Morgunblaðið - 08.10.1976, Qupperneq 20

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. OKTOBER 1976
20
píirr0iiwiiMal»íl>
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavfk.
Haraldur Sveinsson.
Matthlas Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Ar ii Garðar Kristinsson
Aðalstræti 6, sími 10100
Aðalstræti 6, sími 22480
Áskriftargjald 1 100.00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasolu 60.00 kr. eintakið.
Rödd Norðurlanda
á ársfundi
Alþjóðabankans
Ræða sú, sem Matthías
Á. Mathiesen fjármála-
ráðherra flutti á ársfundi
Alþjóðabankans og Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins í
Manila á Filippseyjum sl.
miðvikudag, vakti veru-
lega athygli alþjóðlegra
fréttastofnana og skipaði
veglegt rúm í fjölmiðlum
viða um heim í gær. Ráð-
herrann mælti fyrir hönd
Norðurlandanna allra og
túlkaði sameiginlega
stefnu þeirra um stuðning
við fátækustu ríki heims,
þar sem 1000 milljónir
manna lifa í sárustu ör-
birgð.
Ráðherrann lagði
áherzlu á tvö meginverk-
efni að dómi ríkisstjórna
Norðurlanda: 1) Að
tryggja ný fjárframlög til
Alþjóðaþróunarstofnunar
bankans og 2) að auka
verulega stofnfé hans —
en hvort tveggja væri for-
senda þess að þessar stofn-
anir gætu komið til móts
við brýnar þarfir fátæk-
ustu þjóóa heims. Hann lét
og í ljós áhyggjur Norður-
landa vegna hertra lána-
kjara bankans, sem gætu
verið vísbending um breyt-
ingu á stefnu hans, frá
raunhæfum þróunarlánum
í átt til hefðbundinnar
bankastarfsemi.
Ráðherrann sagði m.a.:
„Þótt Norðurlöndin ásamt
mörgum öðrum löndum
séu reiðubúin til að taka
þátt í áðurnefndum tveim-
ur forgagnsverkefnum, er
það samt sem áður full-
ljóst, að þeim verður ekki
hrundið í framkvæmd með
fullum árangri, nema
helztu iðnaðarlöndin viður-
kenni þá sérstöku ábyrgð,
sem auðlegð þeirra leggur
þeim á herðar. Því miður
virðist svo sem nokkuð hafi
skort á forystu þeirra í
þessu efni að undanförnu.“
Af öðrum efnisþáttum í
ræðu ráðherrans má nefna.
Hann lagði áherzlu á þann
rétt þróunarlandanna að
taka virkari þátt í ákvörð-
unum Alþjóðabankans og
Alþjóðaþróunarstofnunar-
innar. Hann fagnaði þeim
árangri, sem þegar hefði
náðst meó fyrirgreiðslu Al-
þjóðabankans í landbúnaði
tiltekinna þróunarlanda og
leitt hefði til batnandi lífs-
kjara þar. Hann fór viður-
kenningarorðum um störf
aðalbankastjórans, Mc-
Namara, og starfsliðs bank-
ans á þessum vettvangi.
Hliðstæðra aðgerða væri
þörf gegn fátækt í stór-
borgum þróunarlandanna.
Og með hliðsjón af því
hlutverki sem konur
gengdu i hagkerfi þróunar-
landanna, þurfi að nýta
fjármagn bankans betur til
að bæta hlut þeirra, sem
þar byggju við þrengstan
kost. Þá ræddi hann vanda-
mál ýmissa nýfrjálsra
ríkja, sem þyrftu aðstoðar
við, og minnti á, að stuðn-
ingur við þau væri eðlilegt
framhald af fyrstu verk-
efnum bankans, er heföi
verið aó stuðla að endur-
reisn hagkerfis í hinum
vestræna heimi eftir
heimsstyrjöldina síðari.
Ráðherrann sagði að lok-
um að til þess að ná settum
mörkum í hjálparstarfi við
þær 1000 milljónir, sem við
örbirgð byggju í heimin-
um, þyrfti ekki aðeins á
fjármagni og tækniþekk-
ingu að halda, heldur einn-
ig sterkum stjórnmálaleg-
um vilja.
Morgunblaðið tekur und-
ir þá norrænu rödd, sem
hér hefur verið til vitnað á
ársfundi Alþjóðabankans.
Það minnir fremur á, að
stuðningur við hinar fá-
tæku þjóóir er ekki einung-
is siðferðileg skylda vel-
megunarríkja, heldur er
efnahagsleg viðreisn hinna
fátæku þjóða beinlínis for-
senda þess að framleiðni og
hagvöxtur hins vestræna
heims geti í framtíöinni
verið með eðlilegum hætti.
Slík hjálp til sjálfshjálpar
er ekki síöur forsenda frið-
ar i heiminum og haldbezt
trygging gegn því, að öfga-
stefnur festi rætur í jarð-
vegi fátæktar og mannlegr-
ar niðurlægingar. í þessu
efni hafa umræddar al-
þjóðlegar hjálparstofnanir
stóru hlutverki að gegna.
