Morgunblaðið - 18.11.1977, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 18. NÓVEMBER 1977
Minning:
Hermann Kristjáns-
son útgerðarmaður
Fæddur 18. júní 1900.
Dáinn 10. nóvember 1977.
Hermann Kristjánsson forstjóri
í Arnarvík er látinn. Hann lést á
Borgarspítalanum 10. þessa mán-
aðar af völdum hörmulegs slyss,
sem hann varð fyrir fyrr um dag-
inn.
Hermann var fæddur 18. júní
1900 í Krossadal í Tálknafirði.
Foreldrar hans voru Kristján
Guðmundsson, bóndi þar, og kona
hans Bjarney Bjarnadóttir.
Hann ólst upp með foreldrum
sínum fram að tvítugsaldri, en á
því tímabili voru þau búsett á
ýmsum bæjum í Tálknafirði. Fað-
ir Hermanns stundaði sjóróðra á
eigin báti, jafnframt búskapnum,
eins og títt var á Vestfjörðum í þá
daga. Hermann naut lítillar skóla-
göngu, annarrar en einhvers
barnaskólanáms. Hann byrjaði
fermingarárið sitt að róa á opnum
árabáti sem fullgildur háseti með
föður sínum við. fjórða mann.
Enda þótt Hermann væri aðeins
tveggja ára gamall þegar fyrst var
sett vél í bát á íslandi, en það var
gert á Isafirði árið 1902, var vél-
væðingin ekki orðin almenn á
þeim árum, sem Hermann byrjaði
sinn starfsferil. Hann fékk að
reyna sig í sjómennskunni með
því að teygja handíeggina á ára-
hlummnum eins og margir jafn-
aldrar hans gerðu á þeim tíma.
Hann átti eftir að sjá fugl fegri,
því hann verður ávallt talinn með
þeim sem þátt hafa tekið í vélvæð-
ingunni, sem átt hefur sér stað á
þessari öld. Hann á þar hlut að
máli bæði á sjó og í landi.
Hermann byrjaði eigin útgerð á
árabát í sameign með föður sín-
um, sem seldi svo sinn hlut í
bátnum Guðmundi Kr. Guð-
mundssyni, bónda á Felli, miklum
heiðursmanni og gerðu þeir Her-
mann bátinn út saman um tíma.
Árið 1926 flutti Hermann að
Króki í Selárdal, keypti fjögra
manna far, sem hann reri á um
sumarið og um haustið lét hann
setja i það vél og notaði bátinn
þannig næstu tvö árin.
Þá lét hann ásamt Júlíusi bróð-
ur sínum byggja á Bíldudal opinn
bát, sem sett var í vél og á þeim
bát reru bræðurnir frá Selárdal
næstu tvö ár.
Arið 1930 fluttist Hermann til
Patreksfjarðar og þaðan stund-
uðu bræðurnir sjóinn á bátnum,
sem hét Bliki fram til ársins 1933,
að þeir seldu hann og keyptu 6
smálesta þilfarsbát, Njál, og
gerðu hann út í tvö ár.
Þessi útgerð á Njáli er að því ég
best veit fyrsta tilraun til útgerð-
ar að vetrarlagi með línu frá Pat-
reksfirði.
En það eru ekki allar ferðir
farnar til fjár, sem farnar eru.
Bátur og vél var hvort tveggja
ónothæft. Báturinn gamall súð-
byrðingur og vélin úr sér genginn
Dannótor, sem ekki reyndist hægt
að láta ganga.
Bræðurna brast þó ekki kjark-
inn og með aðstoð góðra manna
var sett ný 30 hestafla Skandíavél
í bátinn. En vélin reyndist
bátnum ofviða og hann Iiðaðist í
sundur undir gangi vélarinnar.
Þá var fjárhagsgetan þrotin og
engin önnur ráð en að gefast upp
á útgerðinni.
Hermann fór suður á vetrarver-
tíðina 1935 og var á vélbátnum
Mars, sem var gerður út frá
Reykjavík. Hann leigði svo 12
tonna bát um sumarið og var á
honum á handfæraveiðum við
Vestfirði, en um haustið fór hann
formaður með bátinn fyrir eig-
andann á reknetaveiðar fyrir
Norðurlandi.
