Morgunblaðið - 15.06.1975, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. JÚNÍ 1975
120 mm LIGHT MORTAR (MO-120-60)
THOMSON-BRANDT - Branche Armement et Mécaniq
52. avenue des Champs-Elysées - 75008 Paris (France)
Tél. 359-18-87 - Télex : 29966 BRANTARM PARIS
áSSZ
M4T
MANU,ACrURE*

sobmachin:
'WOl-n.n
>*r.)
rance)
Byssur
Þetta eru aðeins nokkur dæmi
af mörgum sem nefnd eru í ítar-
legri yfirlilsgrein í Time um stór-
feilt vigbúnaðarkapphlaup, sem
nú er háð í heiminum. Enn eitt
dæmið er samkeppni flugvéla-
íramleiðenda í Bandarikjunum,
Krakklandi og Svíþjóð um sölu á
nýrri tegund af orrustuþotu til
Atlantshafsbandaiagsins fyrir 15
milljarða dollara. Keppni sem er
lokið með sigri Bandaríkjamanna.
Vegna aukinnar vopnasölu
Bandaríkjamanna til Arabaland-
anna getur svo íarið að i næsta
striði Araba og Israelsmanna
beili báðir aðilar bandarískum
vopnum. Reyndar gerðist það i
stríði Fakistana og Indverja 1965
og aftur í striði Tyrkja og Grikkja
á Kýpur i fyrra.
Fáum tekst að undirbjóða
Rússa sem hugsa hvorki um hagn-
að né aimenningsálil. Til dæmis
sigruðu þeir Frakka í samkeppni
um flugvélasölu til Marokkó þar
sem þeir buðu 17 ára lán með 3%
vöxtum en Frakkar aðeins 12 ára
lán með 7% vöxtum.
Þó selur engin þjóð eins mikið
af vopnum og Bandaríkjamenn.
Siðan 1950 hafa þeir sell eða veill
i aðstoð hergögn að verðmæti 86
milljarðar dollara. I íyrra sam-
þykktu bandarisk stjórnvöld sölu
á vopnum að verðmæti 8,3
miiljarðar dollara til 136 landa og
það samsvarar
sölunnar i heiminum.
Kússar koma næstir, hafa selt
fyrir 39 milljarða dollara síðan
1950 og seldu fyrir 5,5 milljaróa
dollara í fyrra. Aðeins Rússar
fluttu úl fleiri hljóöfráar þotur í
fyrra en Bandarikjamenn, 400 á
móti 325, en engin þjóð flutti út
fleiri þyrlur (100 alls) og skrið-
dreka (1.177) en Badnaríkja-
menn.
Til skamms tíma fóru rúmlega
70% hergagnaútflutnings Banda-
rikjamanna til landa sem liggja
að Sovétrikjunum, bandaiags-
ríkjum þeirra og Kína, en nú eru
aðalkaupendur þeirra í Miðaust-
urlöndum, fyrst og fremst Iran og
Israel. Síðan 1972 heíur Israel
fengið hljóðfráar herþotur, skrið-
dreka, sprengjur og gagnflauga-
kerfi auk þúsunda lesta af skot-
færum frá Bandaríkjamönnum
fyrir rúmlega 2 milijarða dollara.
Þessar vopnasendingar hafa verið
svo víðtækar að enn er hörgull á
skriödrekum í Bandaríkjunum
þótt nú séu framleiddir fimm
skriðdrekar á dag í Chrysler-
verksmiðjunum miðað við einn á
dag fyrir októberstríðió. A þessu
ári telja Israelsmenn að þá vanti
hergögn að verðmæti 2,5 mill-
jaróar dollara til viðbótar. Nýiega
keypti Saudi-Arabía 60 Tiger-2
herþotur fyrir 756 milljón dollara
af Bandaríkjamönnum og þar
með er það land orðið þriðji mesti
kaupandi þeirraog komið fram úr
Grikklandi, Vestur-Þýzkalandí,
Spáni, Kanada og Taiwan.
Svipuðu máli gegnir meó
þróunina i hergagnasölu Rússa.
