Morgunblaðið - 01.06.1974, Qupperneq 23

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 1. JUNÍ 1974
23
DAGSINS :l(). niarz 1949 venkir
lenjíi minnst sein þess da.í'.s þetíar
konnnúnistar .eerúu atliiKU a<) ís-
lenzku lýrtrærti. nie<) árás á Al-
|)inííishúsi(). Þann dafj hatúi Al-
þinjíi til lokaat'Kreiúslu þinKS-
ályktunartillöKU. |)ar sem ríkis-
stjórninni var faliö aö yerast
stofnaöili fyrir Islands hiind aö
Atlantshafsbandalaginu. Þessa til
ltigu studdu lýörædisflokkarnir
þrír. Alþýöuflokkur, Kramsóknar-
flokkur og S.tálfstæöisflokkur.
gegn andstööu kommúnista.
Um þessar inundir var vilji
evrópskra kommúnista injög háö-
ur vilja sovézka kommúnista-
flokksins og midadist öll stefna
þeirra viö þarl'ir stórveldisins í
austri. Þad upplausnarástand og
fátækt. sem ríkti í Kvrópu glæddi
emlægar vonir þeirra um Kvrópu
koininúmsmans undir forystu
Sovétríkjanna.
Þeim var því mikid í ín.un aö
þjóöir Vestur-Kvrópu næöu ekki
aö sameinast gegn augljósri
luettu úr austri og biiröust hat-
rainmlega gegn ölium slíkum til-
raunum. Til aö þjóna málstaönum
voru allar baráttuaöferöir le.vfö-
ar. enda var hann þeiin hiö æösta
og helgasta. Hvergi var þvi hikad
viö aö svíviröa andstæöar skoöan-
ir, persónur og jafnvel mannslif
og vilja heilla þ.jóöa. Islenzkir
koinmúnistar voru þar engin und-
antekning og einkenndist öll bar-
átta þeirra af undarlegri sefasýki.
sem hvergi átti sér líka í ís-
lenzku þjóölífi. Kr fródlegt aö
fletta upp í gömlutn Þjóöviljuin
og kvnnast því oröbragöi. sem því
blaöi þótti sómi í aó bera f.vrir
þjóöina. Kvrir götupolla. sem vilja
koma sér upp góöu fúk.vrda- og
formælingasafm eru gamlir Þjóö-
viljar gullnáma.
HVATT TIL ANDÓFS
Augljóst var aö ekkert gat kom-
iö útþenslustefnu Sovétríkjanna,
og jafnframt voninni um .Sovét-
Island". jafn illa og sameining
Vestur-Kvrópu. Þaö var því engin
tilviljun sem réö því aö íslenzkum
kommúnistum væri fátt jafn mik-
iö kappsmál og aö hindra þaö aö
Island tæki þátt i vestrænu sam-
starfi. Strax varö ljóst aö á þingi
voru þeir í algjörum mmnihluta
hvaö snerti afstiiöuna til stofnun-
ar Atlantshafsbandalagsins. Þeir
voru þó engan veginn á þeim bux-
unum aö be.vgja sig undir vilja
meirihlutans. og virtust staöráön-
ir í aö hindra þaö aö Alþingi
gæti samþykkt umrædda þings
ályktunartilliigu. Stóryröum og
áróóri var beitt til hins ýtrasta o.g
í Þjódviljanum var beinlims gefiö
í skvn aó störf Alþingis vröu
hindruö ineö ol'beldi. Tilliiguna
kallaöi Þjööviljinn ..landráö" og
.glæpsamlegt tilræöi viö menn-
ingu, tungu og sjálfa tilveru Is-
lendinga". Sér meövitandi um
einangrun sina. settu þeir fram
kröfu um þjódaratkvædi i því
skyni aó vek.ja málstaö sínum
samúd lýöræöissinnaös fólks.
Þann 29. m.ar/. sagöi Þjijöviljinn á
Þegar kommúnistar reyndu
að hlndra
stðrl Dingsins
forsíöu aö sú krafa skvldi ,nú
veróa aö voldugri íslenzkri hljöm-
kviöu og berast gegnum f.vlkingar
Itervæddrar lögreglu og k.vlfubú-
inna hvítliöa, gegnum þvkka
veggi Alþingishússins og smjúga
þeim mönnum í merg og blóö. sem
nú eru aö því komnir aö frem.ja
alvarlegustu landráö. sem saga
nokkurar þ.jóöar getur um".
VIÐBÚNAÐUK
LÖÚREGLU
Þaö var því ekki aö áslæöu-
lausu. sem lögreglan haföi mikinn
viöbúnaö þegar tillagan kom til
umræöu á Alþingi. Hún var frem-
ur fáliöuö og óvön aó fást viö
öeiröir og uppþot eins og viö var
búist, ef kommúnistar geröu ai-
vöru úrhótunum sínum. Nokkurt
liö ungra manna var þvf kallaö til
aöstoóar lögreglunnt ef til alvar-
legra átaka kæmi. auk þess sem
lögregluþjónar voru búnir hjálm-
um og kvlfum.
