Morgunblaðið - 05.02.1976, Qupperneq 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. FEBRUAR 1976
r
Einar Agústsson utanríkisráðherra:
Ekkert samningstilboð
gert í London
Forsætisráðherra stóð í einu og öllu við
gefnar yfirlýsingar í Lúndúnaviðræðum,
sagði Ólafur Jóhannesson
FRAMHALDSUMRÆÐUR um skýrslu forsætisráðherra um land-
helgisviðræður I Lundúnum, synjum á samkomulagshugmyndum
Breta og boð íslenzku ríkisstjórnarinnar um viðræður um skammtfma-
samninga (til 3ja mánaða) héldu áfram I sameinuðu þingi I gær.
Umræðurnar verða hér lauslega raktar, efnislega:
Gerði Geir Bretum
tilboð í Lundúnum?
Ragnar Arnalds (k) ræddi fyrst
þann samningsgrundvöll, sem
Bretar lögðu fram, og ríkisstjórn-
in hefur nú hafnað. Þar kæmi
m.a. fram, að Islendingar skyldu
ákveða þann hámarksafla, sem
hyggilegt væri að taka á árs-
grundvelli, og kæmu 30% hans I
hlut Breta. Síðan færði þing-
maðurinn líkur fyrir því að þetta
þýddi um 85 þús. tonna heildar-
afla Breta á bolfiski, þar af 65 til
70 þús. tonn af þorski.
En hvaðn tilboð gerði islenzki
forsætisráðherrann Bretum i
Lundúnum, spurði þingmað-
urinn. Og hvað um svo-
kallaða gagnkvæmissamn-
inga? Vitnaði hann í skýrslu,
sem lögð var fram sem
trúnaðarmál í landhelgis- og
utanríkismálanefnd. Sá trúnaður
er nú upphafinn, sagði þing-
maðurinn. Þar væri getið orð-
ræðna milli Geirs Hallgrímssonar
og Wilsons. Lesa mætti milli lína
og þá ályktun draga af orðum
Wilson, sem þingmaðurinn
vitnaði til, að Geir Hallgrímsson
hefði í orði kveðnu boðið 53.000
tonna ársafla Bretum til handa.
Ný spyr ég, sagði þingmaðurinn:
Ef þetta er rétt skilið, var þetta
tilboð þá gert með vitund og
samþykki dómsmálaráðherra og
utanríkisráðherra? Attum við að
skerða aflamagn okkar sjálfra
sem þessu hefði numið?
Eina reglan, sem við gætum
farið eftir í hugsanlegum samn-
ingum, væri kanadíska reglan,
þ.e., að strandríkið tæki fyrst það
aflamagn, sem það þyrfti á að
halda eða hefði áður tekið. Ef
eitthvað væri þá eftir gæti það
deilst á aðra. Hvað ætlaði ríkis-
stjórnin að bjóða í nýjum-
skammtímaviðræðum við Breta?
Það sem nú ætti að gera, ef
Bretar sendu freigátur á mið
okkar, væri að loka herstöðinni og
ganga úr Nató. Og við ættum að
segja í eitt skipti fyrir öll, að það
verði engir samningar gerðir, til
þess séu engar forsendur.
Misskilningur
Ragnars Arnalds
Geir Hallgrímsson forsætisráð-
herra sagði umrædda skýrslu
hafa verið lagða fram sem
trúnaðarmál í landhelgisnefnd og
utanríkismálanefnd — og hún
væri trúnaðarmál unz þeim
trúnaði væri aflétt á sama vett-
vangi. Nauðsynlegt væri að
greina all ítarlega frá orðræðum í
slíkum skýrslum, svo trúnaðar-
aðilar fengju sem gleggsta mynd
af gangi viðræðna. Hins vegar
þyrfti að virða þá hefð, sem við-
gengist í slíkum milliríkjaviðræð-
um, að því mætti treysta, að þær
væru ekki nýttar í almennum
umræðum.
Um mál Ragnars Arnalds vildi
hann segja tvennt:
1) Þegar hafréttarráðstefnunni
lýkur verður ekki um að ræða
neinar veiðiheimildir Bretum til
handa, nema þær, sem um kann
að semjast á gagnkvæmisgrund-
velli. Það þýðir, að brezkar veiðar
koma ekki til greina, nema Is-
lendingar semji um gagnkvæman
rétt til veiða innan brezkrar fisk-
veiðilögsögu, ef þeir telja það þá
sér hagkvæmt og samræmaniegt
fiskverndarsjónarmiðum okkar.
