Morgunblaðið - 07.11.1976, Page 2

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. NOVEMBER 1976
34
vildi gefa í skyn, að hann væri svo sem
ekkert upp á það kominn að þiggja að-
stoð. Og konan sagði:
„Þú sérð, að honum ógnar ekki að
leggja í þessa á — og það án allrar
aðstoðar, og ég hugsa, að hvíta hryssan
sé sama sinnis, hvað sem þeirri llður,
sem hún á að bera og þarf að vera komin
ofan á Reyðarfjörð í seinasta lagi annað
kvöld." Að svo mæltu teymdi hún hest-
inn að sömu bakþúfu og hin, steig I
fótafjölina, studdi hægri hendi á söðul-
bogann og sveiflaði sér á bak. Og I sömu
svipan sneri sá bleikálótti I áttina til
árinnar og hafði stigið tvö, þrjú skref út
í hana, þegar konan gat stöðvað hann.
Hann tvísteig og tuggði mélin, rykkti I
taumana og sveigði makkann sitt á hvað,
en konan hafði, að mér sýndist, fullkom-
ið vald á honum. Og svo staldraði ég þá,
því að ég vildi ekki skiljast svona við
frænkuna, sem mér hafði verið trúað
fyrir af konu, sem mér virtist nokkuð
mikillar og óvenjulegrar gerðar.
Eg vék Dreka við og leit á hina ungu
og allglæsilegu dömu, sem ég vissi ekki,
hvort ég átti að ávarpa sem frú eða
fröken. Þarna stóð hún þráðbein og hélt
báðum höndum um taumana á hryss-
unni, þar sem þeir og hinar fáguðu lát-
únsstengur mættust. Hryssan stjáklaði
nú ekki, — hún hafði beygt sig undir
vilja þeirrar, sem I hana hélt. Sú hafði
áður verið með ugg I augum og óttakippi
I andlitinu, en nú voru hinar dimmbláu
sjónir festulegar, jafnvel hörkulegar, og
I vöngunum voru rauðir dllar. Eg þokaði
Dreka alveg að henni, beygði mig, horfði
I augun á henni og sagði lágt, næstum
hvfslandi, en lagði I röddina allan þann
kaldræna skapþunga, sem ég átti til:
,,Þú leggur ekki I ána á hryssunni,
meðan ég fylgi konunni yfir, og þú snýrð
ekki heldur við, en bíður min hérna,
væri bezt, að þú tylltir þér þarna á
bakþúfuna og slakaðir svolítið á skapi
þínu og taugum. Þér er of mikið gefið,
bæði I sjón og raun, til þess að láta þessa
ambátt Lagarfljóts drekkja þér, og eins
er þér hreint ekki samboðið að hætta við
nauðsynlegt ferðalag að þarflausu,
ámóta og þrjózkur og óþekkur krakki.
Þær bíða, hinar, I rjóðri rétt við Fagra-
dalsveginn, þar sem þær geta fylgzt með
ferðum þínum."
Það var sem hin djúpbláu augu stækk-
uðu — ef til vill hafa þau döggvazt, því
að svo var sem yfir þau drægi gagnsæja
hulu. Ég horfði í þau nokkur andartök,
eftir að ég þagnaði, og svo hvarf þá
hulan, roðinn I vöngunum jókst og rauð-
ar varirnar titruðu. Það var sem um
mig færi heitur straumur, og vissulega
mun kaldrænan hafa verið horfin úr
röddinni, þegar ég allt I einu brosti og
mælti:
„Svona verður gaman að muna þig.“
Síðan sneri ég Dreka að vaðinu, og
brátt var hann þangað kominn, sem
hann átti að vera til öryggis konunni,
sem eftir mér hafði beðið. Ég tók eftir
því, að það var sem hún forðaðist að líta
á mig, og steinþegjandi riðum við sam-
hliða út I hina vorglöðu eifu, sem ég
hafði óvirt með því að kalla hana ambátt.