Að lokinni þeirri vertið tók
Hermann sig upp á Patreksfirði
og fluttist til Reykjavíkur. Hann
vann ýmsa vinnu i Reykjavík vet-
urinn 1936, en veiktist þá af iskis
og gat lítið unnið. Hann keypti sér
litla trillu og stundaði á henni
hrognkelsaveiðar. Nokkru síðar
byrjaði hann með fiskverzlun i
Reykjavík og stundaði það í nokk-
ur ár. Verzlunin gekk vel. Hann
færði út reksturinn, verzlaði einn-
ig með matvöru og rak á tímabili
tvær verzlanir. Börnin voru þá
farin að stálpast og unnu með
honum við verzlanirnar. Það kom
brátt í Ijós að hugur sonanna
hneigðist að sjónum og dugnaður
þeirra á þvi sviði varð fljótt kunn-
ur.
Arið 1952 keyptu þeir feðgar
ásamt Gunnari Magnússyni 36
smálesta bát, sem þeir létu heita
Arnfirðing. Þeir gerðu hann út á
togveiðar og var Óskar fyrst skip-
stjóri og gekk vel að fiska. Sama
árið var landhelgislínan færð út
og var þá ekki Iengur grundvöllur
fyrir rekstri svo lítilla báta á tog-
veiðum.
Þá tók Gunnar Magnússon við
skipstjórn á bátnum og skipt var
um veiðarfæri. Byrjað var að
fiska með þorskanetum og gekk
útgerðin vel. Óskar var vélstjóri á
bátnum og samstarf þeirra Gunn-
ars og hans var með ágætum.
Þessi útgerð var vísirinn að
fyrirtæki þeirra félaga í Grinda-
vik, Arnarvík h/f.
Hermann var framkvæmda-
stjóri fyrirtækisins og með dugn-
aði og framsækni eigendanna,
hvers i sinu starfi, hefir það geng-
ið svo sem raun ber vitni.
Þeir létu byggja hvern bátinn
eftir annan og gátu á þann veg
fylgst með tækninni og haft í
höndunum það besta, sem til var
á hverjum tíma.
Arið 1956 byggðu þeir upp fisk-
verkunarstöð í Grindavik og byrj-
uðu þar fiskverkun vertíðina 1957
og tóku á móti 2000 tonnum af
fiski. Þeir juku síðan jafnt og þétt
við stöðina, byggðu á henni hrað-
frystihús og stöðin var orðin með
myndarlegustu fyrirtækjum á því
sviði.
Hermann var dugandi sjósókn-
ari meðan hann stundaði sjó, eins
og honum forst vel úr hendi
stjórn á þeim fyrirtækjum, sem
hann rak í landi.
Milli vor- og sumarvertíða á
opnu bátunum fyrir vestan var
hann ýmist á bátum eða togurum
á vetrarvertíðum og var alltaf
viðurkenndur dugandi maður.
Ég man eftir því sem unglingur
þegar hann sótti sjó frá Króki í
Selárdal á opnum bát, niður á haf
út af Arnarfirði um vetur. Hann
fékk góðan afla en hreppti slæmt
veður á Ieiðinni í land. Honum
hlekktist ekki á, en sjómennska
hans var rómuð vegna þessarar
sjóferðar.
Leiðir okkar Hermanns lágu
fyrst saman, þegar hann fluttist
til Patreksfjarðar árið 1930. Ég
reri þá með föður minum svo leið-
ir okkar lágu oft saman. Enda
þótt þeir bræður Hermann og
Júlíus væru áratugnum eldri en
við, urðu þeir samt fljótt félagar
okkar strákanna sem unnum við
þessa atvinnugrein. Við áttum
saman margar skemmtilegar
stundir um helgar og í landlegum,
ef við brugðum okkur á hestbak
og fórum þangað, sem eitthvað
var um að vera. Við litum upp til
þeirra fyrir dugnað þeirra og fyr-
ir það hvað þeir voru okkur ein-
lægir og skemmtilegir félagar.
Síðar á lifsleiðinni hélst þessi
háttur á, Hermann var ávallt
hrókur alls fagnaðar, boðinn og
búinn til þess að gera samveru-
stundirnar ánægjulegar. Við höf-
um verið samferða með ferðafé-
lögum innanlands og utanlands
og ávallt farið vel á með okkur.
Arið 1924, hinn 14. desember
gengu þau í hjónaband Hermann
og Guðrún Einarsdóttir.
