Tíminn - 29.05.1965, Blaðsíða 11

LAUGARDAGUI^ 29. maí 1965
¥i ð r-í í’ I
n
Hreyfing sást, finim mínútum fyrir miðnætti, þegar yfir-
maður búðanna kom, og okkur var sagt að fylkja aftur liði.
Til þess var ætlazt, að viðeigandi virðing væri sýnd, þegar
háttsettur japanskur liðsforingi birtist. Okkur brá ekkert við
það, því við höfðum í svo langan tíma vanizt að heilsa að
hermannasið, þegar japanskur liðsforingi var annars vegar.
Og jafnvel hvaða japanskur hermaður sem var og hve ungur
og láttsettur sem hann var, svo það skipti okkur ekki máli,
þótt við gerðum það nokkrum sinnum enn. Hvað sem öðru
leið, þá höfðu þeir völdin ennþá í sínum höndum.
Nakamura, undirforinginn var að koma fyrir eins konar
palli. Pallurinn var fremur vesældarlegur og svo grátlega
japanskur. .Allt var gert á sem ódýrastan hátt, og hérna hafði
verið reynt, að notast við mjólkurdósir og planka til þess að
ýta yfirmanninum heldur ofar en við stóðum.
Rétt fyrir miðnætti var kveikt á stóru ljósi og Kawabe
ofursti birtist. Hann var ennþá sama litla rottan, sem við
liöfðum þekkt lengi, með hvítan skyrtuflibbann utan á jakka-
kraganum og ekkert bindi. Hann var visinn og smávaxinn
maður, aðeins um 155 cm. á hæð, og ég geri ráð fyrir, að
hann hafi verið kominn hátt á sjötugs aldur. Hann hafði hor-
azt mikið og elzt síðustu árin, okkur til mikillar ánægju. Eng-
inn gat sagt nokkuð gott um Kawabe. Margir hinna höfðu
einhverjaigóða kosti, þótt við hötuðum þá og fyrir hafði jafn-
vel komið að þeir hefðu verið hjálplegir í eitt og eitt skipti.
Kawabe hafði aldrei gert neitt fyrir stríðsfanga. Hann var
vondur maður og harðneskjan sjálf alveg í gegn. Hann hafði
yfirumsjón með öllum búðum 1 Batavíu-svæðinu, og 1 hvert
skipti, sean honum brá fyrir, oJli það einhverjum vandræð-
um. Hamn var alltaf að di’aga úr matarskammtinum, en laut
síðan höfði af yfirdrepsskap og lagði sveiga á grafir þeirra,
sem dóu vegna illsku hans og vanrækslu.
Okkur var skipað að taka okkur stöðu, sem við og gerð-
um. Yfirmaður búðanna stóð öðrum megin við pallinn,
Nakamura og' malayískur túlkur hinum megin, og nokkrir
verðir færðu sig bak við hann. Kawabe steig upp á pallinn.
í skæru ljósinu varð andlit hans ljósgrágult á litinn. Hann
líkt.ist mjög stórskorinni búktalarabrúðu, þarna sem hann
stóð í uppháu stígvélunum sínum, ósnyrtilegum einkennis-
búningi með stórt sverð sér við hlið og blað í hfindinni.
Við horfðum beint framan í hann, og biðum eftir yfir-
lýsingunni, en hann talaði japönsku, og enginn okkar skildi■
eitt einasta orð í henni. Þetta virtist taka eilífðartíma.
í ræðulok rétti Kawabe eintak af því, sem hann hafði verið
að segja, til malayíska túlksins og sagði honum að lesa
fyrir okkur, en eintak þetta var greinilega á ensku og túlk-
urinn gat ekki lesið það. Kawabe hafði annað hvort komið
með rangt blað eða rangan túlk með sér. En yfirmaður búð-
anna gat lesið ensku, og honum var gefið leyfi til þess að
þýða ræðuna fyrir okkur. Yfirlýsingin kom frá yfirmanni
Kawabe, hershöfðingjanum, og hún hljóðaði á þessa leið:
Til allra fanga og annarra í búðunum.
Mér hefur verið skipað að tilkynna yður, að vopnahlé sé
komið á. Þrautir stríðsfangalífsins hljóta að hafa verið vður
erfiðar þessi þrjú og hálft ár, og ,ég verð að votta yður
virðingu mína þar að lútandi. í þrjú ár hef ég stjórnað
yður á bezta mögulega hátt og með bezta liði mínu, en
á stríðstímum er ekki alltaf hægt að veita allt það, sem
nauðsynlegt kann að vera.
Mér skilst, að þér hafið átt í mannraunum og þér hafið
orðið að búa í þröngum fangabúðum og fengið takmarkað
fæði. Ég hef reynt að gæta heilsu yðar. Þangað til stjórn
minni lýkur, og þér takið við, óska ég þess, að allt verði
eins og verið hefur. Ég vil, að þér gætið heilsu yðar. Látið
agann haldast eins og hann hefur verið, þangað til stjórn
okkar lýkur. Ég vonast til þess að um engin mistök verði
að ræða.
