Morgunblaðið - 10.01.1976, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. JANUAR 1976
11
Fjármálaráðuneytið hefur
nýverið sent út umburðarbréf og
tilkynnt að það muni hér eftir
dagsetja a.m.k. launaseðla sína
afturábak, væntanlega til þess að
dagsetning seðlanna sé launþeg-
um jafn skýr og aðrar upplýs-
ingar seðilsins. Tölurnar 13.06.11,
sem venjulegir íslendingar lesa:
þréttándi júní (nítjánhundruð)
og ellefu, les fjármálaráðuneytið
(nítjánhundruð) og þréttán, júní,
ellefti dagur.
Heimild sína til þessa ritháttar
sækir ráðuneytið til íslensks
staðals IST 8. Þessi staðall virðist
saminn af manni, sem aðallega les
ensk eða amerísk bréf, en á ensku
eru dagsentingar ritaðar þannig,
að mánuðurinn kemur á undan:
June, 6th.
Nú er það í sjálfu sér ekki nýtt
að launadeild fjármálaráðuneytis-
ins geri sér far um að gera launa-
seðla sína torkennilega. Hitt er
verra, að öfuguggaháttur ráðu-
neytisins um dagsetningar er
skýrt brot á reglum menntamála-
ráðuneytisins um rithátt íslenzku,
eins og þær voru settar með augl.
í 9. tbl. Lögbirtings 1929 og eru til
þess fallinn að rugla málkennd. Á
íslensku nefna menn daginn
fyrstan síðan mánuðinn og loks
árið, eins og fjármálaráðherra
væntanlega veit. Þannig eru dag-
setningar tilgreindar í opinberum
Haraldur Blöndal.
skrám ríkisins t.a.m. þjóðskrá og
á enginn maður í erfiðleikum með
að skilja þá talnarunu.
Ég hef áður bent á að fjármála-
ráðuneytið hefur vissa tilhneig-
ingu til þess að ganga á svig við
settar reglur þjóðfélagsins, og
leyfa t.d. innflutning áfengs öls
þvert ofan í bann Alþingis. Ofan-
greint dæmi sýnir að fjármála-
ráðuneytið ætlar sér nú að móta
stafsetningarreglur og málkennd
eftir eigin höfði og án tillits til
menntamálaráðherra.
Rétt er að benda á til upplýs-
ingar, að þessar nýju reglur eru
settar vegna þess að ráðuneytið
hefur nýverið látið gera nýjan
launaseðil, marglitan í sparnaðar
skyni, og er hann í stærðinni A4
(venjulegur vélritunarpappír),
en var áður fjórðungur hans. A
seðli þessum eru skráðar launa-
greiðslur og þóknun fyrir auka-
störf. Seðilli’nn er ekkert skýrari
en sá gamli, og sum rittákn lesa
menn afturábak, sbr. dagsetning-
una. Stærð seðilsins markast af
því að greiðslur til Jóhannesar
Nordals áttu að komast fyrir á
einu blaði.
Sem ég hafði lesið tilkynningu
fjármálaráðuneytisins, fékk ég
tékka útgefinn af ríkissjóði á
innstæðu sína i Seðlabankanum.
Mér datt i hug, að kaupa mér eina
áfengisflösku og með því að
tékkinn var ekki hár, um fimm-
þúsund krónur, fór ég með hann
upp i Ríki og bað um eina flösku
af gömlu ákavíti.
Þegar ég ætlaði að borga með
rfkissjóðsávisuninni benti
verslunarmaðurinn vinsamlega á,
að því miður tæki áfengisverslun
ríkisins ekki lengur á móti
greiðslu með tékka. Innstæðu-
lausir tékkar hefðu reynst of
margir.
— En þetta er rfkissjóðsávísun,
á reikning hans f Seðlabankanum.
Ætlarðu að neita henni?
— Á ríkissjóður til fyrir henni?
— Ég greiddi með peningum.