Guðrún er fædd að Uppsölum i
Selárdal 19. september 1904, dótt-
ir Einars Finnssonar og Sólveigar
Einarsdóttur.
Guðrún og Hermann eignuðust
sex börn, en þau eru þessi: Sól-
veig, gift Holger Clausen; Finn-
ur; húsameistari, kvæntur Ingi-
björgu Jóhannesdóttur; Kristján,
kvæntur Asdisi Arnadóttur, hann
var meðeigandi í fyrirtækinu og
vann við það; Öskar, giftur Sjöfn
Kristjánsdóttur, hann var lengst
verkstjóri í fyrirtækinu; Stella,
gift Herald Raatz, býr í Banda-
ríkjunum; Björgvin, kvæntur Sig-
ríði Guðmundsdóttur, hann rekur
verslunarfyriræki i Reykjavík.
Barnabörnin eru orðin 21.
Guðrún og Hermann hafa alltaf
verið félagslyndar manneskjur.
Þau hafa eignast marga kunn-
ingja og heimili þeirra hefur
ávallt staðið opið vinum og vanda-
mönnum, jafnt meðan efni voru
litil og húsakynni takmörkuð og
siðari árin eftir að efni bötnuðu.
Einkum fyrstu árin í Reykjavík
var oft mannmargt á heimili
þeirra, en kunningjar aó vestan
fundu hlýjar móttökur og sam-
stilltan vilja beggja hjónanna til
að taka á móti gestum sínum. Það
var oft glatt á hjalla á heimili
þeirra og oft reyndi á viljaþrek
Guðrúnar og starfsorku, með stór-
an barnahóp að halda heimilinu í
góðu lagi. I sautján ár hafa þau
búið að Hvassaleiti 87. Heimili
þeirra hjóna hefur alltaf borið
vitni dugnaði Guðrúnar og mynd-
arskap.
Hermann skilur eftir sig minn-
ingu þess manns sem vann sig
með dugnaði, áreiðanlegheitum,
áræðni og góðri framkomu í hví-
vetna á sviði útgerðar og fisk-
framleiðslu, sem atvinnugreinar.
Hann ávann sér trausts allra,
sem hann átti viðskipti við.
Við hjónin vottum Guðrúnu,
börnum þeirra og öðrum fjöl-
skyldumeðlimum innilega samúð
okkar.
Guð blessi minningu hins látna
vinar.
Baldur Guðmundsson.
Hermann Kristjánsson lést af
völdum umferðarslyss 10. þ.m. 77
ára að aldri.
Ég minnist Hermanns fyrst frá
þeim tima að ég var barn vestur í
Tálknafirði. Hann var þá formað-
ur á eigin bát er hann gerði út frá
Patreksfirði.
Eg fluttist til Reykjavíkur 1935
og Hermann nokkru síðar. Attum
við báðir heima í Skerjafirði í
nokkur ár. Árið 1952 erum við svo
aftur í nábýli í Kleppsholtinu. A
þeim tíma fara kynni okkar að
verða nánari, er ég geng i félags-
skap með honum og Öskari syni
hans um útgerð á bát er við skírð-
um Arnfirðing. Nokkrum árum
siðar var hlutafélagið Arnarvík
stofnað og bætast þá í félagsskap-
inn Guðmundur bróðir minn og
Kristján sonur Hermanns. Her-
mann var forstjóri þessarar út-
gerðar og fiskvinnslu frá byrjum
og þar til um síðustu áramót að
Arnarvik h.f. var seld. 1 þessu
starfi var hann heill og óskiptur,
enda vann hann sér og fyrirtæki
Fæddur 28. júní 1904
Dáinn 13. nóvember 1977
Að morgni 13. nóv. sl. lést í
Landspítalanum i Reykjavík Guð-
mundur Jónsson, síðast til heimil-
is að Bergstaðastræti 20 í Reykja-
vík. Andlát hans bar nokkuð
óvænt að, þrátt fyrir heilsuleysi á
seinustu árum og tvo uppskurði á
nokkurra mánaða fresti. Hann
virtist á batavegi og þegar ég hitti
hann síðast tveimur vikum fyrir
andlátið taldi hann sig kominn
yfir það versta.