45% hergagnaútflutnings þeirra
fór til Mióausturlanda i fyrra og í
þremur styrjöldum við ísraels-
menn hafa Arabar nær eingöngu
notað rússneska T-skríðdreka,
ýmsar MIG-herflugvélar og ná-
kvæmar SAM-loftvarnaflaugar.
Auk þess hafa Rússar árum
saman sent gífurlegt magn her-
gagna til Varsjárbandalags-
landanna, Norður-Víetnam og
Norður-Kóreu. Rifflar þeirra af
gerðinni AK-47 eru taldir hinir
beztu sem völ er á, skriódrekar
þeirra og MIG-þotur eru einnig
eftirsóttar og þeir bjóða mikinn
afslátt en stundum er erfitt að fá
frá þeim varahluti.
Frakkar hafa farið fram úr
Bretum i hergagnasölu og seldu i
Hömlulaus
vopnasala
Á ÁRI hverju eru seld vopn og hergögn önnur en
kjarnavopn að verðmæti 18 milljarðar dollara miðað við
aðeins 300 milljón dollara 1952. Síðan 1964 hefur vopna-
sala í heiminum aukizt um 550%. Á árinu 1973 vörðu
þjóðir heims auk þess 240 milljörðum dollara til að
þjálfa og vopna hermenn sína og viðhalda herstyrk
sínum.
Nú er svo komið að í stað notaðra hergagna eru
nýjustu og fullkomnustu flugvélar, skriðdrekar og eld-
flaugar á boðstólum. Egyptar hafa fengið fullkomnari
orrustuþotur frá Rússum en Varsjárbandalagslöndin, af
gerðinni MIG-23. Bandaríkin hafa leyft sölu á fjarstýrð-
um gagnskriðdrekaflaugum til Israels, Suður-Víetnam,
Líbanons og Jórdaníu.
Egyptar hafa samið um kaup á um 50 MIG-23-þotum
frá Rússum og 44 Mirage-þotum að verðmæti 264
milljónir dollara frá Frökkum, auk þess sem þeir eiga í
viðræðum við Breta um kaup á Hawk-orrustuflugvélum
að verðmæti 250 milljón dollara. Spánverjar ætla að
kaupa þotur af gerðinni F-4 af Bandaríkjamönnum fyrir
250 milljón dollara. Eþíópiumenn hafa beðið Banda-
ríkjamenn um vopn og skotfæri að verðmæti 30 milljón
dollara. Pakistanar hafa beðið þá um flugvélar að verð-
mæti 50 milljón dollara í þeirri von að þeir aflétti löngu
vopnabanni. Kuwait er að kaupa skriðdreka af Bretum
og ætlar einnig að kaupa Skyhawk-orrustuflugvélar og
nokkrar loftvarnaflaugar af Bandaríkjamönnum fyrir
350 milljón dollara og mesti vopnakaupandi heimsins,
Iran, er að kaupa sex hraðskreiða Spruence-tundurspilla
af Bandaríkjamönnum.
46% heildar-
handa
öllum
fyrra hergögn fyrir 3 milljarða
dollara til 80 þjóða, meðal annars
kafbáta til Spánar, Forlúgals,
Pakistans og Suður-Afriku,
Mirage-þotur, AMX-skriðdreka
Alouette-þyrlur og ratsjárstýrðar
Exocet gagnskipaflaugar.
Bretar hafa ekki eins öruggan
markað í samveldislöndunum og
áður fyrr og þykja auk þess
slæmir sölumenn. Saml seldu þeir
hergögn fyrir 1,5 milijarð doilara
i fyrra eða sem svarar 8% heints-
sölunnar meðal annars freigátur,
kafbáta og hraöskreið varóskip til
Suður-Ameríku og rúmlega 1.000
Chieítain og 300 Seorpion-
skriódreka til lrans.
Aðrar þjóðir selja minna. En
Italir seldu fyrir 240 milljón
dollara i fyrra meðal annars þyrl
ur til Irans og eftirlætisskamm
byssu Janies Bond, Berwlta, og
mörgum þjóóum þykir gott að
verzla við þá þar sem þeir setja
engin pólitísk skilyrði. Vestur-
Þjóðverjar seldu fyrir um 100
milljón dollara, meðal annars kaf-
báta til Suöur-Ameríku og Leo-
pard-skriódrekar þeirra eru i
miklu áliti. Svíar hafa selt Dönum
og Finntyn Draken-herflugvélar
og reynt að selja NATO Viggen-
þotur og flytja út vopn að verð-
mæti um 75 milljón dollara á ári
hverju. Svisslendingar selja tals-
vert af loftvarnavopnum til Vest-
ur-Þýzkalands, Belgíu og
Hollands.
