Morgunblaðið - 20.07.1976, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. JULI 1976
Litið við í Þorlákshöfn
á 25 ára afmælinu
Þorlákshöfn árið 1 950.
Úr sveitabýli
í sjávarþorp
Unnið við karfa og þorsk
í frystihúsi Meitilsins hf.
Friðrik Friðriksson var einn
þeirra fjögurra sem skráðir
voru i Þorlákshöfn árið 1950.
Q t DAG er Þorláksmessa á
sumri og þennan dag hafa fbúar f
Þorlákshöfn valið til að minnast
25 ára afmælis þorpsins. Ekki
miða Þorlákshafnarbúar afmæli
sitt við neinn einstakan atburð
nema að fyrir u.þ.b. 25 árum tók
byggð þar að vaxa og á örfáum
árum breyttist Þorlákshöfn úr
litilli húsaþyrpingu f blómlegt
þorp með fjörugu athafnalffi.
íbúar á Þorlákshöfn eru nú um
850 talsins en til gamans má geta
þess, að árið 1950 voru þar skráðir
aðeins 4 fbúar. I tilefni afmælis-
ins lagði Mbl. leið sfna til
Þorlákshafnar f þvf skyni að
bregða upp mynd af staðnum og
Iffi fólksins sem þar býr.
SVEITABÝLIÐ
OG SJAVARÞORPIÐ
Gunnar Markússon, skólastjóri,
er formaður hátíðarnefndar og
hefur undirbúningur hátíðarhald-
anna að miklu leyti hvílt á hans
herðum og aðstoðarfólks hans i
nefndinni. Sagði Gunnar, að
ákveðið hefði verið að setja upp
sögu- og heimilisiðnaðarsýningu í
tilefni afmælisins en sýningin var
opnuð á laugardaginn sl. Verður
sýningin opin alla þessa viku i
tengslum við hátiðarhöldin sem
lýkur n.k. sunnudag. Auk
sýningarinnar er afmælisins
minnst með samkomum fyrir
börn og fullorðna svo og íþrótta-
kappleikjum.
I tilefni afmælisins hefur
Gunnar tekið saman ágrip af sögu
Þorlákshafnar og kemur þar fram
að henni má skipta í tvo höfuð-
kafla, — sögu sveitabýlisins og
sögu sjávarþorpsins. Upphafið að
sögu sveitabýlisins er svo algjör-
lega hulið móðu fjarskans, að
ekki er ljóst hvert var nafn
staðarins í öndverðu. Munnmæli
herma þó að bærinn hafi i upp-
hafi heitið Elliðahöfn og verið
kenndur við skip það, er Ketil-
björn gamli kom S frá Noregi.
Þau sömu munnmæli geta þess
og, að bóndi nokkur hafi í hafs-
nauð heitið á heilagan Þorlák sér
og félögum sinum til fulltingis og
heimkominn hafi hann breytt
nafni á bæ sínum og kallað Þor-
lákshöfn.
En hvað sem bærinn hét, er
ljóst að i Þorlákshöfn var búið og
oftast stórt. Kynslóðir komu og
kynslóðir fóru þar til komið var
fram um 1950, — þá hvarf síðasta
bændafólkið frá Þorlákshöfn með
amboð sín, áhöld, fénað og fögg-
ur. Lauk þá sögu sveitabýlisins.
Arið 1949 var Meitillinn h.f.
stofnaður að frumkvæði Egils
Thorarensen ög má segja að það
hafi verið upphafið að sögu
sjávarþorpsins sem nú minnist 25
ára afmælis síns. Félagið hóf út-
gerð á vertíðinni 1950 með fimm
bátum sem allir hétu nöfnum
Skálholtsbiskupa. Flaggskip þess
flota var Þorlákur, sem var 27
tonn að stærð. A manntalinu 1950
voru skráðir í Þorlákshöfn 4 karl-
menn en engin kona. Arið eftir,
þegar fyrstu húsin voru reist voru
komnar þangað tvær fjölskyldur
og 7 einhleypingar, alls 14 manns.
Nú eru íbúar með lögheimili um
850 talsins og er meðalaldur
þeirra 24 ár.
UNNIÐ AFKRAFTI
í FRYSTIHÚSINU
Höfnin í Þorlákshöfn er lifæð
staðaríns eins og svo margra
annarra sjávarplássa hér á landi.
