Alþýðublaðið - 31.10.1958, Blaðsíða 11

FÖstudagur 31. október 1958.
Alþýðub U# i n
11
Framhald af 6. síðu.
Þýðingarmes.ta hlutverk laun
þegasamtakanna í dag er
fræðslustarfsemi, sagði Alf
Andersen og lagði enn meiri
áberzlu á betta atriði með því
að endurtaka brisvar sinnum:
„Þekkiu.cr bekking bekking, er
undirstp^a -ukinnar velmegun
ar verkalýðsins “ ‘>1>ess vegna
.hefur norska Albýðusamband-
ið haft með höndum umfangs-
mikla fræðshistarfsemi, sem
stöðugt fer vaxandi.
Hún hefur komið á fót sam-
tökunum AOF (Arbeidernes
Opplysníngsforbund), sem rek-
ur fræðslustarfsemi í formi
skóla, námskeiða oo fvrirlestra
um allt landið allan ársins
hring. 'Síðustu 5 ár, sagði Alf
Andersen, að 25 þúsundir laun
þega hafi sótt námskeið, sem
fjallað hafa um leiðir til auk-
innar fram’eiðni. Hafa fræðslu
samtökin hina færustu kenn-
ara á hverju sviði og leiðbein-
endur um flest áhugamál og
hagsmunarrtál verkalýðsins.
Fj0l;d;aira-rgir t.rúnaðarrfeenn á
vinnustöðum hafa til dæmís
á undanfornum árutn sótt nám
skeið í reikningshaldi fvrir-
um að gera sér grein fyrir
raunverulegri fjárhagsafkomu
síns fyrirtækis.
Tvær millj. norskra
kr. tii fpm'Aeþjstai’ia
„Alþýðusamhandið norska
hefur að undanförnu varið
tveimur milljónum norskra kr.
til fræðslustarfsemi," sagði
Andersen, „og er það skoðun
okkar, að sú starfsemí sé ár-
angursríkasta baráttan fyrir
bættum kjörum.“
Andersén er þess mjög hvetj
andi að íslenzk verkalýðshreyf
ing komi á fót á sínum veg-
um fræðslustarfsemi. í ein-
hverri mynd. Telur hann það
tilvalið hér á landi hvort sem
er, að reka skóla, halda nám-
skeið eða með því að senda
færa menn til fyrirlestrahalds
í kaupstöðum og kauptúnum
landsins. Hann segir, að meiri
áherzla hafi í Noregi verið lögð
á námskeið og fyrirlestra held-
ur en skóla, enda eru vega-
lengdir í Noregi frá norðri til
suðurs álíka og frá Suður-Nor-
egi til Rómar.
Vamlamál vegna
fleiri fríytnnda
Andersen leggur á það á-
herzlu, að fræðslustarfsemin sé
ekki einvörðungu fólgin í
fræðslu um. rekstuf fyrirtækja,
um nýjungar á sviði tækni, um
hagkvæm vinnubrögð og slíkt,
heldur einnig í námi um al-
menn efni.
Hin öra stytting vinnutfm-
ans veitir verkalýðnum einnig
vandamál utarf vinnustaðanna.
Hvernig eiga verkamenn að
nota frístundir sínar? Þarna
blasir við verkefniv sem sam-
tök verkamanna eiga að láta
sig miklu varða. Þess vegna
taka þau upn frístundaiðkun,
stofna á sínum vegum íþrótta-
félög og taka upp margháttaða
félagsstarfsemi. Þannig hefur
hlutverk verkalýðshreyfingar-
innar breytzt frá öndverðu, frá
því að vera hrein vörn verka-
lýðsins í nevð til að sameina
launþega til haráttu fyrir mann
gæmandi lífskjörum, til þess
nú, auk þess að standa vörð
um lífskjörin, að vinna að al-
hliða uþpbyggingu betra þjóð-
félags og betri einstaklinga.
R. J. SVfitiney
Nr. 31
deyr
þýzku lögreglunni á slóð henn
ar í hefndarrkyni, eða þá í von
um að þær gætu með því unn
ið isiginmönnum sínum eitt-
hvað í vil. Það var að minnsta
kosti augljóst að hún yrði að
fara að öllu með hinni mestu
gát. Það var til dæmis með
öllu útilokað að hún mætti
fara heim til þessara kvenna
og freista að ná þannig sam-
'-•andi við þær, en næsta örðugt
að þekkja þær úr á götum úti,
4n þess að hafa mfnnstu hug-
’nynd um útlit þeirra.