Ef til vill hefur hún á einhvern hátt
skynjað það, því að nú vall hún um
bóghnútuna á Dreka, þar sem hún var
dýpst og strfðust, og þó að hinn mikli
gripur hlífði þeim bleikálótta, sá ég út
undan mér, að vatnið tók honum á miðj-
ar síður. Eg renndi augunum snöggvast
til hins þögula ferðafélaga míns. Þar
varð ails ekki séður neinn ótti. Augun
voru hálflukt og andlitið sviplaust, næst-
um því eins og stirðnað. Þegar yfir var
komið, varpaði konan öndinni allmæði-
lega og sagði:
„Bærilega gekk þetta, gæzkur, en það
játa ég, að nú hefði ég ekki viljað ríða
ána án aðstoðar þinnar og þess rauða.“
„Hún er heidur betur að færast I auk-
ana,“ sagði ég, „enda er orðið furðu
heitt.”
Nú leit þessi heiðurskona á mig
áhyggjuaugum og mælti hálfdapurlega:
„Það er ekki alltaf nóg að vilja vel. Nú
iðrar mig eggjunarinnar. Ég held að
þeirri hvftu sé varlega treystandi — og
það með hrædda manneskju á baki, Iítið
vana vötnum og ólíklega til að hafa á
fararskjótanum nægilegt traust og þó
lipurt taumhald."
Ég renndi augunum yfir austurbakka
árinnar. og hálfhissa varð ég og um leið
glaður. A bakþúfu hinna rosknu kvenna
sat daman og hélt I tauminn á hryssunni,
virtist blða þarna ósköp róleg. Ég vék
Dreka I áttina til vaðsins, leit á konuna
og sagði með hægð, en festu:
„Hún vinkona þín — mér liggur við að
segja okkar — gerði ráð fyrir þvf við
mig, að þið hélduð ferðinni áfram svona
i rólegheitum, — ætlið hún hafi ekki
stanzað I rjóðri I skóginum skammt frá
veginum yfir Fagradal og hafi auga með
þér. Mér skildist á henna, að hún teldi
vænlegast, að við tvö, ég og hún frænka
hennar, værum látin ein um, hvernig
réðist um ferðalag hennar."
Konan þagði nokkur augnablik og
horfði á dropana, sem drupu án afláts úr
faldinum á reiðpilsinu hennar. Síðan
sagði hún:
„Hesturinn þinn, — ég byrjaði nú að
dást að honum... Jæja, það ætti ekki að
minnka þig I minum augum, að hún
vinkona mín hefur falið þér forsjá henn-
ar frænku sinnar, og eitthvað hefur þú
að líkindum sagt áðan, sem mun hafa
haft tilætluð á hrif á þá Ijómalind. Hún
veit sínu viti, hún vinkona okkar, eins og
þú kallaðir hana, — og það heid ég.
Vertu svo sigursæll og þakka þér fyrir
mig og hann Bleik.“
„Margblessuð," sagði ég hressilega. Og
svo hvatti ég Dreka sporum, og ekki stóð
á honum að leggja I ána i sjötta skipti.
Hann öslaði fótviss og röskur austur
yfir. Þegar þangað kom, snaraðist ég af
baki, en gaf mér sfðan tóm til að klóra
Dreka bak við eyrun og þukla gælandi á
honum vota snoppuna. Síðan leit ég til
frænkunnar, sem var ekki lengur dama í
vitund minni, heldur skemmtilega ein-
þykkt og skapmikið stúlkukorn, —
kannski heitmey einhvers státmennis
suður í Reykjavík kannski gift kona —
sama var mér. Hún sat ekki á bakþúfu
hinna rosknu kvenna, eins og mér hafði
sýnzt, þegar ég renndi til hennar augum
af vesturbakka árinnar. Hún hafði fært
sig nokkru fjær ánni, sat á mjög hárri
þúfu. Ég hélt af stað í áttina til hennar,
en stanzaði undrandi, þegar ég hafði
tekið nokkur skref. Þarna sat hún hreyf-
ingarlaus, sviplaus, engin þrjózka, engin
æsing, enginn uggur, engin viðkvæmni í
augnaráði eða yfirbragði — og hin
stirðnaða ró hennar hafði slík áhrif á
hryssuna hvítu, sem hún hélt í tauminn
á, að hún var ekki lengur kvik og
óþreyjufull, heldur drúpti höfði og
renndi augunum til þess rauða.
