Morgunblaðið - 07.11.1976, Side 21

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. NOVEMBER 1976
21
Valtýr Pétursson skrifar um sýningar Gudna Hermansen og Magnúsar Kjartanssonar
Þetta mun vera þriðja sýning
Guðna Hermansen á fast-
landinu, eins og þeir í Eyjum
nefna það. Fyrir nokkrum
árum sýndi Guðni í Lista-
mannaskálanum sáluga og þá
syningu sá ég. Síðan sýndi
Guðni I Norræna húsinu ekki
fyrir löngu, en þá syningu sá ég
ekki. Nú er hann kominn að
Kjarvalsstöðum með 75
málverk, öll gerð i olfulitum.
Guðni hefur ennfremur haldið
aðrar sýningar á verkum sfnum
þar á meðal í Færeyjum ekki
alls fyrir löngu.
Guðni Hermansen er heima-
málari þeirra eyjamanna og
það fer ekki milli mála að
kveikjan að myndgerð Guðna
er sótt í landslag og náttúru-
umbrot þar í eyjunum. Gosið í
Eyjum virðist hafa haft mikil
áhrif á list Guðna, og er það
ekki nema eðlilegt. Það eru
ekki margir listamenn í veröld-
inni, sem upplifa það að jörðin
springur og eys eldi og brenni-
steini svo að segja við fætur
þeirra. Hraunið og myndanir
þess í þúsundum mismunandi
eyðileggingin verður alger.
Maðurinn stendur máttarvana
fyrir krafti, sem eyðileggur og
skapar að nýju um leið. Ljós
tilverunnar fær á sig annarlegt
yfirbragð, sem kallar fram sér-
stæðar og áður óþekktar til-
finningar. Yfirbragð hlutanna
verður framandi og um leið
verður mat og viðbrögð manna
á annan veg en áður var. Það,
sem var og hét í gær, verður
ekki að morgni og er heldur
ekki í dag. Umhverfið fær á sig
ókennilegar myndir, sem heilla
listamanninn og brjótast út á
mismunandi hátt f meðförum
listamannsins og brjótast út á
mismuandi hátt í meðförum
forms og litar á léreftinu. Ég
held að þessi atriði séu öll
finnanleg í þeim verkum, er
Guðni Hermansen sýnir nú á
þessari sýningu sinni.
Þetta er snotur sýning hjá
Guðna og frágangur hverrar
myndar fyrir sig til fyrir-
myndar. Vel gert við hvert verk
og hvergi sparað til við inn-
römmun og annað. Snyrti-
mennska mikil er í öllum
Granni f garð, ein af mynaum uuona Hermansen — sýnir Eldfellið
og Helgafell, tvfburana sem fæddust með 5000 ára millibili.
virðist nostrið heldur mikið og
ég er ekki viss um, að list
Guðna Hermansen sé innst inni
eins sleikt og móskuleg og ráðið
verður af sumum þessara
verka. Mig grunar að svolítið
hrjúfara handbragð og um leið
persónulegra hefði aukið
myndrænan kraft og komið
betur til skila þeim kenndum
er listamaðurinn hefur gert að
undirstöðu verka sinna. Lita-
meðferð Guðna er þægileg og
viðkvæm, tónarnir mjúkir og á
stundum það vel samunnir, að
ekki verulega spennu í and-
stæðum tónum og sviptingar í
meðferð myndflatarins en eins
og ég hef áður minnst á eru
þessi verk svo samræmd f lit að
mýkt og viðkvæmni skfn úr
hverju pensilfari. Þvi er heldur
ekki að leyna að nokkurra
áhrifa frá Sverri Haraldssyni
gætir í þessum verkum Guðna
Hermansen. Nokkuð er að
áberandi bæði í myndbyggingu
og meðferð fyrirmynda, en lita-
tónar eru persónulegri, og á ég
þá sérlega við þau verk, sem
byggð eru á snæviþöktu lands-
lagi.
Það, sem mér finnst merkast
við þessa sýningu Guðna
Hermansen, eru þau áhrif, er
hann hefur orðið fyrir frá gos-
inu f Eyjuip. Að vísu eru þessi
verk Guðna nokkuð tengd
sumu af þvf er súrrealistar hafa
látið frá sér fara, en ég held, að
þar sé aðeins um eðlilegan
skyldleika á andlega sviðinu að
ræða en ekki stælingu.
Þetta er sérstæð sýning, og ég
óska listamanninum til
útgáfum flæðir yfir byggð og vinnubrögðum, en stundum r r á þá saknar maður þess að sjá þakka fyrir mig.
