Morgunblaðið - 22.02.1976, Síða 16

Morgunblaðið - 22.02.1976, Síða 16
X6 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. FEBRUAR 1976 -----------------------------------------------------------------------------3-- KARTÖFLURÆKT Utangarðs- menn í leit að vígvöllum EG rakst nýlega á sjaldgæfan fugl í Saarlouis í Þýzkalandi. Hann heitir Edgar A.D. Thelen. Thelen stundar sérkennilega vinnu; hann er málaliði. Hann var nýkominn frá Ródesíu, og hafði verið þar í eitt ár. Nú kvaðst hann vera á höttunum eftir nýjum málstað. „Ég færi strax til Angóla,“ sagði hann „ef ég fengi boð frá réttum mönnum". Réttir menn, það er önnur tveggja fylkinganna, sem berjast við MPLA-fylkinguna um yfirráðin í Angóla. MPLA hef- ur sem kunnugt er stuðning af Sovétmönnum og Kúbumönnum, en hinir berjast mest af eigin rammleik enda fara þeir nú hrak- farir. 1 öllum fylkingunum eru einhverjir útlendingar. Flestir eru þeir í liði MPLA; þar eru LKIKSLOK — „Ævintýrinu er lokið fyrir þessum, en hann hélt þó lífinu. mörg þúsund Kúbumanna. Hefur það orð leikið á, að nægur starfi væri fyrir verkfúsa málaliða í Angóla. Ég spurði Edgar Thelen, hvort hann hefði komið til Þýzka- lands til að ráða menn á mála fylkinganna í Angóla. En hann neitaði því, þótt hann kvæðist fús að fara sjálfur. Málaliðar eru sundurleitur söfnuður. Þeim gengur ýmislegt til. Þeir berjast ekki allir fyrir peningana eina. Þetta eru fyrst og fremst ævintýramenn, sem una ekki lengur heima hjá sér. Þar er orðið friðvænlegra en þeim gott þykir. Þeir eru utangarðsmenn þar. Þess vegna leggja þeir fyrr eða síðar land undir fót í leit að einhverju stríði; halda á vit ævin- týranna. Edgar Thelen var höfuðsmaður í fótgönguliði Ródesiuhers. Hann hafði það verk með höndum að þjálfa unga, hvíta menn til að berjast við blakka skæruliða. Hann sýndi mér ökuskírteiníð sitt. Þar var mynd af honum í höfuðsmannsbúningi, og tilheyr- andi verðleikamerki næld framan á hann. Thelen kvaðst hafa hug á því að fara aftur til Ródesíu. „Mér íeiðist hérna,“ sagði hann. „Hér er of mikil regla á öllum hlutum. Allt hjakkar í sama farinu; allt gengur eftir áætlun. Það á ekki við mig“. Hann er ekki einn um þessa skoðun. Hann á starfs- bræður viða. Kvaðst hann vita um marga málaliða i Ródesíu. Það eru Þjóðverjar, gamlir foringjar úr nýlenduherjum Breta, gamlir jaxlar úr frönsku útlendingaher- deildinni, Bandaríkjamenn og einstaka menn annarra þjóða. Á mörgum Vesturlöndum er það litið óhýru auga, að mönnum sé boðið á mála í önnur lönd og aðrar álfur. Þegar Edgar Thelen kom síðast til Þýzkalands fyrir ári var hann tekinn fastur og honum gefið að sök að hafa ráðið Þjóðverja á mála hjá erlendu her- veldi. Hafði hann auglýst í dag- blöðum í Zúrich, Múnchen og Hamburg eftir mönnum til starfa í „öryggissveitunum" í Ródesíu. Hann var fundinn sekur, hlaut eins árs skilorðsbundinn dóm og 1150 dollara sekt (það jafngildir nærri 200 þús. ísl. kr.). Nær 1400 manns reyndust -hafa svarað blaðaauglýsingum hans. Voru það mest atvinnuleysingjar, vonsvikn- ir lögregluþjónar tollverðir og þess háttar