Morgunblaðið - 09.01.1976, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 9. JANÚAR 1976
3
Björn Jónsson, forseti ASÍ:
„Hef von um friðsamlega samninga”
— ÞAÐ ER hiklaust mfn skoðun að ekki náist saman
í þeim samningum sem nú standa yfir nema til komi
talsverðar kaupbreytingar. Hækkunin fer eftir því
hve miklar stjórnmálalegar aðgerðir rfkisstjórnin
gerir samhliða samningum, og telja má jákvæðar
fyrir verkafólk, sagði Björn Jónsson forseti Alþýðu-
sambands tslands f samtali sem Morgunblaðið átti
við hann í gær um viðhorf í samningamálum og
fleira.
— Það eru búnar að standa
yfir viðræður með hléum frá
því í byrjun desember s.l., sagði
Björn, og það verður að viður-
kennast, að -núna þegar þær
hafa staðið í mánuð hefur eng-
inn áþreifanlegur árangur
náðst, við höfum engin tilboð í
hendinni. Annars eru þessir
samningar býsna flóknir og því
ekki óeðlilegt að þeir taki lang-
an tíma en því eru auðvitað
takmörk sett hve lengi samn-
ingaviðræður geta staðið og nú
verður að verða breyting á.
Meðal annars þess vegna
höfum við hvatt félögin tii að
afla sér verkfallsheimilda.
— Nú hafs sérkröfur sett svip
á þessa samningagerð. I hverju
eru þær fólgnar?
— I þeirri óðaverðbólgu sem
verið hefur undanfarin ár hef-
ur reynzt æ erfiðara að verjast
því að kauphækkanir étist upp
jafnharðan og af þeirri ástæðu
m.a. reynum við nú að ná fram
kröfum sem eitthvað hald er í
fyrir verkafólk og eru jafn-
framt ekki verðbólguhvetjandi.
Mjög margar sérkröfur hafa
komið fram hjá hinum einstöku
verkalýðsfélögum og hafa aðal-
samninganefnd og baknefnd
tekið það út, sem við teljum að
eigi að vera sameiginlegt tak-
mark og okkar aðalsérkröfur.
Má þar nefna kröfur um hækk-
aðar fjárhæðir slysa- og dánar-
bóta, óskert kaup í slysa- og
atvinnusjúkdómatilfellum og
nokkur atriði í sambandi við
orlofslögin. I því sambandi vilj-
um við t.d. að orlofssjóðsgjald
verði greitt af öllu kaupi en
ekki af dagvinnukaupi einu og
að ósótt orlofsfé renni til verka-
lýðsfélaganna til að koma upp
orlofsaðstöðu fyrir launþega.
Þá förum við fram á að atvinnu-
rekendur greiði 'A% af öllu
kaupi í fræðslusjóði. Krafa er
um að öll eftirvinna falli niður
á föstudögum og helgarvinna
verði því aðeins greidd á nætur-
vinnukaupi. Kröfur eru um
aukin réttindi starfsmanna,
þannig að starfsmenn haldi
áunnum réttindum innan eins
árs frá uppsögn og að réttindi
haldist ef menn flytjast milli
atvinnurekenda í sömu starfs-
grein. Þetta eru helztu punkt-
arnir sem við höfum tek-
ið út úr kröfum hinna ein-
stöku hópa en hóparnir
hafa eftir sem áður rétt til að
ræða við sína viðsemjendur
um einstaka kröfur og eru
slíkar viðræður einmitt að
fara í gang núna samhliða
aðalviðræðunum. Get ég nefnt
sem dæmi, að einstaka hópur
gerir kröfur um að laugardagar
verði teknir inn í orlofið.
— Hvað þýða þessar sérkröf-
ur miklar hækkanir í
prósentum?
— Það hefur ekki verið
reiknað út, en ég tel að ef Iitið
er þannig á málið sé ekki um
umtalsverðar hækkanir að
ræða. Sumir af þessum liðum
hafa ekki i för með sér neina
útgjaldaaukningu fyrir at-
vinnurekendur og aðrir lítil út-
gjöld.
— Alþýðusambandið lagði
fram á sínum tíma fyrir ríkis-
stjórnina tillögur í 14 liðum.
Hvaða undirtektir hafa þær
fengið?
