Morgunblaðið - 29.05.1974, Blaðsíða 16

16 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. MAÍ 1974

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Askriftargjald 600,00 kr. á mánuði innanlands
í lausasolu 35,00 kr eintakið
hf Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson
Þorbjörn Guðmundsson
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson
Aðalstræti 6, sími 10 100
Aðalstræti 6, sími 22 4 80
veitarstjórnakosn-
ingarnar á sunnudag-
inn kipptu stoðunum und-
an nokkrum almennum
staðhæfingum, sem margir
hafa hneigzt til að taka sem
algildan sannleik um við-
horfin í íslenzkum stjórn-
máium síðustu misserin. í
fyrsta lagi hefur það verið
nokkuð almenn skoðun
manna í öllum stjórnmála-
flokkum, að unga fólkió
hafi hin síðustu ár snúizt
til vinstri og hefur þessi
skoðun ekki sízt markazt af
þeirri staðreynd, aó vinstri
menn hafa haft yfirráð yfir
ýmsum samtökum æsku-
fólks og námsmanna, þar á
meðal í Háskóla íslands.
Úrslit sveitarstjórna-
kosninganna á sunnudag-
inn sýna, að straumur unga
fólksins liggur ekki til
vinstri, þvert á móti hefur
æskan snúizt til fylgis við
Sjálfstæðisflokkinn í
ríkara mæli en um langt
árabil áður, og er það í
sjálfu sér ein merkasta
niðurstaða þessara kosn-
inga.
í öðru lagi hefur það ver-
ió almenn skoóun, að
kommúnistar — Alþýðu-
bandalagið — væru í veru-
legri sókn og búast mætti
við umtalsverðri fylgis-
aukningu þeirra í þessum
kosningum, sérstaklega í
höfuðborginni. Þessi skoð-
un hefur byggzt á þeirri
trú, sem áóur var nefnd, að
unga fólkið hefði snúizt til
vinstri og ennfremur á þvf,
aó ráðherrum Alþýðu-
bandalagsins hefði tekizt
að koma málum sínum
fram í ríkisstjórninni
vegna ístöðuleysis Fram-
sóknarflokksins meir en
góðu hófi gegndi.
Kosningaúrslitin á sunnu-
daginn kipptu algjörlega
stoðunum undan þessum
staóhæfingum. Alþýðu-
bandalagið er ekki í neinni
sókn, þvert á móti er ber-
sýnilegt, að þaö hallar
undan fæti hjá kommúnist-
um, atkvæðamagn þeirra í
Reykjavík varð nú minna
heldur en í þingkosningun-
um 1971. Kommúnistar
höfðu staðfastlega trú á
því, að þeir mundu fá ein-
hvers staðar á bilinu
10—12 þús. atkvæöi í
Reykjavík og aó þeir hefðu
moguleika á fjórum
borgarfulltrúum. Niður-
staðan varð sú, að þeir
töpuðu atkvæðum í
Reykjavík frá siðustu þing-
kosningum og litlu munaði,
að 10. maður Sjálfstæðis-
flokksins felldi 3ja mann
kommúnista.
í þeim umræðum, sem
fram hafa farið um stjórn-
málin að undanförnu og
viðhorfin í þingkosningun-
um, hefur því oft verið
haldið fram af stjórnar-
sinnum, að vinstri stjórnin
kynni að standa höllum
fæti á höfuðborgarsvæð-
inu, en hún stæði vel að
vígi úti á landsbyggðinni
m.a. vegna skuttogara-
kaupa. Kosningarnar á
sunnudaginn kipptu líka
stoðunum undan þessari
staðhæfingu stjórnarsinna.
Hin mikla fylgisaukning
Sjálfstæðisflokksins kom
fram f svo til hverju
einasta byggðarlagi, sem
kosið var í. Aðeins örfáar
undantekningar eru frá
þeirri reglu, og þá er ber-
sýnilegt, að þar hafa
staðarsjónarmið ráöið úr-
slitum. Sú skýra trausts-
yfirlýsing, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn fékk í þessum
kosningum um allt land,
sýnir, að vantrú kjósenda á
vinstri stjórn er ekki bund-
in við höfuðborgarsvæðið
eitt, hún ríkir um land allt.