menn. Samkvæmt þýzkum lögum varðar það jafnvel fimm ára fangelsi að ráða menn á mála. Thelen tók það líka fram við mig oftar en einu sinni, að hann væri ekki í slíkum erinda- gerðum núna. Hins vegar sagðist hann ætla að gera sér ferð til Norður-Þýzkalands og Frakk- lands á næstunni — i einkaerind- um. En hvaða einkaerindi skyldu það nú vera...? GRALIG R. WHITNEY VERÐIÐ á einni algengustu og hversdaglegustu matvörutegund í Evrópu, kart- öflunni, hefur að undanförnu verið að hækka upp úr öllu valdi. I flestum Evrópulöndum hefur verðið á einu pundi af kartöflum verið á bilinu 35—50 krónur en var allt að 2/3 lægra i nóvember sl Síðastliðið vor var vætusamt og í kjölfarið kom mikið þurrka- sumar og fyrir bragðið urðu miklar verð- sveiflur á kart- öflum. Fvrst í stað varð verð- lækkun en síðan varð gerbreyt- ing á, og verðið færðist óðfluga upp á við. Kartöflur hafa lengi verið sú fæðutegund, sem ódýrust hefur verið og almennust i öllum lönd- um Evrópu að undanskilinni Ital- íu þar sem pasta setur einkum svip sinn á matarborðið. Nú er þessi vinsæla fæðutegund hins vegar orðin dýrari en kjúklingar, GLÆPIR & REFSING EGYPTAR hafa um nokkurt skeið ætlað að breyta refsilögum sínum til samræmis við trúarlög- in. Nú liggur fyrir þjóðþingi þeirra frumvarp til laga um nýjar refsingar við ýmsum glæpum. Ekki telja allir að frumvarpið sé til framfara. Hinar nýju refsingar eru nefnilega krossfesting, hýð- ing, grýting og aflimun, svo eitt- hvað sé nefnt. Dr. Ismail Maatouq, þingmaður, lagði frumvarpið fram í þinginu og mælir fyrir því. Hjá honum er engin miskunn. Þykir hann taka meira mið af ritum Sade greifa en Kóraninum. I Kóraninum er svo fyrir mælt, að hórdómur skuli varða 100 svipuhöggum. En mikl- ir meinbugir eru á framkvæmd þeirrar refsingar. Til dæmis verður að leiða fram fjögur vitni að glæpnum. Auk þess skulu kærendur sjálfir hýddir 80 högg geti þeir ekki sannað sök á ákærð- an. Maatouq vill hins vegar láta grýta „saurlífismenn“ til dauða. Hann vill og, að ókvæntir menn, sem „drýgja saurlifnað" verði hýddir 100 högg — og reknir úr landi. Sá, sem reynir að fleka konu á að fá 90 svipuhögg. Sá, sem „hvetur til saurlífis" í orði eða verki skal þola 20—50 högg. Loks bar sú iðja ríku- legan ávöxt! brauð og ýmsar appelsínutegund- ir! í Englandi nema kartöflubirgð- ir einum þriðja af venjulegum birgðum á þessúm árstíma. 1 jan- úar sl. hækkaði framfærslukostn- aður þar verulega, og voru matar- reikningar að jafnaði 3.2% hærri en í síðasta mánuði á undan, að því er segir í The Financial Tim- es, og er talið, að kartöfluverðið eigi stærstan þátt í þessari hækk- un. í mötuneytum skólanna hefur smám saman verið hætt við að veita kartöflur eins og sakir standa. Einnig herma fréttir, að veitingahúsaeigandi í Norður- Englandi hafi boðið hraðbát sinn í skiptum fyrir 7.5 tonn af kartöfl- um. Maður nokkur í London var ný- lega sektaður um 350 sterlings- pund fyrir að hafa stolið 28 punda kartöflupoka á járnbrautarstöð. Í Skotlandi hafa þrir menn verið sektaðir um 700 sterlingspund fyrir að hafa stolið 500 kg frá bóndabæ. „Þetta