Morgunblaðið - 15.09.1974, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. SEPTEMBER 1974
Helgafellsbækur 1974:
4 bækur í tilefni
1100 ára afmælis
Er meirihlutinn í út-
varpsráði brostinn?
HELGAFELLSUTGÁFAN hefur I
látið blaðinu í té þetta yfirlit um
útgáfur forlagsins 1974, þar á
meðal fjóra titla sem tileinkaðir
eru íslendingum á ellefu alda
afmæli búsetu þeirra í landinu.
Verða þessi fjögur verk fyrst
talin hér: Tvö skáldverk eru úr
nýjum bókaflokki, „Perlur“, sem
hefur göngu sína til íslenzkra les-
enda og listunnenda í tilefni af
1100 ára afmælinu. Fyrsta „Perl-
an“ í bókaflokknum er falleg og
myndskreytt útgáfa af „Eiðnum“
eftir Þorstein Erlingsson. Eru
myndirnar eftir unga listakonu,
Guðrúnu Svövu Svavarsdóttur.
Formáli er eftir son skáldsins Er-
Gunnlaugur Scheving.
ling Þorsteinsson, lækni, ásamt
grein um skáldið eftir ekkju hans,
Guðrúnu. Mun þessarar útgáfu
beðið með eftirvæntingu, einkum
af ungu fólki, því hvaða íslend-
ingur vill ekki eignast mynd af
Ragnheiði Brynjólfsdóttur og ást-
manni hennar, Daða Halldórs-
syni, og sjálfum biskupnum í
Skálholti, og standa þannig aug-
liti til auglitis við dáðustu konu
fortfðarinnar.
Annað verkið í „Perlu“flokkn-
um er „Tfminn og vatnið“ eftir
Stein Steinar. Hefur Einar
Hákonarson, listmálari, gert yfir
20 heilsfðumyndir í verkið og ráð-
ið algerlega prentun þess og
hönnun. Þriðja bókin tengd
afmælinu er ævisaga og samtals-
bók Matthíasar Johannessen við
náinn, persónulegan vin sinn,
Gunnlaug Scheving, hinn þjóð-
kunna og frábæra listmálara, sem
lést á sl. ári. Fjórða verkið til-
einkað afmælisárinu, er eftir
Hannes Pétursson, skáld, „Óður
um lsland“ kvæðabálkur í tveim-
ur hlutum, ort til afmælisársins
og þjóðarinnar. Skáldið og útgef-
andi hafa fengið Herði Ágústs-
syni listmálara, að gera teikn-
ingar í bókina og annast alla ytri
gerð þess.
í stuttu samtali við Mbl. sagði
Ragnar í Smára ennfremur:
Aðrar bækur er út koma hjá
forlaginu í haust, eru „Maður og
kona“ með stórfallegum teikning-
um eftir Gunnlaug Scheving, ný
bók eftir Halldór Laxness, safn
frábærra ritgerða, sem flestar
hafa ekki áður birzt á prenti. Þá
Þorsteinn Erlingsson.
kemur „Nýtt Kjarvalskver", með
nýju gagnmerku viðtali Matthías-
ar Johannessen og fjölda nýrra
mynda frá vinnustofu hans eftir
Guðmund Alfreðsson, allar í lit-
um. Fjórar nýjar skáldsögur eru
væntanlegar, eftir Þráin Bertels-
son, Paradfsarvfti, Djúpið eftir
Steinar Sigurjónsson, ný skáld-
saga eftir Guðberg, ný saga eftir
Þorstein frá Hamri og sögur eftir
Unni Eirfksdóttur. Frægasta
skáld Norðurlanda, næst Halldóri
Laxness og Gunnari Gunnarssyni
er Færeyingurinn William Heine-
sen. Fremsta skáldsaga Heine-
sens er „Móðir sjöstjarna", stór-
fallegt verk og áhrifamikið. Ný
ljóðabók kemur eftir Álfheiði
Lárusdóttur, og loks er væntan-
legt 6. bindi af þjóðsagnabókum
Helgafells, ætluð unglingum, eða
réttara sagt bók handa fólki að
lesa fyrir börn og unglinga. Þetta
bindi er myndskreytt af Haraldi
Guðbergssyni, málara, sem nýlega
fékk heimsviðurkenningu fyrir
barnateikningar sínar.
tlTVARPSRÁÐ hefur tvo fasta
samkomudaga í hverri viku. Sfð-
astliðinn fimmtudag gerðist það,
að árdegis var fundur f ráðinu
afboðaður, en hann átti að vera
samkvæmt venju klukkan 17.