Þaó fer vel á því að Norð-
urlönd, sem i senn búa við
mestu hagsæld og tryggast
lýðræði þjóða heims, hafi
hér nokkra forystu, þó
frekari stuðningur stærri
og ríkari þjóða þurfi einnig
til að koma, ef ná á tilætl-
uðum árangri í tæka tíð.
Dágóð
skemmtun
LEIKFÉLAG
REYKJAVÍKUR.
STÓRLAXAR.
Tveir leikþættir eftir Ferenc
Molnár.
Þýðing: Vigdís Finnboga-
dóttir.
Leikstjórn: Jón Hjartarson.
Leikmyndir: Steinþór
Sigurðsson.
Lýsing: Daniel Williams-
son.
STÓRLAXAR eftir Ferenc
Molnár er dæmigert gaman-
leikrit með ádeiluivafi, minnir
okkur á gamla og góða tima í
leikritun, enda samið á önd-
verðum fjórða áratug. Stór-
laxar er reyndar tveir leik-
þættir, lýsa einka- og at-
hafnalífi heldra fólks í
Evrópu í báðum þáttunum
eru bankastjórar miðpunktur-
inn og auðvitað skopast
höfundurinn að fjármála-
vafstri og tvöföldu siðgæði
síns tíma. Þessir tímar eiga
sér eins og gefur að skilja
hliðstæðu i okkar samtíma.
Maðurinn er samur við sig.
Ferenc Molnár
(1878—1952) var leikrita-
höfundur sem kunni sitt fag
út í æsar. Hann var ung-
verskur gyðingur, lögfræð-
ingur að mennt og afkasta-
míkill blaðamaður. Á stríðs-
árunum flúði Molnár til
Bandaríkjanna og hlaut
frægð i Hollywood fyrir kvik-
myndahandrit, en kunnastur
er hann fyrir leikrit sitt Liliom
sem hann breytti í söngleik-
inn Carousel árið 1 945 með
hjálp Rogers og Hammer-
steins. Liliom var sýndur hjá
Leikfélagi Reykjavikur 1 936
og fjallar eins og stendur í
leikskrá „um auðnuleysingj-
ann og andhetjuna Liiiom".
í leikskrá ávarpar Vigdís
Finnbogadóttir leikhússtjóri
leikhúsgesti og boðar „ár
íslenzkra leikritahöfunda" i
Lelkllst
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
tilefni áttræðisafmælis Leik-
félags Reykjavíkur 1 1 .
janúar á næsta ári. Meðal
þess sem leikið verður á
næstunni eru verk eftir
Svövu Jakobsdóttur og
Kjartan Ragnarsson. Leikrit
Svövu nefnist Húsráðandinn,
Kjartan kallar sitt Týndu te-
skeiðina. Einnig stendur til
að endurvekja vinsælan leik
Agnars Þórðarsonar, Kjarn-
orku og kvenhylli, tuttugu
ára gamalt verk. En mestum
tíðindum held ég að sæti
fyrirhuguð afmælissýning:
Makbeð eftir William
Shakespeare í þýðingu Helga
Hálfdanarsonar „Nærtækt
dæmi um plássleysi á sýning-
arskrá," segir Vigdis Finn-
bogadóttir, „er að fyrsta leik-
sýning þessa hausts, leikur-
inn sem hér er sýndur í
kvöld, í upphafi þessa „ís-
lenzka" leikárs, er af erlend-
um toga. Hann var áætlaður
til sýninga á siðasta leikári og
að mestu æfður þá, en komst
þá ekki að vegna gengis ann-
arra sýninga. Islenzkan
hljómgrunn trúum við nú
engu að síður að hann eigi."
Stórlaxar er leikrit sem
virðist samið fyrir Leikfélag
Reykjavíkur, þá hefð sem þar
hefur fest rætur. Það má að
vísu finna að því að nokkuð
langt sé seilst aftur í verk-
efnavali vegna þess að nú-
tímalegir gaman- og ádeilu-
leikir séu lika til. En mestu
skiptirað þessi sýning Leikfé-
lagsins hefur tekist Ijómandi
vel. Allir leikararnir skila hlut-
verkum sínum með prýði. Ég
nefni aðeins minnisstæðustu
hlutverkin: Þorsteinn Gunn-
arsson sýnir í hlutverki Norri-
sons bandastjóra að hann er
snjall gamanleikari. Guð-
mundur Pálsson túlkar vel
vandræði hins bankastjór-
ans. Kjartan Ragnarsson er
eftirminnilegur leynilögreglu-
maður og prakkari i fyrri
þættinum og leikur sex hlut-
verk í hinum síðari. Karl Guð-
mundsson nýtur sín að
vanda í túlkun sinni á ýktum
manngerðum. Sólveig
Hauksdóttir og Sigurður
Karlsson eiga líka drjúgan
þátt í kátbroslegu andrúms-
lofti sýningarinnar.
Stórlaxar er dágóð
skemmtun eina kvöldstund,
verk samið af hugkvæmni.
Og nú er að sjá hvernig „Is-
lenzka leikárið" verður.
Guðmundur Pálsson, Kjartan Ragnarsson, Steindór Hjörleifsson og Þorsteinn Gunnarsson f hlutverk-
um sfnum.