Morgunblaðið - 12.05.1974, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. MAÍ 1974
„Verðum að gera allt, sem hægt er, til að koma
upp B-álmu Borgarspítalans” Spjallað við Élfar Þórðarson lækni
Úlfar heima hjá sér, þar sem hann hvflir sig frá önn dagsins með þvf
að renna gegnum skák. Eiginkona hans, Unnur Jónsdóttir, horfir á.
ULFAR Þórðarson læknir, sem
skipar 10. sætið á framboðslista
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík
er raunar maður, sem óþarfi er að
kynna, því að hann hefur unnið
ötullega að borgarmálum Reyk-
víkinga sl. 16 ár, en hann var fyrst
í framboði til borgarstjórnar árið
1958. Ulfar er maður mjög önnum
kafinn, en okkur tókst þó að króa
hann af um stund og biðja hann
að líta yfirfarinn veg og reifaþau
mál, sem honum eru mikilvægust.
— Það væri kannski ekki úr
vegi að byrja á því að fræðast
svolftiðum þig sjálfan?
— Heldurðu að það sé rétt?
Maður er orðinn svo hundgamail.
Nú, jæja. Ég er fæddur í Reykja-
vík 2. ágúst 1911 og er skv. því
ennþá 62 ára. Foreldrar mínir
voru þau Þórður Sveinsson yfir-
læknir á Kleppi og Ellen Sveins-
son. Ég ólst upp á Kleppi ásamt 6
systkinum og var oft líflegt í þeim
hópi, eins og gjarna er í stórum
fjölskyldum. Nú, ég fór f Mennta-
skólann í Reykjavík er ég hafði
aldur til og lauk þaðan stúdents-
prófi árið 1930. Sama haust inn-
ritaðist ég í læknisfræði við há-
skólann hér og lauk kandidats-
prófi í febrúar 1936. Af því var ég
eitt ár við háskólann í Königberg
í Þýzkalandi á styrk, sem ég fékk.
Það var raunar kandidatsstyrkur,
en einhvern veginn æzlaðist það
svo, að ég fékk hann þótt ég væri
enn læknanemi. Eftir kandidats-
prófið varð ég héraðslæknir í
Skagafirði og síðar læknir á
Vífilsstöðum. Eftir það var ég
einn vetur við augnlæknisnám í
Berlín, kom svo heim og starfaði á
Landspítalanum áður en ég hélt
utan til Kaupmannahafnar öl sér-
námsí augnlækningum.
— Heimkoma þín frá náminu í
Kaupmannahöfn var með dálítið
óvenjulegum hætti.
— Já, það má ef til vill segja
það. Stríðið stóð þá sem hæst.
Þjóðverjar höfðu hernumið Dan-
mörku og Noreg og við höfðum
enga ferð heim. Þá var það sem
við fréttum af tveimur íslending-
um, sem höfðu keypt 30 tonna
mótorbát til að sigla heim til ís-
lands. Það varð úr, að ég fékk
pláss á þessum báti, sem hét því
sérkennilega nafni Frekjan. Auk
mín komu heim á Frekjunni þeir
Lárus Blöndal, sem var kapteinn,
Gísli Jónsson vélstjóri, Gunnar
Guðjónsson skipamiðlari, Björg-
vin Fredrikssen, sem sfðar varð
borgarfulltrúi hér, Konráð Jóns-
son frá Bæ á Höfðaströnd og
Theodór Skúlason læknir. Ferðin
heim tók eitthvað um mánuð og
var raunar ósköp viðburðalíti 11.
Ég man eftir því, að við fórum frá
Noregi á afmælisdaginn minn.
Þjóðverjarnir létu okkur alveg af-
skiptalausa að öðru leyti en því,
að þeir skildu ekkert f þessu óða-
goti á okkur, að vera að þvælast á
þessari bátskel yfirhafið, þar sem
stríðinu væri að Ijúka með alger-
um sigri Þjóðverja.
— Hvernig var svo lífsbaráttan
fyrir ungan lækni, nýskriðinn úr
námi?
— Ég keypti mér auglæknis-
tæki í Kaupmannahöfn og kom
með þau með mér heim á dallin-
um, því að hér var auðvitað ekk-
ert hægt að fá. Síðar var ég svo
heppinn að fá mjög fullkomin
amerísk tæki, sem áttu að fara til
Japan, en þá föru Bandaríkja-
menn í stríð við Japani og tækjun-
um snúið við og þau höfnuðu sem
sé á stofunni minni. Á þessum
árum var lítið að gera fyrir lækni
í mínu fagi, svo að ég tók mikið af
næturvöktum, meðan ég var að
koma praxisnum upp. Þessar
vaktir urðu tilþess.aðég kynntist
högum Reykvíkinga vel. Nú, ég
fékk skömmu síðar leyfi til að
leggja sjúklinga inn á Landakots-
spítala, sem var þá sem nú bjarg-
vættur Reykvíkinga. Þá hófust
tengsli mín við St. Jósefsspítala,
sem hafa orðið mjög náin með
tímanum. Ég starfa þar sem sér-
fræðingur við einu augndeildina
á landinu og það hefur verið mér
mikið ánægjuefni sem borgarfull-
trúa að hafa getað stuðlað svolítið
að þróun gamla spítalans í ný-
tfzku sjúkrahús með fullkomn-
ustu tækjum, sem völ er á.
