Morgunblaðið - 19.02.1974, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. FEBRUAR 1974
7
Makarios og Grivas.
Kvnur cftiv ™™
%/M/M MACKENZIE
lát Grivasar
Skæruliðahetjan og hershöfðing-
inn George Grivas lézt á Kýpur i lok
fyrra mánaðar, 7 5 ára að aldri, og
lát hans getur haft mikil áhrif á
eynni — en hvort þau áhrif verða til
góðs eða ills er erfitt að spá um á
þessu stigi. Svo virðist nú sem Mak-
arios forseti — maðurinn, sem eitt
sinn var náinn bandamaður Grivasar
í baráttunni gegn brezkum yfirráð-
um á Kýpur, en síðar helzti haturs-
maður hans — sé nú einráður um
framtíð grískra Kýpurbúa. Þó er rétt
að taka með í reikninginn, að
ástandið á Kýpur hefur lengi verið
óljóst, og einnig nú er mörgum
spurningum ósvarað
Hvernig notfærir Makarios erki-
biskup sér þessa nýju upphefð, sem
Guð hefur varpað ! skaut hans?
Leysist Eoka, neðanjarðarhreyfing
Grivasar, smám saman upp, eða
halda samtökin ! nýja ógnarherferð
nú, þegar Grivas getur ekki haldið
þeim í skefjum? Og hvert verður svo
hlutverk grísku ríkisstjórnarinnar á
bak við tjöldin?
Sagt er, að Grivas hafi tilnefnt
eftirmann sinn hjá Eokasamtökun-
um, og sá sagður vera Karousos
ofursti, fyrrum foringi í gríska hern-
um, sem fylgdi Grivasi, er hann
sneri með leynd heim til Kýpur frá
Grikklandi í september 1971. Kar-
ousos, sem er á fimmtugsaldri, er
sagður harður í horn að taka og hafa
notið mikils álits sem atvinnuher-
maður i fallhlifaliði griska hersins.
Sér til aðstoðar hefur hann svo hóp
herforingja, sem i einu og öllu fylgja
stefnu hans (og Grivasar) varðandi
Enosis, eða sameiningu Kýpur og
Grikklands. Þessir menn allir voru á
vissan hátt einka-herforingjaráð
Grivasar.
Gallinn er sá, að herforingjarnir
eru ekki Kýpurbúar, en að sjálf-
sögðu finnst griskum Kýpurbúum,
sem eru i miklum meirihiuta i Eoka,
að leiðtoginn eigi að koma úr þeirra
röðum Verði það raunin er líkleg-
astur talinn Sfavros nokkur Stavrou,
sem fæddur er skammt frá fæðing-
arstað Grivasar á austurhluta eyj-
unnar, en gegndi herþjónustu í
Grikklandi rétt eins og Grivas, Þeir,
sem til þekkja, telja þó ósennilegt,
að Stavrou geti á nokkurn hátt skip-
að sæti Grivasar. Hann er að vísu
þekktastur þeirra Kýpurbúa, sem
eru í forustuliði Eoka, en ekki er þar
með sagt, að hann sé þeirra virtast-
ur.
Þessi ágreiningur um völdin getur
haft slæmar afleiðingar, og strax
nokkrum dögum eftir lát Grivasar
tók að bera á óánægju meðal félaga
Eoka. Á næstu vikum ætti að koma i
Ijós, hvort Karousos — eða ein-
hverjum öðrum — tekst að sameina
samtökin undir sterkri stjórn. Ef
ekki, þá má búast við þvi, að foringj-
ar Eoka-sveita víða um eyna gripi til
sinna aðgerða — sem aftur leiddi til
þess, að lögreglusveitir Makariosar,
sem eru sérstaklega þjálfaðir til að
berjast gegn skæruliðum, svöruðu i
sömu mynt.
Erkibiskupinn skilur fyllilega hætt-
una framundan, og fyrsta viðbragð
hans við dauða Grivasar var að sýna ,
óvenjulegf göfuglyndi með þvi að
náða alla þá Eoka-menn, sem sátu j
fangelsaðir og heita öllum þeim
skæruliðum griðum, sem kæmu úr
fjallafylgsnum sínum og afhentu yf- j
irvöldum vopn sín innan fimm
forum
world features
George Grivas hershöfðingi i bar-
áttunni gegn Bretum árið 1 959.
daga. Þessi timatakmörk voru siöan
framlengd, að því er virðist enda-
laust.
Svar Eoka-samtakanna við þessu
göfuglyndi erkibiskupsins var tví-
þætt. Þau hafa stöðvað allar aðgerð-
ir gegn rikisstjórn Makariosar að
sinni — en jafnframt lýst þvi yfir
opinberlega, að þau hafi ekki hætt
baráttunni fyrir Enosis. Athyglisvert
er, að enginn skæruliði hefur enn
gefið sig fram til að láta af hendi
vopn sin. Það er þvi ótryggur frí(5-
ur, sem,rikir.