Hún hélt fyrst þangað sem
bíls'kúrinn stóð, þar sem Staun
ton og Bob höfðu sagt henni
að andspyrnuhreyfingin hefði
áður haft samastað. Þar inni
hafði birgðum þeim og vopn-
um, sem brezkar flugvélar vörp
uðu nfður í fallhlífum, verið
komig fyrir á bak við gervi-
ve'gg. Nótt eina, skömmu áður
en þýzku lögreglumennirnir
komust á slóð Bobs og skutu
hann í gegn um annað lungað
áður en lauk, hafði það vilja'5
til, að brezkri sprengju var
varpað ekki langt frá, og varð
þrýstingurinn af henni svo mik
ill, er hún sprakk, að gervi-
veggurinn hnmdi, og þegar
Bob og aðra meðlimi andspyrnu
hreyfingarinnat bar þar að um
morguninn, leizt þeim heldur;
en ekki uggvænlegt umhvorfs,
er allar byrgðirnar lágu þar ó-
huldar. Var nýr gerviveggur
reistur með slikum flýti að
miet mátti kallast, . og þótti
þeim félögum þar skella hurð
nærri hælum, að þýzka lögregl
an kæmist á snoðir um leyni-
starfsemi þeirra.
En jafnvel Violetta var ekki
allsendis viss um hvort nokkur
af hinum gömlu starfsmönn-
um væri enn vinnandi í skúrn
um. Þessi brúnamikli náungi,
sem þarna stóð, — átti lýsing-
in, sem Staunton hafði gefið
henni á 'einum þeirra, við
hann á einum þeirra, við hann?
Eða maðurinn með kollhett-
una, sem hann lét hallast yfir
vinstra eyrað? Eða bláeygði
maðurinn með loðnu augna-
brúnirnar Hún gekk inn í skúr
inn og spurðist fyrir um það
hvort hún gæti fengið þar
leigt reiðhjól. Að sjálfsögðu var
henni mikil þörf á slíku fárar
tæki, því innan borgarinnar
var bókstaflega ekki um annað
farartæki að ræða. Maourinn
virti hana fyrir sér dr.júga hríð
áður en hann svaraoi. Nei, því
miður; þeir höfðu el:nri neitt
reiðhjó.1 handbært þe: stund
ina. Hún kvaðst þá m iJ • líta
til þeirra seinna. Og rannig
tókzt henni með ýtru iu var-
úð, og með því að nora ein-
kennisorðin af strö.ngustu
gætni, þau er fyrir nokkrum
vikum höfðu gilt á þessn svæði,’
•að komast á k'na réttu leið,
þótt torrakin reyndis hún fyrst
í sað, feins. og raunar vælna,
mátti. í
Og það, sem hún komst a'ð
aun um, vax allt annað en
hvetjandi. Það kom á daginn
af þeim níutíu og átta, sem áð-
ur voru í andspyrnuhreyfing-
unni, höfðu Þjóðverj arnir haft
hendur í hári merra en níutíu,
og haft á brott sem fanga. Ör-
lög þeirra vissi enginn fyrir
víst. Haldið var að flestir
þeirra hefðu verið fluttir til
Þýzkalands í fangabúð'r. Grun
ur lék á að nokkrir væru í
fangabúðum á Frakklandi.
Skólastjórinn, Reger Mayer,
sem verið hafði forystumaður
eins andspyrnuflokksins, hafði
Verið fluttur til Þýzkalands og
settur í fangabúðir þar. Konu
hans hafði hins vegar tekizt
að sleppa á brott frá Le Havre,
og bjó hún nú í París. Enn
voru nokkrar af eiginkonum
þessara manna frjálsar ferða
sinna, og Violettu heppaðist að
ná sambandi við þær. Hún
kornst meira að segja inn í borg
ina Le Havre. Þeir ssm til
þekktu töldu skilríki hennar
ekki nægilega vel úr garði
gerð og fengu renni ófolsuð
skilríki, það er að segja, —
nafn bennar og aðrar upplýs-
ingar var að sjálfsögðu falsað.
Hvarvetna sem hún kom, sá
hún að vigbúnaðaræðið var
heiptarlegra en nokkru sinni
fyrr. Strandvirkin voru styrkt
og jafnvel ný strandvirki gerð.