Astæður fyrir þvf, að fundurinn
var afboðaður, munu vera þær, að
meirihlutaskipting ráðsins hefur
riðlazt vegna þess, að einn af aðal-
mönnum ráðsins, Stefán Júlfus-
son, er f sumarfrfi, en varamaður
hans, Sigurður E. Guðmundsson,
hefur komið f staðinn. Þessi
mannaskipti höfðu það m.a. f för
með sér, að meirihluti náðist f
ráðinu sfðastliðinn mánudag
fyrir þvf, að formaður ráðsins var
snupraður fyrir ummæli f blaði.
Mun formaður ráðsins og þeir,
sem með honum hafa myndað
meirihluta ráðsins, þvf hafa frest-
að fundi á fimmtudag og á að bfða
afturkomu Stefáns Júlfussonar f
ráðið.
Við þetta vaknar sú spurning,
hvort útvarpsráð sé í raun starf-
hæf stofnun og hvort hún speglar
þann ásetning þingmanna, sem
fyrir þeim vakti við kosningu í
ráðið fyrir þremur árum. Hafa
styrkleikahlutföll hinna pólitfsku
flokka innan ráðsins að miklu
lejdi riðlazt sfðan ráðið var kjörið,
þar sem a.m.k. tveir aðalmanna
hafa skipt um stjórnmálaflokk og
einn varamaður.
Njörður P. Njarðvík, formaður
ráðsins, var skipaður af mennta-
málaráðherra, Magnúsi Torfa
Ólafssyni. Þegar Njörður var
kjörinn í ráðið var hann flokks-
bundinn Alþýðuflokksmaður.
Síðan sagði hann sig úr Alþýðu-
flokknum og hefur gengið til liðs
við Samtök frjálslyndra og vinstri
manna m.a. með stuðningi við F-
listann í síðustu kosningum.
Stefán Karlsson, aðalmaður í ráð-
inu, var kjörinn af Alþýðubanda-
laginu í ráðið. Hann hefur marg-
lýst því, að hann sé gjörsamlega
óflokksbundinn. Stefán Júlfus-
son, sem kjörinn var sem fulltrúi
Alþýðuflokksins í ráðið hefur
stutt dyggilega við bak Njarðar,
Ólafs Ragnars Grimssonar og
Stefáns Karlssonar og hefur
þannig ljóst og leynt breytt
gegn vilja Alþýðuflokksins
í einu og öllu. Tómas
Karlsson, sem kjörinn var
í ráðið fyrir Framsóknarflokkinn,
hefur nú látið af störfum í ráðinu,
en varamaður hans, örlygur Hálf-
dánarson, tekið við. Ólafur
Ragnar Grímsson hefur sagt sig
úr Framsóknarflokknum, sem
hann var kjörinn fyrir og hafi
hann ekki getað sótt ráðsfundi,
hefur hann ekki kallað inn vara-
mann sinn, sem er Leó Löve.
Hefur þvf svo farið, að Fram-
sóknarflokkurinn hefur aðeins
einn fulltrúa í ráðinu, en átti að
hafa tvo. Ólafur Ragnar var í
framboði fyrir F-listann f síðustu
kosningum. Fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn í ráðinu eru aðalmenn-
irnir Þorvaldur Garðar Kristjáns-
son og Valdimar Kristinsson, en
varamenn þeirra eru Ragnar
Kjartansson og Magnús Þórðar-
son. Varamaður Njarðar P. Njarð-
víkur er Þorbjörn Broddason,
sem kjörinn var sem fulltrúi sam-
takanna í ráðið, en gekk í Alþýðu-
bandalagið og var frambjóðandi á
G-listanum í kosningum í vor.