Varaliössveitir þessar voru
nokkud umdeildar og var sjaldan
skirskotaó til þeirra af kommún-
isium öóru vísi en sem .hvítliöa-
hvski og Heimdallarskrill". Var
revnt aö gefa i skyn aö tilköllun
varaliösins vteri pólitiskt tilræöi
af hálfu lögreglunnar gegn
ákvednum minnihlutahópum. Þaö
viröist þij fjarri sannleikanum. Kr
na>r sönnu aö lögreglan hafi aö-
eins notaö sér heimild til ad kalla
öbreytta borgara sér til adstodar
til þess aö geta gegnt skyldum
sfnum og varid Alþingi. og aó
varaliöiö hafi ekki á nokkui'n
hátt verið tengt einum eða öörum
stjórnmálaflokki.
LÖGREGLUVÖKÐUR
ÖG GRJÖTKAST
Aöurnefnd þingsályktunartil-
laga kom til lyrstu timræöu ár-
degis 29. márz. Þaö kom almenn-
ingi spánskt fyrir sjönir aö s.já
lögregluvörö framan viö Alþingis-
húsiö þann dag og aö aögangur aö
þingpöllum var takmarkaöur viö
þá, sem höföu adgangskort. sem
þingflokkunum haföi veriö út-
hlutaö. enda áttu fáir von á því aö
kommúnistar geröu alvöru úr hót-
unum sínum. Þetta vakti forvitni
Revkvíkinga og lögöu margur leiö
sina nidur á Austurvöli þann dag.
Kkkí leió þö á löngu þar til lög-
reglan fengi verkefni. Þegar iíöa
tök aö kvöldi stóöu uinræöur enn
og var mikill hiti í þingmönnuin.
Utifyrir v;ir allmargt fólk saman-
koiniö, sem naut góöa vedursins
og spjallaöi viö kunningja. Innan
um voru þó einstaklingar. sein
komnir voru í allt öörum en friö-
sötnum tilgangi. Skvldi nú haldin
æfing fyrir átökin daginn eftir.
Strax og m.vrkur skall á fóru aö
heyrast brothljóö er Alþingi Is-
lendinga varó skotspónn
nokkurra þeirra. sein tel.ja sig
hvaömestbera sjállstæöi Islands
og hag fyrir brjósti. Til meirihátt
ar átaka kom þó ekki aó þessu
sinni. Kommúnistar höföu fengid
yis.su fy.rir þvi aö rúöur Alþingis-
hússins gátu brotnaó. eins og
annaó gler. og sneru sér þvi aö
Sjálfstæöishúsinu gamla. Voru
flestar rúóur á framhlió hússins
brotnar.
ÚTIFUNDUR BOÐAÐUR
Aö morgni 30. marz. sem var
bjartur og fagur. fengu Reyk-
víkingar övenjulega sendingu
innum bréfalúgur sinar. Var þar
eftirfarandi bréfmiöi á feró:
ÚTIFUNDUR
við Miðbæjarbamaskólann
kl. 1 i dag
FuOtrúaráS verLI>5«féIa(knna I Re>kj«wk
o* VarlnmamnafclaguS Difibnín «kor» i
aDan alruenning { brnuni »5 Uki tét frf til
nuetn i útifandinuin í LirU j»rf 5tu (við Mi5-
Is»rj«rI>«mji»U<jl»nn) U. 1 f .b. t áaf.
Fumfurínn «r boðaður *f Fulltrúarádi
vtHdýStfékfumi til bru mS RcykrOiingum
fefut bekifnrrl 13 þets krffjut þjóðar-
«tIcvK0*frci5cIa um inngongu Itlcnd* I hcm*
•ðcrbandakf Norður • Atl*nttK«f»ríkj« enn
einu tinni áður cn Alþinf i hcftr tekifl fullnaicr
ákvörSun trro mátið.
Fnlltrnaráð verkalýðsfélitatna í
Reykjavik
VerkamannatélatiS Dipbrát
Fregnmiði er kommúnistar létu dreifa að
mortjn 30. marr. Skutu þeir sér bak
við verkalýðshreyfinguna og létu hana
boða tit fundaríne. .
Kf vei't aö vekja athygli á hvaöa
samlökum kommúnistai' beittu
f.vrir sig. Hefur tilgangurinn
væntanlega veriö aó vilia
heimildir á fundarboðendum.
Kundarboöendur sáu ekki ástæöu
ttl aö óska le.vfis lögreglunnar
fyrir útifundinum. eins og venja
er um slíkar samkomur. Til-
standiö var þó láiiö afskiptalaust
af lögreglunni.