Já, undrandi varð ég og jafnvel hald-
inn þeim ugg, að það, sem okkur hafði
áður farið á milli — og ferðir minar og
hinna rosknu kvenna yfir sídýpkandi
ána — hefði haft háskalega lamandi
áhrif á þessa... þessa annars rösklegu og
myndarlegu stúlku. En nú dugði ekki að
standa þarna eins og steinn í hlaði. Og
svo sagði ég þá — að ég held ósköp blátt
áfram:
„Jæja, þá er nú komið að þér, og nú er
vandinn meiri en þegar ég kom fyrst til
ykkar. Nú þori ég ekki að trúa hryssunni
fyrir þér. Ain er orðin svo djúp og
strautnólgan er svo mikil, að hryssan
lendir á bullandi sund, þar sem dýpið er
mest, og hana mundi hrekja talsvert með
þig á baki áður en hún næði aftur niður.
En sá rauði minn getur borið okkur
bæði, og svo hef ég hryssuna í taumi í
skjóli við hann. Þú sérð, að það er svo
mikið í töskunni minni, að hana ber
fyllilega eins hátt og brúnina á hnakkn-
um, og á henni geturðu setið og haldið
utan um mig.“
Stúlkan sagði ekkert, en ég sneri mér
við og sótti Dreka og leiddi hann að
þúfunni, sem hún sat á. Svo herti ég
hæfilega á gjörðinni á þeirri hvftu, brá
ístaðsólunum f kross á hnakksetunni
gerði síðan einteyming á hryssunni. Svo
steig ég á bak, hélt f tauminn á Dreka
með vinstri hendinni og í einteyming
hryssunnar með þeirri hægri. Sfðan
sagði ég:
„Þú verður vfst ekki f vandræðum með
að stfga á bak af þessari háu þúfu, sem
þú situr á.“
Nú spratt stúlkan hressilega á fætur,
leit á mig með ró, en vilja og festu, sagði
stuttlega og höst í máli:
„Snúðu klárnum þannig, að taglið viti
að þúfunni.“
Ég varð svolftið hissa, og andartak var
ég í vafa um, hvort ég ætti að gegna
þessu. Þetta var ekki beiðni, ekki til-
mæli, heldur fruntaleg skipun, og það
sveif að mér, að þetta undarlega trylli-
tæki í kvenmannsmynd kynni að ætla
sér að sparka duglega f þann rauða í stað
þess að fara á bak fyrir aftan mig. En
hestinum sneri ég, eins og mér var
skipað, og reyndist ég ekki þurfa lengi
að bíða þess, hvað verða vildi. Allt í einu
heyrði ég lófa smella á lend Dreka — og
sfðan. Aftan á mig fleygðist svo hastar-
lega og óvænt mjúkur lfkami, að ég
hrökk fram að hngkknefi og því næst
vöfðust um mig styrkir og þrýstnir
armar.
Dreki hafði hrokkið við og eins sú
hvíta, en ósjálfrátt hafði ég kipptsvo fast
í taumana á þeim báðum, að hvorugt
þeirra olli mér erfiðleikum. Svo var þá
að færa sig aftar í hnakkinn, og stúlkan
þokaði sér þannig til, að þó að hún héldi
fast utan um mig, gat ég hagrætt mér
eins og bezt hentaði. Síðan gaf ég Dreka
. f skyn með slökun á taumnum, að nú
skyldi ennþá einu sinni haldið yfir ána.
Hann lét ekki á sér standa, og hryssan
fylgdi honum á þann hátt, sem ég ætlað-
ist til.
Ekki voru hestarnir fyrr komnir út í
ána en stúlkan lagði hökuna á öxlina á
mér og þrýsti höfðinu að vanga minum,
neri því við hann, svo að hárið kitlaði
mig þannig, að ég fann, að blóðið í engri
æð lfkamans lét sér á sama standa. Og
svo hvíslaði hún f eyrað á mér mjúkum,
en ef til vill svolítið storkandi rómi:
„Nú horfi ég ekki á straumiðuna. Nú
horfi ég beint fram undan eins og hún
frænka ráðlagði, og það er nú síður en
svo mig svimi, en ég finn skógarilm með
öllum, öllum líkamanum!"
