Morgunblaðið - 15.05.1977, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. MAÍ 1977
19
Liliam giftist sendiherra Nicaragua I
Washington, og er hún úr sögunni.
Jose er aftur a8 móti yfirmaður her-
aflans. næstur bróSur stnum og
stjórnar fyrir hann þegar hann þarf
að skreppa til Bandaríkjanna I viS-
skiptaerindum, sem oft kemur fyrir.
Anastasio I hafði gott kaupsýsluvit
og sá hann til þess að bömin þyrftu
engu að kviða. þótt þau yrðu
hundrað ára. Enginn veit með vissu,
hve miklar eignir fjölskyldunnar eru
alls, en talið er, að landareignir
hennar i Nicaragua einu séu ekki
minni en nágrannarikið El Salvador
allt.
Ekki verður sá fullorðinn maður
fyrir hittur i Nicaragua, að hann hafi
ekki sögu að segja af viðskiptum
sínum við Somozaveldið. Munu þeir
teljandi, sem ekki hafa einhvern veg-
inn orðið fyrír barðinu að Somoza og
vandamönnum hans. Aftur á móti
munu þeir lika fáir. sem ekki eiga
sitt að einhverju leyti undir Somoza-
veldinu.
JARÐSKJÁLFTAR
Áið 1972 urðu stórfelldir jarð-
skjálftar i Nicaragua. M.a. lagðist
höfuðborgin, Managua, að miklu
leyti i rústir, og fjöldi manna missti
þar heimili sin. Það kom þó ekki við
Somoza forseta nema siður væri.
Upp frá því hefur byggingariðnaður
nefnilega staðið með miklum blóma
— og Somoza hefur t.d. einkaleyfi á
steinsteypuframleiðslu. eins og áður
var nefnt. Ekki skorti fá til bygginga.
þótt margir Nicaraguabúar hefðu
orðið hart úti. Miklar fégjafir bárust
frá útlöndum, og svo var lánað það,
sem á vantaði. Varð Somoza m.a.s.
að stofna nýjan banka, Banco de
Centroamérica, til þess að hafa
stjóm á peningaflóðsnu. Mun þeim
banka ætlað að verða eins konar
miðstöð fjölskylduveldisins.
Miðbærinn I Managua liggur
reyndar enn I rústum. Einar 600
Ibúðablokkir hrundu til grunna. Gras
og blóm hafa skotið rótum meðal
rústanna, og jafnvel runnar. Sumar
byggingar, sem ekki hrundu alveg.
þótti svo dýrt að rlfa, að þær voru
bara látnar standa hálfhrundar. Eru
þær margar stórhættulegar. En I þær
hefur safnazt örbjarga fólk. sem ekki
á I önnur hús að venda. Verður
væntanlega bið á þvl. að það eignist
peninga til að kaupa steinsteypu af
Somoza forseta og byggja yfir sig.
VERÖLD
Það gefur auga leið, að ekki eru
allir Nicaragua menn hrifnir af
Somoza og fjölskyldufyrirtæki hans.
Til eru þeir, sem fullyrða, að Somoza
hljóti að falla áður langt líði, enda
þótt hann virðist búinn að festa sig
vel I sessi. Ekki alls fyrir löngu var
gerð ein tilraun I þessa átt. Það urðu
svo sem engar blóðsúthellingar.
Nokkrir miðamerfskir menntamenn
rituðu bara bónarbréf til Carters
Bandarfkjaforseta og sögðust vænta
þess, að hann sæi aumur á Nicara-
guamönnum ekki sfður en andófs-
mönnum f Sovétrfkjunum. Þvf miður
hefur ekkert svar borizt við þessu.
Yfirleitt virtist mér, þegar ég var
þarna á ferð, að erfitt mundi að
hnika Somoza. Og honum verður
tæplega steypt f almennri byltingu;
Ifklegra er að einhver öflugur ræni
hann völdunum. Að minnsta kosti er
ólfklegt, að Somoza verði komið frá
með loglegum hætti. Munu fáir eða
engir aðdstæðingar hans gera sér
vonir um það. Hann hefuralla stjóm-
taumana f höndum sér. Það er örð-
ugt að eiga við þjóðhöfðingja, sem
„tapar öllum kosningum en fær
samt alltaf meiri hluta atkvæða við
talningu".