— Tillögurnar hafa verið
ræddar á tveimur fundum með
ríkisstjórninni. Það hafa ekki
komið endanleg svör við neinni
af tillögunum en jákvæðar
undirtektir hafa orðið við sum-
um. Þá eru sumar tillögurnar í
sérstakri skoðun. Má í því sam-
bandi nefna að sérstök nefnd
þriggja sérfræðinga er nú að
endurskoða lífeyrissjóða- og
tryggingakerfið en við leggjum
mikla áherzlu á það atriði svo
og stofnun lífeyrissjóðs fyrir
alla landsmenn. Það er orðið
ákaflega brýnt að lífeyris-
sjóðirnir og tryggingarnar geti
gegnt sínu meginhlutverki sem
er að veita öryrkjum og öldruð-
um eðlileg eftirlaun. Þessu
hlutverki hafa lífeyrissjóðirnir
ekki getað sinnt vegna verð-
bólgunnar og þeir sem hafa
fengið lán úr sjóðunum eru
þeir einu sam hagnast, hljóta
verðbólgugróða. Þessir sér-
fræðingar eiga að stilla upp
fræðilegum valkostum og vona
ég að það verði ekki löng bið á
þvf að hún ljúki störfum, því
málið er mjög aðkallandi. Ríkis-
stjórnin hefur sýnt þessu máli
áhuga og við myndum meta það
ákaflega mikið ef lausn fengist.
Annað atriði sem við leggjum
mjög mikla áherzlu á er trygg
atvinna. Við höfum vissar
áhyggjur af að atvinnuleysi
verði í vetur. 1 tengslum við
þetta höfum við m.a. rætt um
að losað verði um þau höft sem
eru á því að veita lánsfé til
rekstrar fyrirtækja og lækkun
vaxta. Við vitum um að mörg
fyrirtæki, sem annars standa
traustum fótum, hefur skort
rekstrarfé og ef þessu heldur
áfram getur svo farið að þau
verði að draga saman seglin og
þar með er atvinnuleysi boðið
heim. Þá vil ég hér nefna atriði
sem við teljum vega þungt á
metunum, og á ég þar við af-
nám sjálfvirkra verðhækkana
sem oftast fylgja í kjölfar kaup-
hækkana verkafólks, svo sem
hækkun búvöruverðs, en þessi
sjálfvirka verðhækkunar-
maskína er mjög verðbólgu-
hvetjandi auk þess sem hún
ódrýgir þær kauphækkanir sem
verkafólk hefir fengið. Þá hef-
ur það einnig verið þannig
undanfarin ár, að opinberir
starfsmenn hafa fengið kaup-
hækkanir í kjölfar hinna al-
mennu samninga. Við viljum
breytingu á þessu þannig, að
opinberir starfsmenn fái samn-
ingsrétt og kaupgjald verði
óháð þeim breytingum sem
verða á launum verkafólks.
Loks vil ég svo nefna það atriði,
sem við leggjum einna mesta
áherzlu á en það er að draga úr
verðbólgunni, en hún hefur á
undanförnum árum leikið
verkafólk verr en aðra.
— Ef ríkisstjórnin fellst á
14-punktana í meginatriðum,
hvaða kauphækkun getur ASl
þá sætt sig við? .
— Við myndum að sjálfsögðu
meta það mjög mikils, t.d. ef
næðust samtök um að draga úr
hraða verðbólguskrúfunnar.
En verðbólgan verður alltaf
einhver, svo kauphækkanir
þurfa að koma til ef verkafólk á
að hafa við henni og hvað þá ef
það á að hafa betur. En i þessu
sambandi get ég ekki nefnt
neinar ákveðnar tölur.
— En ef ríkisstjórnin hafnar
meginhluta af punktunum 14,
hver telur ASl að kauphækkun
þurfi að vera?
— Eftir því sem við fáum
minna út úr viðræðunum við
stjórnvöld, þá hlýtur það að
leiða til þess að við leggjum
meira kapp á kauphækkun.
