Morgunblaðið - 05.12.1975, Page 13

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 5. DESEMBER 1975
13
K aupmannasam tök
funda um aðgerðir
verðlagseftirlits
STARFSMENN verðlagsstjóra
hafa haldið áfram eftirliti sfnu
með fataverzlunum f Reykjavfk
og hefur athygli þeirra einkum
beinzt að tfzkuverzlununum. Eft-
ir þvf sem Morgunblaðið hefur
fregnað hefur verðlagsskrifstofan
gert athugasemdir við álagningu
nokkurra tfzkuverzlana en hjá
eigendum slfkra verzlana munu
þau sjónarmið vera uppi, að ekki
geti gilt alveg sömu álagningar-
reglur um tfzkufatnað og venju-
legan fatnað, þar eð tfzku-
varningur úreldist fljótt og að
jafnaði verði að henda töluverðu
af honum af þeim sökum. Beri
þess vegna tfzkuverzlunum að
hafa hærri álagningu.
Verðlagsskrifstofan mun hins
vegar visa á ákveðna reglugerð i
þessum efnum og þar sé ekkert
undanskilið, svo að hún geti því
ekki heimilað nein frávik frá
þessari reglugerð varðandi tízku-
fatnað. Forráðamenn Kaup-
mannasamtakanna hafa á sama
tíma lýst þvi yfir að þeir leggist
ekki gegn verðlagseftirliti í
neinni mynd sem byggð sé á lög-
um og félagið sem slíkt taki ekki
afstöðu gegn aðgerðum þessum,
en þó mun i ráði að halda fund
innan samtakanna um þetta mál í
dag eða á morgun, eftir því sem
Morgunblaðið hefur fregnað.
Suður-Amcríka, sem
keppinautur á mjöl-
og feitmetismörkuðum
Eftirfarandi grein um Suður-Amerfku, sem keppinaut á mjöl- og
feitmetismörkuðum birtist f nýútkomnu dreifibréfi Félags fsl. fisk-
mjölsframleiðenda:
S-AMERtKA SEM KEPPI-
NAUTUR A MJÖL- OG
FEITMETISMÖRKUÐUN-
UM.
Ríki S-Ameriku hafa á siðustu
áratugum orðið æ stærri þátttak-
endur i heimsframleiðslunni á
hverskonar fóðurvörum og mat-
vælum.
Hér fer á eftir lausleg þýðing á
grein Garth W. Thornburn, hjá
utanríkisviðskiptadeild banda-
riska landbúnaðarráðuneytisins,
er birtist í Soybean Digest í sept.
sl:
í S-Ameriku eru skæðustu
keppinautarnir á mjöl- og feit-
metismörkuðum heims. Helstur
þessara keppinauta er Brasilía,
en á eftir henni koma nokkrir
smærri framleiðendur, svo sem
Argentina, sem einnig er mikil-
vægur framleiðandi.
í Brasilíu hafa soyabaunafram-
leiðendur byrjað að setja á
markaðinn framleiðslu sina, sem
er mun meiri en verið hefur. Þar
sem þeim er tryggt lágmarksverð
leitast þeir við að auka viðskiptin.
Þetta hefur gert Brasiliu að næst-
mesta soyabaunaútflytjanda
heims, næst á eftir Bandaríkjun-
um.
BRASILlA
Þetta stóra land heldur áfram
að auka framleiðslu sina á soya-
baunum og öðru kornmeti til út-
flutnings. Margir þar i landi eru
þeirrar skoðunar að innan 10 ára
kunni Brasilía að framleiða 30
millj. tonn af soyabaunum árlega,
auk mikils magns af korni, sykri,
kaffi, hveiti og kakói.
Soyabaunaframleiðsla Brasiliu
heldur áfram að aukast, en veldur
með þvi samdrætti í framleiðslu
annarra tegunda, svo sem bóm-
ullarkjarna, jarðhneta og kastor-
bauna. Soyabaunauppskeran 1975
sem nú er talin verða 9,6 millj.
tonn er um 30% meiri en 1974.
Þetta er í þriðja sinn, sem hún
vex um meira en 2 millj. tonna.
