Morgunblaðið - 10.09.1977, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. SEPTEMBER 1977
21
Við vorum að taka upp kart-
öflur þegar þetta hófst
og urðum einskis vör
VIÐ vorum nú að taua upp
kartöflur þogar þetta allt sam-
an gekk yfir og uróum einskis
vör. Það var ekki f.vrr en við
heyrðum fre ttir í útvarpinu
klukkan sjö að við vissum hvað
var um að vera, sögðu Finnur
Baldursson og kona hans Ingi-
hjörg Þorleifsdóttir, þegar
Morgunhlaðið ræddi við þau í
gær vegna umbrotanna þar
nyrðra.
Urðuð þið ekkert skelkuð
þegar þið fréttuð, að þessi um-
brot væru alveg i næsta ná-
grenni við ykkur — Nei, ekki
getum við nú sagt það, við erum
orðin vön svona ólátum í Móður
náttúru og kippum okkur þess
vegna ekki svo mjög upp við
þetta.
Annars var það ekki fyrr en
seint um kvöldið að við fréttum
Framhald á bls. 22.
Hjónin Ingibjörg Þorleifsdóttir og Finnur Baldursson.
Eg varð nú töluvert skelkuð
þegar þessi ósköp byr juðu
A SÍMSTÖÐINNI í Reykjahlíð
hitti Morgunblaðið Þórhöllu
Þórhallsdóttur símastúlku sem
var á vakt þegar gosið byrjaði í
fyrradag.
Þórhalla var fyrst spurð um
hennar eigin viðbrögð þegar
lætin hófust. — Ég verð nú að
viðurkenna, að ég varð töluvert
skelkuð þegar þetta byrjaði, þó
maður hafi nú lent í þessu áður.
Það má segja að fólki almennt
hafi ekki staðið á sama og tólf
manns í þremur fjölskyldum
fóru í nágrannasveitirnar og
biðu þar meðan aðal ósköpin
gengu yfir, en þau eru nú öll
komin til baka.
En nú hlýtur þú að hafa held-
ur betur lent i því með simann
þegar þetta hófst. — I fyrstu
var þetta nokkuð slæmt og ekk-
ert náðist en þegar auglýsingin
í útvarp kom um að fólk væri
beðið að nota síma sem allra
minnst lagaðist þetta og var
ekkert vandamál eftir það.
En hvernig líkar þér yfir höf-
uð að búa á svona ótryggum
stað? — Þó að það sé auðvitað
óþægiiegt að eiga svona yfir
höfði sér á hverjum degi er það
hægara sagt en gert að.taka allt
sitt og fara á brott, eftir að vera
búin að byggja sitt hús og koma
sér vel fyrir. En annars er mjög
gott að búa hérna alla jafna.
Nú er hitaveitan farin í sund-
ur á nokkrum stöðum, veldur
það ekki töluverðum óþægind-
um hjá ykkur? — Við gerum
okkur auðvitað vonir um að
hægt verði að kippa því fljót-
lega i lag en það var dálitið kalt
að vakna i morgun, sagði Þór-
halla að lokum.
Þórhalla Þórhallsdóttir á vakt f sfmstöóinni
Við fórum fyrst og fremst
1 öryggisskyni, en ekki
vegna neinnar skelfingar
VIÐ FÖRUM að heiman fyrst
og fremst vegna öryggis sonar
okkar sem stóð ekki alveg á
sama um þetta allt saman, svo
og er það að vinir okkar hér í
nágrenninu hafa kvatt okkur
til að koma til þeirra þegar
eitthvað þessu líkt kemur upp,
bara í öryggisskyni, sagði Sig-
ríður Arnadóttir er Morgun-
blaðið ræddi við hana á heimili
sfnu í Reykjahlíð í gær.
Annars er maður alveg hætt-
ur að verða verulega skelkaður
þegar eitthvað þessu likt gerist,
það er bara að taka þessu með
jafnaðargeði. Eigi að siður er
það allt annað en skemmtilegt
þegar verstu hrinurnar ganga
yfir.
Við fórum héðan eftir að
nokkuð sterkur jarðskjálfta-
kippur kom klukkan um 22, en
eftir þvi sem við höfum frétt
Sigrfður Arnadóttir ásamt syni
sfnum Arna Þorsteinssyni.
voru þeir öllu snarpari skjálft-
arnir sem komu eftir miðnætti.
En hvernig uannt þú við að
búa hér þar sem alltaf er hætta
á þessum jarðhræringum? —
Ég er búin að búa hér siðan
1967 og hef nú alltaf kunnað
vel við mig hérna þrátt fyrir
þennan óróleika.
Verður þá líf ykkar hér kom-
ið i samt horf hér á morgun? —
Já, það má segja það, utan þess
að hitaveitan er óvirk en eftir
þvi sem ég bezt veit standa von-
ir til um að hægt verði að gera
við hana fljótlega.
Annars hef ég frekar litið
frétt um ástandið hérna í sveit-
inni almennt nema það að
rnenn taka nú „soðnar kartöfl-
ur“ upp úr kartöflubeðum sin-
um, en garðarnir eru einmitt
rétt við Bjarnarflag þar sem
töluverð umbrot urðu.
Frá gosi í Leirhnjúk 1975.
Mim sagan end-
urtaka sig?
