Morgunblaðið - 07.12.1975, Síða 12

52
MORGUN^LAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. DESEMBER 1975
Þetta gerdist llka ....
Saga úr innsta hringnum
Bókaunnendur og/eða pólitískar spákerlingar eiga von á góðgæti á
næstu mánuðum. Þá kemur út i Bandarikjunum skáldsaga, eins og
höfundur nefnir verkið, eftir þann mann sem ekki alls fyrir löngu var
einn af áhrifamestu embættismönnum Bandarikjanna, — John
Ehrlichman, fyrrum ráðgjafa Richard Nixons í innanríkismálum og
helzta sökudólg Watergate-hneykslisins. Flestar „söguhetjur" þess
ósóma hafa reyndar villt og galið grætt á þátttöku sinni í myrkraverk-
unum með bókaskrifum og öðrum fjölmiðlunarafrekum. Bók Ehrlich-
mans sem hann stendur fastari fótunum á að sé skáldsaga, heitir „The
Company". Söguhetja eða söguþorpari bókarinnar er yfirmaður leyni-
þjónustunnar CIA og fjallar verkið um ýmiss konar baktjaldamakk í
innsta hring stjórnmála i Bandaríkjunum, en þá refskák þekkir höf
undur flestum betur. CIA-höfðingi þessi fyrirskipar morðtilræði við
óþægilegan mann sem siðar kemur honum i klipu gagnvart nýjum
forseta, og lýsir sagan togstreitu þessara tveggja manna. Inn i þennan
hildiffleik spilar ennfremur öryggismálaráðgjafi forsetans, en sá talar
merkilegt nokk með þýzkum hreim, — og þætti sumum það furðu
mikil tilviljun. Ljóst virðist að Ehrlichman skipar sér þarna undir merki
heimildaskáldskapar, en fróðir
menn i Bandaríkjunum telja að
hann hafi orðið að dulbúa raun-
verulega menn og atburði að
nokkru marki til að komast hjá
meiðyrðamálum. Ennfremur segja
fróðir menn að sagan sé merkilega
vel skrifuð, og er þvi stíft haldið
fram að Ehrlichman sjálfur og
enginn annar sé höfundurinn, en
algengt er að ráðnir séu aðstoðar-
höfundar til að færa i letur minn-
ingar frægra manna. Alla vega er Ehrlichman orðinn hinn listamanns-
legasti, kominn með skegg og allegræjer, og hefst við i einangrun i
Nýju Mexico. Og ef einhver er svo vitlaus að spyrja hve mikið í
sögunni er satt, svarar Ehrlichman einlægt: „Ég hefi ekki minnstu
hugmynd um hvað þú ert að tala. Ég var að skrifa skáldsögu."
Dæmdu eigin leiðtoga til dauða
Neðanjarðarhreyfing vinstri sinnaðra byltingarsinna í Chile, MIR, sem
á dögum stjórnar Salvador sáluga Allende taldi um 5000 liðsmenn en er
nú forboðin af herforingjaklikunni, lýsti um siðustu helgi tvo af
leiðtogum sínum og stofnendum brottræka úr hreyfingunni og dæmdi
þá jafnframt til dauða hvar sem til þeirra næst fyrir að hafa leitað
pólitisks hælis fyrir hálfum mánuði til að komast undan njósnurum
herforingjanna. Annar leiðtoganna, Andres Pascal Allende, 32 ára að
aldri, frændi forsetans sáluga og foringi hreyfingarinnar, leitaði hælis
ásamt fylgikonu sinni i sendiráði Costa Rica í Santiago, en hægri hönd
hans, Nelson Gutierrez, 31 árs, fékk hæli ásamt vinkonu sinni hjá
fulltrúa Páfagarðs í borginni. Þar eru þeir enn, en félagar þeirra í MIR
eru hins vegar sárgramir yfir þvi þar eð aðeins þeir tveir vita um faldar
vopnabirgðir og fjármuni hreyfingarinnar. í yfirlýsingu miðstjórnar
MIR segir að tvímenningarnir hafi stórlega skaðað byltingarhreyf-
inguna i Chile og um heim allan og þeir lýstir réttdræpir hvar sem þeir
finnast.
Profumo fær uppreisn æru
Maðurinn sem skók íhaldsstjórn Harold MacMillans i Bretlandi með
safamiklu kynlifshneyksli fyrir 12 árum og varð félagslega útskúfaður
fyrir vikið var nú fyrir helgina tekinn i sátt við þjóðfélagið að nýju.