Engin dæmi eru um slikan vöxt,
þar sem framleiðslan hefur aukist
úr 1,5 millj. tonna 1970 upp í nær
10 millj. tonna 1975. Framleiðslu-
aukningin 1975 á rætur að rekja
til 22% aukningar á ræktuðu
landi og 8% afrakstursaukningar
og er hún mest I fylkjunum Rio
Grande de Sol og Parana.
Nokkur vandkvæði hafa komið
upp varðandi flutning og geymslu
framleiðslunnar. I Parana hafa
orðið vandamál I sambandi við
flutninga á soyabaunum til
Paranagua, t.d. skeði það 1. maí
s.l. að 600 bílar voru tepptir fyrir
utan borgina í margra milna
langri biðröð. 1 Paranagua eru
vandamálin ennþá meiri en
annars staðar vegna þess að þar
fara fram mikil kaup á öðrum
afurðum.
Þar sem aðeins um 20% fram-
leiðslunnar eru nú flutt meðjárn-
brautum, hvilir aðalþunginn á
hinu lélega vegakerfi.
Þar sem horfur eru á, að innan-
landsnotkun soyabaunamjöls
nemi aðeins 800 þús. tonnum og
soyabaunaolíu um 600 þús. tonn-
um, er Brasilia mjög háð góðum
útflutningsmarkaði í ár.
Framtíðarhorfur virðast í svip
ekki eins glæstar og þær voru
fyrir skömmu.
Þar sem heimsmarkaðsverð er
lækkandi og nálgast brátt lág-
mark, eru ekki horfur á að Brasi-
lía hagnist eins mikið á fram-
leiðslu 1976 og hún gerði á þessu
ári.
Nýjustu áætlanir um uppskeru
eru 10.75 millj. tonn, en uppsker-
an er háð þvi hvaða plöntunar-
skilyrði verða i nóv.-des., en þá er
plöntunartíminn í Brasilíu, einn-
ig uppskerunni i Bandarikjunum
og loks þeim hreyfingum á
mörkuðum sem fylgja sveiflum i
uppskeru Bandaríkjanna og fram-
boði og eftirspurn þar. Einn
veigamikill þáttur er einnig lof-
orð Brasiliustjórnar um kaup á
millj. tonnum af soyabaunum á
$4.28/bushel af framleiðendum
til þess að styrkja landbúnaðinn.
Möguleikar eru á að 1980 verði
uppskeran 15 millj. tonn. Megnið
af þessari aukningu yrði vegna
aukningar á landi til ræktunar
ásamt með meðaltals afraksturs-
aukningu um 26 bushel á ekru
1980 á móti 24,5 bushel á ekru
1975 og 23 1974.
Mest mun ræktunaraukningin
vera I Parana, sem er þegar mjög
stór framleiðandi með 3,56 millj.
tonna framleiðslu 1975. Er aðeins
framleiðslan í Rio Grande de Sol
meiri eða 4,7 millj. tonn. Ekki er
búist við verulegri aukningu í
ríkjunum Mato Grosso, Minas
Gerais og Gioas á næstu 4—5
árum.
ARGENTÍNA
Thorburn segir einnig, að
stjórnmálaerfiðleikarnir i Argen-
tinu leiði það af sér að olíukjarna-
framleiðslan þar sé sveiflukennd.
Á sama tíma og jarðhnetuupp-
skeran í ár er það næstmesta sem
hún hefur orðið og sólblómafram-
leiðslan er miklu minni, hefur
soyabaunaframleiðslan staðið í
stað, þrátt fyrir öran vöxt til að
byrja með.
Eins og I Brasiliu hefur soya-
baunauppskeran i Argentinu orð-
ið undraverð, þar sem framleiðsl-
an tvöfaldaðist á árunum
1969—70 og 1970—71, síðan óx
hún um 30% næsta ár, um 400%
1972— 73 og aftur um 100% frá
1973— 1974. A árunum 1973—74
voru nýttar um 930 þúsund ekrur
og varð framleiðslan um 490 þús.
tonn.