ANNAR DREIFIMIÐI
Lögreglunni duldist þó ekki til-
gangur fundarins og haföt tnikinn
vióbúnaó niöri viö Alþingishús.
eins og áöur hel'ur veriö minnst á.
Kn þaö voru fleiri. sem geróu sér
ijós áform kommúnista. Skömmu
f.vrir liádegi fengtt Reykvt'kingar
annan bréfmiöa. sem dreift var í
tilefni af fyrrnefndu fttndarboöi.
Þessi miöi var svohi.jódandi:
Reykvikingar!
Kommúnistar hafa án þess að Ieita Ieyfis feoðað til
útifnndar í dag og skorað á menn að taka sér frí
frá störfum.
Við viljum þvi hér með skora á friðsama borgara
að koma á Austurvöll milli kl. 12 og 1, og síðar, til
þess með því að sýna, að þeir vilji, að Alþingi hafi
starfsfrið. .
(Jlafiir Jnorsm
v form. þlngflokks Sjálfsta-ðisflokksins,
Eyslcinn Jónsson, Stcfán Jóh. Stcfánsson
íorm. Jiingflokks FramsókimríloklMÍM, form. þingflokks Alþýðuílokkslns.
Fregnmiði er forystumenn lýðræðisflokkanna létu dreifa 30. marz.
A vinnustödvum gegndu menn
störfum sinum fram aö hádegi
eins og ekkert hefói í skorist. en
eftir hádegi var mikió um þaö aö
fólk tæ>ki sér fri frá störfum.
ÚTIFUNDURINN
Um eittleylió fúr fólk aó tinast
inn i Miðbæjarskóiaport. Þegar
fundurtnn hófst voru j)ar saman
komin hátt í þúsund manns. Þö ad
fundurinn Iteföi vertö bodadur i
nafni verkalýössamtakanna var
ekki neina lilill hluti fundar-
manna verkamenn. en mest bar á
róttækum háskölastúdentum og
haráttuinönnum sösialista úr r<><>-
ym inenntafólks.
Kkki stóö fundurtnn lengt.
nokkur stutt ávörp voru flutt og
sidan var lesin upp tillaga um
álvktun fundarins. Var hún auö-
vitáö samþykkt mótatkvæöalaust.
meö videigandi orgutn og látum. 1
álvktuninni var nnitmælt
tnngöngu Islands i Nato og krafist
þjóöaratkvæöis um máliö- Sain-
þykkti • fundurinn aö senda
ályktunina niöur i Alþingi og
krafist tafarlausra svara
þingsins. Var ekkt heöiö bodanna.
heldur var fundi slitiö og skálmaö
niöur á Austurvöli.
MANNFJÖLDI Á
AUSTURVELLI
Kólk haföi haföi brugöist vel
viö áskorun stjórnarflokk-
anna um aö koma niöur á
Austurvöll. Meðan á fundi
kommúnista stóö streymdi fólk aö
og varð völlurinn brátt eitt iðandi
mannhaf. ( Margt fólk saínaðist
einnig saman á nærliggjandi hús-
þökum og gluggum. Þarna var
fólk úr öllum atvinnustéttum.
menn. konur og börn. Kór allt
fram meö ró og spekt en láta mun
nærri aö um tiu þúsund manns
hafi verið þarna saman komin.
Að útifundinum loknum kom
fylking fundarmanna skálmandi
og blandaóist mannfjöldanum.
sem fyrir var. Forystumenn
þeirra afhentu ályktun fundarins
inn uni dyr Alþingishússins. þar
sem Sigurður Guðnason veitti
henni viðtöku. Las Sigurður upp
ályktunina á þingfundinum. en
þar fékk hún slæmar móttökur og
var kröfum fundarins vfsað á bug.
ÖSKUR OG
ÆTTJARÐARLÖG
Þegaf aðalhópnum. sem komið
hafði frá Miðbæjarskólanum,
hafði verið skýrt frá þeim viötök-
um, sem ályktun þeirra haföi
fengið hjá þinginu. hófu
kommúnistar upp mikil köll og
sífeld hróp um þjóóaratkvæói.
Var öskrað um stund. en vegna
smæöar kallkórsins. drukknuðu
hrópin í kliðnum frá mannfjöld-
anum. Stoðaði litt þó að hnefinn
væri rekinn upp í loftið i lok
hverrar öskurhrinu. Vöktu til-
burðirnir hina mestu undrun al-
mennings og gaf tilefni tii háðs.
I þeirri von að fá með sér mann-
fjöldann. tóku kommúnistar að
kyrja ættjaröarlög, og hlaut þaö
góðar viðtökur hjá mannfjöldan-
um. sem tók undir./en geróist svo
Sjá nœstu
síöu A