Nú var einmitt þangað komið, sem áin
var dýpst og ólgan mest, og allt í einu tók
sú hvíta sundtökin. Þrátt fyrir áhrifin
frá atlotum stúlkunnar, gætti ég þess
vandlega, að hafa hæfilegt taumhald á
Dreka og stilla þannig til um lengd
taumsins á hryssunni, að hann væri
henni vörn gegn því að hrekjast undan
straumkastinu, án þess þó að við væri
hætt, að hún stigi á hann eða yfir á
sundinu. Samtímis þvf sem þetta gerðist,
herti stúlkan tak vinstri handleggsins
yfir um mig, en tók að strjúka fingrum
þeirrar hægri gegnum hárið á mér, enda
var ég berhöfðaður, hárið sítt og mikið
og þverstýft á hnakkanum, og svo fór
hún fiðrandi og mjúkum fingrum um
hnakkagrófina á mér. „Þvflfkt helvftis
uppátæki!" sagði ég heitvondur með
sjálfum mér, en eitthvað í mér þekktist
þetta svo innilega, að það var sem blóð
mitt ólgaði á sinn hátt engu sfður en hin
vatnsmikla og stríða elfa.
Hana ni — þar náði hryssan niðri, og
eftir nokkur andartök stigu hestarnir á
þurrt land. Ég reið spöfkorn upp á
grundina, fleygði taumnum fram af
Dreka, sleppti einteymingnum á hryss-
unni, losaði vinstri fótinn úr ístaðinu og
sveiflaði þeim hægri yfir makkann á
þeim rauða. Svo stóð ég-þá á grundinni,
orðlaus f bili og auðfinnanlega eldrauð-
ur i andliti.
Ég leit ekki á stúlkuna, en Dreki
sveigði makkann og skyggndist eftir
henni. Hann kunni hreint ekki við að
fara að bíta, meðan þessi... þessi mann-
eskja húkti þarna sem enginn eðlilegur
reiðmaður var vanur að sitja.
Alít í einu skellihló stúlkan og sagði:
„Sérðu nú, hvernig sá rauði hagar sér,
— hann er steinhissa, hann langar auð-
vitað til að fá að heilsa upp á Mjöll litlu,
þó að“... Hún sagði ekki meira en snar-
aðist af baki, gekk nokkrum skrefum
lengra upp á grundina og fieygði sér þar
á bakið. sagði: „Sérðu, hvernig ég nýt
þess að teygja úr mér og slappa af eftir
spenninginn — já, og niðurlæginguna!"
Ég stóð á einum fæti, fór úr stfgvélinu
og hellti úr þvf vænni vatnsgusu, skipti
síðan um fót og hellti úr hinu.
„Niðurlæginguna?" sagði ég svo og
rétt aðeins hvarflaði augum til döm...
stúlkunnar.
„Já. Fyrst var nú það, að þarna voru
þær búnar að bfða bara lengi við ána,
kellingarnar, sem þykjast nú svo sem
vita meira en ég, bfða, segi ég, meðan áin
hefur verið fær öllum hestum, Mjöll litlu
með mig á baki engu sfður en þeirra með
aðrar eins hlussur í þungum og talsvert
varhugaverðum söðlum. Þær tvístigu, og
þær bollalögðu, og þegar þú komst, voru
þær loksins komnar að þeirri niðurstöðu,
að bezt væri að snúa aftur — auðvitað
vegna min — mér átti það að heita að
kenna, að ekkert yrði úr ferðinni fyrr en
einhvern tfma seinni part næstu nætur.