Árið 1974—75 var skyndilega
bundinn endi á þessa aukningu
og er uppskeran áætluð 450 þús.
tonn. Rýrnun þessi stafar af
minnkun ræktaðs lands, sérstak-
lega í héruðunum við Buenos
Aires og Cordobá, þar sem miklir
þurrkatímar voru. Auk þess átti
Argentina I margvíslegum fram-
leiðsiu- og markaðserfiðleikum
1973—74. Framleiðslan meira en
tvöfaldaðist það ár en myllurnar
gátu ekki keypt uppskeruna á
réttum tíma vegna hás verðlags
og lítils mölunargróða. Stjórnin
neyddist til að gripa inn í markað-
inn og kaupa 200 þús. tonn á
niðurgreiddu verði. Seinna þegar
verðið hafði jafnast og markaður-
inn komist I eðlilegt horf, keyptu
myllurnar uppskeruna eftir eðli-
legum leiðum, sem oft reynast
mjög flóknar. Bændunum, sem
venjulega eru ihaldssamir likaði
ekki reynslan af þessum markaðs-
málum og sneru þeir sér aftur að
hefðbundinni framleiðslu.
Argentia hefur sett markið hátt
varðandi framleiðslu soyabauna i
framtíðinni og stefnir nú að 790
þús. tonna framleiðslu 1 millj.
tonna framleiðslu á næstu tveim-
ur árum og 1,5 millj. tonna fram-
leiðslu árið 1979—80. Þetta þýðir
að taka verður I ræktun 500 þús.
ekrur til viðbótar hvert ár. Það er
stórt skref en fordæmi Brasilíu
hefur sýnt að það er fram-
kvæmanlegt. Sv. Ben.
Stefán Júlfusson
„Ágúst” —
eftir Stefán
Nýlega sendi bókaútgáf-
an Iðunn frá sér nýja
skáldsögu eftir Stefán
Júlíusson og nefnist hún
„Ágúst“.
„Ágúst“ er nútfmasaga sem
gerist jöfnum höndum f Reykja-
vík og norður I landi. Aðalper-
sónurnar eru Ágúst Arnórsson,
ungur stjórnarráðsfulltrúi, og
Svava Björnsdóttir, háskólanemi
og flugfreyja. Faðir hennar er
settur sýslumaður norður í landi.
Við söguna koma ráðherra, þing-
menn, bæjarfulltrúar og ýmsir
embættismenn og pólitikusar.
I fréttatilkynningu frá útgef-
anda segir m.a.: „Ágúst“ er skáld-
saga um ástir, örlög og baráttu um
völd og hún er á köflum hressileg
ádeila á hið svokallaða kerfi. Þótt
Meiddist
mikið í
bílslysi
61 ÁRS gömul kona varð fyrir
bifreið á Snorrabraut klukkan
10.30 í fyrradag. Konan var
flutt á slydadeild Borgarspítalans
og reyndist hún vera mjaðmar-
grindarbrotin og jafnvel talið að
hún hefði skaddazt eitthvað inn-
vortis, en það var ekki fullrann-
sakað.
ný skáldsaga
Júlíusson
„Ágúst“ sé hreinræktuð skáld-
saga mun víða vera komið all-
nærri veruleikanum og mun sjálf-
sagt einhverjum þykja nærri sér
höggvið."
Á kápu bókarinnar er mynd
eftir Eirík Smith listmálara.
5 sóttu um Mos-
fellsprestakall
Umsóknarfrestur um Mosfells-
prestakall rann út um s.I. mánaða-
mót. 5 sóttu um prestakallið: Séra
Erlendur Sigmundsson, séra Auð-
ur Eir Vilhjálmsdóttir, séra Kol-
beinn Þorleifsson, séra Svein-
björn S. Bjarnason og séra Bragi
Benediktsson.
Farseðill,
sem vekur fögnuð
eriendis
í desember bjóöum við sérstök jóla-
fargjöld frá útlöndum til íslands.
Þessi jólafargjöld, sem eru 30% lægri
en venjulega, gera fleirum kleift aö
komast heim til íslands um jólin.
Ef þú átt ættingja eöa vini erlendis,
sem vilja halda jólin heima,
þá bendum viö þér á aö farseðill
heim til íslands er kærkomin gjöf.
Slíkur farseðill vekur sannarlega fögnuö.
FLUGFÉLAG LOFTLEIDIR
ISLAJVDS
Félög með fastar áætlunarferðir