Hvarvetna meÖfram ánni, í
ána sjálfa og við ströndina
höfðu sprengjur veriö lagðar og
tundurduflasvæði voru út um
allan sjó, en jarðsprengju-
svæði hVarvetna á landi. Unnu
Þjóðverjar að þessum fram-
kvæmdum af slíku kappi, að
íekki leyndi sér -að þeir vissu
hvað í vændum var. Rommel
hershöfðingi var sjálfur þarna
á ferði-nni, en hann hafði aðal
stöðvar sínar miðja vegu milli
Parísar og Rúðuborgar, að La
Roche-Guyon. Sá hinn sami
Rommel, sem bar ábyrgð á
víg. Etiennes við E1 Alamein.
Hvað eftir annað tók þýzka
lögreglan Violettu til yfir-
heyrslu og athugunar len skjöl
hennar og skilríki voru ná-
kvæmlega rannsökuð. Stund-
um þóttist hún þess fullviss að
sér væri veitt eftirför, en
hverju sinni tókzt henni að
blekkja sporrekjandann með
þeirri tækni, sem’hún hafði fyr
ir skömmu tileinkað sér í þjálf
uninni á Bretlandi. Það kom
fyrir að hún spurði sjálfa sig
hvort það gæti varið að máv
arnir hefðu séð sig handan við
sundið og hefðu sig grunaða.
Tvívegis va,r hún tekin hcnd-
um og' farið með hana í lög-
reglustöð.na, þar sem hún var
spurð í þaula svo klukkustund
um skipti, í annað skiptið til
dæmis hvíldarlarrrt í fullar
fimm klukkustundir. Það var
sem þýzka leynilögreglan
gerði sig ekki fyllilega ánæg’ða
með svör hennar. Átti, þá leið
angur honnar að fá slíkan
endi? Og hvernig mundi henni
takast að komast á brott, ef í
það færi? Hún minntist þess
hvernig farið hafði fyrir Bob,
og hver orðið höfðu örlög hinna
niutíu, sem sátu í fangabúðum,
ef þeir þá höfðu ekki þegar ver
ið skotnir. Það leit ekki út
fyirir að hún þyrfti að gera sér
miklar leða bjartar vonir. Og
enn spurðu þýzku lögreglu-
mennirnir hana sömu spurn-
inga upp aftur og aftur. En
Violetta reyndist jafnvel þeim
þjálfuðustu og skörpustu þeirra
alger ofjarl. Hún var í senn
svo bráðfljót að hugsa og gat
verið svo undur skaleysisleg á
svipinn. Og henni kom aldrei
minnsti ótti til hugar. Hún
hafði sýnt það þegar í be'rnsku
að hún kunni ekki að hræðast,
hvað sem á gekk, og að hún
kunni alltaf einhver ráð til að
sigrast á jafnvel hinum ótrú
legustu örðugleikum fyrir snar
ræði sitt og frábærlega skarpa
hugsun. Og éins var það nú, er
henni tókst með sakleysissvip
sínum og leikni í svörurn að
villa ^oynilögraglumönnunum
þýzku svo sýn, að þeim reynd-
ist með öllu ógerlegt að sanna
á hana nokkurt það athæfi, er
benti til að hún stæði í sam-
band; við neðanjarðarhreyf-
ingu. Og svo var henni sleppt.
Nótt eftir nótt gerðu brezku
sprengj uf lugvélarnar hinar,
heiptarlegustu árásir'á strand
virkin í Le Havre og Rúðuborg.
Þó var ekki nema nokkur hluti
strandlengjunnar, sem valinn
hafði verið til landgöngu á inn
rásardegi, en brezku flugvél-
amar gerðu árásir á strand-
lengjuna alla á þessu svæði til
þess að villa Þjóðverjunum
sýn. Einnig voru stöðugar loft
árásir gerðar á allar brýr og
járnbrautir á margra mílna
svæði til þess að koma öllum
flutningum á sem mesta ringul
reið.
Violetta dvaldist hálfan mán
uð á þessu landsvæði. Hún var
á stöðugri ferð allan tímann,
svaf á víxl hjá fólki, sem var
hlynnt andspyrnuhreyfing-
unni, og reyndi að fullvissa sig
um hve mörgum mætti reikna
með sem öruggum stuðnings-
mönnum þegar innrásin hæfist,
en það var einmitt þetta, sem
mest reið á að vita.
