Morgunblaðið - 30.06.1974, Síða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. JUNl 1974
OLlAN f Norðursjó gerir Norð-
menn að rfkustu þjóð heimsins
áður en iangt um Ifður. Tekj-
urnar verða svo gffurlegar, að
til þess að firra sig vandræðum
ætla Norðmenn að ráðstafa
stórum hluta erlendis.
Olfugróðinn verður ekkert
stundarfyrirbæri. Milljónir
munu streyma f fjárhirzlur
Norðmanna f margar aldir.
En Norðmenn sýna furðulft-
inn áhuga og eru vantrúaðir á
spárnar um þennan mikla
gróða sem bfður þeirra. Þeir
hafa engan sérstakan áhuga á
þvf að breyta lffsháttum sfnum.
Strax á næsta ári munu Norð-
menn framleiða meiri olfu og
gas en þeir þurfa til eigin nota.
Þótt Norðmenn séu sammála
um að þróunin verði að vera
hæg og jöfn, verða tekjur
þeirra af olfunni orðnar svo
miklar eftir aðeins þrjú til
fjögur ár að þær munu sam-
svara einum fjórða allra opin-
berra tekna.
Heimsmarkaðsverð á hráolíu
er mjög varlega metið í öllum
áætlunum en samt er gert ráð
fyrir því að tekjur Norðmanna
af olfunni í Norðursjó verði
orðnar um 15 milljarðar
norskra króna fyrir 1980.
Stjórnmálamenn og hagfræð-
ingar reyna að gera sér grein
fyrir afleiðingunum. Sósíalist-
ísku flokkarnir þykjast sjá
fram á einstætt tækifæri til
þess að umbreyta samfélaginu
eftir sínu höfði. Borgara-
flokkarnir ala hugsjónir um
samfélag sjálfseignarfólks.
Báðar þessar fylkingar búa sig
undir kosningarnar til Stór-
þingsins 1977. Tækifæri þeirra
sem sigra á þeim kosningum
verða stórkostleg.
Hagfræðingar hafa lengi
bent á að velmegunin sem olíu-
gróðinn færir muni valda erfið-
leikum. Hættan á vinnuafls-
skorti og auknum verðbólgu-
þrýstingi er nærtæk. Atvinnu-
leysi er ekki til í Noregi. Stytta
á vinnutímann í 40 stundir á
viku.
Olíugróðinn kallar á aukið
vinnuafl og eftirspurn eftir
vöru og þjónustu mun aukast
að mun. í svipinn vinna um
15.000 manns beint eða óbeint
við olíuna. Innan skammt
verður þörf á 10.000 f viðbót.
Sé jafnframt tekið tillit til
vinnutímastyttingarinnar
verður skortur á að minnsta
kosti 50.000 verkamönnum ef
neyzlan innanlands fær að auk-
ast um fjóra milljarða norskra
króna eða þar um bil.
Þetta er kjarni vandans.
Hann væri hægt að Ieysa með
innflutningi erlends vinnuafls.
En Norðmenn hafa engan
áhuga á þvf, þeir hafa beinlfnis
skömm á þeirri hugmynd þótt
þeir vilji opinberlega að
minnsta kosti viðhalda þeim
frjálsa norræna vinnumarkaði
sem samkomulag hefur orðið
um. Norðmenn vilja ekki gisti-
verkamenn í venjulegum skiln-
ingi og hafa haft slæma reynslu
af tiltölulega fáum erlendum
verkamönnum sem hafa unnið
við olfuna.
Norsk þjóðernishyggja bloss-
aði upp í þeirri beisku og ofsa-
fengnu baráttu sem var háð
vegna umsóknarinnar um aðild
að Efnahagsbandalaginu.
Engin breyting ;.-'fur orðið á
þessari afstöðu og hún hefur
harðnað vegna olfunnar. Norð-
menn eru jafnvel farnir að
velta því fyrir sér hvort þeir
eigi nokkuð að laða erlenda
ferðamenn til Noregs.
