Morgunblaðið - 14.11.1976, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. NÖVEMBER 1976
31
Alþýðubanka-
rannsókninni
miðar
vel
Framhaldsrannsókn Alþýðu-
bankamálsins er vel á veg komin,
að sögn Sverrir Einarssonar saka-
dómara. Sverrir hefur yfirheyrt
fyrrverandi bankastjóra bankans
og gjaldkera um viðskiptamál
bankans og hefur ávisanamálið
svokallaða m.a. fléttast þar inní,
og þá sérstaklega viðskipti bank-
ans við veitingahúsið Klúbbinn.
Að sögn Sverris er rannsóknin
komin á seinni hlutann, og er nú
beðið eftir gögnum frá Alþýðu-
bankanum. Að rannsókn Iokinni
fer málið að nýju til ríkissaksókn-
ara til ákvarðanatöku.
— NATO
Framhald af bls. 1.
eldflaug sem kemur staðinn
fyrir SS-16 sem er þriggja
þrepa og hægt er að skjóta
heimsálfa á milli. Bandarísk yf-
irvöld eru ekki sammála um
hvort Rússar hafa tekið SS-X-20
í notkun þar sem Rússar breiða
yfir eldflaugar sínar af þessari
gerð og þær sjást því ekki frá
bandarískum njósnahnöttum.
Rússar hafa auk þess tekið í
notkun þrjár nýjar eldflaugar
sem skjóta má heimsálfa á milli
og leysa af hólmi langdrægar
eldflaugar sem skotið er frá
kafbátum en eru miklu ná-
kvæmari og geta borið fleiri
þyngri kjarnorkuvopn auk þess
sem þær eru langdrægari. Rúss-
ar hafa nú um 1500 eldflaufar
sem draga á milli heimsálfa en
Bandarikjamenn 1055 og 825
kafbátaeldflaugar, en Banda-
ríkjamenn 650.
Herfræðingar hallast nú meir
og meir að því að NATO verði
að beita kjarnorkuvopnum til
að stöðva hugsanlega skyndi-
árás Rússa. Samkvæmt nýrri
áætlun verður barizt eins nærri
austurþýsku Iandamærunum
og hægt er því Vestur-Þjóðarjar
óttast að land þeirra verði geisl-
unarsvæði. En með nýjustu
tækni er hægt að draga úr
geislavirkni og herfræðingar
segja að þar með hafi verið
dregið úr þeiri hættu að NATO-
sprengjur tortími vinveittum
þjóðum.
Fundurinn í London er f svo-
kallaðri kjarnorkuáætlunar-
nefnd, NPG, sem NATO kom á
fót 1966 til að auka áhrif
NATO-þjóðanna á skipulagn-
ingu hugsanlegrar kjáinorku-
styrjaldar er gæri þróazt stig af
stigi í Evrópu. Stefna NATO í
kjarnorkumálum miðar að því
að draga úr slíkri hættu en
bandalagið er farið að hallast
að þeirri skoðun að Rússar
stefni að því að verða færir um
að sigra í kjarnorkustyrjöld.
- Heildarafli
Framhald af bls. 32.
á móti 2.193 lestum, 2.757 lestir af
huniri hafa fengist, en í fyrra var
humaraflinn 2.307 lestir, kol-
munnaaflinn er 628 lestir og ann-
ar afli 20.103 le
— Veturliði
Framhald af bls. 2
fram af skriffinnum og listfræð-
ingum, sem skrifa um kúnst og ég
vil gefa þeim ásamt hinu fjöl-
marga unga fólki og eldra, sem er
fastagestir á sýningum, kost á að
bera saman myndirnar og fylgjast
með þróuninni. Fyrst sinnti ég
mest manneskjunni og figurunni,
siðan tóku við bátar, fugl og fjara
og þannig breytist þetta. Maður
getur ekki alltaf verið að mála
sömu myndina. Það væri slappt
ævistarf að vera alltaf að prjóna
sama sokkinn."