Sigurður Óskarsson
samkeppnisfær til framleiðslu á
þéttbýlismarkaðinn, að hann
byggist upp á ódýrara vinnuafli
og ódýrara húsnæði en á höfuð-
borgarsvæðinu. Hvað viðvíkur
fyrrnefnda möguleikanum má
geta þess að slíkt kemur aldrei til
greina enda ekki til umræðu og
um hinn síðari möguleikann, þ.e.
ódýrt húsnæði, virðast ríkja
furðulegustu hugmyndir. Ef til
eru aðrar leiðir en ég hefi nefnt
hér að framan og báðar ófærar, til
þess að gera smáiðnað í Rangár-
vallasýslu samkeppnisfæran á
þéttbýlismarkaðinn, þá er ósk-
andi að þeir sem hirða kaupið
sitt fyrir að finna slíkar leiðir
bendi á þær. Vissulega eigum
við einhverja möguleika í
hráefnum sem i héraðinu
finnast, t.d. vikrinum, en
ekki á meðan þeir sem sendir
eru sjuddir og jafnvei launaðir af
ríkisvaldinu til að skipuleggja
þessi mál hugsa um það fyrst og
fremst að græða sjálfir á mögu-
leikunum i samkrulli við félaga
sína, og þú-bræður reykvísku
bankastjóranna. Mér vitanlega
hefur vikurhéraðið notið vikur
auðsins á þann hátt einan, að
mega gefa hann úr vikurnámun-
um og flytja fyrir smánarfé f
frumvinnsluverksmiðjur bissnis-
kónganna við Sundahöfn í
Reykjavík. Framhaldið og
fullnaðarvinnslan erlendis er svo
kafli út af fyrir sig, en verður
ekki rakin hér.
— 0 —
Það er fráleitt að bera saman
aðstöðu til smáiðnaðar í sveita-
héraði eins og Rangárvallasýslu
og aðstöðu til slíks iðnaðar t.d. á
Akureyri eða í öðrum kaupstöð-
um norðan og austanlands. Fyrir-
tæki á þeim stöðum byggja af-
komu sína á forgangi ákveðins
markaðar, sem er nánasta um-
hverfi þeirra. Samvinnufyrirtæk-
in hafa sérstöðu varðandi
dreifingaraðstöðu. Afkoma fyrir-
tækja á þessum stöðum er byggð
upp á sérstöðu þeirra staða sem
góða hafnaraðstöðu hafa svo og f
flestum tilfellum áratuga reynslu
þess fólks sem við fyrirtækin
starfa. Frá sjónum og atvinnu
honum tengdri er fjármagn þess-
ara staða komið til uppbyggingar
atvinnulffsins.
— 0 —
Hrauneyjarfossvirkjun
Hönnun Hrauneyjarfoss-
virkjunar í Tungnaá er lokið.
Gögn eru tilbúin til útboðs. A
öldunni rétt ofan við fossinn
standa vinnubúðir Sigöldu-
virkjunar. Þorp sem hýsti 700
starfandi menn og konur á síðast-
liðnu sumri. Verkstæðis-
byggingar, vinnuskúrar og
rannsóknarstofur samanl.
þúsundir fermetra að flatarmáli.
Steypustöð og efnisnámur. Á að
senda á þriðja hundrað sérþjálfað
starfsfólk þessa vinnustaðar í at-
vinnulevsi heimabvggðarinnar
við slfkar aðstæður? A að rffa
niður þessar vinnubúðir og
stevpustöð, sem eru jafnvel enn
betur staðsettar fvrir fram-
kvæmdir við Hraunevjarfoss en
Sigölduvirkjun, sem þær þjóna
nú? Er Þórisvatnsmiðlun einskis
virði fvrir þessa virkjun? A ekki
að nýta flutningslfnu Sigöldu-
virkjunar, sem liggur framhjá
Hraunevjarfossi f nokkur
hundruð metra fjarlægð? Á ekki
Framhald á bls. 19
Sigurður Óskarsson, Hellu:
Framtíðarhorfur í atvinnu-
málum Rangæinga, Hraun-
eyjarfossvirkjun og stóriðja
I ÞESSARI grein mun gerð til-
raun til þess að vekja athygli á
framtíðarhorfum í atvinnumálum
Rangæinga og bent á þær leiðir,
sem undirritaður telur að fara
verði ef afstýra á háskalegu
ástandi og atvinnuleysi f Rangár-
vallasýslu, að liðnu næsta ári. 1
starfi fyrir verkalýðsfélögin í
Rangárvallasýslu hefi ég vissu-
lega fyrir hitt menn, sem telja að
hér sé ekki ýkja mikill vandi á
ferðum, eða að nauðsyn beri til
þess að gera sérstakar ráðstafanir
í atvinnumálum héraðsins.
