Morgunblaðið - 05.02.1974, Blaðsíða 13

þegar hann kemur hingað í opin-
bera heimsókn nú i febrúar.
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 5. FEBRUAR 1974
13
Það er varla
hœgt að tefla
fyrir fegurð-
ina lengur
ÞEGAR dregið var um töfluröð á
6. Reykjavíkurskákmótinu siðast-
liðinn laugardag gafst undirrítuð-
um færi á stuttu viðtali við
sovézka stórmeistarann Davið
Bronstein, en hann var áskorandi
Botvinniks árið 1 951.
Ég spurði Bronstein fyrst hvert
væri siðasta skákmótið, sem hann
hefði tekið þétt i, og svaraði hann
þvi til. að síðast hefði hann teflt á
skákþingi Sovétrikjanna, en
siðasta mót sitt utan heimalands
sins hefði verið millisvæðamótið i
Petropólis i Brasiliu.
Eins og kunnugt er, breyttu
Sovétmenn fyrirkomulagi skák-
keppna allmikið fyrir skömmu og
var þá meðal annars komið á
nokkurs konar deildaskiptingu.
Ég spurði Bronstein um
álit hans á þessu fyr-
irkomulagi og sagði hann,
að vissulega væri hér um
merkilega tilraun að ræða, en enn
væri þó of snemmt aðsegja til um
hversu vel hún tækist, ,,við
þurfum að reyna þetta oftar til
þess að geta sagt til um árangur-
inn", sagði stórmeistarinn. Annað
nýmæli var það, að bannað var að
semja um jafntefli fyrr en skákin
væri orðin að minnsta kosti þrjátíu
leikir. Þegar Bronstein var spurður
álits á þessu svaraði hann: „Ég tel
þetta fremur hæpna ráðstöfuri.
Það er að visu staðreynd, að sumir
skákmeistarar hafa tilhneigingu til
þess að semja um jafntefli eftir
örfáa leiki, en við þvi er ekkert að
gera. Þetta hefur verið reynt áður
og ekki gefizt vel, ef menn vilja
endilega gera jafntefli geta þeir
alltaf þvingað það fram og stund-
um koma upp stöður, sem ómögu-
legt er að fá nokkuð út úr. Kjarni
málsins er sá. að alþjóðlegar
keppnir eru orðnar of erfiðar. Þeg-
ar teflt er í fimm tima á dag,
kannski á hverjum degi i tvær til
þrjár vikur, er ekki hægt að
krefjast þess af nokkrum manni,
að hann geti alltaf teflt af fullum
þrótt). Annað mál er svo það, að
þegar mönnum er raðað niður i
styrkleikaf lokka ereingöngu tekið
tillit til vinningafjöldans, en ekki
til þess hvernig menn tefla, Ég vil
helzt tefla fyrir fegurðina, þvi
fylgir alltaf nokkur áhætta og ef
illa tekst til, þá fæ ég færri vinn-
inga. Afleiðingin verður svo sú, að
ég lækka á skákstigum og fæ
færrí tækifæri til að tefla."
Næst spurði ég Bronstein um
álit hans á hinu nýja fyrirkomulagi
heimsmeistarakeppninnar og hver
yrði næsti áskorandi heims-
meista rans.
Bronstein taldi, að þær breyt-
ingar, sem gerðar hafa verið á
fyrirkomulaginu, væru spor í rétta
átt. en hins vegar taldi hann. að
lengja ætti einvígin. „Að tapa
þremur skákum og vera þar með
úr leik er ekki rétt, ég held að þeir
ættu að fjölga skákunum upp i
a.m.k. fimm," sagði Bronstein.
Bronstein taldi hiklaust, að
Spasský yrði næsti áskorandi og
að hann myndi hafa allgóða mögu-
leika til að sigra Fischer.
„Af þeim, sem nú keppa um
réttinn til að skora á Físcher, er
Spassky mest alhliða, hann hefur
lært mikið af reynslunni og teflir
Viðtal við
Davíð Bronstein
nú á margan hátt betur en fyrr! Ef
Spassky teflir annað einvigi við
Fischer tel ég hann hafa dágóða
sigurmöguleika. Hann tefldi illa
hér í Reykjavík og það stafaði
fyrst og fremst af því, að hann
vanmat andstæðinginn í byrjun.
