Morgunblaðið - 30.11.1976, Page 18

22
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. NÓVEMBER 1976
Hæstiréttur fjall-
ar um birtingu
Watergate-gagna
Washíngton — 29. nóvember —
Reuter
HÆSTIRÉTTUR Bandaríkjanna sam-
þykkti i dag aS taka til meðferðar
málskot Richards M. Nixons. fyrr-
verandi forseta, varðandi aðgang að
skjölum og segulböndum frá þvi i
forsetatið hans. Nixon hefur ekki
aðgang að þessum gögnum, en lög-
fræðingar hans halda þvi fram, að
lagasetning um varðveizlu þeirra
brjóti i bága við stjórnarskrána.
Hæstiréttur mun fjalla um mál þetta
fyrir mitt næsta ár.
Hin umdeilda lagasetning meinar
Nixon og fjölskyldu hans aðgang að
skjölum, sem samtals eru um 42
millj. siður, og um 800 segulbands-
spólur með upptökum á samtölum,
sem fram fóru i forsetaskrifstofunni
og öðrum herbe*'gjum i Hvita húsinu
i forsetatið Nixons.
Fallist hæstiréttur á mál Nixons
verður hverjum sem hafa vill heimill
aðgangur að gögnum þessum
Ankara — 29. nóvember —
Reuter.
LOFTBRtJ til jaróskjálftasvæð-
anna f Tyrklandi opnaðist I
dag, og gengur björgunar-
starfið nú eðlilega. Sögðu
stjórnendur björgunarstarfsins
í dag, að þess mætti vænta að
um 1 þúsund tjöldum, sem sam-
tals rúma um 20 þúsund
manns, yrði komið upp fyrir
kvöldið, og verulegur skriður
yrði þá kominn á flutninga á
matvælum og hjálpargögnum
til mestu hörmungasvæðanna.
Flutningarnir fara fram með
þyrlum, en þátt í þeim taka m.a.
Bandaríkjamenn, V-Þjóðverjar,
Pakistanar, Bretar og írakar.
í dag var snjókoma nokkur í
fjallahéruðunum, sem verst
urðu úti í jarðskjálftanum
mikla i síðustu viku, og háði
það björgunarsveitunum nokk-
uð. Um 2 þúsundir manna voru
fluttar frá mestu hættusvæðun-
um í dag, og hefur herstöðvum
á þessum slóðum og þorpum,
sem skár eru leikin eftir þessar
náttúruhamfarir, verið breytt í
hjálparmiðstöðvar fyrir
heimilislausa, en alls er talið að
þeir séu um 50 þúsund talsins.
Vondaufir um veiði-
heimildir innan 200
mílna Bandaríkjanna
Tókýó — 29. nóvcmbcr — Reuter
JAPANIR hafa áhyggjur af, að
samningar Bandaríkjamanna og
Sovétmanna um veiðar hinna sið-
arnefndu innan 200 milna Banda-
ríkjanna kunni að rýra mögu-
leika á samningum um veiðar
þeirra á þessum miðum. Ilelm-
ingur alls eggjahvftuefnis í mat-
vælaframleiðslu Japana kemur
úr sjávarafurðum og hafa þeir
lagzt gegn 200 mflna fiskveiðilög-
sögu þar til heildarniðurstaða
hefur fengizt á hafréttarráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna.
Takeo Miki, forsætisráðherra
Japans, sagði í kosningaræðu ný-
lega, að efnahagslíf Japana yrði
fyrir alvarlegu áfalli ef Banda-
ríkjamenn létu verða af því að
færa út í 200 mílur á næstunni.
Forsvarsmenn sjávarútvegsins i
Japan segja, að samningur sá
milli Sovétríkjanna og Banda-
ríkjanna, sem kunngerður var
fyrir helgi, auki ekki horfur á
samkomulagi i viðræðum Japana
við Bandaríkjamenn. Hingað til
hafa viðræðurnar verið árangurs-
lausar, en þær munu hefjast að
nýju í næsta mánuði.
Soares og Gonzales
vara víð kommúnistum
Genf — 29. nóvember —
Reuter.
MARIO Soares, leiðtogi portú-
Opec-fundi
frestað?
Beirút 29. nóvember — AP
FLEST arabísk aðildarlönd
Samtaka olfuútflutningsrfkja
OPEC, hallast að þvf að fresta
verðákvörðunarfundi sfnum til
20. desember, að þvf er tímaritið
Middle East Economic Survey
segir.