,,Á döfinni? Jú, ég er að undir-
búa gerð veggmyndar úr íslenzku
grjóti fyrir Eimskip. en eina slíka
gerði ég í Árbæjarskóla, 30 fm
mynd, þar sem m.a. er fullt af
steinum sem ekki eru til á
Náttúrugripasafninu. Fólk ætti
að skoða myndina þar. Þá er ég að
undirbúa gerð mosaikmyndasýn-
ingu í vetur, líklega í marz-april,
þvi þá er fölk búið að jafna sig á
jólavíxlunum og skattaskýrsl-
unni.“
— Eltu
flóttamenn
Framhald af bls. 1.
mennirnir og skæruliðar
SWAPO standi fyrir morðum á
fólki af Kwanyamaættflokki er
yfirleitt styður hreyfinguna
Unita, sem stórsókn hefur ver-
ið hafin gegn, og brenni bú-
staði þeirra til grunna. Siðan
sóknin hófst hafa um 3.000 flú-
ið, en fyrir eru um 5.000 flótta-
menn.
Frú Naukalemo Ngolowa
segir að rúmlega 20 hafi verið
skotnir til bana í þorpi hennar
Onagwe, þar á meðal konur og
börn. Hún sagði að stjórnar-
hermenn og kúbanskir her-
menn hefðu komið í flutninga-
bifreiðum og hafið morð og
ikveikjur. Hún segir að 200
hermenn Unita hafi verið í
þorpinu áður en árásin var
gerð og veit ekki um afdrif
þeirra. Bóndi nokkur sá Kúbu-
menn skjóta sex menn sem
reyndu að flýja.
Nokkrir flóttamenn segja að
mörg hundruð Unita-menn
hafi verið i þorpum þeirra áð-
ur en árásirnar voru gerðar.
Þeir segjast hafa stutt Unita
vegna þess að þeir hafi fengið
matvæli frá hreyfingunni.
Innan við 10 af hundraði
flóttamannanna i
Omungwelume eru vinnufærir
karlmenn. Flóttamenn segja
að margir ungir menn úr þorp-
um þeirra hafi verið myrtir
eða flúið til skógar með liðs-
sveitum Unita.
Talsmaður yfirvalda i nyrzta
hluta guðvestur-Afriku kveðst
hafa fengið upplýsingar um að
stjórnarherinn, Kúbumenn og
SWAPO myrði eða hafi á brott
með sér alla karlmenn yfir 12
ára aldri. Ef svo er virðist
stefnan sú að koma í veg fyrir
að Unita fái nýliða í raðir sin-
ar. Með eyðingu þorpa virðist
ætlunin að útrýma áhrifum
hreyfingarinnar.
— Klúbb-málið
Framhald af bls. 13.
berra starfsmanna voru tilkvaddir
tveir kunnáttumenn, þeir Guðmundur
Ingi Sigurðsson, hæstaréttarlögmaður,
og Halldór V. Sigurðsson, ríkisendur-
skoðandi, til að kanna mál þessara
manna og skila greinargerð um það
efni til þáverandi fjármálaráðherra,
Halldórs E. Sigurðssonar. Á grundvelli
þessarar greinargerðar ákvað f jármála-
ráðherra að mönnunum skyldi ekki
vikið úr starfi fyrir fullt og allt.
Létu áætla
skatta í tvö ár
Á vegum rannsóknardeildar ríkis-
skattstjóra fór einnig fram um þetta
leyti mjög . umfangsmikil rannsókn á
bókhaldi og rekstri veitingahússins
Glaumbæjar og veitingahússins að
Lækjarteigi 2 í ljósi þess að fram hafði
komið við athugun deildarinnar, að
ekki hafði verið talið fram til skatts
fyrir árin 1970 og 1971. Sé gluggað í
skattskrána kemur einnig í ljós, að
opinber gjöld hafa verið áætluð á
hlutafélagið Bæ hf., rekstraraðila
Veitingahússins við Lækjarteig, bæði
þessi ár.
Árið 1971 er félaginu gert að greiða
kr. 101 þúsund krónur í tekjuskatt
vegna tekna ársins 1970, kr. 3.535 i
eignaskatt, 5.058 í kirkjugarðsgjald, kr.
133.910 kr. i tekjuútsvar, 3.290 kr. í
eignaútsvar og kr. 200 þúsund í að-
stöðugjald eða samtals gjöld kr 446.793.
