Morgunblaðið - 19.12.1975, Blaðsíða 18

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. DESEMBER 1975
Lagar-
fljótsnefnd:
VORIÐ 1974 var fyrir frum-
kvæði Náttúruverndarsamtaka
Austurlands sett á stofn svo-
kölluð Lagarfljótsnefnd og
skyldi fjalla af hálfu heima-
manna um umhverfisvandamál
vegna Lagarfossvirkjunar. I
henni eiga sæti 13 fulltrúar,
þar af 7 tilnefndir af sveitar-
stjórnum hreppa, sem land eiga
að Lagarfljóti.
I fréttatilkynningu frá nefnd-
inni er greint frá ályktun, sem
nefndin samþykkti á fundi sín-
um 20. nóvember s.l., en í
fréttatilkynningunni segir að
sjónarmið Náttúruverndarráðs
og nefndarinnar fari saman i
öllum aðalatriðum. í undir-
búningi er nú 2. áfangi í Lagar-
fossvirkjunar, þ.e. lokuvirki og
miðlun til viðbótar þeirri, sem
komin er við 1. áfanga.
Tekið er fram í fréttatilkynn-
ingunni að komið hafi fram
opinberlega ásakanir um að
Lagarfljótsnefnd og Náttúru-
verndarráð hafi staðið í vegi
fyrir eðlilegri nýtingu Lagar-
fossvirkjunar. Nefndin tekur
fram að hingað til hafi engar
tafir orðið við mannvirkjagerð
eða rekstur virkjunarinnar
vegna umhverfissjónarmiða
eða íhlutunar nefndra aðila
þar að lútandi. í fréttatilkynn-
ingunni segir orðrétt um þetta
atriði:
„Hins vegar hefur Lagar-
fljótsnefnd reynt að taka skipu-
lega á þeim vanda, sem leiddi
af óvönduðum undirbúningi
þessarar virkjunar og fyrirætl-
unum um miðlun sem frá upp-
hafi var mótmælt af land-
eigendum og aldrei hefði orðið
friður um, enda skert hundruð
hektara af verðmætu láglendi
við Lagarfljót. Ættu menn að
kynna sér þá hlið málsins, áður
en kastað er steinum að starfi
nefndarinnar."
Aiyktun Lagarfljótsnefndar
Stöðvarhús Lagarfossvirkjunar og háspennuvirki. Ljósm. Mbl. Þórl. ÓI.
Engar tafir hafa orðið á Lagarfoss-
virkjun vegna umhverfissjónarmiða
um 2. áfanga Lagarfossvirkj-
unar frá 20. nóvember sl. segir
að nefndin geti fyrir sitt leyti
fallist á, að hafin verði miðlun
í tilraunaskyni i allt að 20.5
metra hæð yfir sjávarmáli
miðað við vatnshæðarmæli á
Lagarfljótsbrú. Verði þannig
miðlað til loka aprílmánaðar
1976 og siðan á tímabilinu 1.
okt. — 30. apríl i svipaðri miðl-
unarhæð eða lægri eftir því
sem samkomulag verður um
með hliðsjón af umhverfisrann-
sóknum og fenginni reynslu,
enda sé eftirtöldum skilyrðum
fullnægt:
1. Lokubúnaður sé aldrei
hreyfður til miðlunar á tíma-
bilinu 1. maí — 30. sept., nenia
samkomulag verði um annað.
2. Lokubúnaði sé stýrt þannig
á miðlunartíma, að vatnsborð
hækki sem minnst i vatnavöxt-
um umfram það sem yrði við
náttúrlegar aðstæður að við-
bættum óhjákvæmilegum
áhrifum vegna 1. áfanga virkj-
unarinnar. Settar verði og þró-
aðar reglur um stýringu loku-
búnaðar til að ná þessu mark-
miði og þær kynntar Lagar-
fljótsnefnd, áður en miðlun
hefst og síðar við endurskoðun
fyrir hvert miðlunartímabil,
uns samkomulag verður um
annað.
3. Stýranlegar geiralokur
verði komnar upp og i gagnið
áður en miðlun hefst haustið
1976.
4. Fram verði haldið um-
hverfisrannsóknum við Lagar-
fljót samkvæmt fyrirliggjandi
áætlun í samningsdrögum „um
sérfræðiþjónustu milli Raf-
magnsveitna ríkisins og Nátt-
úrufræðistofnunar íslands
varðandi lífríki og núverandi
aðstæður í Lagarfljóti", og þau
staðfest á fullnægjandi hátt af
aðilum, áður en miðlun hefst.
Nefndin lætur í ljós áhyggjur
vegna þ.Mrrar vatnsborðshækk-
unar, sem þegar er orðin vegna
1. áfanga virkjunarinnar og
telur að greiða verði fyrir út-
rennsli fljótsins. Lagarfljóts-
nefnd mun leita eftir umboði
hlutaðeigandi landeigenda og
annarra rétthafa til að gera
bindandi samninga um þau
atriði, þar sem ráð er gert fyrir
samkomulagi í ályktuninni.
Ekki skerðir samþykkt þessi þö
rétt landeigenda eða annarra
rétthafa til bóta fyrir tjón og
röskun, sem rekja má til Lagar-
fossvirkjunar, 'jafnt 1. og 2.
áfanga. Telur nefndin brýnt að
gerð verði úttekt á landspjöll-
um og öðru tjóni vegna 1.
áfanga virkjunarinnar og verði
samið um bætur eigi sfðar en á
árinu 1976. Komi í ljós að
afleiðingar rennslisbreytinga
verði aðrar og verri en greinar-
gerð Rafmagnsveitna fíkisins
gerir ráð fyrir, áskilur nefndin
sér allan rétt til að krefjast
breytinga á núverandi hönnun.
