Morgunblaðið - 11.07.1974, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. JULI 1974
17
Suður
um höfín
Sigurður
Sigurmundsson: Q
SPÆNSK-ISLENZK
ORÐABÓK. 185 bls. □
tsafold. Rvfk.
HVER heföi trúaö ef spáð hefði
verið fyrir nokkrum árum, að
flestir Islendingar sem til út-
landa fara legðu leið sína til —
Spánar!
Sú hefur þó orðið raunin, og
mætti sú staðreynd minna
okkur á að ferðamannastraum-
arnir nú á tímum eru óút-
reiknanlegir og aldrei að vita
hvert þeir kunna að beinast.
Fyrrum fóru ekki aðrir héðan
til Spánar en saltfiskkaupmenn
og spekúlantar auk þess nauða-
fámenn hóps sem hvorki skorti
peninga né kjark til að leggja
upp í svo langt ferðalag sem
það þá þótti. Nú er Spánarferð
orðinn hluti þess sem kallað er
almenn neysla; kostar enda
minna að sögn en að fljúga til
Akureyrar og halda sér þar
uppi á Hótel Kea jafnlangan
tíma.
Vafalaust láta einhverjir sem
til Spánar fara berast þangað
með straumnum til að njóta
Iífsins í frumstæðasta
skilningi: eta og drekka (ódýrt
áfengi), stunda næturklúbba
og að lokum sóla sig eitthvað ef
tími gefst þá til þess frá hinu.
En margir fara líka sem sannir
ferðamenn: til að skoða sig um,
vfkka sjónhringinn, sjá og
heyra annars konar umhverfi
og mannlíf en heima hjá sér; án
Sigurður Sigurmundsson
þess þó vitanlega að slá hend-
inni á móti fyrrtöldum heims-
ins lystisemdum.
Spænskan er fallegt tungu-
mál og mikið heimsmál; kemur
næst á eftir enskunni sem slík;
og auðveld Islendingum að því'
leýti að orðin eru „borin fram
eftir stafanna hljóðan" eins og
maðurinn sagði.
Fyrir nokkrum árum gerðist
það að bóndi austur í Hreppum
tók að glugga f þetta ágæta
tungumál, fékk sér spænskt-
enskt orðasafn til að styðjast
við þar sem spænsk-íslensk
orðabók var ekki til, gerði glós-
ur til að spara sér uppflett-
ingar, og sjá: árangurinn varð
hvorki meira né minna en
spænsk-fslensk orðabók eftir
hann sjálfan. Eða eins og hann
segir sjálfur í formála bókar-
innar: „Lokaráð mitt var því
það, að þýða orðasafnið úr
spænsku á íslenzku. Varð það
nokkurra ára fgripaverk. Siðan
notaði ég handritið
sjálfur... Verður það mér
óblandin ánægja ef að verkið,
sem ég vann fyrir mig einan,
getur orðið öðrum að liði. Þá er
tilganginum fyllilega náð.“
Þetta framtak Sigurðar
Sigurmundssonar frá Hvítár-
holti er áreiðanlega einstætt og
lofsvert og gæti — ímynda ég
mér — hvergi gerst nema hér á
landi. Það er að vísu ekkert
einsdæmi að bóndi noti hvíldar-
stundirnar frá búskapnum til
að nema erlent tungumál, en að
hann semji um leið orðabók
yfir málið upp úr glósunum —
slfkt hygg ég eigi sér ekki mörg
fordæmi. Og „tilgangi" þeim
sem Sigurður talar um held ég
hann muni ná með þessu verki
sínu. Tekið er að kenna
spænsku sem valgrein í mörg-
um skólum og kemur þetta
orðasafn því strax í góðar þarf-
ir. Hins vegar þarf að stækka
bókina fyrir næstu útgáfu svo
hún henti líka þeim sem lengra
eru komnir. Gera hana að raun-
verulegri orðabók. Orðabókar-
smíð er sérfræðingavinna, og
væri höfundinum engin
minnkun að þó fleiri væru
kvaddir til þess verks.