Höfuðatriðið i allri skákþjálfun er
að læra að þekkja sina eigin veik-
leika og veikleika andstæðingsins.
Spassky hefur tekizt að tileinka
sér þetta og þess vegna tel ég
hann vera á réttri braut."
Að lokum var Bronstein að þvi
spurður, hvem hann teldi sigur-
stranglegastan á Reykjavíkurmót-
inu.
„Það er erfitt að spá um það.
Friðrik Ólafsson hefur mjög góða
möguleika og að sumu leyti er það
siðferðisleg skylda hans að sigra.
Við hinir munum allir leggja okkur
fram og að þvi er mér sjálfum
viðkemur, þá vona ég, að mér
gefist tækifæri til að tefla ein-
hverjar fallegar skákir, þá verð ég
ánægður. Að lokum vil ég svo
geta þess, að ég er mjög ánægður
með að vera kominn til íslands,
mig hefur lengi langað hingað og
ég hef fylgzt af áhuga með
frammistöðu islenzkra skákmanna
á alþjóðavettvangi um árabil."
Nú var timinn úti, Bronstein
þurfd að fara að skoða keppnissal-
inn á Kjarvalsstóðum.
Jón Þ. Þór
Jón Asgeirsson
skrifar um tónlist
••
SONG-
TÓNLEIKAR
Taru
Valjakka.
Hvers vegna hafa
Norðmenn ekki
erlendar herstöðvar?
Hér að framan hefur verið rak-
ið, að bæði herfræðingar og
stjórnmálaforingjar í Noregi
telja, að lokun varnarstöðvarinn-
ar i Keflavík mundi hafa hinar
alvarlegustu afleiðingar fyrir
öryggi Noregs. Þegar athygli
hefur verið vakin á þessari stað-
reynd í umræðum hér heima,
bregzt ekki, að frá kröfugerðar-
mönnum um brottför varnarliðs-
ins er spurt á móti, hvers vegna
Norðmenn leyfi ekki erlendar
herstöðvar í sínu landi. Siðast var
því haldið fram í forystugrein í
Tímanum fyrir nokkrum dögum,
að frændþjóð okkar vildi láta okk-
ur bergja á þeim bikar, sem hún
vildi ekki sjálf.
Hvers vegna leyfa Norðmenn
ekki erlendar herstöðvar í landi
sinu? Svarið er þríþætt. Ef við í
fyrsta lagi berum saman aðstöðu
Norðmanna og Islendinga i þessu
efni, kemur I ljós grundvallar-
munur. Noregur hefur öflugan
her, Island engan her. Varnarlið-
inu á Keflavíkurflugvelli er ætl-
að það hlutverk að anmast fyrstu
varnir þar til liðstyrkur berst. I
norska hernum eru 36 þúsund
menn og verða 180 þúsund með
fullri herkvaðningu, auk 80
þúsund manna heimavarnaliðs,
samtals um 260 þúsund menn.
Þessu liði er ætlað sama hlutverk
og varnarliðinu hér hjá okkur, að
annast fyrstu varnir, þar til lið-
styrkur berst. Þetta er fyrsta
skýringin.
I öðru lagi: Þegar spurt er hvers
vegna Norðmenn leyfi ekki er-
lendar herstöðvar í sínu landi úr
þvi að þeir hafá áhyggjur af lok-
un Keflavíkurstöðvarinnar, verð-
ur að líta svo á, að þeir, sem
spyrja, telji, að það eigi að færa
þá starfsemi, sem nú er í Kefla-
vík, til Noregs. Þetta er ósköp
einfaldlega ekki hægt. Flugþol
þeirra flugvéla, sem notaðar eru
til eftirlitsflugs er ekki meira en
svo, að ef ætti að gera þær út frá
Noregi eða Skotlandi mundi stór
hluti N-Atlantshafsins vera ger-
samlega eftirlitslaus. Af þessum
sökum er út í hött að spyrja eins
ogtalsmenn varnarleysis gera.