Mývatnseldar 1724-1729 rifjaðir upp
ÞANN 21. desember árið 1975,
daginn eftir að gos hófst í Leir-
hnjúk, birtist f Morgunblaðinu
grein um sögu Mývatnseldanna
1724—1729 undir fyrirsögninni
„Eftir tveggja alda kyrrð er frið-
urinn úti við Mývatn.“ Þar sem
enn hefur komið upp gos við Mý-
vatn þykir ástæða til að rifja upp
lauslega þessa sögu.
Árið 1724, 17. maí, urðu snarpir
jarðskjálftakippir við Mývatn,
siðan kom upp mikill reykjar-
mökkur norðaustan við Mývatns-
fjöllin. Jarðskjálftarnir urðu svo
harðir að hús hrundu og fólk við
Mývatn flúði bæi sina. Þetta var
sprengi- eða þeytigos og varð til í
þessu gosi gígurinn Víti. Ekki
varð tjón á mönnum né skepnum
og rénaði gosið fljótt.
Næsta ár, 1925, 11. janúar,
brauzt út nýtt gos í Leirhnjúk, og
var það einnig þeytigos. Umhverf-
is hnjúkinn mynduðust ótal gjár
og týndist fénaður í þeim, en ekki
menn.
Næstu árin virðast ekki verða
önnur gos en skjálftar og
sprunguhreyfingar haldast, og
einhver ólga helzt áfram i gömlu
eldstöðvunum.
Það varð svo ekki fyrr en árið
1727 að hraun fór að renna úr
pytti við Leirhnjúk, en ekki gerð-
ist neitt meira fyrr en í april 1728,
að í Leirhnjúk gaus á tveimur
stöðum og hraunrennsli varð mik-
ið, einnig urðu smágos i Hrossdal
og Bjarnarflagi og hraun runnu
þar.
Þann 18. desember 1727 hófst
aftur mikið eldgos i grennd við
Leirhnjúk eftir nokkurt hlé. Þá
rann hraunið svo langt, að aðeins
var einn til tveir km. ófarnir til
Reykjahliðar þegar það stöðvað-
ist, og var fólk þar ferðbúið að
flýja bæi sína.
Mesta gosið í Leirhnjúk i þess-
um Mývatnseldum hófst þann 30.
janúar 1929. Þá rann hraunið nið-
ur í byggðina austan við Mývatn
og tók með sér bæi, en rann i
kringum kirkjuna í Reynihlíð
sem kunnugt er þann 27. ágúst
sama ár. Hraunstraumurinn rann
áfram með miklum krafti út i
vatnið og drap þar silung. 1 lok
septembermánaðar stöðvaðist
loks hraunrennslið og þöktu þá
hraunin um 35 ferkm. lands. Með-
an á þessum eldum stóð týndist
fénaður í stórum stil, en ekki varð
tjón á fólki, nema einum dreng.
Talið var, að Mývatnseldum
væri lokið i árslok 1729, en þó
stóðu eftirhreytur af þeim til árs-
ins 1746. Þetta er talið langvinn-
asta gos sem komið hefur á ís-
landi.
Menn velta þvi nú fyrir sér
hvort svipað sé að endurtaka sig
núna við Mývatn sem Mývatnseld-
ar forðum, og hvort einhvern
tima á næstunni verði stórt
hraungos, sem muni ógna byggð
þar fyrir norðan eins og á 18. öld.
Þvi mun liklega enginn svara til
fullnustu nema timinn.
Engir gallar komu
fram á almanna-
vörnum nyrðra
„ÉG HELD að menn sé sammála
um aó viðbrögð almannavarna-
nefndar Mývatnssveilar og að
framkva-md þeirra verkþátta,
sem hún á að sjá um, hafi gengið
eins og bezt verður á kosið í þess-
ari hrynu,“ sagði Hafþór Jónsson,
fulltrúi hjá Almannavörnum rik-
isins, er Morgunblaðið spurði
hann í gær um það hvort ein-
hverjir áberandi ágallar hefðu
komið í ljós á viðvörunarkerfi
almannavarna.
Hafþór sagði aó þessi viðvörun-
aráætlun hefði það oft verið end-
urtekin að fátt kæmi mönnum á
óvart, enda hefðu endurbætur á
kefinu ávallt farið fram á milli
atburða. Þvi kvað hann öll vió-
brögð nú hafa orðið með miklum
gætum. Alltaf mætti þó búast við
eihhverjum frávikum, en i þessu
starfi hefði verkhæfni þeirra
manna, sem sjá ættu um.viðvaran-
ir, aukizt það mikið aö ekkert
virtist nú koma þeim á óvart.
— Það er ekki nema gos verði i
Bjarnarflagi eða í nánd við byggð-
ina í Reykjahlíð, að gripa verður
til gagngerra aðgerða, sagði Haf-
þór, en hann kvað jarðfræóilega
vinteskju og skjálftavakt gera það
að verkum, að ávallt væri einhver
aðdragandi eldvirkni á svæðinu.
Það hefði sina augljósu kosti.
Hann kvað skjálftavaktina
styrkja mjög þá starfsemi sem
almannavarnir héldu þar uppi.
Almannavarnir ríkisins væru svo
eins konar aðili sem styddi við
bakið á almannavörnum á staðn-
um, útvegaði búnað, tæki og
mannafla ef skipuleggja þyrfti
brottflutning fólks af svæðinu, og
aðstoðarfólk á svæðið.