2) I orðræðum, sem féllu milli
okkar Wilsons, var ekkert tilboð
um veiðimagn formlega fram sett.
Hins vegar voru ræddir ýmsir
möguleikar og samningshug-
myndir, án þess að í þeim fælist
hið minnsta tilboð eða skuldbind-
ing. Fyrst Ragnar vitnaði í
umrædda trúnaðarskýrslu hefði
hann átt að lesa upp það, sem
skýrum stöfum stendur á bls. 12 i
henni, um afstöðu íslenzku
viðræðunefndarinnar, að hug-
myndin um jafna aflaminnkun
komi alls ekki til greina, þar sem
neitandi svari íslenzku ríkis-
stjórnarinnar til þeirrar brezku
við kröfu þeirrar síðarnefndu,
þess efnis, að togararnir fengju
veiðifrið meðan á viðræðum
stæði. Gæzlan hefur og borið
góðan árangur. Um 46 togarar
hefðu verið hér, er herskipin
héldu út, nú væru þeir um 30.
Yfirleitt hafa togararnir hlýtt
varðskipum. I örfáum undantekn-
ingartilfellum hefur ýmist verið
klippt eða gerð tilraun til þess.
Landhelglsgæzlan hefði unnið
gott starf, ekkert síður þeir sem í
Athyglisverð ræða
dómsmálaráðherra
Lúðvfk Jósepsson (k) sagði
ræðu dómsmálaráðherra hafa
verið athyglisverða um margt.
Hann væri ánægður með yfirlýs-
ingar hans um framkvæmd lög-
gæzlu á miðunum, sem hann hefði
heitið sem æðsti maður land-
helgisgæzlunnar. Hins vegar
þyrfti það að koma skýrt fram,
hvað íslenzka ríkisstjórnin
hygðist leggja fram í fyrirhug-
uðum viðræðum við Breta, hver
væri stefna stjórnarinnar.
hún virti ekki forgangsrétt
strandrikis, en það er einmitt á
þessari hugmynd, sem Ragnar
byggir „misskilning" sinn um
,,tilboð“ af minni hálfu á. Slíkur
málflutningur sem þessi er fjar-
stæðukenndur og sýnir aðeins
málefnafátækt þess, er honum
beitir.
Fullri löggæzlu
verður haldið
uppi á miðunum
Ólafur Jóhannesson dóms-
málaráðherra sagði fyrirspurn
Ragnars Arnalds til sín á mis-
skilningi byggða. Umræðurnar i
Lundúnum hefðu verið könn-
unarviðræður og að þar hefði
ekkert tilboð verið fram sett, eins
og glöggt kæmi fram í skýrslu
forsætisráðherra. Þar hefðu
ýmsar hugmyndir verið viðraðar,
án allra skuldbindinga. Forsætis-
ráðherra hefði í einu og öllu
staðið við þær samþykktir og yfir-
lýsingar, sem hann hefði haft með
sér héðan.
Dómsmálaráðherra vék síðan að
landhelgisgæzlunni. Sagði hapn
allt tal um vopnahlé vera út í hött.
Fullri gæzlu hefði verið haldið
uppi, utan einn dag. Fyrsta við-
ræðudaginn í London, meðan for-
sætisráðherra bar fram þá ís-
lenzku kröfu, að brezku togar-
arnir hlýddu íslenzku löggæzlu-
skipunum. Ábyrgð á því sagðist
dómsmálaráðherra einn bera.
Þetta hefði og skýrt komið fram í
landi störfuðu að stjórn hennar.
Vék ráðherra sérstökum viður-
kenningarorðum að forstjóra
landhelgisgæzlunnar.
Svar ríkisstjórnarinnar hefði
verið algjör synjun á brezku
samningshugmyndinni. I annan
stað hefði stjórnin tjáð sig fúsa til
viðræðna um skammtímasamn-
inga, ef Breta fýsti þess. Móti
slíkum viðræðum gæti enginn
staðið í alvöru. Þau orð, sem höfð
væru eftir utanríkisráðherra
Breta, þess efnis, að af þeirra
hálfu fylgdi það skilyrði, að ekki
yrði hróflað við brezkum togurum
meðan á viðræðum stæði, ella
kæmu freigátur „sjálfkrafa" inn í
landhelgina, væru naumast hyggi-
leg né heppilegur undirbúningur
viðræðna. Viðræður gætu og
dregist á langinn og fráleitt væri
að Bretar fengju að ganga óhindr-
aðir I þorskstofninn þann tíma.