Framhald á bls. 25
JARÐSKJÁLFTARNIR '72 — Jafnvel náttúruhamfarir verða einræðisherr-
anum að féþúfu
GEIMFERÐIR
Nú vU
ég, segir
kvenfólkid
Mary Johnston heitir bandarísk
kona og er 32 ára gömul. Mary er
málmfræðingur að mennt. En
hún starfar ekki að málmrann-
sóknum þessa dagana. Hún er í
geimferðaþjálfun — og vonast til
þess að verða fyrst kvenna til þess
að komast út í geiminn.
Ekki er ósenniiegt, að henni
verði að ósk sinni, og það áður en
langt um liður. Þegar er búið að
smíða væntanlegan farkost henn-
ar, nýja gerð flauga, og í Þýzka-
landi er verið að smíða tilrauna-
stofu, sem setja á í flaugina þegar
þar að kemur. í flauginni eru
klefar fyrir 10 manns. Og nú er
verið að þjálfa áhöfnina.
Hin nýja geimflaug var fyrst
prófuð þannig, að hún var fest á
endurbætta risaþotu, og siðan
flogið um með hana. Verður hún
reynd þannig um nokkurt skeið
áður en henni verður skotið út í
geiminn. Á meðan er áhöfnin
þjálfuð. 1 fyrstu umferð eru þjálf-
aðir 30 manns, þar á meðal nokkr-
ar konur, en siðar verða smíðaðar
fleiri flaugar af sömu gerð og
þessi og þá mun þurfa fleiri geim-
fara; það er nefnilega áætlað að
fara 725 geimferðir í hinum nýju
flaugum fyrir árið 1991. Standist
það, verður að jafnaði skotið upp
flaug á sex daga fresti. En fyrsta
ferðin verður farin i april árið
1979.
Geimferðastofnunin banda-
ríska er búin að gefa út bæklinga
þar, sem menn eru hvattir til þess
að sækja um geimfarastarf. Bæði
er óskað eftir flugmönnum og ým-
iss konar vísindamönnum.
Umsækjendur verða að hafa há-
skólapróf, góða heilsu, fulla sjón
og heyrn og mega ekki vera meira
en 190 sm á hæð. Þeir, sem hyggj-
ast sækja um flugþjálfun verða að
hafa flogið áður í 1000 tíma að
minnsta kosti. Þegar ég kom til
Houston fyrir skömmu höfðu 402
umsóknir borizt. 43 umsækjenda
voru konur; það eru fleiri en
10%.
Fram að þessu hafa 16 banda-
riskar konur gengið undir geim-
þjálfunarpróf og allar stóðust þær
MARY hefur ekki enn eignast
geimfarabúning. Hún fékk þenn-
an að láni hjá starfsbróður sfn-
um. — Litla myndin er af nýju
flauginni, sem trúlega verður far-
kostur fyrstu „geimkonunnar".
prófið. Meðal þeirra eru Mary
Johnston og stöllur hennar tvær,
Ann Whittaker, Carolyn Griner
og Marsha Ivins. Ann Whittaker
fæst við tilraunir með olíur i loft-
tómi, Griner er verkfræðingur og
sérfróð um geimefni, og Marsha
Ivins er verkfræðingur.
Konurnar unnu langtimum
saman á kafi í vatni til þess að
venjast þyngdarleysi. Þær voru
settar I mikið erfiði og hjarta-
starfsemi og öndun mæld ná-
kvæmlega. Einnig voru þær sett-
ar I lágþrýstiklefa og viðbrögð
likamans við lágþrýstingi könnuð.