Er stöðugt unnið að endurbótum
við höfnina en í september 1974
hóf ístak framkvæmdir við þann
áfanga hafnargerðarinnar, sem
nú er unnið að og áætlað er að
ljúki á þessu ári. Mun það vera
stærsta átak, sem gert hefur verið
í einu vió hafnarbyggingu hér á
landi.
Skammt upp af höfninni er
hraðfrystihús Meitilsins h.f. og
var vinna þar í fullum gangi er
Mbl. bar að garði, enda hafði
togarinn Jón Vídalín landað um
150 tonnum af karfa og þorski
daginn áður. I hraðfrystihúsinu
vinna nú um 100 manns og sagði
Sigurður Helgason yfirverkstjóri,
að mannaflinn væri svipaður allt
árið ^nda litlar sveiflur í afla-
magni eftir árstíðum. Meitillinn
h.f. er langstærsta atvinnufyrir-
tækið i Þorlákshöfn en auk hrað-
frystihússins rekur það saltfisk-
verkun, innanlandsframleiðslu,
s.s. ýsuborgara og ýsuflaka; út-
gerðarstöð, rafmagnsverkstæði,
loðnubræðslu og vélaverkstæði.
„VIÐ HUGSUM EKKI
BARAUM FISK “
Á leið okkar um þorpið rákumst
við á sjaldgæfa sjón, — fresco
(þ.e. málverk sem málað er beint
á vegg) á einum vegg ibúðar-
hússins að Oddabraut 20. Við
knúðum dyra og húsfreyjan,
Hulda Guðmundsdóttir, tjáði
okkur að málverkið væri eftir
Herbert Gránz, málara á Selfossi
og væri það af Ófærufossi. Þegar
Hulda vissi erindi okkar á Þor-
lákshöfn kvaðst hún vona að við
yrðum þess vísari að ibúar
staðarins hugsuðu ekki eingöngu
um fisk þótt hann væri þeim
vissulega mikilvægur. Við bent-
um henni á að verkið á veggnum
væri a.m.k. eitt dæmi um að
fiskurinn væri ekki eina
umhugsunarefnið á Þorlákshöfn.
Hulda harðneitaði að standa við
vegginn á meðan myndatakan fór
fram, en hún varaði sig ekki á
ljósmyndatækninni og breiðlinsu
Friðþjófs ljósmyndara og lenti
því engu að síður með á mynd-
inni.
AÐ ÞVÆLAST
UMOG TALA
VIÐ FÓLK
Sigurður Þorleifsson er eini
íbúi Þorlákshafnar, sem er uppal-
inn á gamla sveitabýlinu og hefur
hann átt heíma í Þorlákshöfn allt
frá fæóingu árið 1911. Okkur
fannst því tilheyra, að reyna að
hafa upp á Sigurði og hófum því
leit um þorpið. Á vegi okkar varð
þá Friðrik Friðriksson sem var
einn þeirra fjögurra sem skráðir
voru á Þorlákshöfn árið 1950.
Friðrik stundaði sjómennsku og
var skipstjóri lengst af eða þar til
heilsan tók að bila fyrir u.þ.b. tíu
árum síðan. Friðrik kvaðst vera
þeirrar skoðunar að byggðin í
Þorlákshöfn hefði vaxið of ört á
þessum árum og þróunin væri of
hröð. Sjórinn væri það eina sem
fólk byggði afkomu sina á, og ef
hann brygðist stæði ekkert eftir.
Að loknum þessum yfirlýsingum
horfði Friðrik tortryggnislega á
okkur og spurði siðan: „Og þið
þvælist bara svona um og talið við
fólk og takið myndir?" — og síðan
bætti hann við eins og við sjálfan
sig: „Það er svo sem ekki verra en
hvað annað ef menn geta lifað á
þvi,“ — Við spurðum Friðrik
hvort hann vissi nokkuð um
Sigurð Þorleifsson. — „Ef hann
er ekki heima hjá sér eða i fisk-
húsinu sínu þá er hann áreiðan-
lega að slá. Ef þió sjáið mann með
orf hérna einhvers staðar þá er
það áreiðanlega Siggi Þorleifs."
— Og með það klifraði Friðrik
Friðriksson upp i stiga og tók að
dytta að húsinu sínu.
Við hófum nú leit að manni með
orf og ljá en sú leit bar ekki
árangur og yfirgáfum við því Þor-
lákshöfn án þess að hitta Sigurð
Þorleifsson enda hafði þá tíminn
hlaupið frá okkur og sól var tekin
að hníga til vióar.
sv.g.