Þetta er lakari kostur en hann
verðum við að taka ef við eigum
ekki annars úrkosta. En ég vil
ítreka það hér, að þótt stjórn-
völd komi til móts við okkur
verður samt sem áður að koma
til kauphækkun og í þessum
efnum verður að verða stefnu-
breyting hjá atvinnurekendum,
en þeir hafa lýst því yfir að
Framhald á bls. 19
Tognun bergsins á sprungusvæðinu í
Kelduhverfi merkilegt rannsóknarefni
FREMUR lltið var um jarðskjálfta
nyrðra I gærdag. Þó kom einn
nokkuð snarpur kippur I Grimsey
um kl. 9.06 I gærmorgun. sem
mældist rúmlega 4.1 stig á
Richter og einnig fundust nokkrir
minni skjálftar I Axarfirði. Mest
kvað að skjálfta um kl. 13.38,
sem mældist 3.6 stig og skjálfta
kl. 17.52 er mældist 3.9 stig. Að
sögn Páls Einarssonar. jarðeðlis-
fræðings hjá Raunvlsindastofnun,
þykir jarðskjálftinn við Grlmsey
merkilegur, þar eð þar er um
annað sprungusvæði að ræða en
það I Axarfirði og á Mývatnsöræf-
um.
Grimsey er að visu þekkt jarð-
skjálftasvæði og vart varð þar við
skjálfta áður en gosið hófst i Leir-
hnjúki á dögunum Skjálftinn í gær
er talinn hafa átt upptök sin litið eitt
austan við eyjuna en hinir fyrri áttu
upptök sin norðvestan við eyjuna
Að sögn Páls er hugsanlegt að sam-
band geti verið milli skjálftans við
Grimsey og hræringanna undanfarið
i Kelduhverfi. þar eð ekki er talið
óhugsandi að þessi tvö sprungubelti
tengist einhvers staðar i Axarfirði
Að því er sr. Sigurvin Ellasson á
Skinnastað, fréttaritari Morgun-
blaðsins simaði i gær, hefur annars
verið fremur rólegt þar um slóðir
síðustu daga Veður hefur verið
kyrrt og sr. Sigurvin hefur heyrt
þungan nið i fjarska og minniháttar
ölduhreyfingar hafa fundizt.
Sprungur eru enn að gliðna. Meiri
skemmdir á húsum hafa verið að
koma í Ijós, t.d hafa milliveggir i
félagsheimilinu i Kelduhverfi
sprungið Enn eykst vatnshæð við
bæinn í Skógum, liklega um 2,5 sm
i fyrrinótt og vandræði mikil að
hljótast af þeim.
Þá náði Morgunblaðið tali af
Kristjáni Sæmundssyni, jarðfræð-
Stærsti
skjálftinn
í gær við
Grímsey
Kort þetta hefur Eysteinn Tryggvason, jarðfræðingur, dregið upp og sýnir það sprungukerfið nvrðra
þaðan sem það liggur úr Mývatnssveit og út í Axarf jörð.
ingi, en hann hefur undanfarna
daga verið við rannsóknir á Kröflu-
svæðinu. Hann kvað engár veru-
legar breytingar hafa átt sér stað á
þeim slóðum. Við Leirhnjúk virðist
öll virkni þverrandi og gossvæðið
fer kólnandi, t.d er einungis frosin
tjörn þar sem syðsti gígurinn er.
Gufu leggur upp annars staðar en
engin kraftur i henni að sögn Kristj-
áns. Verið er að mæla borholurnar á
Kröflusvæðinu um þessar mundir
og þrýstingur er komin á borholu í
Bjarnarflagi, sem lokið var við í
desember en Kristján kvað ekkert
óeðlilegt vera þvi samfara
FÝSILEGT
RANNSÓKNAREFNI
Morgunblaðið náði tali af Eysteini
Tryggvasyni, jarðfræðingi, og
spurði hann nánar út í hræringarnar
f Kelduhverfi undanfarið en hann er
i hópi þeirra vísindamanna, sem
hvað mest hefur rannsakað
sprungukerfi hér á landi Bárum við
undir hann hvort hér væri ekki um
óvenjulegt fyrirbæri að ræða frá
sjónarhóli jarðeðlisfræðinnar
„Jú, þetta er mjög óvenjuiegt,
sérstaklega með tilliti til þess hversu
mikið jarðrót hefur átt sér stað á
þessum slóðum'' sagði Eysteinn.
„Það hafa komið fréttir af þvi að vatn
sé að stiga norður á sandinum í
Skógum í Axarfirði og ég lit svo á að
þarna sé vafalitið um það að ræða
að landið hafi sigið og nú sé vatn að
fyllast í það. Sigið gæti verið um
metri eða svo og er þetta í beinu
áframhaldi af siginu sem sést við
veginn í Kelduhverfi."
Framhald á hls. 27