Morgunblaðið - 11.07.1974, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. JtJLl 1974
21
Sveinn Guðmundsson
sjónarruiðum mfnum sem for-
manns Náttúruverndarnefndar
Austur-Barðastrandarsýslu varð-
andi fyrirhugaða þörungaverk-
smiðju á Reykhólum.
Á þessum fundi varð samkomu-
lag um það, að undirbúningur
gæti haldið áfram og um leið yrði
gerð athugun á vistum Breiða-
fjarðarsvæðisins. Kæmi neikvæð-
ur árangur þeirrar rannsóknar í
ljós yrðu allar framkvæmdir
stöðvaðar. Eg tók undirbúnings-
stjórn trúanlega um það, að
undirbúningsvinna mætti ekki
tefjast vegna samkomulags, er
ríkið hafði gert við Skota um
kaup áþörungum.
Þessi ástæða reyndist skrök-
saga, því að þegar nefndarmenn
töldu sig hafa pálmann í höndum
sér, gátu þeir fengið frest hjá
Skotum, enda lítilmannlegt að
láta útlendinga segja sér fyrir
verkum. Ég hef haft af því spurn-
ir, að einhverjar náttúrufræði-
rannsóknir hafi verið gerðar, og
fuglafræðingur kom í heimsókn
til mín, sem mun hafa verið að
rannsaka fuglalíf við Breiðaf jörð.
Hins vegar veit ég ekki, hversu
miklar rannsóknir hafa verið
gerðar og þaðan af síður, hverjar
niðurstöður hafa verið. Breiða-
fjarðarsvæðið er eitt merkileg-
asta svæði þessa lands og það frá
mörgum sjónarhornum séð. Óvíða
mun hægt að finna fleiri náttúru-
fyrirbrigði en þar. Sennilega
óvíða hægt að finna. meiri fjöl-
breytni í formi og litum og hvers
vegna ætti að spilla hinni lítt
'snortnu fegurð með stóriðjuverk-
smiðju á Reykhólum, en það er
kapituli út af fyrir sig.
Jafnfrámt því að vera náttúru-
unnandi þá er ég líka beinn hags-
munaaðili og mun ég ekki reyna
að skýla mér bak við náttúru-
verndarsamtök, þegar ég ræði
þau mál, jafnvel þó að mengi
þeirra fari saman á mörgum svið-
um.
Eg vil leyfa mér að leggja
nokkrar spurningar fyrir viðkom-
andi aðila, og fáist ekki viðunandi
svör verður ekki hjá þvf komizt að
leggja lögbann á frekari fram-
kvæmdir þörungaverksmiðj-
unnar á Reykhólum.
Spurningarnar eru þessar:
1. Hvaða afleiðingar hefur
vinnsla þörungaverksmiðjunnar á
þang og þara; á fugla, fiska og
spendýralíf svæðisins vegna rösk-
unar á fæðukeðju þessara teg-
unda?
2. Hefur hlutafélagið tryggt, að
umferð um sellátur verði ekki
leyfð um kæpingatímann, haust|
og vor?
3. Einn stjórnarnefndarmaður
þörungaverksmiðjunnar er jafn-
framt formaður Æðarræktarfé-
lags Islands. Getum við tre'yst því,
að hann gæti hagsmuna varpeig-
enda gagnvart Þörungaverk-
NOKKUR ORÐ UM
VISTFRÆÐI
BREIÐAFJARÐAR
SVÆÐISINS
Þar sem líf finnst á jörðinni,
verða lífverurnar fyrir áhrifum
þess umhverfis, sem þær dvelja í,
og skiptir það í sjálfu sér ekki
máli, hvort umhverfið er gott eða
vont. Allar lífverur sækja viður-
væri sitt til umhverfisins og gengi
lifveranna er undir því komið,
hvernig tekst til með það sam-
spil. Lífverurnar eru algerlega
upp á umhverfi sitt komnar. Með
umhverfi er því átt við vistsvæði i
lofti, vatni og jörð.