Árið 1972 greiðir Bær hf. hins vegar
401.475 kr í tekjuskatt vegna ársins
1971, kr. 14.140 í eignaskatta, kr. 3.900 i
kirkjugarðsgjald og kr. 195 þúsund í
aðstöðugjald, eða samtals í opinber
gjöld kr. 614.515. Á þessu ári kom til
skattalagabreyting, sem hafði í för með
sér yfir 50% hækkun á tekjuskatti
félaga en útsvarsgreiðslur voru felidar
niður.
Þeir sem minnast skemmtanalifsins
á þessum árum, þegar veitingahúsið
við Lækjarteig 2 var að vinna sér sess
sem vinsælasti skemmtistaður lands-
ins, munu vafalaust telja að Bær h.f.
hafi sloppið vel fráopinberum gjöldum
þessi ár miðað við þá veltu sem ætla má
að hafa verið i veitingasölu hússins.
Rekstur bæði Glaumbæjar og
Veitingahússins við Lækjarteig fór ým-
ist fram í nafni Sigurbjörns, Gróu
Bæringsdóttur eða Bæjar hf. en i bréfi
sem Helgi V. Jónsson, löggildur endur-
skoðandi ritaði til fjármálaráðherra
hinn 3. desember 1975 fyrir hönd
Sigurbjörns segir að til þess að auð-
velda skattyfirvöldum athugun og
álagningu opinberra gjalda hafi Sigur-
björn samþykkt að öll álagning opin-
berra gjalda, sem leiða kynni af athug-
un rannsóknardeildarinnar, mætti fara
á nafn hans persónulega.
Álagningin lækkuð í um
18 milljónir
Að lokinni athugun deildarinnar
sendi ríkisskattstjóri Sigurbirni bréf
hinn 18. september 1973, þar sem
Sigurbirni voru úrskurðaðar hækkanir
á opinberum gjöldum sem hér segir:
Tekjuskattur
um
Söluskattur
m/drátt arvöxtum
hækkaði um
Aðstöðugjöld
um
Útsvar hækkaði um
Alls
hækkaði
kr. 15.258.612
kr. 4.895.599
hækkuðu
kr. 1.503.200
kr. 6.349.200
kr. 28.006.611
Sigurbjörn kærði þennan úrskurð til
ríkisskattstjóra hinn 30. október 1973
en með úrskurði hinn 2. janúar 1974
voru þessi gjöld lækkuð um sem næst
helming eða nánar tiltekið tekjuskatt-
ur um sem næst 11 milljónir, söluskatt-
ur og dráttarvextir um röskar 127 þús-
und, útsvar um tæpar 3,2 milljónir en
aðstöðugjald hækkað um 338.800 kr,
eða samtals lækkun um 14 milljónir og
38 þúsund krónur.
Samkvæmt upplýsingum sem
Morgunblaðið hefur aflað sér er ekkert
talið athugavert við þessa miklu lækk-
un. Fyrri álagningin hafi verið áætluð
og hún varð til þess að Sigurbjörn lagði
fram mun ítarlegri upplýsingar en áð-
ur höfðu fengizt.
Sigurbjörn vildi þó ekki una þessum
úrskurði ríkisskattstjóra og áfrýjaði
máli sinu til ríkisskattanefndar sem
dagsett er hinn 9. febrúar 1974.
Urskurður rikisskattanefndar féll sið-
an 26. nóvember 1975 og lækkaði
nefndin framangreinda hækkun ríkis-
skattstjóra enn um röskar 4 milljónir
króna, þannig að endanleg hækkun á
opinberum gjöldum Sigurbjörns varð
rétt um tíu milljónir króna. Sigurbjörn
hefur þó jafnan talið, samkvæmt
framangreindu bréfi Helga V. Jónsson-
ar, að álagning þessi sé alltof há miðað
við raunverulegar tekjur hans, og eins
og greint var frá nýlega í Morgunblað-
inu hefur síðan staðan staðið í þrefi um
innheimtu á þessum gjöldum, og hefur
það einkum snúizt um nauðungarupp-
boð á jörð Sigurbjörns, Álfsnesi á
Kjalarnesi. Fram hefur komið að upp-
boði á jörðinni hefur verið frestað tíu
sinnum að beiðni Sigurbjörns og í rök-
semdum lögmanns Sigurbjörns kemur
fram, að eins og allar landareignir í
nágrenni Reykjavíkur hafi Álfsnes
stórhækkað í verði og enginn vafi sé á
því, að raunverð hennar fari langt
fram úr þeim skuldum, sem á jörðinni
hvíla.