Vandinn sem Norðmenn
standa andspænis sést á þvf að
ef þeir ætla að smfða olíubor-
palla og afgreiða þá á réttum
tíma verður ekki fyrir hendi
nægilegt vinnuafl til þess að
sinna öðrum verkefnum á þessu
sviði atvinnulífsins. Skipa
smíðastöðvar eru nánast alveg
bundnar við smfði borpalla, því
það borgar sig betur að smíða
þá en skip.
Olíugróðinn mun verulega
létta skattabyrði venjulegrar
norskrar fjölskyldu og sjálfsagt
vill hún bæta lífskjör sín. En
spurningin er, hvernig það á að
takast, þegar Norðmenn beita
allri byggingargetu sinni að
olfuiðnaðinum. Auðvitað er
hægt að gera húsasmíði arð-
vænlegri en borpallasmíði, en
áhrifin mundu segja til sfn ann-
ars staðar á vinnumarkaðnum
og f öðrum greinum atvinnulífs-
ins, ef hærri laun yrðu t.d.
greidd fyrir húsasmíði.
Bæði útflutningsiðnaði og
skipasmíði Norðmanna finnst
sem þeim sé ógnað. Samkeppn-
in er hörð og þessar greinar
vilja eðlilega samkeppnisað-
stöðu. Olían gefur að vfsu arð,
en ýmsum finnst óskynsamlegt
að treysta eingöngu á Norður-
sjó.
Ef þessum mikilvægu grein-
um verða ekki tryggð sann-
gjörn skilyrði tapa Norðmenn
meira á olíunni en þeir græða á
henni.
Sömu sjónarmið eru uppi f
sjávarútveginum. Forráða-
menn hans segja að olfa sé ekki
allt, fólk verði lfka að fá mat að
• Stærsti olfupallur Norðmanna dreginn út á Norðursjó til olfuleitarsvæðisins Ekofisk, sem þegar
tryggir Norðmönnum tugmilljónagróða.
Norðmenn verða
ríkastir í heimi
Otal vandamál skyggja þó á ánœgju þeirra
borða og aflaverðmæti Norð-
manna á undanförnum árum
hefur verið allt að sex milljörð-
um norskra króna. Norskir
fiskimenn eru vanir hörðu lffi á
sjónum en kannski kysu þeir
fremur að vinna á borpöllum.
Sjávarútvegurinn vill ekki
missa vinnuafl og margir vilja
tryggja jafnvægi í byggð lands-
ins og koma í veg fyrir fólks-
flótta.
Það er stefna Norðmanna að
hreinsa ekki meira olíumagn en
þeir þurfa til eigin nota, meðal
annars til þess að draga úr
þrýstingi á vinnumarkaðnum.
Þeir telja sig hafa meiri hag af
þvf að selja hráolfuna. Minna er
rætt um gasið þótt hlutur þess í
heildartekjunum verði all-
drjúgur, en enginn markaður
er fyrir það f Noregi eins og
stendur þótt gert sé ráð fyrir
því að slíkur markaður muni
opnast en þá yrði líka þörf fyrir
vinnuafl.
Norðmenn eru f hópi braut-
ryðjenda í bortækni á sjó. Þá
vitneskju er hægt að hagnýta í
nýrri útflutningsgrein og olfan
er orðin nýtt rannsóknarsvið.
Nú þegar eru framleidd eggja-
hvítuefni úr olíu. Enn sem
komið er eru þau aðeins notuð f
dýrafóður, en norskur land-
búnaður á mörg ónotuð tæki-
færi. Með endurbótum mætti
endurskipuleggja norskan
landbúnað og gera hann arð-
vænlegri þótt skilyrði til land-
búnaðar séu vfða slæm.
Olían hefur þannig áhrif á
allt í Noregi. Efahyggjumenn
spyrja hvort þjóðareinkenni
Norðmanna muni breytast. I
ýmsum löndum leggjast hópar
manna gegn hagvexti. Slíkir
hópar fá ekki mikinn hljóm-
grunn í Noregi, þar sem mörg
verkefni bíða. vegir, brýr, hafn-
ir, þjófélagsleg velferð, aukið
fé til eigin neyzlu. Norðmenn
hafa efni á þessu öllu en verða
að finna réttu leiðina og fara
með eðlilegum hraða.