John Profumo, sem sagði af sér
embætti striðsmálaráðherra árið
1963 eftir að hafa viðurkennt að
hafa logið að þingheimi með því
að segjast ekki hafa verið í tygjum
við hefðarmelluna Christine
Keeler (myndin) sem á sama tíma
var einnig rekkjunautur hermála-
fulltrúa sovézka sendiráðsins i
London. Nú í vikunni fékk Pro-
fumo, sem er 60 ára að aldri, orðu
frá Elízabetu Bretadrottningu i
Buckingham-höll, svonefnda
C.B.E.-orðu fyrir störf sín í þágu
fátækra í East End-hluta Lundúna,
en þar hefur hann tekið þátt i
rekstri heimilis fyrir bágstödd ung-
menni. „Þetta var hræðilega áhrifamikil athöfn, en ég vil helzt ekki
láta uppi hvað drottningin talaði við mig um."
2.2 milljónir af emaleruðum baðkerum
Tölur eru vinsælar. Nú geta menn fengið að skoða líf Sovétmanna í
fyrra soðið niður í tölur. Sovézk yfirvöld hafa sent frá sér 880 siðna
bók með tölum yfir allt milli himins og jarðar í sovézku þjóðfélagi á
síðasta ári. Þar kemur meðal annars fróðleiks fram að Sovétmenn átu
1.2 milljónir tonna af makkarónum í fyrra og framleiddu 2,2 milljónir
af emaleruðum baðkerum. Árið 1974 voru hinir 253,3 milljónir íbúa
landsins með 13,6 milljónir talsíma. Meðaltekjur jukust úr 96 rúblum
miðað við árið 1965 i 140 rúblur i fyrra á mánuði, en sjómenn eru bezt
settir hvað tekjur varðar að þvi er tölfræðilega árbókin segir og eru að
meðaltali með 204 rúblur á mánuði. Loks má geta þess að árbók þessi
er aðeins ein af 1 7 milljörðum bóka sem prentaðar eru i Sovétrikj-
unum á þessu ári.
Wiesenthal og Kreisky höluðu í land
í þessum merkisdálki var fyrir skömmu sagt frá þvi að nasistaveiðar-
inn frægi hefði höfðað meiðyrðamál á hendur Bruno Kreisky, kanslara
Austurrikis (myndin) vegna þess að sá síðarnefndi gaf i skyn að sá
fyrrnefndi hefði sjálfur verið nasistanjósnari. Fyrir helgina gerðist svo
það að Wiesenthal lét málshöfðunina niður falla eftir að Kreisky hafði
lýst því yfir að hann hefði aldrei
kallað hann samverkamann nas-
ista og eftir að flokkur Kreiskys
hafði hótað að láta hefja þinglega
rannsókn á ferli Wiesenthals. „Frá
minum sjónarhóli séð er málinu
lokið," sagði Kreisky og Wies-
enthal sagði: „Ef málinu lýkur
með því að ég dreg málshöfðun
mína til baka þá er það i lagi mín
vegna." Hann neitaði þvi að hafa
verið hræddur við þingrannsóknina, en kvaðst heldur hafa viljað
rannsókn óháðs og ópólitísks dómara, og einnig hefði hann orðið fyrir
miklum þrýstingi frá gyðingum i Austurriki að láta málið niður falla.
Talið er að bæði Kreisky og Wiesenthal hafi séð sér þann kost
vænstan að hala í land.
Getum við
virkilega
ekki ekið
betur ?
Það ætti ávailt að vera mark-
mið þess, scm stjórnar vél-
knúnu ökutæki, að hafa bæði
vilja og leikni til að forðast öli
þau slys, sem mögulegt er að
komast hjá. — Að reyna að
halda sjálfum sér f sálarlegu
jafnvægi við aksturinn, sýna
náunganum tillitssemi og að
halda ökutækinu f góðu lagi.
Við verðum öll að reyna að
vanda okkur aðeins meir við
aksturinn. Ef menn gætu bara
sameinast um að taka sig á og
reyna að vanda sig.
Góðan akstur má kannski
skilgreina þannig: að vera á
réttum stað á götunni, í þeim
gfr, sem ákvarðast af því, sem
er næst framundan hverju
sinni og að aka á hraða, sem er f
samræmi við aðstæður og
almennt öryggi.
tilfinnanlega SVÆÐI TIL ÆF-
INGAAKSTURS en meðan það
fyrirfinnst ekki verða menn að
reyna að sitja á sér f umferð-
inni, sérstaklega þegar myrkur
og dimmviðri hvflir yfir okkur
eins og nú.
Hraði f sjálfu sér er ekki
endilega hættulegur. En ef
honum er beitt á röngum tíma,
á röngum stað, f röngum hönd-
um, ÞA ER VOÐINN VlS.
Ef eitt svar er til við spurn-
ingunni um það hvers vegna
umferðarslysin hafa verið svo
tfð nú þá held ég að það sé að
MENN AKA MEÐ BlLINN I
GlR EN HEILANN 1 HLUT-
LAUSUM.