Þess vegna verður að vega og
meta hvert svæði, sem taka á til
annarrar notkunar en náttúran
hefur gert um aldaraðir. Auðséð
er, að umhverfið verður að af-
marka eftir lifve.ru þeirri, sem
um er rætt hverju sinni. Um-
hverfi spendýra, fugla, fiska og
snigla eru gjörólík, þó að öll þessi
dýri lifi á sömu slóðum. Því má
segja, að hér sé um mörg um-
hverfi að ræða. Umhverfi fuglsins
er viðast og kemur að einhverju
leyti inn á vistsvið hinna tegund-
anna. Umhverfi snigilsins er
harla smátt að flatarmáli. Um-
hverfi hefur áhrif á lífið og lífið
hefur áhrif á umhverfið á ýmsan
hátt og veldur breytingum á þvi,
sem siðar verka á lífverurnar
sjálfar og svona heldur keðjan
áfram. Breytingar eru að jafnaði
örastar á nýnumdu svæði og
skiptir þar ekki máli.-hvort það er
á láði eða í legi. Þær breytingar
hægja ekki á sér fyrr en jafnvægi
er fengið. Jafnvægi raskast stund-
um fyrir tilstuðlan mannsins í
náttúrunni og stundum vegna
náttúruhamfara eins og í Vest-
mannaeyjum. Stundum myndast
líka nýtt jafnvægi fyrir tilstuðla
an mannsins. Breyting getur lika
orðið alger og leitt til eyðingar
hins upprunalega lífsfélags. Sam-
kvæmt kenningu Darwins tekur
allt líf stöðugri breytingu og þeir
hæfustu lifa jafnan. Það er, að
þeir grimmustu fara oftast með
sigur af hólmi og því mun maður-
inn ekki hafa þurft á neinu synda-
falli að halda, því að hann hefur
tekið hið illa í arf og einnig þekk-
ingu frá forfeðrum sínum og því
er hann í rauninni höfuðpaurinn í
sköpunarverki þess miskunnar-
leysis, sem úrval náttúrunnar
byggist á. Við teljum okkur kór-
ónu sköpunarverksins og því sé-
um við herrar alls lifs á jörðunni,
enda teljum við, að við séum þeir,
einu, sem erum með sál áþessurm
hnetti.
Hér er ætlunin að taka Breiða-
fjarðarsvæðið til umræðu og skai
það fyllilega játað, að mig brestur
þekkingu til þess að gera þessu
viðamikla máli þau skil, sem
þyrfti, enda hafa engar vistfræði-
legar rannsóknir farið fram. Ef
við byrjum ofan frá og tölum um
fuglana og spendýrin, sem lifa við
B/ússur, peysur og só/toppar, mikið úrva/. Fallegur sundfatnaður á
hagstæðu verði. Vinsælu denimdrengjasettin komin aftur. Mittisjakkar úr
flaueli á börn og unglinga. Dömu- og herrajakkar í úrvali. Buxnaúrvalið
aldrei meira en nú. Terelynedömufrakkar. Verð aðeins kr. 5.490,-
FYRIR SUMARLEYFIÐ:
Tjöld, svefnpokar, svampdýnur, bakpokar, ferðatözkur, gastæki, potta-
sett og margt fleira. Hagstætt verð.
Ath.: Vekjum athygli á vönduðum, ítölskum ferða- og gönguskóm. Verð
aðeinskr. 2.560,-.
Gerið helgarinnkaupin tímanlega, því að nú er
LOKAÐ á laugardögum,
en OPIÐ til kl. 10 á föstudagskvöldum.
nisAíji ní&yj
IISKEIFUNN1151
Sveinn Guðmundsson:
Er þörf á lögbanni
á iðnaðarráðherra?