En þriðja ástæðan, sem hér
verður nefnd fyrir þvi, að Norð-
menn vilja ekki hafa erlendan
her í landinu sínu, er mikil-
vægust. Ef norsk stjórnvöld
tækju í dag ákvörðun um að óska
eftir erlendu herliði til Noregs
(eins og raddir eru vissulega um
þar í landi vegna uppbyggingar-
innar á Kolaskaga), mundu Sovét-
rikin umsvifalaust líta á þá ráð-
stöfun sem ögrun við sig og telja,
að hún kallaði á mótaðgerðir af
þeirra hálfu á norðursvæðinu.
Hægt er að hugsa sér það með
tvennum hætti. Að þrýstingur
yrði aukinn á landamæri Noregs
en það er fremur ólíklegt. Hann
er þegár svo mikill í raun. Lík-
legasta afleiðing erlendrar her-
stöðvar i Noregi er sú, að Sovét-
ríkin mundu krefjast aðstöðu
fyrir herlið frá Sovétríkjunum i
Finnlandi í samræmi við ákvæði
friðar- og vináttusamnings Finn-
lands og Sovétríkjanna, sem gerð-
ur var eftir stríð og endurnýjaður
fyrir nokkrum árum. Augljóst er,
að Finnland væri þar með komið
á bak við járntájaldið. Ábyrgðar-
lausir gasprarar eins og Þórarinn
Þórarinssón, ritstjóri Timans,
sem einna helzt hefur sett fram
þessa spurningu um erlendar her-
stöðvar i Noregi ásamt kommún-
istum að sjálfsögðu, ættu því að
hugsa einu sinni um afleiðingar
þess, sem þeir eru að krefjast,
yrði það framkvæmt.
í lokagrein hér i blaðinu á
morgun verður fjallað um það,
hvort ástæða sé til fyrir okkur
íslendinga að taka tillit tilörygg-
ishagsmuna Norðmanna er við
tökum ákvarðanir i varnarmálum
okkar.
Taru Valjakka, sópran
Árni Kristjánsson, pianó.
Taru Valjakka er frábær
söngkona. Þetta ætti að nægja
sem umsögn, og þýðir, að Val-
jakka hafi fengið í vöggugjöf
mikla og fagra rödd, notið góðr-
ar menntunar sem gáfum og
listhneigð hennar sæmdi. Tón-
myndunartækni hennar er góð,
bæði í veikum og sterkum söng,
framburður skýr, hún er sér-
lega tónviss og túlkun
hennar í hóf stillt. Af fyrri
hluta efnisskrár mæ.tti nefna
Se tu m ami, eftir Pergolesi
og þrjú lög eftir Mozart,
sem voru frábærlega vel
sungin. Fjórir söngvar um
drauminn eftir Aulis Sallinen
komu þægilega á óvart', þó að
hlutverk pianósins væri stund-
um einum of stór hluti af tón-
smiðinni, á kostnað söngraddar-
innar. Ef til vill er píanóinu
ætlað að undirstrika blæbrigði
textans. Því miður fylgdi ekki í
efnisskrá þýðing eða endursögn
kvæðanna, sem er sérlegabaga-
legt þegar hlýtt er á söngtón-
smíðar, þar sem lögð er meiri
áherzla á túlkun en lagræna
þróun og einnig þegar fluttar
eru tónsmíðar lítt þekktar hér-
lendis. Þess má geta, að Sallin-
en hefur um árabil haft á hendi
formennsku i finnska Tón-
skáldafélaginu og er vel þekkt-
ur sem tónskáld og baráttumað-
ur fyrir hagsmunum tónskálda.
I lögum Páls Isólfssonar, sem
ísl. hljómleikagestir þekkja til
samanburðar, sýndi frúin
hvernig góðar tónsmíðar end-
urnýjast, verða ferskar,
gleðja og hrífa i meðferð
göðs listamanns. Þó söng-
ur frúarinnar væri góð-
ur, ekki hvað sízt í svo
nefndum Sigenasöngvum eftir
Dvorak, átti Arni Kristjánsson
drjúgan hlut að allri túlkun og
framsetningu, eins og auðfund-
ið var á söngkonunni. Undirrit-
aður ætlar sér ekki að fara út i
samanburð, heldur láta nægja,
að slíkur leikur sé aðeins á
valdi þeirra, sem Músurnar
elska.