— Þú hefur unnið mikið að
sjúkrahúsmálum þann tíma, sem
þú hefurátt sæti í borgarstjórn.
— Ég hef eðlilega haft mikinn
áhuga á þeim málum. Það hefur
verið mikið áhugamál mitt og
borgarlæknis að koma upp sam-
stjórn spítalanna hér f Reykjavík.
Við sjálfstæðismenn í borgar-
stjórn fengum samþykkta tillögu í
þessum efnum, sem varð til þess,
að sett var á stofn nefnd. sem átti
að segja fyrir um skipulega sam-
stjórn spítalanna. Okkur til mik-
illa vonbrigða hefurnúverið hætt
að kalla þá nefnd saman, einmitt
þegar hún var að ná árangri i
málinu. Það er vegna þess, að
heilbrigðisráðuneytið vill eitt
ráða þessum málum án þess að
ráðgast við nokkra aðra aðila.
Enn það er víðar pottur brotinn í
þessum málum. Eg hef frá upp-
hafi verið í sjúkrahúsnefnd
Reykjavíkur, sem m.a. stóð að
byggingu Borgarspítalans og sá
um stjórn hans unz heilbrigðisráð
tók við, en þar hef ég verið for-
maður sfðustu misserin. Þar
stöndum við nú í einkennilegustu
baráttu, sem ég hef lent í, en það
erglfma við ríkið, sem hefur neit-
að okkur um leyfi til að halda
áfram að byggja þjónustu- og B-
álmu Borgarspítalans, sem
borgarstjórn hefur falið okkur
að vinna að. Ríkisvaldið vill nefni-
lega ekki taka neinn þátt f kostn-
aðinum fyrr en eftir dúk og disk
og kannski aldrei. Þetta er stór-
furðuleg afstaða og raunar óskilj-
anleg.
— Svo við snúum okkur að öðru
áhugamáli þínu, sem raunar er
nátengt áhuga þínum á heilbrigð-
ismálum og það eru íþröttirnar.
Þú hefur löngum verið mikill
áhugamaður um allar íþróttir og
starfað míkið að félagsmálum á
því sviði. Hvert var upphafið að
þessu?
— Ég er uppalinn skammt frá
Sundlaugunum og átti þar leið
framhjá daglega á leið í skólann,
en þá ferðaðist maður auðvitað
um á hjóli. Ég byrjaði ungur að
stunda Laugarnar og eignaðist
þar marga góða vini. Mér varð það
strax ljóst sem ungum dreng, að
íþróttir voru mér nauðsynlegar til
að byggja upp mitt lfkamsþrek.
Ég var veikbyggður að upplagi,
grannholda og ósterkur og ég sá,
að bezta leiðin til að ráða bót á því
væri íþróttaiðkun. Vegna þess
hve langt var að heiman vestur á
Melavöll, varð sundið af sjálfu sér
eina íþróttin, sem ég gat stundað
skipulega, en auk þess fór ég í
allar íþróttir, sem ég gat fengið að
vera með f. En sundið var mín
aðalgrein. Ég færði samvizkusam-
lega inn í bækur þær vegalengdir,
sem ég synti og ég á þær bækur
enn. 12 ára gamall var ég með i
því að stofna sundfélagið Ægi og
keppti alltaf fyrir það félag.
Seinna varð ég þar þjálfari og sat
í stjórn þess einhvern tíma. En
eins og ég sagði hef ég jafn mik-
inn áhuga á öllum íþróttum. Ég
hef mikið leikið badminton sl.
10—20 ár og hef mikinn áhuga á
handbolta og fótbolta, en ég gat
aldrei neitt f fótbolta er ég var að
alast upp. Hins vegar keppti ég í
sundknattleik um árabil og var
m.a. f Ólympíuliðinu f þeirri grein
Og er vízt eini Islendingurinn,
sem hefur verið rekinn úr leik.
Einhver andstæðinganna braut á
mér og ég tók hann í bakaríið.
Auðvitað þurfti dómarinn að sjá
þegar ég var að lumbra á honum
og hann rak mig upp’úr til að
kæla mig. Ég veit ekki hvort ég á
að halda áfram þessu rausi, menn
gætu haldið, að það væri karla-
grobb, en ég hef haft mikla
ánægju af því aðstarfa að íþrótta-
málum. Sem formaður Vals um
4ra ára skeið og formaður ÍBR
síðustu misserin, hef ég eignazt
marga vini og samherja, sem hafa
gert starfið í senn auðvelt, lifandi
og skemmtilegt. Það hefur alltaf
verið mín skoðun og er enn, að
bezta heilsuverndin sé iþróttaiðk-
un og að þeir peningar, sem til
þess sé varið, borgi sig margfalt
til baka.