Lögmaðurinn segir (í bréfi til upp-
boðshaldarans í Kjósarsýslu 25. nóvem-
ber 1975) að hann leyfi sér að benda á
varðandi verðmæti jarðarinnar, að
samkvæmt upplýsingu Brunabótafé-
lags Islands sé brunabótamat húsa
samtals um 22,8 milljónir króna. Að því
er varði landstærð Álfsness muni hún
vera yfir 300 hektarar og alkunna sé að
spildur í Kjalarneshreppi hafi að und-
anförnu verið seldar á um 300 þúsund
krónur, þannig að samkvæmt röksemd-
um er verðmæti jarðarinnar um og yfir
100 milljónir króna. Lögmaðurinn seg-
ir, að Sj.^urbjörn sjái fram á, að verði
eign þessi seld á nauðungaruppboði,
séu hverfandi líkur á því að sannvirði
fáist og hann muni bíða stórfellt fjár-
tjón. Sigurbjörn telji því riauðsynlegt
að uppboðsskilmálum sé breytt og
greiðslufrestir ákveðnir mun hagstæð-
ari en samkvæmt hinum almennu skil-
málum. Uppboðshaldarinn féllst sem
kunnugt er ekki á þessa röksemd, Sig-
urbjörn áfrýjaði skilmálunum til
hæstaréttar og þar var málið afgreitt
með útivistardómi fyrir fáeinum dög-
um, svosem kunnugt er af fréttum.
Hann hafði þá 4ra vikna frest til að fá
málið tekið upp að nýju en i samtali við
Morgunblaðið taldi lögmaður Sigur-
björns ólíklegt að sú leið yrði farin.
Seinfarin leið
Vikjum þá aftur að ferli málsins í
dómskerfinu sjálfu. Eins og kom fram
upphafi var Hallvarður Einvarðsson,
sem þá var aðalfulltrúi saksóknara,
einn þeirra sem sat fundinn i tollgæzlu-
húsinu þegar Kristján Pétursson og
Ásmundur Guðmundsson skýrðu frá
því sem þeir höfðu orðið vísari um
áfengisflutningana milli áfengisverzl-
unarinnar við Lindargötu og veitinga-
hússins við Lækjarteig, þannig að hann
fylgdist með málinu frá upphafi. Form-
lega kemur þó málið fyrst fyrir hjá
saksóknaraembættinu, þegar því bár-
ust hinn 1. nóvember 1972 endurrit úr
frumrannsókn sakadóms en hinn 10.
mai 1973 bárust síðan gögn frá rikis-
skattstjóra til saksóknara. I sakadömi
Reykjavíkur var rannsókn málsins tal-
ið lokið um sumarið 1973 og það sent
saksóknara til ákvörðunar hinn 3.
ágúst. Hinn 22 janúar 1974 bárust sak-
sóknara enn á ný rannsóknargögn frá
ríkisskattstjóra, og að sögn Hallvarðs
Einvarðssonar má raunverulega segja
að aðalathugun á málinu hefjist hjá
saksóknaraembættinu, þar eð þá lágu
loks fyrir gögn beggja rannsóknaraðila
málsins — sakadómsembættinu og rík-
isskattstjóra.
Saksóknaraembættið varð sér úti um
aðstoð löggilds endurskoðanda, sem
leiddi síðan til þess, að óskað var eftir
allítarlegri framhaldsrannsókn hjá
sakadómi Reykjavíkur hinn 6. janúar
1975. Annaðist Haraldur Henrýsson,
sakadómari, hana af hálfu sakadóms,
þar sem Þórir Oddsson, sem verðið
hafði með málið, var þá farinn til út-
landa til framhaldsnáms. Skilaði Har-
aldur gögnum þeirrar rannsóknar til
saksóknaraembættisins hinn 30.
oktöber 1975.