Við munum að sjálfsögðu halda
uppi fullri löggæzlu með til-
tækum ráðum í landhelginni.
Þetta verða Bretar að gera sér
fulla grein fyrir, og láta af
óheppilegum ögrunarorðum.
Hugsanlegir skammtimasamn-
ingar af okkar hálfu munu og
aldrei byggðir á þeirri forsendu,
að Bretar eigi einhvern rétt til
veiða hér, heldur á forsendum,
sem þjóna fiskverndunarsjónar-
miðum og okkar 'eigin hags-
munum, sem fiskveiðiþjóðar.
Lúðvík vék nokkuð að hugsan-
legu aflamagni Breta, ef ekki yrði
úr samningum, og taldi menn
mikla fyrir sér veiðimöguleika
þeirra. Þeir hefðu náð 100 þús.
tonnum 1973 — er þeir fengu að
veiða hömlulaust. Efla þyrfti
landhelgisgæzluna, kaupa eða
leigja eitt eða tvö hraðskreið skip,
er gengju 40 til 45 mílur, og klippt
gætu aftan úr-brezku togurunum
þrátt fyrir herskipin.
Alþýðubandalagið væri andvígt
Nato og herstöðinni. Það færi
ekki milli mála. En þessari að-
stöðu mætti og ætti að beita í
landhelgisdeilunni, þ.e. þeirri
hlið hennar sem snýr að ofriki og
herskipaíhlutun, jafnvel innan
4ra mílna, en hafna herstöðinni
og Nato ella.
Við höfum
vopn sem bíta
Sofffa Guðmundsdóttir (k)
ræddi um ofbeldi Breta,
Lundúnaför forsætisráðherra og
hugsanlegar nýjar viðræður. Um
hvað er að semja? spurði hún.
Þorskstofninn er í bráðri hættu.
Hrunhætta hans vofir yfir. Nytja-
fiskar okkar eru undirstaða efna-
hagslegs sjálfstæðis okkar. Hér er
því um sjálfstæðisbaráttu að ræða
og þeirri hlið má ekki gleyma á
þorskastríðinu.
Við eigum vopn í þessari bar-
áttu, sagði þingmaðurinn, stjórn-
málaslit við Breta, lokun her-
Undirbúningur að lagafrumvarpi:
Atvinnumál aldraðra
Svava Jakobsdóttir (K) beindi
þeirri fyrirspurn til Gunnars
Thoroddsen, félagsmálaráðherra,
í sameinuðu þingi i fyrradag,
hvað liði gerð frumvarps til laga
um atvinnumál aldraðra, sem
þingsályktun var gerð um á Al-
þingi i maímánuði 1975.
Gunnar Thoroddsen svaraði á
þessa leið.
„Hinn 14. maí 1975 gerði Al-
þingi ályktun sem fól í sér áskor-
un á ríkisstjórnina um að undir-
búa í samráði við aðila vinnu-
markaðarins frumvarp til laga um
atvinnumál aldraðra, og skyldi að
því stefnt, að allir 67 ára og eldri,
sem til þess hafa þrek og vilja,
geti átt kost á vinnu við sitt hæfi.
Samkvæmt samþykkt borgar-
stjórnar Reykjavíkur hafðí félags-
málaráð þá falið Jóni Björnssyni
sálfræðingi að kanna atvinnuþörf
og atvinnumöguleika aldraðra.
Hófst þessi könnun á miðju ári
1974.
Ráðuneytið taldi rétt að bíða
með aðgerðir í þessu máli þar til
þessari könnun væri lokið og nið-
urstöður lægju fyrir.
Nú er þessari könnun lokið og
munu niðurstöður og tillögur
byggðar á henni verða tilbúnar
um næstu mánaðamót.
Könnun þessi hefur leitt i ljós
að auk vanda þeirra, sem þegar
eru hættir störfum vegna aldurs,
er einnig mikilvægt að koma í
veg fyrir of mikið vinnuálag á
fólki innan 67 ára aldurs, er
stundar vinnu, sem ofbýður
breyttri vinnugetu þess á einn
eða annan veg. Það virðist því
vera mikil þörf á fyrirbyggjandi
aðgerður.i i atvinnumálum
aldraðra.
Á grundvelli þessarar könnun-
ar verða settar fram tillögur á
sviði almennrar vinnumiðlunar,
endurhæfingar og starfsmennt-
unar varðandi skipulagningu
Svava
Jakobsdóttir
heimavinnu, og samræmingu að-
gerða á þessum sviðum öllum.