Lfka má segja, bæði í gamni
og alvöru, að Sigurður þyrfti að
bregða sér í svo sem eina Ut-
sýnarferð áður en lengra er
haldið til að kynnast af eigin
raun því sviði spænskrar tungu
sem flestir landar hans þurfa á
að halda um þessar mundir, en
því virðist mér hann, meðal
annars, ekki hafa gert nógu
rækileg skil í þessari fyrstu út-
gáfu bókarinnar. Maður þarf
þó, fjárinn hafi það, að geta
beðið um aðgöngumiða að
nautaati á Spáni þó það sé ekki
beint sjón að sjá eða stunið upp
því sem hugurinn girnist á
barnum og verslað stórvand-
ræðalaust á ávaxtamarkaði. I
öllum þessum tilvikum er að
vísu hægt að bjargast við
handapat og bendingar eða
„manneskjumál" eins og ágæt-
ur maður kallaði það, og það
gera auðvitað margir. Hitt verð-
ur þó auðveldara að geta
geiflað út úr sér þó ekki sé
nema fáeinum orðum á máli
innfæddra sem margir hverjir
skilja ekki orð í neinu erlendu
tungumáli. Það sparar bæði
tfma, erfiði og peninga.
Ekki má heldur gleyma hinu
að spænskan býr yfir miklum
auði gamalla og nýrra bók-
mennta og ekki ófyrirsynju að
sumir yngri rithöfunda okkar
hafa farið til Spánar og dvalist
þar til eflingar fagmenntun
sinni. Og í fáum löndum heims
mun nú meiri gróska í skáld-
sagnariðju en f sumum löndum
Mið- og Suður-Ameríku þar
sem spænska er töluð. Hinn
spænskumælandi heimur er í
dag heimur umbrota og öfga.
Þar er nú að finna sýnishorn
flestra tegunda stjórnarfars,
góðs jafnt sem ills, mundu
margir segja, og mannlífið
þrumir þar enn á hinum ólík-
ustu þróunarskeiðum, allt frá
gotnesku miðaldarökkri til
neonlýstrar þotualdar.
Orðabók Siguróar Sigur-
mundssonar kemur þvf á rétt-
um tíma eða réttara sagt: hún
mátti ekki vera seinna á ferð-
inni. En hún má ekki vera
nema upphaf að öðru meira.
Brýn þörf er góðrar spænsk-ís-
lenskrar orðabókar á stærð við
aðrar orðabækur sem sami út-
gefandi (Isafold) hefur verið
að gefa út á undanförnum ár-
um, bæði f frum- og endurút-
gáfum. Því staðreynd er að
orðabók verður að ná tiltekinni
stærð eigi hún að vera full-
nægjandi á hverju því sviði sem
margir og ólíkir notendur þurfa
á að halda í fjölbreytilegasta
tilgangi.
Ég treysti höfundi til að
vinna það verk, en líka held ég
að fleiri þurfi að koma nálægt
þvf. Enda er slíkt tæpast eins
manns meðfæri þegar öllu er á
botninn hvolft.
Bókmenntlr
eftir ERLEND
JÓNSSON
Rúnar Gunnarsson
Ljósmyndir — Kvikmyndir — Sjónvarp
• •
• •
• •
• •
Myndplötur og
myndsegulbönd
Með sjðnvarpstökuvél og mynd-
segulbandi getur þú gert þfnar
eigin myndir:
tekið upp dagskrá f sjónvarp-
inu,
tekið upp mynd, sem sýnd er á
rás 10 á meðan þú horfir á rás
12,
-tekið upp framhaldsþáttinn
ef þú getur ekki verið heima á
sýningartfma sjónvarpsins.
Og sfðast en ekki sfst horft á
það, sem þú vilt, þegar þú vilt.
Þær framfarir, sem eru innan
sjónmáls á sviði sjónvarps-
tækni, eru ótrúlega margar og
fjölbreyttar. Það líður senni-
lega ekki langur tími þar til
myndsegulbönd og myndplötu-
spilarar verða jafn algeng
heimilistæki 1 og venjulegir
plötuspilarar og segulbönd eru
nú. Framleiðendurnir keppast
við að fullkomna þessi tæki,
sem eru nokkuð mismunandi að
uppbyggingu, og er ekki gott að
segja fyrir um hvaða kerfi nær
a0 festa rætur og verða ráðandi
á hinum almenna markaði á
næstu árum.
Myndsegulbandið hefur þann
kost, að hægt er að taka upp
efni, sem flutt er í sjónvarpi,
jafnframt því sem hægt er að
tengja myndatökuvélar sumum
þeirra tækja, sem eru á almenn-
um markaði, þannig að hægt er
að nota myndsegulbandið til
eigin myndgerðar. Myndsegul-
bandið er því hentugt sem
kennslutæki þar sem myndmál-
ið er notað til dreifingar fróð-
leiks. I Frakklandi er t.d. hluti
læknaritsins MEDISCOPE gef-
ið út á myndsegulbandi, sem
sent er til lækna mánaðarlega.