í fjórða lagi hefur því
mjög verið haldið á loft í
stjórnmálaumræðum
undanfarnar vikur, að al-
menningur hefói mikið fé
handa á milli og það mundi
ráða afstöðu kjósenda í
kosningum, en ekki sú
hryggðarmynd, sem við
blasir í efnahagslífinu eftir
þriggja ára vinstri stjórn,
taprekstur atvinnuvega og
galtómir sjóðir hvert sem
litið er. Þessi skoðun
byggir á því, að það sé ekki
hægt að treysta dómgreind
almennings. Almenningur
láti blekkjast, hægt sé að
nota gúmmítékka útgefna
á Seðlabankann til þess að
lækka vöruverð og afla
þannig atkvæöa fyrir
vinstri flokkana, sem sitja f
stjórnarráöinu í óþökk
þings og þjóðar.
Kosningarnar á sunnudag-
inn kipptu líka stoðunum
undan þessari stað-
hæfingu. Kjósendur á ís-
landi láta ekki blekkjast,
dómgreind þeirra má
treysta, fólk gerir sér grein
fyrir, að þótt það hafi
mikið fé handa á milli, get-
ur þaö verið skammgóður
vermir.
Loks er augljóst, að í því
mikla umróti og þeirri
óvissu, sem ríkt hefur á
vettvangi landsmála
síðustu misseri, hefur
mikill kvíði setzt að öllum
almenningi í landinu, og í
fyrsta skipti sem kjósend-
ur fá að segja sína skoðun í
kosningum eftir að vinstri
stjórnin tók við völdum,
leita þeir til þeirrar kjöl-
festu í þjóðlífinu, sem
Sjálfstæðisflokkurinn er,
hefur verið og mun verða.
En þótt úrslit sveitar-
stjórnakosninganna hafi
því verið ánægjulegur
vottur um heilbrigða dóm-
greind kjósenda, má ekki
gleyma því, að með þessum
kosningaúrslitum hefur
enginn lokasigur unnizt.
Að fimm vikum liðnum er
kosiö til alþingis og þar
verður ákveðið, hvort
vinstri stjórn situr áfram
við völd eða hvort Sjálf-
stæðisflokkurinn tekur á
ný við forystu þjóðmála.
Þegar að þeim degi kemur,
má enginn láta sinn hlut
eftir liggja fremur en í
kosningunum á sunnudag-
inn var.
Æskan styður Sjálfstæðis-
flokkinn - kommúnistar tapa
Walter Scheel
Walter Scheel, sem í síðustu viku var kjörinn
forseti V-Þýzkalands, er í hópi kunnustu stjórn-
málamanna lands síns. Hann hefur gegnt embætti
utanríkisráðherra í stjórn Brandts sl. 5 ár og átt
sæti í v-þýzka þinginu sl. 20 ár sem leiðtogi
Frjálsra demókrata og var jafnframt varakanslari i
stjórnarsamsteypu Jafnaðarmanna og flokks sins.
Það var Scheel, sem tók við störfum Brandts 7.
þessa mánaðar, eftir að hafa árangurslaust reynt
að telja hann af því að segja af sér.
Scheel var mjög virtur sem stjórnmálamaður og
vinsæll með löndum sínum. Hann öðlaðist nokkuð
óvenjulega frægð á sl. vetri, er hann söng inn á plötu
lagið, ,,Hátt uppi á gula vagninum”, sem er þýzkur
slagari. Platan þaut upp í efsta sætið á vinsældalist-
um stærstu útvarpstöðva í Evrópu og utanríkisráð-
herrann var allt í einu orðinn átrúnaðargoð tugþús-
unda manna. Plötuútgáfan var í góðgerðarskyni og
rann allur ágóðinn, um 3,7 milljónir ísl. kr. til
samtaka, er hjálpa fötluðum börnum.
Walter Scheel er 54 ára gamall og því vakti það
nokkra athygli, að hann skyldi kjósa að hverfa af
vettvangi stjórnmálanna í valdalaust forsetaembætt-
en ástæðan mun vera sú, að hann hefur ekki verið
heilsuhraustur undanfarið og svo mun hann einnig
hafa viljað losna undan oki stjórnmálastreitunnar,
sem hann hefur orðið að þola sl. 20 ár.