Ráðuneytið hefur gert ráðstaf-
anir til þess að fá sem gleggstar
upplýsingar um það hvernig þessi
vandamál aldraðra eru leyst á
Norðurlöndum.
Að fengnum þeim upplýsingum
og skýrslu Jóns Björnssonar sál-
fræðings mun hafizt handa um
samningu lagafrumvarps um at-
vinnumál aldraðra í samráði við
aðila vinnumarkaðarins."
stöðvar, úrsögn úr Nató, en fyrst
og síðast okkar eigin manndóm.
Hann hefur m.a. komið fram í
flóði yfirlýsinga, sem túlkar al-
menningsálitið, en almennings-
álitið er bezta spegilmynd virks
lýðræðis í landinu, en spurning
er, hvort það fær að njóta sín.
Að yfirveguðu máli.
Jón Arm. Héðinsson (A) sagði
málið blasa við sér þannig: 1)
Ríkisstjórnin hefur hafnað samn-
ingshugmyndum Breta, 2) dóms-
málaráðherra hefur lýst því yfir
að landhelgisgæzlunni verði beitt
af fullri hörku gegn brezkum
veiðiþjófum, 3) utanríkisráð-
herra Breta hefur lýst yfir jafn
ótvírætt, að verði klippum beitt
komi herskipin ,,sjálfkrafa“ inn í
landhelgina, 4) ekkert kemur
fram í máli ráðherra, er sýni hvað
ríkisstjórnin vill með nýjum við-
ræðum, að hvaða marki er stefnt.
Það eru því ekki bjartar samn-
ingshorfur. Engu að síður er Al-
þýðuflokkurinn fylgjandi við-
ræðum, en hann vill fá ótvírætt
fram, hvað ríkisstjórnin hefur I
hyggju. Við getum ekki fylgt þvi,
sem við vitum ekki hvað er.
Þá ræddi Jón ágreining milli
okkar og Breta í fiskverndunar-
málum, bæði um lágmarksstærð
fisks, sem veiða má, og um
möskvastærð, þar væri einnig
verulegur ágreiningur.
Ef ná ætti samningum þyrfti að
spara gífuryrði á báða bóga. Málið
væri viðkvæmt og vandasamt og
móta þyrfti afstöðu til þess af
rósemi og að yfirveguðu máli.
Ólfkar efndir 1973 og 1976.
Karvel Pálmason (SFV) taldi
að núverandi forsætisráðherra
hefði I einu og öllu staðið við þau
fyrirheit í viðræðunum f London
sem hann gaf áður en hann fór
utan. Það er meira en hægt er að
segja um annan forsætisráðherra,
sem fór til Lundúna fyrir
nokkrum árum, lýsandi yfir sömu
fyrirheitum og Geir nú, en kom
heim með fullbúinn samning og
úrslitakosti. Hér er ólíku saman
að jafna. Auðvitað hefur núver-
andi forsætisráðherra eftir sem
áður sinn samningsvilja, en það
er hans mál.
Hins vegar ber að fagna yfirlýs-
ingum dómsmálaráðherra varð-
andi framkvæmd löggæzlu á
miðunum. Það var yfirlýsing sem
eftir var beðið. Æskilegt væri að
bæði forsætisráðherra og utan-
ríkisráðherra staðfestu þær yfir-
lýsingar fyrir sitt leyti.
Ekki hömlulausar veiðar
1975
Ffinar Ágústsson utanrfkisráð-
herra sagðist geta gert það fyrir
Karvel Pálmason að endurtaka
það, sem hann hefði sagt í gær, að
fullri löggæzlu yrði áfram haldið
uppi á veiðislóðum Breta innan
lögsögu okkar. Hinu vildi hann
mótmæla, að Olafur Jóhannesson
hefði komið heim með samning og
úrslitakosti 1973. Hann hefði
komið heim með samningsdrög,
sem þáverandi stjórnarflokkar og
þinglið þeirra allt hefðu sam-
þykkt (þ.e. núverandi stjórnar-
andstaða).
Lúðvík Jósepsson hefði talað
um, að Bretar hefðu náð 100 þús.
tonna afla 1975, þegar þeir hefðu
fengið að stunda hömlulausar
veiðar. Rangt er að um hömlu-
lausar veiðar hafi verið að ræða.
Þeir veiddu samkvæmt samning-
um, sem bæði hann og ég sam-
þykktu, til að setja hömlur á
veiðarnar. Fjöldi skipa var tak-
markaður, veiðisvæðí afmörkuð
og fleiri takmarkandi reglur sett-
Framhald á bls. 19