■Wl fll IUI ■Ul
lifi hvers myndlistarmanns, er
hann efnir til sinnar fyrstu
einkasýningar. Nú hefur
Magnús Kjartansson, ungur og
efnilegur málari, sem hefur
tekið þátt f nokkrum samsýn-
ingum að undanförnu og nú
síðast átti nokkur verk á Haust-
sýningu F.Í.M., komið fyrir
góðu sýnishorni af myndgerð
sinni í helmingnum af Vestur-
salnum á Kjarvalsstöðum. Eins
og stendur eru tvær sýningar í
Vestursalnum, en einmitt sá
möguleiki var tekinn með í
reikninginn, er stærð salarins
var ákveðin í upphafi. Þessar
sýningar eru mjög sín af hvoru
tagi, og er því fróðlegt og
skemmtilegt að koma þar um
þessar mundir.
Magnús Kjartansson hefur að
loknu námi hér heima stundað
myndlistarnám erlendis og það
hjá einum af þekktustu meist-
urum nútímalistar i Evrópu,
dananum Mortensen. Eg held
enda, að sjá megi strax af
fyrstu viðkynningu við mynd-
gerð Magnúsar, að þar eru
óvenjulegir hæfileikar á ferð.
EIN af myndum Magnúsar
Kjartanssonar.
sem þegar hafa fengið þá skól-
un, að vænta má ýmislegs frá
þessum unga listamanni. Hann
hefur að vísu sýnt nokkuð
keimlfk verk að undanförnu, og
hann er mikið fyrir að klippa,
rifa og tæta ýmiss konar efni og
setja í myndir sfnar. Þannig
virðist hann hafa sérlegt dálæti
á sumum umbúðum eins og t.d.
frá Sláturfélagi Suðurlands og
þar sjást kaffipokar frá John-
son & Kaaber einnig vfða.
Bylgjupappa og alls konar úr-
klippur, myndir og lesmál not-
ar Magnús einnig til að gefa
myndum sínum lff og efnis-
kennd. Magnús virðist hafa
ágætt auga fyrir litum og notar
þá eftir skapgerð sinni til að ná
spennu eða samspili. Mynd-
bygging Magnúsar er stundum
hnitmiðuð og sýnir persónulega
meðferð myndflatarins, sem er
eitt af þvf, er Magnús leggur
einna mesta rækt við. Ég fæ
ekki betur séð en að góð lita-
meðferð Magnúsar sé honum
það eðlileg, að formið og flötur-
inn geri honum oftar erfiðara
fyrir. Samt er gott samræmi
milli litar og forms, sem skapar
heildir, sem listamaðurinn sfð-
an teflir saman til að ná þeim
áhrifum er hann vill seiða fram
í það og það skiptið. Þannig
tekst honum að gera verk sín
mjög mismunandi f byggingu
og allri tjáningu. En til að sjá
þetta nægilega vel, verður fólk
að gefa sér góðan tfma til að
kynnast þessum verkum. Ekki
að sinni til suðnings máli minu,
en það væri auðvelt. Það er líka
att, að ekki eru öll verk jafn
góð á þessari fyrstu einkasýn-
in^u Magnúsar Kjartanssonar.
Annað væri óeðlilegt, þvf að
fáar e<5a engar frumraunir í
myndlist hafa verið það óað-
finnanlegar að snöggir blettir
yrðu ekki fundnir. Þetta er ögn
sérlunduð sýning á köflum,
glettin, og lúmsk. Ekki öll þar
sem hún er séð f fyrsta sinn. Eg
held, að mörg af smæstu verk-
unum á þessari sýningu hafi
rótað einna mest við mér. Sum
þeirra eru mjög aðlaðandi,
hrein í formi, að vísu fáskrúðug
f lit, en náðu tilgangi sfnum
merkilega vel.
Þetta er skemmtileg og fersk
sýning, sem gefur til kynna
mikla hæfileika, er geta orðið
að ágætum liðsauka f fslenskri
myndlist, ef rétt er á haldið.
Ekki ætla ég að prédika né
heldur spá að sinni, framvinda
mála er undir listamanninum
sjálfum komið, og það einasta,
sem sómir að gera, er að óska
honum gengis á komandi tfm-
hættuleg og hrekkjótt. Það er
erfitt að vera listamaður í
tæknióðu verðbólguflóði, þar
sem hraðinn er mælikvarði alls.
í sýningarskápum kaffistof-
unnar á Kjarvalsstöðum hefur
Kolbrún Björgólfsdóttir komið
fyrir nokkrum munum, unnum
í keramík. Hún er eiginkona
Magnúsar og fyrir nokkrum
vikum minntist ég á verk Kol-
brúnar, er hún tók þátt í sýn-
ingu á Loftinu. Hef ég þar engu
við að bæta að sinni, nema hvað
þetta eru þokkalegir hlutir.