er brjálað verð miðað við það sem maður er vanur,“ sagði Skyldi Egyptum ekki leiðast að láta kross- festa sig? Sá, sem stelur skal missa höndina. Sá, sem ekki greiðir skuld sina á 20—50 svipuhögg yfir höfði sér. Sá, sem ekki greiðir skuld sína á tilsettum tíma á i vændum 2—6 mánaða fangelsi. Og enn færist Maatouq i aukana. Vill hann, að hendur og fætur verði höggvin af öllum, sem reyna rán eða nauðgun. Deyi fórnarlamb nauðg- kona nokkur á markaði i Camden Town rétt við London. Hún sagð- ist vera farin að nota niðursoðnar baunir og annað grænmeti í stað kartaflna. Belgia er ein'a Evrópulandið, þar sem stjórnvöld hafa reynt að hafa einhvern hemil á verðlagi kartaflna. 1 Belgiu er kartöflu- neyzla á hvert mannsbarn að með- altali 122 kg árlega. Eru Belgir því næstmestu kartöfluneytendur í álfunni. Irar eru í efsta sæti í þessu tilliti, en þar er meðaltals kartöfluneyzla á ári rúmlega 120 kg á hvern einstakling. Á siðasta ári ákváðu Belgar há- marksverð á kartöflum í smásölu u.þ.b. 40 krónur á hvert kíló. Svo að segja samtundis spratt upp svartur markaður og bændur og kaupmenn héldu birgðum sinum eftir. Fyrir bragðið hafa stjórn- völd hótað hörðum refsingum fyr- ir slíka ólöglega verzlun, og eiga menn yfir höfði sér þungar fjár- sektir og allt að fimm ára fangelsi, ef upp um þá kemst. Embættismaður, er annast landbúnaðarmál við aðalstöðvar Efnahagsbandalags Evrópu í Brússel, hefur sagt, að á undan- förnum 20 árum hafi kartöfluekr- ur bandalagslandanna að jafnaði minnkað um 60%, meðfram vegna þess að bændum hefði lærzt að nota minna land til að rækta kartöflur án þess að fram- leiðslan minnkaði að sama skapi. — Peter T. Kilborn. ara eða ræningja skal sökudólg- urinn hengdur. Hann sleppur þó ekki alveg svo vel, því hann á að hanga á krossi i þrjá daga fyrir aftökuna. Múhameðstrúarmaður, sem neytir áfengis skal hýddur 80 högg. Sitji bindindismaður þar, sem aðrir eru að drekka, og „megi gruna hann um að drekka með þeim“ kann hann að hljóta 10—20 svipuhögg. Við framleiðslu og sölu áfengis liggja 50—70 svipu- högg. Þeir, sem ekki eru múhameðstrúar, mega „hórast“ eins og þeim sýnist. En þeir geta náð jafnrétti við múhameðstrúar- mennina með því að brugga eða selja vín; þá fá þeir 50—70 svipu- högg. Margir halda því fram, að Egyptar biðu þess ekki bætur, ef frumvarp Maatouqs yrði að lög- um, og segja þeir, að „öll starf- semi mundi leggjast niður í land- inu“. Ymsir telja vel til fallið að byrja á yfirvöldunum, ef frum- varp Maatouqs nær fram að ganga. Þau leggja nefnilega bless- un sína yfir blómlegan brenni- vinsiðnað í landinu. Einnig væri hægt að hýða þau fyrir það að „hvetja til saurlifnaðar“, því þau leyfa magadans á samkomustöð- Framhald á bls. 39 Garfield Todd: Maðurinn sem Smith getur ekki bugað GARFIELD Todd, fyrrum forsætisráðherra Ródesíu, kom nýlega til London. Var hann að heimsækja dóttur sína og tengdason. Todd er mikill and- stæðingur Ians Smith og stjórnar hans og það svo að Smith þótti öruggast að taka hann til fanga. Var Todd um tfma í ríkis- fangelsi, en undan farin fjögur