Þó að enn hafi ekkert verið
tilkynnt opinberlega, segir tfma-
ritið, að allt bendi til þess, að
OPEC muni ekki halda ráðherra-
fundi sinn 15. desember eins og
áætlað var.
Fundarins hefur verið beðið
með mikilli eftirvæntingu, þar
sem búizt er við að olíu-
útflutningslöndin samþykki á
honum að hækka verð á hráolíu
um 5 til 15%. Stjórnir Evrópu-
ríkja og Bandaríkjanna hafa
barizt með diplómatiskum aðferð-
um gegn hækkun, en hún gæti
haft alvarlegar afleiðingar fyrir
efnahagslff þeirra, sem nú er að
rétta úr kútnum eftir samdrátt.
Umræddur fundur OPEC á að
vera í furstadæminu Qatar.
galskra jafnaðarmanna og for-
sætisráðherra landsins, og Felipe
Gonzales, leiðtogi spánskra
jafnaðarmanna, vöruðu báðir við
hættunni, sem þjóðum heims
stafaði af kommúnismanum.
Þetta kom fram f ræðum, sem
þeir fluttu á ráðstefnu Alþjóða-
samtaka jafnaðarmanna f Genf
um helgina.
„Stjórnmálaleg og efnahagsleg
þróun f átt til sósíalisma í Portú-
Kairó, Beirút 29. nóvember — Reuter
ARABABANDALAGIÐ hefur
enn ekki fengið orðsendingu frá
Lfbýustjórn um að hún ætli að
kalla heim þá 700 hermenn, sem
hún hefur f friðargæzluliði Araba
f Líbanon, að þvf er heimiidir
innan bandalagsins hermdu f dag.
Utanríkisráðuneyti Lfbýu til-
kynnti þetta í dag og sagði að
Arababandalaginu og forseta
Libanons, Elias Sarkis, hefði
formlega verið tilkynnt ákvörðun-
in. Htimildir í Kairó álíta að ráða-
gerð Libýumanna standi í tengsl-
um við tilraunir til að fá hersveit-
ir Palestínumanna til að afhenda
þungavopn sín friðargæzluliðinu,
ERLENT
gal tafðist vegna valdabrölts
flokks, sem stefndi að rangri bylt-
ingu. Mannréttindi voru í hættu
og þar með einnig framtíð frelsis
og lýðræðis í landi mínu,“ sagði
Soares.
Ráðstefnuna sátu fulltrúar frá
rúmlega 60 löndum. Þar var sam-
þykkt ályktun um að Genfar-
ráðstefnan um friðarsamninga i
Miðausturlöndum skyldi kölluð
saman á ný.
sem Sýrlendingar ráða, en sem
starfar í umboði Arababandalags-
ins.
Palestínumenn halda því fram,
að þessar tilraunir séu brot á
Kairósáttmálanum frá 1969, sem
heimilar palestfnskum skærulið-
um að hafa þungavopn í búðum
sínum f Suður-Líbanon. Sömu
heimildir herma jafnframt að
stjórn Líbýu hafi viljað að friðar-
gæsluliðið, sem telur 30.000
manns, ögraði ísraelsmönnum,
sem sagt hafa að þeir myndu ekki
láta það viðgangast að friðar-
gæzluliðið kæmi nærri landamær-
um sínum og að þeir myndu
hrekja það á brott með valdi.
Elias Sarkis, sem unnið hefur
að því að fá hægri og vinstri öflin,
sem barizt hafa í landinu, til að
afhenda þung vopn sín sýrlenzka
hernum, komst í ný vandræði í
dag þegar leiðtogi falangista,
Pierre Gemayel, neitaði að ganga
að sliku. Kvaðst hann ekki sjá
ástæðu til að hægrimenn afhentu
sín vopn úr þvf að vinstrimenn
neituðu að láta sín af hendi.
Líbýumenn kalla
her sinn heim
— 72 fórust
Framhald af bls. 1.
aðeins: „Eg hef engar fréttir
fengið af þessu."
Þetta er fimmta flugvél
Aeroflot sem ferst á þessu ári
að því er bezt er vitað. I marz
fórust að minnsta kosti 120
manns þegar Ilyushin-18
skrúfuvél fórst nálægt
Veronezh sunnan við Moskvu.