Kanadamenn selja fyrir um 100
milljón dollara á ári, aðallega her-
gögn hönnuó i Bandarikjunum,
einkum til Bandaríkjanna og
annarra NATO-landa. Israel seldi
i fyrra hergögn fyrir um 50
milljón dollara, meðal arinars Uzi-
vélbyssur (300.000 slíkar hafa
verið seldar 50 erlendum við-
skiptavinum á síóustu 20 árum,
meðal annars bandarisku leyni-
þjónustunni), Arava-
herflugvélina, sem þarf stutt flug-
tak, og Gabriel-eldílaugina, sem
reyndist vel gegn rússneskum
fallbyssubátum i októberstriðinu.
Minna er vitað um hergagna-
sölu kommúnistaríkja, Kínverjar
munu útvega Norður-Víetnömum
Norður-Kóreumönnum, Pakist-
önum og nokkrum byltingar-
hreyfingum í Afríku MIG-
AOlo.co^° **°*,*"*lim«*»
"crum^:,T°N
Myndir af vopnum sem Frakkar bjóða til sölu.
21-herflugvélar og fleiri hergögn.
Pólverjar flytja mest út af þeim
skriðdrekum sem Varsjárbanda-
lagið kemst af án. Tékkar voru
önnur mesta hergagnasöluþjóð
heims fyrir síðari heimsstyrjöld-
ina og frægir fyrir Bren-byssuna
og Skoda-fallbyssur en eru nú
aó-allega notaðir af Rússum i við-
kvæmum vopnasölum eins og
þegar þeir seldu fyrstir
kommúnista hergögn til Miðaust-
urlanda með vopnasölunni til
Egyptalands 1955. Þó selja þeir
nokkrar æfingaþotur til annarra
kommúnistarikja og Sýrlands og
fallbyssur til Kúbu.
Nokkur lönd, sem kaupa mikið
af vopnum, selja einnig vopn tii
annarra landa, þar á meðal Ind-
land sem flytur út riffla til
Tanzániu, Nýlega seldu Jórdaniu-
menn gamla brezksmiðaða skrið-
dreka til Suður-Afriku. Argen-
tínumenn framleiða hergögn með
leyfi frá erlendum vopnafram-
leiðendum og hafa meðal annars
smíðað rúmlega 100 franska
AMX-13-skriðdreka.
Horfur eru á að hergagnasalan
stóraukist á næstu árum þar sem
bæði NATO og Varsjárbandalagið
eru aó taka í notkun nýjar teg-
undir hergagna og þá má gera ráð
fyrir að þúsundir skriðdreka og
flugvéla verði falar. Aðal-
kaupendurnir verða áreiðanlega
þróunarlönd. Arið 1964 keyptu
þróuð riki og þróunarríki her-
gögn fyrir jafnháa upphæó, 1,5
milljarð dollara. Árió 1973 keyptu
iðnaðarriki hergögn fyrir nokkuð
lægri upphæð en hergagnakaup
landanna í þriðja heiminum
höfóu aukizt i 7,7 milljarða
dollara.
Hergagnaþörfin hefur verið
mikil vegna átaka í Kóreu,
Indókína Miðausturlöndum og
Afríku og sést á því að i oku' ,er-
stríðinu eyðilögðust 600 he .lug-
vélar og 2.700 skriðdrekr . Frá
stríðslokum hafa 75 þjóð' fengið
sjálfstæði, flestar þeií.a hafa
komið sér upp sínum eigin her og
herforingjar hafa verið svo valda-
miklir í þessum löndum að sjald-
an hefur verið hægt að ganga
fram hjá kröfum þeirra um ný og
ný hergögn. Nýir valdhafar hafa
viljað sýna mátt sinn með glæsi-
Iegum hergögnum á hersýningum