Skoðanir þessara manna eru
byggðar á vanþekkingu á þvf sem
nú er að gerast í Rangárvallasýslu
og þeirri þróun atvinnumála, sem
átt hefur sér stað f héraðinu nokk-
ur síðastliðin ár.
Ég fullvrði, að ef ekki verður
þegar hafist handa um skipulegar
áætlanir til uppbvggingar trausts
atvinnulffs í Rangárvallasýslu þá
hlasir háskalegt atvinnuleysi við
Rangæingum þegar á árinu 1977.
Getur svona nokkuð gerst
kunna menn að spyrja, í héraði
þar sem megnið af orku lands-
manna er framleidd? Og það er
von að slíkar spurningar vakni
hjá þeim, sem ekki vita gerla
hvað gerst hefur í þessum málum.
En svarið er einfalt.
Hingað til hefur orka Þjórsár
verið nýtt á svipaðan hátt og auð-
æfi nýlendnanna f Afrfku á sfn-
um tfma og fbúar héraðanna sem
að ánni liggja Ifkt og
svertingjarnir sem f nýlendunum
bjuggu.
Rangæingar mega hafa forgang
að byggingaverkum við Sigöldu
(svo er lögum um stéttarfélög
fyrir að þakka) en þegar því verki
er lokið og rfkið auðvitað hirt
bróðurpartinn af launum út-
legðarmannanna þá mega þeir
hypja sig heim í atvinnulausa
byggð. Orkan streymir síðan á
gljáandi strengjum til hafna- og
athafnasvæðanna vestan Hellis-
heiðar, þar sem stóriðjuverunum
virðist nauðgað upp á íbúana, ef
marka má fundarsamþykktir og
mótmælaaðgerðir frá tímum stór-
iðiuákvarðana
— 0 —
Frá því bygging Búrfells-
virkjunar hófst á síðasta áratug
til þessa dags hefur eini verulegi
vinnumarkaðurinn f Rangárvalla-
sýslu verið á hálendinu. Ekki
hefur þessi vinna verið stöðug og
ævinlega löng hlé yfir vetrar-
mánuðina. Þann tíma hafa fjöl-
margir Rangæingar sótt vinnu til
hinna ýmsu verstöðva, Vest-
mannaeyja, Þorlákshafnar, Kefla-
víkur og víðar. Eftir að bygging
Sigölduvirkjunar hófst fjölgaði að
mun verkafólki úr Rangárvalla-
sýslu við störf á hálendinu frá því
sem áður var. A síðast liðnu sumri
störfuðu á þriðja hundrað
Rangæingar á þeim vinnustað. I
Sigöldu er langur vinnutími
hvern dag og þar dvelur verka-
fólkið samfleytt í 11 daga, en.er
heima í 3 daga. Laun þessa fólks
eru því allgóð ef litið er á tölur,
en engan veginn nógu góð ef tillit
er tekið til hinnar miklu vinnu og
útlegðar fjarri heimilum. Um til-
lit skattayfirvalda er auðvitað
ekki að ræða, varðandi framangr.
vinnuaðstöðu. Samkv. áætlunum
og upplýsingum þeirra, sem að
þessum framkvæmdum standa,
mun vinnu vcrkafólks við Sigöldu
að mestu lokið haustið 1977.