Framhald á bls. 29.
„Megum ekki einangra
Norræna húsið í
Vatnsmýrinni.”
Rabbað við Braga Asgeirsson,
sem heldur þar sýningu um
þessar mundir
SVNINGU Braga Asgeirssonar
í kjallara Norræna hússins, sem
staðið hefur yfir frá 8. þessa
mánaðar, lýkur á þriðjudaginn
kemur. Sýningin verður ekki
framlengd og senn eru þvf síð-
ustu forvöð myndlistarunnenda
að renna augum yfir sérkenni-
lega list Braga Ásgeirssonar að
þessu sinni. Allgóð aðsókn hef-
ur verið að sýningunni til þessa
og tíu myndist selzt.
Bragi segir, að myndirnar á
þessari sýningu séu aðallega
málaðar á síðustu þremur árum
en einnig fljóti þar með örfáar
myndir frá fyrri tíma. Myndir
Braga eru auðþekktar, því að í
þeim fer stíll, sem hann hefur
einn myndlistarmanna lagt
rækt við á liðnum árum. Þeta er
fimmta sýning hans frá því að
hann kom fyrst fram með þenn-
an nýja stíl fyrir tfu árum og nú
í tvö síðustu skiptin hefur hann
sýnt í kjallara Norræna húss-
ins. Með nokkrum sanni má
lfka segja, að Bragi sé knýttur
þessum sal tilfinningalegum
böndum, þar eð hann var fyrsti
einstaklingurinn sem þar sýndi
— fyrir þremur árum.
„En ég tók eftir því núna, að
á þessum tíma hefur ekkert
verið gert til bóta fyrir salinn,
sem annars er mjög góður, og
mér þykir gott að sýna þar,“
segir Bragi. „Mér finnst raunar
alltof lftið gert af hálfu okkar
Islendinga fyrir Norræna hús-
ið, ekki sízt í ljósi þess, að við
greiðum ekki nema 1% af
rekstri þess en hin Norðurlönd-
in 99%. Til dæmis má nefna, að
enginn strætisvagn gengur
þarna nálægt. Ég fæ ekki betur
séð en að unnt ætti að vera að
beina leið 5 þarna hjá f annað
hvert skipti í stað þess að láta
hann ætíð aka Suðurgötuna.
Það myndi vafalaust auka að-
sókn að sýningunum í Norræna
húsinu og einnig auðvelda fólki
að sækja Norræna húsið í öðr-
um erindagjörðum, auk þess
sem það yrði til hagsbóta fyrir
íbúa háskólahverfisins."
Bragi tínir til fleira, sem hon-
um þykir miður fara varðandi
sýningaraðstöðuna í Norræna
húsinu. „Það þarf að lagfæra
lýsinguna f salnum,“ seglr
hann. „Hún er of nálægt veggj-
unum og ekki nógu fjölbreytt,
en það ætti ekki aðkosta mikla
peninga að breyta því. Eins
vantar létt, færanlegt skilrúm í
salinn, sem alls staðar er farið
að nota erlendis en hér er þetta
ennþá með hálfgerðum fornald-
arbrag. En bættar samgöngur
við Norræna húsið eru þó brýn-
astar allra þessara mála. Við
megum ekki einangra Norræna
húsið þarna í Vatnsmýrinni.
Það er til lítils fyrir forstjóra
Norræna hússins að reyna að
laða að fólkið, ef það verður að
ganga langa leið til að komast
þangað. Eini strætisvagninn,
sem stöðvar þarna í nágrenn-
inu, er leið 5 og það töluvert frá
eða hjá Handritastofnuninni
við Suðurgötu."