Aður en við ökum af stað
verður að vera tryggt auk
almenns öryggis ökutækisins,
að útsýni sé svo gott sem mögu-
legt er. Hreinir gluggar, ný
þurrkubföð og vökvi, sem ekki
Of-varkárni getur orsakað
miklar umferðartafir, en
óákveðni og óáreiðanleiki
skapa beina hættu f umferð-
inni.
Við verðum hins vegar að
sýna sérstaka varkárni þar sem
mikið er af gangandi fólki svo
sem t.d. við skóla, strætisvagna
og gangbrautir.
ÖKUMAÐURINN A EINNIG
AÐ STVRA BlL SlNUM, EKKI
EINUNGIS AÐ SITJA 1 BlL-
STJÓRASÆTINU OG KOMA
DRUSLUNNIAFRAM.
Menn verða að aka, ekki ein-
ungis af leikni, heldur einnig
með ábyrgaðrtilfinningu —
ábyrgðartilfinningu gagnvart
öllum öðrum notendum göt-
unnar, jafnt gangandi sem ak-
andi.
Mannleg mistök eru orsök
flestra slysa í umferðinni. ÖII-
um verða á mistök og hinn
óskeikuli ökumaður er ekki til.
En það er fíflaskapur að stofna
öðru fólki, auk sjálfs sfn, í
óþarfa hættu með því að taka
einhverja sénsa.
Með bílprófinu öðlast menn
rétt til að aka einir síns liðs f
umferðinni, en menntun
manns sem ökumanns er þá í
raun fyrst að hefjast fyrir
alvöru og þá geta menn farið að
læra „listina" að keyra. Það er
vissulega freisting þegar öku-
kennarinn er ekki lengur við
hlið manns að troða bensfngjöf-
inni niður í gólf og finna kraft-
inn þeyta sér áfram. En þá
eykst líka hættan. Hemlavega-
lengdin eykst einhver ósköp,
auk þess sem bremsurnar í
ýmsum bílum slakast (high
speed fade) á miklum hraða.
Aðrir vegfarendur eiga erfitt
með að átta sig á hraðanum og
allt í einu er kannski einhver
beint fyrir framan mann.
Hraðinn og krafturinn eru ný
lönd út af fyrir sig. En allt á sfn
takmörk og staðurinn fyrir
hraðakstur er ekki í umferð-
inni innan um góðborgara, lftil
börn og gamalmenni. Hér á
Iandi VANTAR vissulega mjög
Bíllinn getur veitt okkur
bæði mikla ánægju og þægindi
ef rétt er með hann farið en
hann er stórhættulegt tæki ef
óvarlega er með hann farið. ..
Myrkur og bleyta, kannski Ifka
hálka. Við verðum að taka
meira tillit til sæmra aðstæðna
f umferðinni. Við megum ekki
„sofna“ f upphituðum bflnum.
Þó við sitjum inni í tiltölulega
sterkri stálgrind megum við
ekki gleyma að gangandi fólk
hefur bara beinagrind sér til
styrktar.
frýs á rúðusprautunum er alger
nauðsyn og forsenda öruggari
aksturs. Það þýðir ekki að aka
með háifan hugann við akstur-
inn. Akstur krefst fullrar og
óskiptrar athygli ökumannsins.
Slys, hertar refsingar við
brotum, bætt kennsla, hvað
sem er, mun hins vegar varla
nokkurn tíma ná til allra f
umferðinni og því skyldi
maður aldrei reikna með að
aðrir ökumenn, hjólreiðamenn
eða gangandi vegfarendur geri
það sem réttast væri hverju
sinni.
Við aksturinn á maður að
láta fara vel um sig undir stýri
og því er mikilvægt, að stilla
framsæti ökumanns þannig að
þægilegt sé. Mörgum hættir til
að hafa sætið of framarlega og
öðlast við það f sumum tilvik-
um falska öryggiskennd við
aksturinn. Hendurnar eiga að
vcra þannig á stýrinu að hand-
leggirnir séu eins og úrvfsar
þegar klukkuna vantar tfu mín-
útur f tvö eða kortér f þrjú. Ef
sætið er hæfilega framarlega
kemur þetta af sjálfu sér. Þá er
um að gera að hafa allan hug-
ann við aksturinn en reyna
samt að slappa af og láta ekki
vitleysur náungans koma sér úr
jafnvægi. Reyna heldur að
vfkja fyrir honum. Maður má
heldur ekki gleyma sér við að
stilla útvarpið, við að kveikja
sér í sígarettu eða annað.
Þessi mynd er ekki íslensk . .
. en hún gæti verið það . . . ef við
gáum ekki að okkur.
br.h.