessi fyrsta
vika þinghaldsins eftir jól þess
glöggan vott, því að þar hefur
ekkert komið fram, af hálfu
ríkisstjörnarinnar til lausnar
aðsteðjandi vandamálum.
Ekki skal hér neinu spáð um,
hversu langlíf þessi rikisstjórn
verður úr þessu. Vera má að
henni takist að „skáskjóta"
málum sínum i gegnum þingið,
eins og einn af aðstandendum
hennar komst að orði fyrir
skömmu. Hvernig sem fram-
vinda mála verður, er nokkurn
veginn fullvíst, að ekki verða
þingkosningar fyrr en í fyrsta
lagi næsta haust. Fari ríkis-
stjórnin frá alveg á næstunni
verður að fresta kosningum til
haustsins, þar sem bæjar-
og sveitarstjórnarkosningar
standa fyrir dyrum í vor.
Benedikt Gröndal þingmaður
lagði fram i þessari fyrstu viku
þingsins frumvarp til stjórn-
skipunarlaga um að felld verði
niður deildaskipting Alþingis
og þingið verði einungis ein
málstofa. Ástæða er til að taka
undir þessa tillögu Benedikts,
enda hefur starfsskipting milli
deilda og sameinaðs þings gjör-
breytzt frá því að stjórnarskrá-
in var sett eins og Benedikt
benti á í framsöguræðu sinni
um málið.
Nú situr stjórnarskrárnefnd-
. in að störfum og hugar að þess-
ari breytingu á stjórnarskránni
ásamt j'msum öðrum, sem á döf
inni hafa verið. Munu undir-
tektir i nefndinni hafa verið
góðar undir hugmyndina um að
fella níður deildaskiptíngu
þingsins. Hefur nefndin leitað
álits frá þjóðþingum Norður-
landa um, hvernig hliðstæðar
breytingar þar hafi gefizt.
Munu þær umsagnir vera að
berast nefndinni um þessar
mundir og er þess að vænta, að
ekki líði á löngu, þar tíl menn
fá að heyra frá stjórnarskrár-
nefndinni, hverjar breytingar
hún leggur til á stjórnar-
skránni, bæði hvað varðar þetta
atriði og önnur. Verður fróðlegt
að sjá þann lista, því að stað-
reyndin er sú, að stjórnarskrá
okkar er orðin úrelt um margt,
enda æði gömul. Er vafalaust
fyrir löngu kominn tími til að
endurskoða hana, þó að ávallt
verði að fara sér hægt við
stjórnarskrárbreytingar.
JSG
að þessi hugmynd hefur verið til
umræðu í stjórnarskrárnefndinni
og hlotið þar jákvæðar undirtekt-
ir. Var af nefndarinnar hálfu
óskað eftir áliti frá Norðurlönd-
um um, hvernig sams konar
brevtingar hafa gefizt þar. Munu
þau álit vera að berast nefndinni
um þessar mundir.
Benedikt Gröndal sagði, að
hlutverk sameinaðs þings hefði
mikið breytzt frá því að stjórnar-
skráin var sett. Hefði það stöðugt
fengið meiri og meiri þýðingu,
svo að nú væri í raun og veru
hægt að segja, að Alþingi starfaði
í þremur deildum. Þá taldi hann
óeðlilegt, að ríkisstjórn, sem hefði
raunverulega meiri hluta þing-
manna á bak við sig, gæti átt það
á hættu að koma málum sínum
ekki I gegnum þingið vegna
deildaskiptingarinnar.
Taldi hann fram ýmis fleiri rök
fyrir frumvarpi sínu og rakti
nokkuð sögulega þróun þing-
haldsins, hvað þetta atriði snerti
sérstaklega.
Hannibal Valdimarsson sagði,
auk þess, sem áður getur, að
margvíslegar tillögur um breyt-
ingar á stjórnarskránni væru nú
til umræðu I stjórnarskrárnefnd-
inni, en Hannibal er einmitt for-
maður þeirrar nefndar. Persónu-
lega kvaðst hann lýsa sig fylgj-
andi frumvarpi Benedikts.
Frekari umræður urðu ekki um
málið.
Grindavík fái kaup
staðarréttindi
Oddur Ólafsson (S) mælti sl.
fimmtudag fyrir frumvarpi, sem
hann flytur I efri deild ásamt
Jóni Armanni Héðinssyni (A) og
Geir Gunnarssyni (Ab) um, að
Grindavfkurhreppur fái kaup-
staðarréttindi. Kom m.a. fram í
framsöguræðu Odds, að 566
Grindvíkingar hafa ritað undir
áskorun til Alþingis og rfkis-
stjórnar um, að hreppurinn fái
kaupstaðarréttindi. Er þar um að
ræða 75—80% kosningabærra
manna í hreppnum, en ekki náð-
ist til margra, sem voru úti á sjó,
þegar undirskriftasöfnunin fór
fram. Voru einungis þrír menn,
sem ekki vildu skrifa undir áskor-
unina.
Oddur Óiafsson gat þess í upp-
hafi, að allir þingmenn Reykja-
neskjördæmis, sem sæti ættu í
efri deild stæðu að flutningí
frumvarpsins skv. ósk hrepps-
nefndarinnar.
Sagði hann, að Grindavík væri
ört vaxandi sveitarfélag og væri
ætlað, að ibúafjöldi þar 1. des. sl.
hefði verið um 1600 íbúar.
Grindavík væri orðin ein stærsta
verstöð landsins, og m.a. hefði á
siðustu vertíð komið þar á land
meiri bolfiskafli en í nokkurri
verstöð annarri.
Þá væri þar komin glæsileg
höfn, fengsæl fiskimið væru
skammt undan og stór jarðhita-
svæði væru í næsta nágrenní. Allt
þetta stuðlaði að örum uppvexti
staðarins. FVi'ii’ nokkru hefði sú
breyting verið gerð, að Grindvík-
ingum var gert að sækja til bæjar-
fógetans í Keflavík um þjónustu i
stað þess að leita til Hafnarfjarð-
ar. Þetta hefði í för með sér mikið
óhagræði, þar sein Grindvíkingar
ættu oft leið til Reykjavíkur og
hefðu þá getað gert eina ferð úr
erindum sínum þangað og til
Hafnarfjarðar. Þá væru engar
áætlunarferðir milli Grindavíkur
og Keflavíkur og yrðu menn ann-
að hvort að notast við einkabíla
eða að kaupa sér leigubfla til að
komast á milli.
Fleiri tóku ekki til máls og var
frumvarpinu vísað til nefndar að
ræðu Odds lokinni.
Starfsmenn
stjórnmála-
flokka
Þingmenn úr öllum flokkum
flytja frumvarp til laga um, að
starfsmenn stjórnmálaflokka
skuli njóta eftirlauna skv. nán-
æ'i ifcvæðum frumvarpsins.
Fyrsti flutningsmaður er Sverr-
ir Hermannsson (S).
Útflutnings-
gjald
Stjórnarfrumvarp til stað-
festingar á bráðabirgðalögum
frá 11. janúar sl. um að leggja
skuli 5% útflutningsgjaid á
loðnu til niðurgreiðslu á
brennsluolíum til íslenzkra
fiskiskipa.