Hinn 24. febrúar i ár bárust saksókn-
araembættinu enn allmörg gögn varð-
andi mál þetta frá ríkisskattstjóra og
þremur dögum síðar var gefin út
ákæra í málinu, sem send var sakadómi
Reykjavíkur samdægurs til dómsmeð-
ferðar. Ákæran var svohljóðandi:
„Ríkissaksóknari hefur með ákæru-
skjali, dagsettu 27. þ.m., höfðað opin-
bert mál á hendur þeim Sigurbirni
Eiríkssyni, veitingamanni, Stóra-Hofi,
Rangárvöllum, og Magnúsi Leopolds-
syni, framkvæmdastjóra, Lundar-
brekku 10, Kópavogi, fyrir brot á lög-
um um söluskatt og eignarskatt og bók-
haldslögum við rekstur veitingahús-
anna Glaumbæjar og Lækjarteigs 2
(Klúbbsins) í Reykjavík.
Er áka'rðu gefið að sök að hafa frá 1.
janúar 1970 til 1. október 1972 dregið
undan við framtöl til söluskatts sölu-
skatt samtals að fjárha'ð kr. 3.484.694.
Þá er Sigurbirni gefið að sök að hafa
vanrækt skil til skattstjóra á lögboðn-
um skýslum (launaframtölum) um
starfslaun í veitingahúsunum, sem á
skattárunum 1970 og 1971 námu sam-
tals kr. 18.771.469 auk launa fram-
reiðslumanna sem á sömu árum námu
a.m.k. kr. 10.827.136.
Ennfremur er Sigurbirni gefið að
sök að hafa vanrækt að telja fram til
tekjuskatts og eignarskatts fyrir skatt-
árin 1970 og 1971 og komizt með því hjá
greiðslu tekjuskatts að fjárhæð samtals
kr. 3.226.809 og jafnframt með sama
hætti komizt hjá greiðslu útsvara fyrir
sömu skattár að fjárhæð samtals kr.
1.518.690. Loks er Sigurbirni gefið að
sök sfórfelld vanræksla og öreiðusemi i
bókhaldi vegna fyrrgreinds veitinga-
reksturs.
Máli þessu hefur verið vísað til dóms-
meðferðar við sakadóm Reykjavikur og
eru dömkröfur ákæruvalds þær, að
ákærðu verði dæmdir til refsingar,
sviptir leyfum til vínveitinga og veit-
ingasölu og til greiðslu alls sakarkostn-
aðar.“
Fyrrgreindar uppha'ðir nema sam-
tals tæplega 38 milljönum kröna. Að
sögn Haralds Henrýssonar, sakadöm-
ara, var ákærðu birt ákæran samda'g-
urs en þeir sátu þá báðir í gæzlúvarð-
haldi í Síðumúlafangelsinu í sambandi
við rannsökn Geirfinnsmálsins. Málið
var þingfest hinn 19. marz sl. Verjend-
um ákærðu, Inga I ngimundarsyni,
verjanda Sgurbjörns, og Hafsteini
Beldvinssyni, verjanda Magnúsar, var
gefinn frestur.til 21. maí til að skíla
vörnum í rnálinu. Verjendur lögðu þá
einnig fram bréf þar sem öskað var
eftir frekari upplýsingum um liltckin
atriði, m.a. skattalegs eðlis frá rkis-
skattstjóra. Verjendur fengu síðan nýj-
an frest vegna ga'zluvarðhaldsvistar
tvímenninganna um tíma, þar sem þeir
töidu sig ekki hafa na-gílegan aðgang
að skjólsta'ðingum sinum af þeim sök-
um. Vörnum var skilað i málinu hinn
14. oktöber sl. og málið þá dömtekið.
Kvaðst Haraldur Henrýsson vonast til
að dómur gengi áður en langt um liði,
en meðdömendur hans í máli þessu eru
Ragnar Olafsson hrl. og Arni Björns-
son hdl., sem báðir eru endurskoðend-
ur.
Hafa þá verið rakin cins ítarlega og
kostur er málsatvik og ferill þess á
báðum sviðum rannsöknarinnar — inn-
an dómskerfisins og hjá skattayfirvöld-
um. Er þá tímabært að staldra við
ýmsar spurningar sem vaknað hafa i
sambandi vð mál þetta og ollu því að
það komst aftur í hámadi á síðastliðn-
um vetri, teygði anga sína inn í hið
virðulega Alþingi, sáu fjölmiðlum fyrir
fréttaefni svo vikum skipti óg komu
slíku róti á þjóðfélagið allt, að untra'ð-
unni um það hefur engan veginn linnt
enn þann dag í dag.