Tveimur þriðju olíuteknanna
verður ráðstafað utan Noregs.
Það fé mun þvf engin áhrif
hafa á eftirspurn í Noregi.
Norðmenn geta komið fram í
hlutverki lánadrottna — geta
til dæmis lánað þurfandi
bræðrum í fjölskyldu Norður-
landa. Norðmenn geta einnig
tekið upp útþenslustefnu f
iðnaðarmálum og keypt upp er-
lend fyrirtæki sem fara f
taugarnar á fólki sem vinnur
við þjóðlegar atvinnugreinar.
Til mála getur komið að stofna
útibú og dótturfyrirtæki. Að
vfsu yrði að nota erlent vinnu-
afl, en það gerir ekkert til úr
því það vinnuafl yrði á sínum
stað, það er ekki í Noregi.
Afraksturinn af þessum er-
lendu fjárfestingum þyrfti ekki
að koma til Noregs og trufla
jafnvægið, sem þar ríkir. I stað-
inn gætu Norðmenn byggt sér
dálitið heimsveldi sem mundi
eflast af eigin rammleik.
Ferðavenjur gætu breytzt ef
Norðmenn afréðu að ráðstafa
fénu erlendis. Þeir yrðu
áreiðanlega hvattir til þess að
fara suður á bóginn um pásk-
ana og í sumarleyfi í stað þess
að fara til fjalla.
Norska krónan verður ekki
ósnortinn af olfugróðanum.
Menn eru vissir um að gengi
hennar verði hækkað oft til
þess að draga úr verð-
hækkunartilhneigingum. Þess
verður ekki langt að bíða að
norska krónan verður skráð á
hærra gengi en sú sænska.
Norska krónan getur orðið
tryggasti gjaldeyrir Evrópu.
Olfusala Norðmanna verður
ekki ýkja mikil á Evrópumæli-
kvarða. Ef Norðmenn fá að
ráða verður framleiðsla þeirra
um það bil 4% af orkuþörf
Vestur-Evrópu. En ekki er víst
að Norðmenn geti haldið sér við
þessi 4% sem þeim finnst yfrið
nóg frá sfnum sjónarhól. önnur
lönd munu nánast neyða Norð-
menn til þess að setja meira
kraft í olíunýtinguna ef á ný
verða erfiðleikar á því að fá
olíu frá Arabalöndunum.
Og Norðmenn verða að huga
að sambúðinni við risann í
austri. Norðurhöf hafa hingað
til verið lítið sem ekkert
rannsökuð og þar hafa engar
markalínur verið dregnar.
Norðmenn verða þannig bæði
fyrir þrýstingi frá bandamönn-
um sfnum og Sovétríkjunum.
Norðmenn taka þessu öllu
með ró. Þeir fara sér að engu
óðslega og kippa sér ekkert upp
við þann gróða sem þeir eiga í
vændum.
Siglingar hafa átt drjúgan
þátt f þeirri velsæld sem Norð-
menn hafa búið við á síðari
árum. Þegar Súez-skurði var
lokað hækkuðu farmgjöld veru-
lega.
Norðmenn verða rfkasta þjóð
heimsins. Gróðurinn gerir þeim
kleift að leysa vandamál sfn.
Eftir fimm ár eða svo verða
tekjur á mann hærri í Noregi
en í Bandarikjunum. En skipt-
ing þjóðarteknanna verður
miklu jafnari.
Mikilvægasta spurningin er
sú hvort olíugróðanum verður
að mestu leyti ráðstafað heima
eða erlendis, en hvað sem þvf
líður munu tekjurnar áreiðan-
lega skila sér. (Berl. Tidende).
# Norðursjó hefur verið skipt. Á svæðum Norðmanna og Breta hefur
fundizt mikið af olfu og gasi, og þar er krökkt af borpöllum. Borsvæðið
Danfelt er eini árangur margra ára leitar Dana að olfu á Norðursjó.
Hollendingar hafa verið dálftið heppnir en Vestur-Þjóðverjar ekki.