Það var eitt kvöld í Rúðu-
borg, er hún sat í bakherbergi
og á bak við margar luktar
dyr, að hún hlustað- í fyrsta
skipti á fréttaútsendingu B:BC,
sem áíti sér stað reglulega dag
hvern á milli' 7,30 og 9,15. En
inn á milli íréttanna var jafn
an skotið mikHvægustu upplýs
ingurn og skilaboðum til her-
numdu staðanna á meginland
inu, ævir.lega á dulmáli með
hinu fjarstæðukenndasta orða
lagi, edis og til dæmis, „kýrin
stökk upp í tungliO”. Stund-
um voru þetta orósendinga.- ti-l
svars við fyrirspurnum vissra
aðila á Frakklandi, — að fyrir
huguðu áform þeirra nytu
fyllsta stuðnings brezkra að-
ila. Á bak við allt þetta, að því
er virtist meiningarlausa hjal,
sem skotið var inn á milli frétt
anna, lá sem sé eitthvert hið
mikilvægasta atriði á áætlun
Breta um frelsun Evrópu. Þann
ig var komið á framfæri skila
boðum um skemmdavierk, til-
kynningum varða-ndi fallhlífa-
sendingar og fallhlífahlið, einn
ig um björgun föðurlandsvina
og andspvrnuhreyfmgarfólk.
sem var í nauðum statt.
Vitanlega vra þýzku lög-
reglunni kunnugt um allt þetta.
þegar þeir lögðu svo sfrangt
bann við því að folk hlustaði á
fréttasendingamar, var það því
ekki fyrst og fnemst vegna
þess að þeir væru mótfallnir
því að fólk fengi fréttir af
gangi styrjaldarinnar, enda
þótt þeim vær; það auðvitað
þvert um geð, heldur óg fyrir
það að þeir vildu ekM fyrir
nokkurn mu'n að slíkar orðsend
ingai- kæmust til skila, sem
faldar voru í hinum hefmskú
legustu orðasamstæðum. Sjálf
;r gátu nazistarnir ekki með
neinu móti skilið þetta kyn-
lega dulmál, en þeir vissu það
hins vegar að það snerti und- %
auitekning^rlauBt einlivern
þann undirbúning, sem þeim
gat orðið mest.að tjóni í verk
smiðjum og á járnbraútum, og
yfirleitt gat orðið til þess að
þeim mistækist allt það, sem
þeim var nauðsynlegast að tæk
ist til sigurs. Fyrst og fremst
þess viegna brutust þeir inn á
heimil; manna, einmitt þegar
stóð á þessurn fréttasending-
um, ef þeir kynnu að standa
einhvern að þeirri forboðnu
iðiu að hlusta á þersi skilaboð.
Ef svo fór, voru viðkomandi,
— að minnsta kosti á jafn hem
aðarlega mikilvægum svæðum
og umhverfis Rúðuborg, — taf
arlaust fluttir á brott og í
fangabúðir.
Þegar athugunum hennar og
erindi var lokið, sMlaði hún
reiðhjólinu aftur í hendur þeim
í bílskúrnum, gætti þess vand
lega að enginn veitti henni at
hygli, er hún laumaðist til að
rífa niður eina auglýsinguna,
þar sem gat að líta myndirnar
af vinum hennar tveim, og
stakk hún auglýsingunni síð-
an á sig. Að því búnu tók hún
sér fari með lestinni til París
arborgar til þess að hitta Staun
ton á áður tilteknum stað og
tíma,
Hún hitti hann eins og til
st-áð í Luxemborgargarðinum,
þar sem þau gengu um'stígana
á meðan hún sagði honum allt,
sem hún hafði orðið áskynja.
Kvað hún margt manna fyrir-
finnast í Rúðuborg og allmargt
í L-3 Havre, sem reiðubúnir
væru að veita alla hugsanlega
aðstoð. Þeir bið'u aðeins fyrir-
skipana, ,og Violetta var þess
slbúin að halda þangað um
hæl og flytia þeim skilaboo
um hvað gera skyldi og aðstoða
kvæmdir.
við skipulagningu og fram-
Staunton hugsaði málið þegj
andi nokkra hríð, en tók síðan
til máls. „Ég er hræddur um
það”, sagði hann, „að því mið
ur vinnist ekki tími til a'ð
koma öllu þar aftur í það horf,