Og svo finnst þeim hreint ekkert að því
að skilja mig eina eftir, þegar áin er
orðin Mjöll ófær, en þú hefur sýnt þeim,
hvers þinn stólpagripur sé megnugur og
leitt þeim fyrir sjónir að þeim muni
óhætt að leggja með þér f kjaftinn á
ófreskjunni... Og hvað svo? Hvað vissu
þær um, hvernig þú gætir komið mér og
Mjöll heilum á húfi yfir — jú, þú gazt
náttúrlega rekið hryssuna í ána — en
hvað um mig, mig?“ Hún þagnaði andar-
tak, spratt á fætur, stóð þarna rjóð, tyllti
sér á tá, augun tindrandi, hélt svo áfram,
röddin þrugnin reiði og... og þó kannski
enn frekar seiðandi og viðkvæmri
æsingu: „Var það undarlegt, þó að ég
væri eins og steingervingur, þegar þú
komst og ég var að ráða við mig, hvað ég
gæti gert, hvað ég gæti sætt mig við að
gera, hvað ég gæti verið þekkt fyrir að
gera? Ég hafði ekki hugmynd um, hvern-
ig þú gætir bjargað okkur Mjöll yfir ána
eins og hún var orðin. En þú hafðir sagt
við mig, þegar ég var á toppinum á ég
veit eiginlega ekki hverju: „Svona
verður gaman að muna þig.“ Kannski
reið þetta baggamuninn um það, að ég
fór með þér. Og fannstu mig ekki á
leiðinni yfir? Var ég ekki heit og nota-
leg, gælin og óhrædd við allt, bæði á
himni og jörðu?“
Hún leit allt í einu til hrossanna, sem
rifu í sig sinublandið grængresi. Hún
þaut tal þess rauða, og hann leit upp
maulandi og horfði á hana. Hún strauk
honum um bóginn, hún tók yfir um
höfuðið á honum og starði i undrandi
augun. Svo lagði hún kinnina að loðnum
vanganum og sagði gælin:
„Ég finn, að þú skilur, hvað þú hefur
fyrir okkur gert, mig og hann húsbónda
þinn, já, hann engu síður en mig.“
Dreki skók höfuðið, svo það hringlaði í
beizlisstöngunum. Nú þótti honum nóg
komið: Hann fór hreinlega að bfta, Mjöll,
þessi finlega og fagurvaxna hryssa
þarna rétt hjá honum. Og hin unga vin-
kona mín — eða var hún það ekki? —
sagði dapurlega:
„Það er synd og skömm að vana svona
grip í stað þess að láta hann njóta Lífsins
fyllilega og auka kyn sitt, eignast stór og
sterk og falleg folöld með úrvals hryss-
um að fegurð og fjöri.“
Hún skók kollinn, stappaði niður fæti
og gekk síðan hraðstíg til mín. Ég mun
hafa valið mér bros að skildi f stað þess
að bregða fyrir mig svip alvöru og undr-
unar, hvað þá vandlætingar, og bezt gæti
ég trúað þvf, að það hafi alls ekki verið
kaldræna, en kannski vottur af ugg og
beiskju f rödd minni, þegar ég sagði og
horfði ekki á stúlkuna, heldur Dreka og
Mjöll og sfðan út á ána:
„Það er nú máski of mikið sagt, að á
einhvern hátt sé vönduð hver fjórfætt og
tvffætt skaparans skepna, sem eigi að
verða æskilega hæf til að uppfylla hinar
og þessar kröfur um þjónkun við fjöl-
skyldu, framtakssama og ráðrfka
einstaklinga og svo auðvitað samfélagíð.
Það hæfir kannski bezt með tilliti til
barna og unglinga að nota þá líkingu, að
reynt sé að fella eðlishvatir þeirra frá
uppsprettum til ósa í sem þrengstan og
að dómi uppalandans öruggastan farveg.
En, Ijúfan mín.“...
„Ljúfan — fuh!“ greip hún allt í einu
fram í.
Ég mun hafa hvesst mig svolítið, og
víst er um það, að ég sagði:
„Á ég kannski að taka upp á því við
manneskju eins og þig að nota enn þá
slitnari orð, orð, sem eru áreiðanlega
tekin oftar í þjónustu háskalegrar lygi?“
„Haltu þá áfram," sagði hún brúna-
þung og dálítið spotzk.
Og áfram hélt ég, en miður mín var ég,
fann það, að þessi hraðofna þunna og
vissulega gagnsæja varnarslæða mundi,
ef á reyndi, fjúka eins og fís út á elfu
ólgandi blóðs villingsins. sem var að
reyna að fela sig:
„En vina mfn, það vetrar og vorar til
skiptis f allra lífi. I frosthörkum og
Framhald á bls. 46