Samt sem áður segist Bragi
hafa fengið tiltölulega góða að-
sókn að sýningunni að þessu
sinni, „fyrir ofan meðallagið,
sem verður að teljast gott,“ seg-
ir hann. Hann kvartar þó und-
an því, að varla sé nógu mikill
samgangur milli einstakra
hluta Norræna hússins og
„gestir f kaffistofu hússins fara
sjaldan niður í kjallara til að
líta á sýningarnar, sem þar eru,
en gestirnir á myndlistarsýn-
ingunum fara aftur á móti oftar
upp til að fá sér kaffi á eftir.
Svo er það varla til mikils sóma
fyrir háskólaborgarana sem
þarna koma daglega til að sitja
við gáfulegar samræður yfir
kaffibolla en sjá ekki eina ein-
ustu sýningu í húsinu."
Hvernig líður svo myndlistar-
mönnum eftir opnun sýninga?
„Það er ákaflega mismun-
andi,“ svarar Bragi, „sumir
vilja helzt fara til útlanda strax
eftir opnun sýninga sinna en
aðrir eru allan tímann í sýning-
arsalnum og svo er allt þar á
milli. Mér líður aftur á móti vel
þegar ég hef opnað sýningu —
eftir allt álagið, sem á undan er
gengið. En ég fyllist tómleika-
tilfinningu strax að lokinni sýn-
ingu. Það er það versta — tóma-
rúmið. Þegar maður er búinn
með eina sýningu þyrfti önnur
að vera í sigti til að fylla upp
tómarúmið. Annars var álagið á
mér óvenju mikið að þessu
sinni, því að þetta er í fyrsta
skipti, sem ég átti ekki nóg af
myndum á sýningu. Ég hef
aldrei áður viljað panta sýning-
arsal án þess að eiga nóg af
myndum en nú átti ég of lítið.
Salinn pantaði ég með 14 mán-
aða fyrirvara og hugðist nota
tímann vel, en þurfti þá tvisvar
að fara í sjúkrahús og missti við
það dýrmætan tíma. Ég lauk
þess vegna við síðustu mynd-
irnar aðeins nokkrum dögum
fyrir sýninguna og myndina,
sem Listasafnið keypti, lauk ég
við á fjórum dögum fyrir sýn-
ingu. Ég verð að játa, að sjálfur
er ég hreint ekkert hrifinn af
þessum vinnubrögðum. Stund-
um verður maður þó að gera
undantekningu og þetta hefur
haft góð áhrif á mig þegar allt
kemur til alls.“
Bragi er yfirleitt með margar
myndir 1 takinu í einu — „jafn-
vel 10 til 15 myndir en það geta
liðið fjögur ár áður en ég klára
sumar þeirra. Þetta eru sem
sagt engar tækifærismyndir,"
segir hann. Á sýningu sinni í
Norræna húsinu hefur Bragi
einnig bryddað upp á þeirri ný-
breitni að efna um leið til
myndlistarkynningar og hefur
það valdið því, að fólk hefur
aldrei staldrað lengur við á sýn-
ingum Braga en einmitt nú.
Bragi kveðst vonast til þess, að
þessi kynning hana hafi orðið
til Þess að vekja áhuga fólks
enn frekar á myndlistinni.
Kynningin fer fram á þann
hátt, að skyggnur ganga áfram
á tjaldi f sífellu, en þær eru
myndir, sem Bragi hefur tekið
á ferðalögum sínum um Evrópu
þvera og endilanga síðustu sjö
árin — á frægum söfnum, í
görðum og af húsum. „Ég var
ekki alveg ánægður með það
hvernig þessi kynning artaði
sig í byrjun og ég hef verið að
endurbæta hana svo til daglega.
Jafnframt geri ég mér ljóst, að
helzt þyrfti að fylgja með fyrir-
lestur, útskýringar og að kynn-
ingin þyrfti að vera skipulegri.
Þetta eru mörg þúsuncTmyndir
sem ég á og ég gæti vel hugsað
mér að færa frekar út kvíarnar
í þessum efnum í framtíðinni,
jafnvel fara á milli skóla með
valinn hluta úr þessu safni
mínu,“ segir Bragi.