Ég bið fyrir heilsu yðar og hamingju í framtíðinni.
Takado.
Æðsti yfirmaður stríðsfangabúða og annarra búða.
Þetta var furðuleg yfirlýsing — ekki minnzt einu einasta
orði á uppgjöf, aðeins að vopnahlé væri komið á, og að
stjórnin ætti eftir að breytast, og svo var klikkt út með
þeirri óheillavænlegu von eða ósk, að ekki yrðu um nein
„mistök“ að ræða. Þeir höfðu enn byssurnar í sínum hönd-
um.
Ramsay-Rae gekk þegar í stað fram fyrir liðið. — Gæti ég
fengið eintak af þessari yfirlýsingu? spurði hann Kawabe.
— Mér þykir fyrir því, en ;þetta er eina eintakið, sem
ég hef, var svarið, sem þann fékk. /AS
— Já, það held ég nú, sagði
konan. Munið þér eftir að við
hittumsUí Berlín 1940?
— Jú,, jú, sagði ég, en ég vona
að þér afsakið að ég man ekki
nafn yðar.
— Já, góða bezta . . . ég er
Agatha Brausewetter.
— Já: alveg rétt. Ég hló. — Þá
erum viíð kvittar, því að þér mund
uð ekki. mitt nafn heldur.
— Gk jú, jú.
— Nei, þér kölluðu mig Dick-
son. Þegar við hittumst hét ég
Anna Stufenberg — síðan hef
ég gift mig- Má ég kynna yður
fyrir raanninum mínum
Gcsta hafði slitið sig frá að
horfa a töframanninn og horfði
hálfhissa á okkur. Ég kynnti hann
fyrir Konunni og hann sagði:
— GSeðui mig, en andlitssvipur
hans vitnaði um það gagnstæða.
— iFer ég virkilega svona
manniavillt? sagði frúin alveg
ringluð.
— Lítur út fyrir það, sagði ég.
— Ég er frá Sviss, nánar tiltekið
frá Zuricher Zeitung þegar við
hittumst. Miss Dickson var
amerísk.
— Þér . . . þér munið eftir
henni?
—Já, já hún var líka í Þessu
hádegisverðarboði.
Hún hugsaði máiið langa stund
j og hristi höfuðið. Svo sagði hún.
| — Það er ótrúlegt hvað þér
eruð líkar henni.
— Finnst yður það? Tja,
kannski hárið. Svo hló ég hátt:
— En hafði yður virkilega kom
ið til hugar að amerísk blaða-
kona gæti setið frí og frjáls á
Musapba j Vín á því herrans ári
1944.
Hún hló líka en dálítið fýlu-
lega.
— Nei, auðvitað var það fráleitt
af mér. Afsakið að ég skyldi
trufla.
— okkar var ánægjan, sagði ég.
— Vona við sjáumst seinna.
Hún hvarf á braut og Gösta
andvarpaði og sagði:
— Ég verð að viðurkenna að
þu ert fljót að hugsa Ann.
— Þetta var c-kki heimskuiegt
af mér. Ef ég hefði hreinlega neit
að nefði nana farið að
gruna margt og kannsjd gert rövl
Nú veit hún ekki hvað hún a að
halda.
Þetta iitla ævintýri hafði kom-
ið mér . gott skap og ég lagði
mig fram um að hrífa Gösta með
mér. Það tókst vonum framar. Við
gleymdum öllum áhyggjum og
klukkan tvö um nóttina sat mað-
urinn á móti mér með arænan
pappírshatt og henti pappirsræm-
um yfir mig og ég get veðjað
býsna miklu, að hann hugsaði ekki
oft um Margarethu.
Sjálf get ég víst sagt það eins
og það er: Hjarta mitt barðist
hraðar í hvert skipti, sem ég leit
á hann og flest einkennin komu
heim. Ég var ástfangin og ef
Maigri etha hefði komið aðvífandi
í sömu andrá er ég ekki viss um
að ég hefði verið neitt elskuleg
við ,hana. En hún var langt í
burtu og Gösta skrifaði á kort til
hljómsveitarinnar og bað um
tango og við dönsuðum tango og
aftur fann ég þessa sitrandi til-
finningu, þegar hljómsveitin hætti
leik sínum.
Gösta hafði hendina kyrra á
öxlinni á mér meðan við gengum
að borðinu og um leið og við . -'tt-
umst kyssti hann mig snöggt á
annað eyrað.
Hann varð blóðrauður um leið
og sagði:
— Fyrirgefðu, Ann. Ég veit
ekki hvað gengur að mér.
Ég sagði ekkert. Ég hef verið
kyssi hér og hvar áður, en þessi
koss hlaut að hafa hitt á sérstak-
lega næma taug, því að ég fann
til ýmissa undarlegra og óþekktra
kennda.