Að lokum færi ég Magnúsi
Kjartanssyni góðar óskir og
þakka honum fyrir skemmti-
lega sýningu. Það mundi afi
listamannsins Guðbrandur
heitinn Magnússon líka hafa
gert, og mikið held ég, að hann
hefði verið ánægður, blessaður,
yfir þvf, að sonarsonur væri
farinn að sýna nútfmamálverk
á Kjarvalsstöðum, en eins og
allir vita var sá heiðursmaður
einn af fyrstu stuðningsmönn-
um og ævilangt vinur meistara
Kjarvals.
ÞESSI mynd var tekin f gærmorgun á Austurvelli af prestfnum
Jonathan Motzfeldt frá Júllanehaab, sem hingað kom sem gestur
Landverndar til fyrirlestrarhalds á aðalfundinum f gær.
1 dag mun séra Motzfeldt flytja prédikun víð guðþjónustuna f
Dómirkjunni kl. 11 árd.
Klukkan 4 f dag flytur hann fyrirlestur f Norræna húsinu um
væntanlega heimastjórn Grænlendinga árið 1979. Motzféldt er fyrsti
grænlenzki presturinn sem stfgur f prédikunarstól hér á landi. (Mbl.
Friðþjófur)
Jólamerkjasala
Thorvaldsens-
félagsins hafin
Jólamerki Thorvaldsens félagsins
eru nú komin út og er saia þeirra
hafin f verzluninni f Austurstræti
4.
Thorvaldsensfelagið hefur á
undanförnum árum gefið slík
jólamerki út og er ágóðanum
varið til styrktarstarfsemi. Það
var Gunnar Hjaltason, sem
teiknaði merkið að þessu sinni og
er það jólamynd af Austurvelli
með Dómkirkjuna og Alþingis-
húsið f baksýn.
Merkin kosta 25 krónur stykkið.
„Vid arineldinn”
med mormónum
TVEIR vestur-íslenzkir
mormónar, bræðurnir Danlel og
Danfel Gíslasynir, eru nú staddir
hér á landi og munu tala á
samkomu að Háaleitisbraut 19,
sunnudaginn 7. nóv., kl. 7.30 e.h.
Samkomuna kalla þeir „Við arin-
eldinn".
Sinfóníutónleikar
Efnisskrá:
Jórunn Viðar
Mozart
Sjostakóvits
Eldur
Sinfónfa consertante
Sinfðnia nr. 9
Einleikarar:
Einar Grétar Sveinbjörnsson
Ingvar Jónasson
Stjórnandi:
Karsten Andersen
TÓNLEIKARNIF hófust á
„Eldinum" eftir éórunni Viðar.
Eldur er skemmtilegt viðfangs-
efni og mætti nota margvísleg
litbrigði hljóðfæranna til að
líkja eftir blæbrigðum hans.
Jórunni tekst víða að ná fram
skemmtilegum blæbrigðum,
einkum þó í upphafi verksans.
Sem lýsing á eldi er verkið of
lagrænt, en sem tónverk er það
skemmtilegt áheyrnar og var á
köflum vel leikið. Sinfónía
consertante eftir Mozart er fal-
legt verk og var mjög vel leikið
af þeim Einari Grétari og
Ingvari. Hvort þeir eru meiri
tónlistarmenn nú, en er þeir
störfuðu hér heima, er ef til vill
ekki rétta viðmiðunin á
frammistöðu þeirra áður og nú,
því þó þeir hafi verið svo gæfu-
samir að skapa sér stærri tæki-
færi erlendis, en hér heima, og
þroskast í list sinni, eru þeir
grean á þeim meiði sem Björn
Tónllst
eftir JÓN
ÁSGEIRSSON
Ólafsson sáði til og vaxnir upp í
frjórri en óræktaðri og
frumstæðri tónmenningu okkar
kalda lands. Frammistaða
þeirra stækkar íslenzka
tónlistarmenn og er þeim
hvatning til dáða. Eftir glæsi-
legan flutning á Mozart léku
þeir sem aukalag Chaconne
eftir Handel, útsetta og endur-
samda fyrir fiðlu og lágfiðlu, af
miklum glæsileik.
Tónleikunum lauk með þeirri
„nlundu“ eftir Sjostakóvits,
sem er stórkostlegt listaverk og
var ótrúlega vel leikin af hljóm-
sveitinni, þrátt fyrir að síðasti
kaflinn og reyndar öll sínfóní-
an var allt of hratt leikin. I
raddskrá verksins er síðasti
kaflinn með yfirskriftinni
Allegretto, en eftir því sem
undirritaður veit bezt, merkir
það hraða sem er minni en
Allegro, er einfaldlega merkir
hratt. Allegrettokaflinn var
leikinn presto og margir áhrifa-
miklir staðir týndust og misstu
hljómkraft sinn vegna of mikils
hraða.