ár hefur hann búið við átthagaf jötra á búgarði sfnum. Todd var stranglega bannað að láta í Ijós álit VANGASVIPURI sitt á stjórn Ródesíu og ástandinu þar yfirleitt enda vissi stjórnin hvernig það átit var. Ekki var Todd alveg sambandslaus við umheiminn. Hægt var að hringja til búgarðsins. En Todd mátti ekki svara i símann. Það gerði Grace, kona hans. Todd varð að láta sér nægja að sitja hjá henni og hlusta á símtalið. Hann átti nefnilega tveggja ára fangetsi yfir höfði sér ef hann talaði sjálfur í símann. Todd settist að í Ródesfu fyrir fjörutíu árum. Þá stofnaði hann með fleirum Dadavatrúboðsstöðina; hún er útibú frá„Krists- kirkjunum" á Nvja- Sjálandi og Todd er prest- ur í þeirri kirkju. Trúboðs- stöðin stendur í landi búgarðs Todds og gaf hann lóðina. Mörg þúsund blökkumanna hlutu menntun þarna um dagana. Það var eitt með öðru, sem stjórn Ródesfu gerði Todd til leiðinda, að hún bahnaði honum að stiga fæti sfnum inn f trúboðsstöðina. Hins vegar leyfði stjórnin það af náð sinni, að prestur kæmi til hans stundum og veitti honum sakramentin. Todd vildi jafnan miðla málum f Ródesfu friðsam- lega. Það lýsir ástandinu þar því vel, að hann skuli hafa verið f varðhaldi árum saman. Hann var nefnilega Ifklegastur allra stjórnmálamanna til að brúa það bil, sem stjórn Ians Smith hefur gert f þjóðernishreyfinguna f Ródesfu. Todd þoldi varðhaldið allvel. Hann stvrktist í trúnni og honum jókst þolinmæði. Forðum daga var hann ákafur í skapi og hafði litla öiðlund með leiðindamönnum. Er þess að minnast, að hann var eitt sinn að þvf korninn að höfða meiðyrðamál á hendur Ians Smith. 1 fangavistinni öðlaðist hann jafnaðargeð og hélt þó von sinni um betri tfð. Hann sætti sig fljótlega við ófrelsið. Ekki settist hann þó f helgan stein, heldur fór að vinna af meira kappi en nokkurn tíma fyrr. Þannig sætti hann sig við orðinn hlut. Todd var aldrei lengi í rfkisfangelsi. Þó fékk vistin þar talsvert á hann. En svo var honum leyft að fara heim og upp frá þvf var hann allvel haldinn. Öðru máli gegndi um Grace, konu hans. Hún lýsti þvf eitt sinn yfir að hún færi ekki frá búgarðinum fyrr en manni hennar yrði veitt fullt frelsi. En heilsu hennar tók fljótlega að hraka og þar kom, að hún rauf þetta heit. Var það mest fyrir orð manns hennar. Hún hefur tvisvar farið utan áður. I fyrra sinnið fór hún til brúðkaup dóttur sinnar f London. f scinna skiptið fór hún aftur til London; það var vegna veikinda. Við og við bar nokkuð til tfðinda f varðhaldi Todds. Fyrir nokkrum mánuðum handtók lögreglan t.d. John Ndlovhu bú- stjóra. Hann hafði verið tengill Todds við um- heiminn og séð um við- skiptin fyrir hann. Var alls óljóst hvað Ndlovhu átti að hafa unnið til saka. Eins og fyrr var sagt mátti Todd ekki tala f sfma. Hann mátti ekki heldur ræða við aðkomumenn. Hann mátti ekki einu sinni taka við bréfum, hvað þá skrifa þau. Handtaka bústjórans var þvf mikið áfall fvrir hann. En hann hefur séð hann svartari. Og Grace tekur nú við bréfunum hans — og svarar í sfmann. JOHNPARKER

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.