46 fórust þegar TU-154 þota
hrapaði í Guineu á leið frá
Angóla til Moskvu. Þá herma
óstaðfestar fréttir að ekki
færri en 90 hafi dáið þegar
tvær sovézkar farþegaflug-
vélar rákust á í lofti nærri
Sochi við Svartahaf.
— Norðmenn
og EBE . . .
Framhald af bls. 1.
fyrir 1. janúar, væri líklegt að
einhvers konar bráðabirgðasam-
komulag yrði gert. Bjóst hann við,
að báðir aðilar myndu lýsa því
yfir, að veiðar héldu áfram eins
og áður.
Norska stjórnin hefur sagt, að
hún muni færa fiskveiðilögsögu
sína út í 200 mílur 1. janúar og
EBE-löndin segjast ætla að gera
hið sama.
Það eru tvö atriði, sem samn-
ingaviðræðurnar hafa strandað á.
Annað er spurningin um aðgang
norska sjómanna að miðum, sem
liggja innan við 12 mílur frá
strönd Bretlands, en án slíks að-
gangs verður ekki um gagn-
kvæma samninga af hálfu Norð-
manna að ræða.
— Iðnaðar-
ráðuneyti
Framhald af bls. 2
sem ynnu verkið og fólkið sem
bæði þá um að framkvæma
verkið.
Friðgeir sagði, að eins og rnálin
stæðu nú þá liti öryggiseftirlitið
ekki eftir neinum kyndingar-
tækjum nema gufukötlum sem
væru þá í verksmiðjum, en ekkert
eftirlit væri af hálfu stofnunar-
innar með almennum kyndingar-
tækjum í húsum, Jafnvel þótt þau
væru í verksmiðjum, liti stofnun-
in ekki eftir þeim, þar sem það
væri talið utan verkahrings
stofnunarinnar.
Friðgeir sagði ennfremur að
hins vegar væri rafbúnaðurinn
við þessi kynditæki undir eftirliti
Rafmagnseftirlits ríkisins en þeir
teldu sig að öðru leyti ekki þurfa
að hafa eftirlit með tækjunum
sjálfum. Þannig mætti segja, að
þessum tækjum væri komið fyrir
án þess að nokkur reglugerð lægi
þar að baki. T.d. væri reglugerðin
fyrir hitatæki hér i Reykjavík öll
miðuð við að gæta þess að heitt
vatn færi ekki til spillis, enda
væri hér ekki sömu öryggistækja
þörf, þar eð hitaveituþrýstingur-
ann væri aldrei yfir 100 stig.
Sprengihætta væri hins vegar
fyrir hendi þar sem þessi nætur-
hitunarkerfi væru, daghitunar-
kerfi og olíukyndikerfi, sem
hættu að svara útblæstri kynding-
ar þegar bilun yrði. Friðgeir kvað
hins vegar ekki verulegt mál að
koma upp góðum öryggisbúnaði á
þessi kerfi, ef það væri gert strax
og kerfið sjálft væri sett upp, og
jafnvel væri hægt að setja ein-
faldan búnað á hvert kynditæki,
þar sem þessi hætta væri fyrir
hendi, en þar væri um að ræða
sérstaka útsprengiklappa og einn-
ig hinir venjulegu öryggaslokar.
En það væri einu sinni þannig, að
fólk sinnti ekki þessum atriðum,
enda e.t.v. ekki hægt til þess að
ætlast þvi að eðlilegast væri að
þannig væri gengið frá hnútunum
að fólk þyrfti ekki að hafa áhyggj-
ur af slíku.
Friðgeir sagði, að það sem fyrst
og fremst væri þörf á, væri að
koma því í kring, að kyndingar-
kerfi, af þessu tagi væru ekki sett
upp nema meistari i-pípulögnum
hefði viðurkennt verkið eins og
tíðkast í öðrum þáttum -húsbygg-
inga.