Scheel hefur verið helzti stuðningsmaður ,,Öst-
politik" Brandts og sá maður, sem mest hefur unnið
að því að hrinda henni í framkvæmd Hann lauk
fyrsta áfanga framkvæmdaáætlunarinnar, með heim-
sóknum til Ungverjalands og Búlgarlu í marz og apríl
sl., en það voru síðustu tvö löndin, sem V-Þjóðverjar
tóku upp stjórnmálasamband við
Tilraunir V-Þjóðverja til að koma á stjórnmála og
efnahagssameiningu aðildarríkja EBE og leysa bönd-
in við Bandaríkin hafa hins vegar valdið Scheel meiri
vonbrigðum, en hann hefur verið formaður ráðherra-
nefndar bandalagsins frá áramótum sl. Þó að hann
sé mikill stuðningsmaður Atlantshafsbandalagsins,
varð hann fyrir barðinu á reiði Henry Kissingers,
utanríkisráðherra Bandaríkjanna, yfir því að Evrópu-
Nýkjörinn
forseti
V-Þýzkalands
þjóðirnar hefðu ekki ráðgast við Bandaríkjastjórn,
áður en þær buðu Arabaþjóðum samvinnu á sviði
iðnaðar og efnahagsmála í marz sl. Þýzkur diplomat
sagði, að reiði Kissingers hefði að nokkru leyti verið
sprottinn af heiðarlegum misskilningi, vegna við-
ræðna hans við Scheel daginn áður,,en Scheel er
sagður meistari í því að hlusta á tvö andstæð
sjónarmið og skilja síðan svo við andstæðingana, að
báðir telji sig hafa unnið hann á sitt band
Gagnrýnendur Scheels segja að hann sé óhóflega
bjartsýnn og sjái stundum erfið mál I einhverjum
rósrauðum bjarma. Því er ekki að neita, að stundum
kemur það fyrir að ályktanir hans eru rangar. Hann
gerði t.d. Brandt öskureiðan í vetur, er hann lýsti því
yfir í hópi vina og samstarfsmanna, að hann hefði í
hyggju að reyna sem forseti að hafa meiri áhrif á
stjórnarstörf en Gustav Heinemann hefði gert. For-
setaembættið í V-Þýzkalandi er nær algerlega valda-
laust.
Scheel, sem lagði stund á bankastörf, eftir að
hann lauk háskólaprófi, gekk I raðir frjálsra demó-
krata árið 1 946 og var kjörinn á þing 1953, eins og
áður sagði Hann varð formaður flokksins árið 1 966,
eftir að Erich Mende, lét af flokksforystunni. Talið er
að vinsældir Scheels hafi verið helzta orsökin fyrir þvi
að flokkur hans jók fylgi sitt í 8,4% í kosningunum
1 972. Áður en Scheel varð ráðherra í stjórn Brandts,
hafði hann verið ráðherra í stjórn Kurts Kissingers og
Erharts, áárunum 1961 —'66, er frjálsir demókratar
voru í stjórnarsamstarfi með kristilegum demókröt-
um.
Scheel er í útliti og framkomu, hinn dæmigerði
diplomat, virðulegur og á auðvelt með að brosa. Einn
kollega hans, Gaston Thorn frá Luxemburg, sagði
nýlega um Scheel, að hann væri eini stjórnmálamað-
urinn, sem gæti stappað niður fæti, án þess að
eyðileggja rætur gróðursins.
Walter Scheel kvæntist árið 1969, dr. Mildred
Wirzt, en hann missti fyrri konu sína 1 966. Hann á
einn son, 34 ára, frá þv! hjónabandi Þau hjónin eiga
4 ára dóttur og 5 ára son, sem er kjörbarn frá
Bólivíu, en þau rákust á hann á barnaheimili, er þau
voru þar á ferðalagi. Frú Scheel á einnig 1 1 ára
dóttur frá fyrra hjónabandi Þau búa nú í stóru húsi í
Venusberg, skammt frá heimili Brandts, en Venus-
berg er fínasta íbúðarhverfið í Bonn. Forsetasetrið er
einnig í Bonn, ! Villa Hammerschmidt, en ekki er Ijóst
hvort fjölskyldan flyzt þangað, er Scheel tekur við
embætti 30. júlí n.k.