Meðan þetta ástand rikir gæti
gríska stjórnin vel haft þýðingar-
miklu hlutverki að gegna á bak við
tjöldin Sjálfur hafði Grivas bundið
miklar vonir við, að nýja stjórnin i
Aþenu veitti sér þann stuðning, sem
hann aldrei fékk hjá Papadopoulosi
forseta (sem steypt var af stÓU 2'5.
nóvember). Er i þvi sambandi rétt að
benda á, að Grivas og loannidis
hershöfðingi — sem sagður er
mesti valdamaður nýju grisku stjórn-
arinnar — voru nánir vinir. Karous-
os og aðrir framámenn Eoka hafa
svipuð tengsl, við valdhafana i
Aþenu.
Hvernig er þá útlitið, þegar allt
kemur til alls? Þvi er erfitt að svara.
Griska ríkisstjórnin vill umfram allt
viðhalda góðu sambandi við Tyrk-
land, og virðist þvi ólíklegt, að hún
leggi opinberlega blessun sina yfir
áform sameiningarsinnanna á Kýp-
ur. Hagsmunum Aþenu væri bezt
þjónað n"ú með minnkandi ágreiningi
á öllum sviðum, mitli Makariosar og
Eoka, og milli Grikkja og Tyrkja,
bæði á Kýpur og i heimalöndunum.
Ekki ber að efa, að bæði Makarios
og Tyrkir vildu helzt, að gríska
stjórnin beitti áhrifum sínum til að
binda enda á alla baráttu Eokasam-
takanna. En þar sem nýju valdhaf-
arnir i Grikklandi bera lítinn hlýhug
til Makariosar, er mjög vafasamt, að
svo langt verði gengið.
Flestir Tyrkir lita svo á, að lát
Grivasar hafi verið mikill léttir, því
að hann var öðrum fremur tákn
Enosis — og það hugtak er Tyrkjum
sizt kært. Segja má, að nú þegar
Grivas er fallinn frá ætti Makariosi
að vera auðveldara að láta undan
sumum kröfum Tyrkja, þegar um-
ræður hefjast á ný i Nicosia i þess-
um mánuði um framtið Kýpur. En
vafasamt er, að Makarios verði
nokkuð sveigjanlegri í þeim umræð-
um en hingað til. Margir fréttamenn
á Kýpur draga í efa, að hann vilji
nokkrar breytingar á þvi ástandi i
sambúð Grikkja og Tyrkja, sem nú
rikir.
Hvað sem öðru liður þá ættu
næstu vikur að gefa vísbendingu um
það, hvert stefnir á eynni. Þar gæti
miðað i friðarátt — en þar gæti
einnig hafizt ný ógnaröld. Eitt er
vist: þótt Grivas sé látinn, þá lifir
enn hugsjónin um Enosis.
BROTAMÁLMUR Kaupi allan brotamálm lang hæsta vérði. Staðgreiðsla. Nóatúni 27, sími 25891 . NÝJAR SENDINGAR Antik dúkar, löberarog púðar Hannyrðaverzlunin Erla, Snorrabraut.
HÚSNÆÐI ÓSKAST. Barnlaus hjón óska eftir 2ja — 3ja herb. Ibúð til leigu. Húshjálp eða önnur aðstoð kæmi til greina Reglusemi. Upplýsingar i sima 1 5077 e.h. ÞORRAMATUR — veizlumatur Matarbúðin, Hafnarfirði sér um þorramatinn i þorrablótin, 16'teg- undir innifaldar. Einnig köld borð og annan veizlumat Matarbúðin, Hafnarfírði S. 51186.
SKODA 110 R Skoda 110 R, Pardus, 1972 til sölu. Upplýsingar eftir kl. 7 á kvöldin i síma 1 9232. PINGOUIN-GARN Margar gerðir, þolir þvottavéla- þvott Verzl. Hof Þingholtsstræti 1.
KAUPI ÍSLENZK FRÍMERKI Sendið mér lista og ég mun senda yður tilboð. Kaupi einnig frímerki á umslögum. Stein Pettersen, Maridalsveien 62, Oslo 4, Norge. |Hor0unf>Iöííib L^mnRGFniDnR f mnRKRfl VflRR
Kryddsíld og
sykurslld
Til sölu kryddsíld og sykursíld. Sendum út á land gegn
kröfu. Nánari upplýsingar hjá Bæjarútgerð Reykjavíkur í
síma 24345 og 23352.
mokarinn
mikli f rá
BM VOLVO
Stór hjól; drif á tveim eða fjórum
hjólum; mismunadrifslás; 80 ha.
dieselvél með beinni innspýtingu,-
rúmgott og hljóðeinangrað örygg-
ishús með Volvosæti; vökvastýring;
liðlegur og kraftmikill i ámokstri;
lyftir, staflar, dregur, ýtir.
Allar upplýsingar um LM 621, LM
641, og aðrar ámokstursvélar frá
BM Volvo eru ávallt til reiðu.
ámokstursvél
LM 641-621