Morgunblaðið - 09.02.1974, Qupperneq 11

11
>■ -,i )~?A : . ■ in'/Mioiot/___
MORGUNBLAÐIÐ, LAÚGÁRDAGUR 9. FEBRUAR 1974

og það átti a8 gera. Síðan
var slakað út 150 föðmum til
viðbótar til að fá trollið
í rétta hæð í sjónum, en þá
geröist það, sem Stefán óttaðist.
Togarinn dró ekki trollið. Það var
of þungt fyrir vélarkraft hans. Nú
seig trollið að botni, þrátt fyrir
það, aö reynt var að hífa það inn á
spilinu. Var því ekki um annað að
ræða en að stöðva skrúfu skipsins
og hífa á spilinu. Það tókst og
kom trollið óskemmt upp. „Þær
flotvörpur, sem íslendingar
kaupa fyrir þessa togara, eru allt-
of þungar fyrir þessa skipa-
stærð,“ sagði Stefán, þegar trollið
var komið inn.
Aðvörunarkerfi eft-
ir 5 ára tilraunir
,,Það er alveg furðulegt,“ sagði
Stefán, „tslendingar hafa verið
brautryðjendur hvað nótaveiði
snertir um margra áratuga skeið.
En þegar um togveiðar er að
ræða, þá sitja þeir aftast á mer-
inni. Að vísu afla þeir álíka mikið
og aðrir togarar, en þeir gætu
vafalaust aflað miklu meira ef
£eir væru fljótari að taka upp
nýjungarnar." Það væri t.d. fyrst
núna, sem Islendingar væru að
taka upp flottrollið, veiðarfæri,
sem Þjóðverjar og Norðmenn
hefðu notað með góðum árangri í
fjölda ára, og sérstaklega nú hin
síðari ár, þegar togarar þeirra fá
oft megnið af sínum afla I flot-
vörpuna.
„Hvað hafið þið hjá Simrad
lengi unnið að þessu aðvörunar-
kerfi?"
„Við höfum unnið að gerð þess
s.l. 5 ár, og er þetta eina tæki
sinnar tegundar á heimsmarkaðn-
um. Tækið er hannað eftir 5 ára
tilraunir með flotvörpur um borð
í norskum skuttogurum, og er
undanfari sjálfvirks búnaðar við
stjórn á flotvörpu. En þegar það
tæki kemur á markaðinn, mun
það stjórna flotvörpunni í sjón-
um, án þess að mannshöndin
komi nálægt. Sem stendur er
haegt að nota vörpuna í 5 metra
hæð frá botni án þess að þurfa að
vera hræddur um að varpan rek-
ist í botninn og skemmist."
„Hvernig vinnur þessi útbúnað-
ur?“
„Hann vinnur þannig, að varp-
an er færð inn á aðaldýptarmæli
skipsins, þannig að hægt er að sjá
hvort varpan er í réttri stöðu
gagnvart fiskilóðningunum í sjón-
um. Meö þvi að færa þetta inn á
aðaldýptarmæli skipsins, gefur
það skipstjóranum nægjanlegan
tíma til að færa vörpuna upp og
niður i sjónum eftir þörfum, eða
ef hún nálgast botn. Þegar aðal-
mælir skipsins er búinn að greina
mismunandi háa tinda á botnin-
um, sem gætu ef til vill verið
hættulegir fyrir vörpuna, hefur
skipstjórinn nægan tíma til að
lyfta vörpunni.
Venjulega eru hafðir 300 faðm-
ar af vir úti og togað er á 4 mílna
hraða, ef svo er, þá hafa menn 5
mínútur til að lyfta vörpunni það
mikið að hún rekist ekki á tind-
inn. — En allt þetta krefst réttrar
stærðar á vörpunni og að skipið
hafi nægt vélarafl, en mikið vélar-
afl þarf við flotvörpuveiðar."
„Hvernig virkar sjálft viðvör-
unarkerfið?"
„Það er með sjálfvirka skipt-
ingu á milli neðra og efra geisla á
höfuðlinumælinum og hægt er að
breyta sendingum þeirra eftir
vild. Ennfremur eru 2 handstýrð-
ir geislar. Vörpuopið sjálft verður
að stilla eftir aflestri af höfuð-
línumælinum til að alls staðar
komi fram rétt hlutföll. Og ekki
má gleyma því, að ef hætta er
framundan gefur viðvörunarkerf-
ið frá sér hljóðmerki og gult ljós
kviknar. Ný tegund af fisksjá er
einnig í þessari tækjasamstæðu,
en hana er einnig hægt að nota
sem sjálfstætt tæki. Hún sýnir
lððningarnar á ljósskermi, en
hægt er að nota hana með dýptar-
mæli eða sjálfstætt verkfæri, en
með því sparast mikill pappir.
Langdrægni fisksjárinnar er fær-
anlegt upp og niður í sjónum frá
10 metrum niður 995 metra, og 5
mismunandi skaiar eru á henni.