— Ég hef víst drukkið ot mik-
ið. sagði Gösta og var mjög alvar-
legur.
— Ég held að við ættum að
ganga heim á hótelið.
Klukkan var yfir þrjú þegar við
ókum upp með lyftunni á „Hótel
Eden.“ Hjarta mitt barðist ótt.
Gösta stóð og brosti svo skrítilega
til mín.
Við stigum út og hann gekk til
hægri.
— Heyrðu mig, sagði ég. — Þú
ert víst pínulítið fullur. Herberg-
ið okkar er til vinstri.
— Við höfum fengið ný her-
bergi, sagði hann.
— Herbergi í fleirtölu? sagði
ég.
Svó var ekki sagt fleira fyrr
en við komum að dyrunum á her-
berginu mínu og hann opnaði fyr
ir mig. Mikil ósköp, þetta var
þokkaiegasta herbergi, en mér
líkaði nú betur í hinu. Hann
sagði:'
— Góða nótt, Ann.
— Góða nótt, Gösta.
Hann tvísté nokkra stund og
ég hugsaði: Nú kyssir hann mig.
En hann gerði það ekki Hann
snerist á hæli og hraðaði sér inn
til _sín.
Ég reii af mér fötin og kastaði
mér á rúmið og svo gaf ég kodd-
num mínum vænar ákúrur á móð-
urmáli mínu:
— You dam! dumbi dirty!
bum* 1 of a son of a gun sagði
ég Og eftir það sváf ég vært.
Ki.
Það var orðið framorðið, þegar
Rest best koddar
Endurnýjum gömlu sængurnar.
eigum dún og fiðurheld ver.
æðardúns og gæsadúnssængur
og kodda af ýmsum stærðum.
— PÓSTSENDUM —
Dún- og
fiðurhreinsun
Vatsisstíg i — Simi 18740.
(Örfá sbref frá Laugavegi).
ég vaknaði. Rigningin lamdi rúð-
urnar og ömurleg grá skíma
smaug inn í herbergið mitt. En
samt leið mér allvel og það lá
ekkert á, því að það var ekki fyrr
en í kvöld, að næturlestin flytti
okkur til Berlínar aftur. Ég get
ekki sagt, að ég hafi beinlínis
hlakkað til ferðarinnar, en eftir
öllum sólarmerkjum að dæma var
það síðasta ferð mín í landinu.
Þá var aðeins flugferðin frá Temp
elhof til Stokkhólms — og frels-
isins. Og — nátt.úrulega — skiln-
aðurinn.
Svo fór ég að hugsa um Gösta,
enda þótt ég reyndi að forðast
það. Margaretha hafði sýnilegá
einkarétt á honum og við því var
sennilega ekkert að segja. Og þó?
Hvers vegna? Ég get ekki sagt
mér hafi geðjast vel að Margar-
1 ethu og ég hafði óljósa hugmynd
um, hvernig hún var bæði útvort-
is og innvortis og spurningin var
sú, hvort hún var rétta konan
handa honum Gösta mínum.
Ég var önnum kafin við að
klæða mig, þegar mér varð smám
saman ljóst, að allt var ekki eins
og það átti að vera. Það var auð-
vitað allt í lagi, þótt stúlkan hefði
fært til pjönkur mínar, þegar hún
tók til í herberginu. En ég átti
erfitt með að trúa, að nokkur
| hótelpía mundi leggja á sig að
| spretta upp fóðrinu á ferðahatt-
: inum mínum og sauma það vand-
lega saman aftur. Það var fyrir
| tilviljun eina, að ég uppgötvaði
það, en einmitt í gær hafði ég
tekið eftir að fóðrið hafði raknað
upp á einum stað og hafði ætlað
méi að gera við það. Nú hafði
verið gert við það. Kannski voru
þetta smámunir einir, en á stríðs-
tímum verður maður tortrygginn
svo að ég spretti fóðrinu upp á
ný og fann tvær þunnar arkir af
silkipappír inni í hattinum.
Það sem á pappírnum stóð var
mér alveg óskiljanlegt, en samt
skildi ég. „Áætlun 468“ stóð efst
á örkinni og síðan voru ýmsar
teikningar og tölur og nokkur
furðuleg tákn, sem áttu sjálfsagt
að vera dulmál
Ég stirðnaði upp. Hér var þá kom-
in tylliástæðan, sem Burger þarfn-
aðist til að taka mig fasta og það
var stórkostleg heppni, sem hafði
bjargað mér. Ég kveikti á eld-
spýtu og brenndi arkirnar tvær,
safnaði saman öskunni og henti
úr um gluggann.
Eiginlega skildi ég Burger
fjarska vel. Hann vissi, að ég bar
leyndarmál Karls einhvers staðar
á mér Það var skylda hans að
hindra mig í að komast af landi
burt Ef menn vantar sönnunar
I gögn verður að búa þau til. Ef