Ályktun Lagarfljótsnefndar
hefur verið send Iðnaðarráðu-
neytinu.
Al<UReyRi
Gránufélagsgötu 4 • Ráðhústorgl 3
Ásgeir Long:
Hvaðan
Undanfarið hefir verið þeytt
upp miklu moldviðri í blöðum,
útvarpi og sjónvarpi um viðskipti
flugfélagsins Air Viking og ferða-
skrifstofunnar Sunnu annars-
vegar og Alþýðubankans hins-
vegar. Allt þetta mál er með-
höndlað á þann veg, að hverjum
hugsandi manni hlýtur að ofbjóða
og furðu gegnir að svona aðfarir
skuli geta átt sér stað í þjóðfélagi
því sem við búum í og kennt er
við jafnrétti og lýðræði. Sé litið á
málið frá sjónarhóli hins almenna
borgara, sem trúir statt og stöðugt
á að framtak og dugnaður hvers
einstaklings í þjóðfélaginu séu
metin að verðleikum, er ekki
laust við að nokkur uggur geri
vart við sig, að ekki sé dýpra í
árinni tekið. Ölyktin af þessu er
svo megn að furðu gegnir að þeir
sem æmta undan minnsta fnyk úr
reykháfi gúanósins á Kletti, skuli
ekki þegar hafa rekið upp
vein
Eitt sinn voru Loftleiðir ungt
fyrirtæki sem var f samkeppni við
rótgróið flugfélag. Þeir ungu
menn sem rifu félag sitt áfram af
miklum dugnaði og sigruðu
hverja hindrun sem á vegi varð,
urðu beinlinis valdir að því að
flugsamgöngur á íslandi urðu
samgöngumáti hins almenna
borgara og þeir héldu niðri verð-
lagi með samkeppni sinni, öllum
landsmönnum til góðs. Síðar
söðluðu þeir um og börðust á
öðrum vettvangi, millilandaflugi,
og hikuðu ekki við að bjóða birg-
leggur óþéfinn?
inn risastórum keppinautum, á
flugleiðum þar sem barist er um
hvern farþega. Þeir urðu óska-
barn þjóðarinnar númer 3. Nú
hafa þeir sameinast fyrrverandi
keppinaut, óskabarni númer 2, og
eru þá líklega orðnir númer 2'A —
og heita Flugleiðir. Þetta er saga
um mikinn dugnað sem varð til
góðs fyrir allan almenning, heima
og erlendis. Nú neita Flugleiðir
að hafa lævíslega reynt að grafa
undan keppinaut í bransanum,
Air Viking, með því að láta það
boð út ganga að hann sé að verða
fallít. Samt er til Telex-skeyti sem
bendir til þess að svo sé.
Banki rambar á barmi gjald-
þrots og er Air Viking, eitt fyrir-
tækja, tekið út úr röð stór-
skuldara og miskunnarlaust dreg-
ið í fjölmiðla, þrátt fyrir að eig-
andinn er fjarri og getur ekki
borið hönd fyrir höfuð sér. Mig
langar til þess að beina athygli
fólks að kjarna málsins en ekki
þessum yfirborðsaðgerðum sem
yfir hafa dunið og eru í sjálfum
sér óskiljanlegar.
Ferðaskrifstofan Sunna sat í
fyrstu við sama borð og aðrar
ferðaskrifstofur hvað snerti fólks-
flutninga og flutti sína farþegar
með Fl. Til þess að reyna að gefa
almenningi kost á ódýrari sólar-
ferðum en þá tíðkuðust, samdi
Sunna við spánska flugfélagið
Air Spain og sá það flugfélag um
farþegaflug Sunnu þar til Guðni
Þórðarson tók á Ieigu Vickers
Vanguard flugvél og stofnaði
fyrirtækið Air Viking, sem um
skeið flutti Sunnufarþega í sól-
ina. Með þessu móti var Sunna
ekki háð einokun eins flugfélags
og gat lækkað verð sólarferða,
sem Islendingar þarfnast svo
mjög, til muna. Er til sá íslend-
ingursem frekar kýseinokunina
minnugur frænda vorra Dana?
Jú, viti menn. Flugrekstrarleyfið
er tekið af Air Viking fyrirvara-
laust. Hvað olli? Viðkomandi
ráðuneyti varð að afturkalla
leyfissviptinguna og hefir tjón
Air Viking verið metið á milljóna-
tugi, en ennþá stendur málið fast
í kerfinu og bæturnar rýrna með
sama hraða og verðbólgan vex.
Það er eitthvað bogið við svona
vinnubrögð og enn minni ég á
hver hætta er á ferðum, séu svona
aðferðir látnar viðgangast hérna
megin járntjalds.
Olfukreppa dundi yfir heiminn
og hafði afdrifarfk áhrif á allt
flug. Stórum hópi flugvéla var
lagt en einn maður sá mögu-
leikana á að ná f ódýran farar-
skjóta, hikaði ekki og bætti tveim
glæsilegum þotum i fslenzka flug-
flotann. Flestir held ég að hafi
fagnað þessu framtaki en nú fara
skrýtnir hlutir að ske aftur. Air
Viking er synjað um leyfi til
samningagerðar sem fært hefði
sítómum ríkiskassa drjúgar gjald-
eyristekjur og vélarnar látnar
standa ónotaðar meðan þær hefðu
getað malað gull fyrir alla lands-
menn. Hvað veldur svona dæma-
Framhald á bls. 62