Þá hefur þetta tæki botnlæsingu
á tilsvarandi skölum, og hægt er
að nota það við minnisheila, sem
er t.d. um borð í Björgvin. Þá er
beinn aflestur á fisksjánni frá að-
aldýptarmæli, og sem koma fram
sem tölumerki."
Trúin
ekki nógu mikil
„Á hvaða tíma árs fiska Norð-
menn bezt i flotvörpuna?"
„Norðmenn hefja venjulega
veiðarnar í marz — april, og fá þá
bæði góðan afla og góðan fisk í
flotvörpuna. Allt s.l. ár var
övenjumikil flotvörpuveiði í
Hvitahafinu, sérstaklega í nóvem-
ber og desember en þá fékkst
mikið af stórýsu. Norðmenn hafa
náð mikilli tækni með þetta veið-
arfæri, og það sama ætti að vera
upp á teningnum á Islandi. Trúin
á þetta veiðarfæri hefur ekki ver-
ið nógu mikil hér, þótt einkenni-
legt megi virðast. Það stafar
kannski af lélegum árangri
þeirra, sem reynt hafa, en þessi
lélegi árangur tslendinga stafar
fyrst og fremst af vanþekkingu.
— Vörpurnar hafa verið alltof
þungar miðað við vélarafl skip-
anna. Togarar af stærðinni
300—400 lestir eiga að vera með
1600 möskva vörpu og sex fer-
metra hlera. Þá eiga að vera tvö
400—500 kílóa lóð á virunum. Ef
þessi útbúnaður er ekki notaður,
ná skipin ekki 4 mílna toghraða,
ef við miðum enn einu sinni við
vélarkraftinn. Þá þarf víralengd-
in yfirleitt að vera þrisvar sinnum
meiri en dýpið, annars verður
staða vörpunnar ekki rétt i sjón-
um.“
Veiðist bezt
í ljósaskiptunum
„Á hvaða tíma sólarhringsins er
bezt að fiska í flotvörpuna?"
„Það er yfirleitt í ljósaskiptun-
um, en þá lyftir fiskurinn sér oft
frá botni, þannig að ekki er hægt
að ná honum í botnvörpuna. Svo
er það oft á daginn, þegar mjög
bjart er, að fiskurinn heldur sér
mikið uppi í sjó, og þá er tilvalið
að nota flotvörpuna. En tslend-
ingar veiða ekki í flotvörpuna
fyrr en þeir hafa fengið sér rétta
stærð af vörpum. Norsku togar-
arnir, sem keyptir hafa verið til
landsins, eru allir með of stórar
vörpur, nema einn. Ástæðan fyrir
því að togararnir eru búnir of
stórum vörpum, er vanþekking
hjá útgerðarmönnunum og þeim
aðila, sem hefur selt þeim þessar
vörur. Þessar vörpur hafa komið
ósamsettar um borð í skipin, og
hafa skipstjórar skipanna orðið
að fá aðra aðila til að koma þeim
saman, en þessi aðstoð hefur
fengizt gegnum kunningsskap
annarra úti í Noregi. Þá hafa ýms-
ir fylgihlutir, sem nota á við vörp-
urnar, ekki verið réttir, og segja
má, að litið hafi verið nothæft af
því, sem islenzka fyrirtækið, sem
selur vörpurnar, hefur selt.“
Innan um 20 Breta
Eftir að ljóst varð, að ekki
þýddi að reyna flotvörpuna
meira, þá var haldið á nýjar slóð-
ir, og Sigurður skipstjóri setti
stefnuna á Sporðagrunn. Þegar
við komum þangað urðum við
ekki varið við neinn íslenzkan tog
ara, en aftur á móti voru þar um
20 brezkir togarar. Ekki reyndist
aflinn þar mikla meiri en við Kol-
beinsey og var fiskurinn sömu-
leiðis frekar smár. Við vorum þó á
þessum slóðum í tæpan sólar-
hring, en þá var haldið til hafnar
með rúma 400 kassa af ísuðum
fiski, en það eru víst eitthvað um
40 lestir.
— 0 —
Eftir að hafa dvalið í nokkra
daga um borð í skuttogara af nýj-
ustu gerð, fer það ekki milli mála,
að hér er um mjög vönduð skip að
ræða og sennilega er hvergi betur
búið að íslenzkum sjómönnum en
á þessum skipum, því vistarverur
allar eru sérlega skemmtilegar og
rúmgóðar. Sama er að segja um
vinnuaðstöðu. Það hlýtur að vera
gífurlegur munur fyrir togarasjó-
manninn að geta unnið að allri
aðgerð og frágangi á fiski undir
dekki. Aðeins þarf að fara á dekk
til að taka inn vörpuna og láta
hana i hafið á ný og svo þegar um
bætningu er að ræða.
b.Ó.
Stefán skýrir út fyrir piltunuin hvernig höfuðlínumælirinn er settur á flotvörpuna.
Flotvarpan dregin út af tromlunni
Flotvarpan komin í sjóinn
Unnið að aðgerð.