Áskrifandinn fær myndsegul-
bandstæki á leigu fyrir um eitt
þúsund krónur á mánuði (50
fr.) Hver mánaðarspóla kostar
síðar aðrar þúsund krónur. A
sérsviðum eins og læknisfræði
er það ómetanlegt fyrir önnum
kafna lækna að geta fylgst með
helstu framförum og fengið
upplýsingar á myndsegulbandi.
Kostnaðurinn við útkomu
MEDISCOPE er að hluta
greiddur með auglýsingum frá
lyfjaframleiðendum.
Myndplatan er hentug til
notkunar í heimahúsum. Verð
hverrar plötu kemur til með að
verða viðráðanlegt almenningi,
Hvernig væri að bregða plötu á
fóninn. Myndplötu?
Myndplatan „Flugstöðin“.
Kvikmyndin var sýnd I Laugar-
ásblói fyrir nokkrum árum.
Myndplatan snýst á loftpúða,
1500 snúninga á mfnútu.
þar sem pressun myndplötu er
ódýrari en flutningur efnis á
myndband þegar um mikið
magn er að ræða. Þróunin virð-
ist vera sú, að stórfyrirtækin
leggi áherslu á að fá réttindi til
útfágu kvikmynda á plötum,
sem seldar verða í þvf dreifi-
kerfi, sem þegar er fyrir hendi.
MCA hefur þegar tryggt sér
útgáfurétt á fjölda gamalla
mynda, sem verða gefnar á 45
mínútna myndplötum og af-
spilunartækjum á viðráðanlegu
verði. Philips og MCA eru að
reyna að koma sér saman um
,,staðal“ á framleiðslu sinni.
Nokkrar gerðir myndspilara
EVR-Sjónvarpskasettutæki
fyrir míkrófilmu. Klukkutíma
sýningartfmi í svart-hvítu en
hálftími í lit. Míkrófilman er
innspiluð frá 35 mm filmu, ell-
egar eins eða tveggja tommu
myndsegulbandi. Ekki er hægt
að taka upp frá venjulegu sjón-
varpstæki. (Verð á EVR tækinu
er um 80 til 100 þúsund krónur.
Hver kasetta kostar um 5
þúsund kr.)
VCR N1500 — Hálftommu
(breidd á bandi) myndsegul-
band framleitt af Philips. Sýn-
ingartími 30 eða 60 mín., svart-
hvftt og litur. Upptaka getur
farið fram frá sjónvarpstæki
eða með sjónvarpsmyndavél.
(Tækið kostar álfka mikið og
EVR. Hálftfma myndbanda-
kasetta kostar rúmar 3 þúsund
krónur og klukkutfma band
rúmlega 4 þúsund krónur)
U-matic myndsegulband —
Sony sjónvarpskasettutæki
með 3A" myndbandi. Sýningar-
tfmi allt að ein klukkustund í
svarthvítu eða lit. Hægt er að
taka upp mynd frá venjulegu
sjónvarpstæki. (U-matic kostar
um 150 þúsund krónur)
TeD myndplötuspilari —
Framleiddur í samvinnu stór-
fyrirtækjanna AEG, Tele-
funken og Decca. Mynd-
platan er spiluð á svipaðan hátt
og venjuleg hljómplata og verð-
ur seld á líkum grundvelli.
Ekki er hægt að gera eigin upp-
tökur á tækið. Sýningartími
hverrar plötú er tfu mínútur,
bæði á svart-hvftum plötum og
litmyndaplötum. Til að bæta úr
stuttum sýningartíma hverrar
plötu er nú verið að hanna sér-
stakan plötuspilara, þannig að
hægt sé að horfa á „bíómynd"
án þess að hafa stutt hlé á tfu
mínútna fresti. (Verð á hverri
plötu verður ekki hærra en
gerist og gengur á venjulegum
hljómplötum og plötuspilarinn,
sem tengist venjulegu sjón-
varpstæki, verður á svipuðu
verði og hljómplötuspilari)
TeD myndplötuspilarinn kem-
ur á markaðinn um þessar
mundir.
VLP' — Bráðlega kemur á
markaðinn myndplötuspilari
frá Philips, sem gerður er fyrir
45 mínútna plötur og hefur
sömu eiginleika og venjuleg
kvikmyndasýningavél að þvf
leyti, að hægt er að sýna á mis-
munandi hraða, jafnframt þvf
sem hægt er að sýna einn og
einn myndramma f einu, það er
að stoppa og „frysta“ hvern
myndramma útaf fyrir sig.
(Hef ekki upplýsingar um
verð)