Það er því mjög ánægjulegt að
finna hversu áhuginn fyrir íþrótt-
um, öllum íþróttum, fer ört vax-
andi og má raunar líkja við á í
vexti. Einkum held ég, að bylting
eigi eftir að verða í skíðaíþrótt-
inni, blaki og áhaldaleikfimi, sem
er mjög vaxandi. Alltþetta heimt-
ar meira og meira pláss og það
hefur alltaf verið of lítið pláss. Eg
held, að Reykvíkingar séu feikna
duglegt fólk og að við höfum feng-
ið duglegasta fólkið, sem vill
koma sér áfram. Þetta fólk þarf
einmitt íþróttaaðstöðu til að geta
fengið útrás. Aukin íþróttaiðkun
vinnur á móti unglingavandamál-
inu, áfengi og tóbaki. Þó að hið
opinbera sýni íþróttahreyfing-
unni yfirleitt mikinn skilning þá
hefur alltaf vantað að meta til
fulls sjálfboðaliðsvinnu manna á
þessu sviði og yfirvöld eiga að
verða að taka meira tillit til
íþróttasamtakanna. Sem dæmi vil
ég nefna, að tilhneiging stjórn-
valda til að taka einhlfða ákvarð-
anir eins og t.d. um stærðir valla,
hefur gert íþróttahreyfingunni í
Reykjavík mikinn óleik.
— Þó að ljóst sé af því, sem við
höfum spjallað hér á undan, hver
séu þín áhugamál, langar mig að
biðja þig að lokum í stuttu máli að
segja okkur frá þeim málum, sem
þú berð mest fyrir brjósti.
— Eitt mesta áhugamál mitt og
nauðsynjamál Reykvíkinga er að
allt verði gert til að koma upp
B-álmu Borgarspítalans með sem
beztri aðstöðu fyrir langlegu
sjúklinga semflestirerualdraðir. 1
öðru lagi aukinn stuðningur rfkis-
valdsins við íþróttahreyfinguna,
sérstaklega hvað snertir fjárveit-
ingar. 1 þriðja lagi hef ég mikinn
áhuga á aukinni þjónustu við
fólkið úti á landi, að sú þjónusta
og aðstaða, sem skapazt hefur hér
á sviði læknavísindanna verði
gerð aðgengilegri fyrir fólkið hér
og úti á landi. Og þar á ég nr. 1
við, að stutt verði við bakið á
þeim, sem vilja stunda heimilis-
lækningar hér i borginni, með
samvinnu á því sviði við spítal-
ana, þ.e.a.s. göngudeildir. Nr. 2,
að fólkinu úti á landi verði gert
kleyft að koma hingað og dveljast
utan spítala meðan á rannsókn
stendur á kostnað trygginganna
og jafnframt, að sérfræðingar
héðan af sjúkrahúsunum fari út á
land allan ársins hring, til að
vinna með héraðslæknunum á
sínu sérfræðisviði. Þetta er eng-
inn vandi ef menn gera sér grein
fyrir á hvaða tímum við lifum og
þar á ég við flugið. Ég held, að á
þennan hátt sé hægt að leysa
læknisvandamál landsbyggðar-
innar á miklu ódýrari hátt, en nú
er fyrirhugað. Ég hef sjálfurfarið
á vegum landlæknis út á land í
lækningaferðir, er ég hef getað
komið því fyrir þó ég sé nú að
minnka það. Ég hef alltaf haft
mikinn áhuga á fluginu, lærði að
fljúga í Englandi 1932 og hef ver-
ið viðloðandi það síðan, m.a. sem
trúnaðarlæknir flugmálastjóra,
en ég lauk prófi í f luglæknisfræð-
um í Boston 1958.
Ætli sé ekki bezt að slá botninn
í þetta með nokkrum orðum um
náttúruverndarmál, sem ég hef
mikinn áhuga á, enda óhjákvæmi-
legt, þegar maður er alinn upp
inn við sundin blá. Ég hafði mjög
góðan náttúrufræðikennara, sem
var Helgi heitinn Jónsson og er
ennþá undir áhrifum frá honum.
Það er líka svo, að þegar maður
hefur kynnt sér líffræði, sér mað-
ur, að það verður að vernda nátt-
úruna fyrir þeim skemmdarvargi
sem maðurinn er. Landið okkar
er alltof dyrmætt til að hægt sé að
láta það viðgangast, að mann-
skepnan fái að eyðileggja það og
því megum við aldrei við aldrei
sofna á náttúruverndarverðinum.
-ihj.
Úlfar Þórðarson á lækningastofu sinni.