Hvað eiga þeir að starfa sem
frá þessum vinnustað koma?
Við því er ekkert svar. Hér
verður um að ræða a.m.k.
200 verkamenn. Á árunum
1975, 1976 og 1977 koma inn
á vinnumarkaðinn í Rangár-
vallasýslu 215 ungmenni. Er
fyrirsjáanleg vinna í Rangár-
vallasýslu árið 1977 fyrir 415 full-
gilda verkamenn? Svarið er nei,
ekki fyrir einn einasta þeirra.
Stór hluti þeirra sem nú vinna við
Sigöldu eru menn sem standa í
íbúðabyggingum og skapa mörg-
um byggingamönnum atvinnu.
Þeirri vinnu lýkur að sjálfsögðu
sjálfkrafa. Atvinnulaust fólk
byggir ekki.
— 0 —
Það hefur oft verið bent á smá-
iðnað sem einhverja patentlausn
fyrir okkur Rangæinga í atvinnu-
málum. Þetta virðist sérstaklega
vinsæl hugmynd meðal
Rangæinga 1 atvinnumálum.
Þetta virðist sérstaklega vinsæl
hugmynd meðal áætlanaspekinga
og erindreka hinna ýmsu ríkis-
stofnana og stjórnmálaflokka,
sem af náð sinni heimsækja okk-
ur endrum og eins og þá helst
fyrir kosningar. Mig minnir þetta
á bresku lordana og fílaskytturn-
ar sem ég hef lesið um, að stráðu
glerperlum yfir fávísa
svertingjana í nýlendunum
meðan þeir gerðu áætlanir um að
hirða filabeinið og önnur auðæfi
þeirra. Vissulega á allur smá-
iðnaður, sem byggður er á traust-
um grundvelli fullan rétt á sér og
það ber að styðja þá menn sem
standa vilja fyrir slíkum fyrir-
tækjum. En allt hjal erindreka
frá ríkisstofnunum um þessi mál
er bull eitt og sýndarmennska
meðan þjóðvegirnir í héraðinu
eru forarleðjur árið um kring,
ófærir svo vikum jafnvel mánuð-
um skiptir á vorin fyrir venjuleg-
ar bifreiðar og rafmagnið í
orkuhéraðinu svo naumt útlátið,
að allt útlit er fyrir, að þeir sem í
nýbyggingum standa nú verði að
múrhúða og innrétta hús sín við
kertaljós i vetur. Um símamálin
er það að segja, að það hefur verið
sannað með rökum og lýst i fjöl-
miðlum af einum iðnrekanda í
Rangárvallasýslu, að það borgar
sig í tíma og peningum, þrátt fyrir
slæma vegi og dýrt bensín, að aka
til Reykjavikur með venjulegar
viðskiptafyrirspurnir, fremur en
hringja þær. Smáiðnaður í
Rangárvallasýslu er því aðeins
Haraldur L. Blöndal, lögfræðingur:
Launaseðill Jóhannesar Nor-
dals og ríkissjóðsávísanir
Eyjan
Oskurokið hreins-
aði málninguna af
1 fárviðrinu sem gekk yfir
Suðurland um s.l. helgi komst
vindhraðinn upp í 13 vinsdtig á
Stórhöfða í Vestmannaeyjum.
Á ákveðnu svæði i Vestmanna-
eyjakaupstað var mikill ösku-
bylur frá nýja eldfellinu, þ.e.
frá jarðraski sem gert var s.l.
sumar i sambandi við vegagerð.
öskubylurinn olli talsverðum
skemmdum, bæði á bílum og
húsum og á meðfylgjandi
myndum sést ma. hvernig
askan hreinsaði málingu af
einu húsanna. Efri myndin
sýnir sandblásna húsiði en fyrir
öskurokið var það aílt svart-
málað eins og sjá má á hluta
bílskúrsins. Neðri myndin
sýnir hvernig askan huldi
snjóskaflana, svart á hvitu.
Ljósmyndir Mbl. Sigurgeir i
Eyjum.