Samkvæmt upplýsingum sem
Morgunblaðið fékk hjá Guðjóni
Guðmundssyni hjá Rafmagnsveit-
um ríkisins er það ekki alls kostar
rétt að engar reglur séu til um
uppsetningu og frágang kyndi-
kerfa af þessu tagi, því að Guðjón
kvaðst geta upplýst að hann hefði
sjálfur unnið að samningu reglna
um smiði rafmagnshitaðra mið-
stöðvar- og eimkatla og heita-
vatnsgeyma, sem komið hefðu út
1947. Hefði verið farið eftir þess-
um reglum framan af að minnsta
kosti við uppsetningu þessara
tækja, en nú væri að vísu um það
deild hvort þær væru enn í gildi.
Stafaði það af því að reglugerð
fyrir Rafmagnseftirlit ríkisins
hefði verið endurnýjuð árið 1972
og væri umdeilanlegt hvort gildi
þessara reglna hefðu þá fallið út
af misgáningi.
1 þessum reglum er nákvæm
lýsing á vélbúnaði þessara tækja
og rafbúnaði, hvernig skuli frá
þeim gengið og á öryggisbúnaði.
Ljóst virðist að verulegur mis-
brestur hefur verið á þvi að þess-
um reglum væri fylgt hin síðari
ár.
Þá sneri Morgunblaðið sér til
Stefáns Stefánssonar, bæjarverk-
fræðings á Akureyri, og spurói
hann hver viðbrögð Akureyrar-
bæjar hefðu verið eftir að spreng-
ing varð þar í íbúðarhúsi af sömu
ástæðu og á Akranesi eftir því
sem bezt verður séð. Stefán
svaraði því til, að eftir þennan
atburð hefði verið gerð gangskör
á þvi á vegum bæjarins að athuga
hvernig þessum málum væri hátt-
að og skoðuð bæði nætur- og dag-
hitunarkerfi, jafnframt því sem
húseigendur sjálfir hefðu í mörg-
um tilfellum látið lita á kerfi sín
eftir þetta.
Stefán sagði ennfremur, að
Akureyrarbær hefði siðan sent
iðnaóarráðuneytinu bréf með til-
mælum um að ráðuneytið beitti
sér fyrir samræmdum reglum á
þessu sviði, sem giltu fyrir allt
landið, bæði varðandi gerð tækj-
anna, frágang og öryggisbúnað,
þar sem jafnframt væri kveðið á
um eftirlitsskyldu en honum
vitanlega hefði ekkert komið út
úr þessu bréfi af hálfu ráðu-
neytisins.
— Rafmagns-
skortur
Framhald af bls. 2
hefði verið búið að setja allar
disilvélar á Austfjörðum í gang,
en hvergi hrokkið til. Gripið hefði
verið til skömmtunar og hefði um
helmingur samveitusvæðisins
verið rafmagnslaus i senn. Vinna
I frystihúsum og á iðnaðarstöðum
hefði lagzt niður I gær sökum
rafmagnsskorts.
— Þetta er aðeins forsmekkur-
inn af þvi, sem við eigum von á i
vetur þegar loðnubræðslurnar
verða komnar i gang, þvi þær
þurfa um 2.8 MW. Ef mikil frost
verða er hætt vað að rafmagns-
framleiðsla Lgarfljótsvirkjunar
og Grimsárvirkjunar verði I
algjöru lágmarki og þá verður að
treysta á disilaflið, sem hvergi
hrekkur til. Þá er sá galli á gjöf
njarðar, að við getum aðeins
hleypt 5,5 MW á Eskifjarðar-
línuna, þannig að ástandið fram-
undan er ekki bjart. 1 fyrra vor-
um við betur settir en nú, því þá
höfðum við túrbínu á Eskifirði,
sem framleiddi 1 MW. Nú hefur
þessi túrbína verið send vestur i
Ólafsvík.
Knútur Otterstedt, rafveitu-
stjóri á Akureyra, sagði í samtali
við Morgunblaðið, að vatnsleysi
og istruflanir væru i Laxá, þannig
að framleiðsla virkjunarinnar
væri aðeins um 13 MW í stað 19.
Sem betur fer höfum við ekki
þurft að taka upp skömmtun,
enda virðist fólk hafa farið eftir
okkar áskorunum um að spara
rafmagn, en þó má ekki mikið út
af bera til þess að skammta verði
rafmagn.
Hann sagði á Isstíflur virtust
vera í Laxá og ennfremur væri
isstífla i Kráká, en sú á rennur I
Laxá skammt neðan við Mývatn.
Knútur sagðist eiga von á, að
nokkur tími liði þar til rennslið í
Laxá yrði eðlilegt á ný.