Nýlega hefur verið stofnað
hlutafélag um þörungavinnslu á
Reykhólum. Sú félagsstofnun
hefur verið alllengi á döfinni og
var mér boðið í fyrravetur, um
svipað leyti og þessar línur eru nú
skrifaðar, að sitja fund, er undir-
búningsstjórn hlutafélagsins
hafði boðað til, og gera grein fyrir
smiðjunni á Reykhólum, þar sem
hætta er á, að hagsmunir þessa
aðila stangist á?
4. Hefur heilbrigðisnefnd Reyk-
hólahrepps ásamt héraðslækni
gefið umsögn sína um fyrirhug-
aða verksmiðju og þá mengunar-
hættu, er kynni af henni að stafa?
5. Hefur Heilbrigðiseftirlit
rlkisins verið latið segja sitt álit?
6. Hefur verið leitað álits Nátt-'
úruverndarráðs um það, hvort
þörungaverksmiðja á Reykhólum
uppfylli lágmarksskilyrði um
náttúruvernd?
7. Hver er orsök þess, að hags-
munaaðilar, utan eins stjórnar-
manns, Vilhjálms Lúðvíkssonar
efnaverkfræðings, hafa ekki
reynt að hafa jákvætt samband
við Náttúruverndarnefnd Austur-
Barðastrandarsýslu.
Eg vil láta koma fram erindi
mitt frá Reykhólafundinum I
fyrra, sem ég tel að eigi erindi til
fleiri en þar voru.
Breiðafjörðinn, þá skulum við at-
huga lífsferil selsins fyrst. Selur-
inn lifir sennilega mest á fisk-
meti, þá til dæmis hrognkelsi, og
það svo aftur á smærri dýrum.
Svo skulum við hugsa okkur, að
krabbadýrin komi til sögunnar og
þá koma hjóldýr og frumdýr; allt
þetta líf nærist svo á smáþörung-
um og má segja, að þeir séu frum-
áta sjávarlífsins. Eins getum við
hugsað okkur, að sé með æðar-
fuglinn, sem lifir á margvislegu
sjávarfangi og sennilega nærast
ungar hans'á ýmsum dýrum, sem
lifa í sambýli við þang og þara. Sé
gengið um of á þær fæðutegundir,
sem ungarnir þurfa lífsnauðsyn-
lega á að halda, má þegar sjá
fyrir, hvernig þeim lýkur. Aðeins
með þvf að halda næringarmagni
Breiðafjarðarsvæðisins í stöðugri
hringrás tekst að viðhalda því lífi,
sem er þar.
Ætla má, að Breiðafjarðarsvæð-
ið allt sé svo nátengt og sérstök
heild, að fari þar fram stórvægi-
leg lfffræðileg röskun geti hún
haft úrsli.taþýðingu fyrir það líf,
sem þar er nú.
Nú stendur til, að gerð verði
vistfræðileg rannsókn á öllu lffi á
Breiðafirði og má segja, að betra
sé seint en aldrei. Þar á að
rannsaka þær lífverur, sem
dveljast þar. Ég veit, að þeir
visindamenn, sem þar kunna að
leggja hönd á plóginn, munu
vinna samvizkusamlega og gefa
sér aldrei svör fyrirfram við
spurningum þeim, er þeir leita
svars við. Ég hef haldið og held
enn, að óhyggilegt sé að hefja
framkvæmdir á þangverksmiðj-
unni fyrr en niðurstöður vísinda-
manna liggja fyrir, því að jafnan
er erfitt að hætta við verk, sem
byrjað er á, þó að rannsóknir sýni
það svart á hvítu, að þessi verk-
smiðja, sem nú er í bígerð að
reisa, geti verið örlagavaldur fyr-
ir bændur f kringum fjörðinn, og-
skal ég færa nokkur rök fyrir
þessari skoðun minni. Á meðan
selurinn er að kæpa, vill hann
hafa ró og næði eins og flest spen-
Framhald á bls. 25.
Hagkaup auglýsir:
VORUM AÐ TAKA UPP MIKIÐ
AF FALLEGUM BOLUM