12 ungar hjúkrunarkonur úr flug-
hernum gengu þó undir enn erf-
iðari próf. Þær voru einangraðar i
fimm vikur samfleytt. Fyrst voru
þær settar í þeytivindu, sem sner-
ist svo hratt, að á þeim mæddi
svipaður þrýstingur og geimfarar
reyna, þegar eldflaug er skotið á
loft. En að þvi búnu voru þær
reyrðar niður í rúm — og lágu þar
nærri hreyfingarlausar í þrjár
vikur. Átti það að hafa lík áhrif
og þyngdarlaysi á líkamann og
starf hans. Þegar þessari mara-
þonlegu lauk voru stúlkurnar
settar í þeytivinduna aftur.
Ég fylgdist með þvi í innanhús-
sjónvarpi, þegar ein stúlkan, Syl-
via De-Jong var sett í vinduna.
Hún var reyrð niður í sæti yzt á
löngum armi og vindan sett af
stað. Sylvia vegur að jafnaði 58
kiló, en í þessari hringferð I vind-
unni varð hún hvorki meira né
minna en 174 kíló. Andlit hennar
afmyndaðist og það var augljóst,
að álagið var óhemjulegt. Stjórn-
andi vindunnar stöðvaði hana
loks, þegar Sylvia stundi þvi upp,
að hún héldi sig geta þolað við i
hálfa mínútu í viðbót.
Meðan stúlkurnar lágu í
„Þyngdarleysinu" í rúminu fylgd-
ust visindamenn grannt með líðan
þeirra. Þær voru alsettar raf-
skautum og mælitækjum, smár-
um (transistorum), loftnetum,
hlustunartækjum, hitamælum og
mörgum fleiri tækniundrum. Til
þess var leikurinn gerður að fá
sem nákvæmastar upplýsingar
um ástand likamans við þessar
aðstæður.
Stúlkurnar fengu ekki að
hreyfa sig í rúminu, nema þeim
var leyft að liggja ýmist á bakinu
eða grúfu og máttu reisa sig upp
við annan olnbogann meðan þær
snæddu. Þær voru baðaðar einu
sinni á dag en siðan færðar jafn-
harðan í rúmið aftur.
Sylvia De-Jong sagði, þegar ég
ræddi við hana, að ferðirnar i
þeytivindunni hefðu verið erfið-
astar af öllu. „Það var líkt og tröll
stæði á öxlunum á mér og væri að
reyna að stappa mig niður í i
stólinn. Ég fann þyngslin reyndar
ekki bara á öxlunum heldur lik-
amanum öllum. .. Það var eins og
ég væri full af blýi“.
En Sylvia er greinilega ekki
auðlött. Hún ætlar að verða að-
stoðarmaður í tilraunastofu um
borð i geimflauginni nýju. En
hún mun nú væntanlega eiga
betri daga í þyngdarleysinu þar
en hún átti í gerviþyngdarleysinu
á jörðu niðri. Það versta er af-
staðið. —EUGEN SEMITJOV.
TRÍÓ-fortjöld
TRÍÓ-göngutjöld tjaldbúðír h.f.
TRÍÓ-hústjöld S&,
Kvenskór
úr/eðri
Litur: drapp
Stærðir 37—4'
Verð 3.400.-
Litur: dökkbrúnt
Stærðir 37—41
Verð 4.400.
Póstsendum
Skóbúdin,
Snorrabraut 38, sími 14190.

Schola Akureyrensis
MENNTASKÓLINN Á AKUREYRI
í tilefni 100 ára afmælis Menntaskólans á Akur-
eyri er fyrirhugað að gefa út sögu skólans. Aug-
lýsir skólinn því eftir Ijósmyndum tengdum stofn-
uninni. Er þá fyrst og fremst um að ræða:
skólaspjöld
þekkjamyndir
atburðamyndir: myndir úr sögu skólans.
félagsstarfi og iþróttalífi.
Æskilegt er að myndunum fylgi nöfn þeirra sem
á myndunum eru svo og upplýsingar um stað og
stund. Ennfremur er brýnt að taka það fram
hvort myndirnar eru sendar skólanum að láni
eða til eignar.
Ritnefnd
Tryggvi Gíslason
Steindór Steindórsson
Gísli Jónsson
Tómas Ingi Olrich