Ég kynntist Guðmundi fyrir
nokkrum árum, er ég skrifaði eft-
ir honum frásagnir af basli hans
sjálfs og annarra í heimahögum
hans á fyrri tíð. Kom hann heim
til mín vegna þessa og sátum við
margt kvöld að loknum fullum
vinnudegi og störfuðum saman að
þessu verki í um það bil hálft ár.
Guðmundur var Strandamaður
að uppruna, og þar sleit hann
flestum sinum barnsskóm og
mörgum stærri skónum einnig.
Hann var þó fæddur á Isafirði 28.
júní 1904, en þar bjuggu foreldr-
ar hans nokkur ár í byrjun síns
búskapar, og stundaði faðir hans
smíðar. Foreldrar Quðmundar
voru hjónin Jón Guðmundsson
smiður ættaður frá Felli i Kolla-
firði og Kristín Guðmundsdóttir
frá Miðjanesi. Bræður Kristínar
voru kunnir menn á sínum slóð-
um, þeir Sigvaldi bóndi á Sand-
nesi og Ingimundur hreppstjóri á
Hellu.
Fimm ára gamall fluttist Guð-
mundur með foreldrum sínum að
Tungugröf við Steingrímsfjörð.
Þau höfðu keypt hálfa jörðina og
bjuggu þar sinn búskap í tvibýli.
Árið 1919 lést Kristín eftir erfið
veikindi, var þá yngsta barn
hennar þriggja ára. Nokkru síðar
hætti Jón í Tungugröf búskap og
fluttist til Hólmavíkur. Fór Guð-
mundur sonur hans með honum
og hugðust þeir vinna'saman við
smíðar. Um veturinn veiktist Jón
af lungnabólgu og lést. Var Guð-
mundur á Hólmavík til vors, en
þá gerðist hann vinnumaður
heima i sveit sinni. Var hann síð-
an all lengi vinnumaður á ýmsum
bæjum uns hann byggði sér lítinn
bæ í Húsavíkurlandi og kallaði
Selbekk. Hafði hann þar smábú-
skap og stundaði smíðar, en vann
einnig sem kaupamaður á sumr-
um og við ígripavinnu sem til féll.
Vegna mæðiveikinnar ákvað
Guðmundur að fella fé'sitt og
yfirgefa bæ sinn. Gerðist hann þá
vinnumaður að Brekku í Geiradal
í Austur Barðastrandarsýslu, og
síðar á Ingunnarstöðum í sömu
sveit, þar sem hann kom sér upp
svipaðri aðstöðu og á Selbekk.
Þar kom, að Guðmundur varð
að yfirgefa sveitalífið og halda til
Reykjavikur vegna veikinda.
Náði hann þó þeirri heilsu að
hann gat stundað vinnu syðra.
sinu það álit að það naut trausts
og virðingar hvarvetna.
Ég ætla ekki að fara að rekja
starfssögu Hermanns, hún er það
fjölbreytt og löng að það þarf
meira til, svo henni væru gerð
verðug skil.
Ég er þakklátur fyrir þau kynni
sem urðu á milli fjölskyldna okk-
ar, sem hann átti stærstan þátt í.
Hermann var mjög barngóður
og á minn stóri barnahópur ótald-
ar minningar um hlýhug og gest-
risni hans. Hermann var hrókur
alls fagnaðar á gleðistundum og
nutu þá nærstaddir glaðværðar
hans og umgengnislipurðar. Ég
naut oft gestrisni hans og var þá
ávallt veitt af rausn og maður
látinn finna að ætlast var til að
notið væri veitinganna.
Hermann var trúaður maður, og
kom það víða fram. Minnist ég
þess að á fyrstu samstarfsárum
okkar, þegar verið var að útbúa
bátinn til veiðiúthalda, að þótt
tími væri naumur og mikið að
gera,, vildi hann ekki að unnið
væri á helgidögum við þau störf,
þótt kappið væri mikið.
Ég og fjölskylda mín þökkum af
heilum hug, okkar löngu og góðu
kynni.
Guðrúnu, eftirlifandi konu
hans, fjölskyldu þeirra og skyld-
fólki vottum við innilega samúð
og óskum guðs blessunar.
Gunnar Magnússon.
Var hann nokkur ár starfsmaður
hjá Hansa h.f. en stundaði auk
þess ýmiskonar smíðar og við-
gerðir heima.
Var Guðmundur mörgum gagn-
samur vegna lagni sinnar og
hjálpsemi. Er nú illt í efni að geta
ekki lengur leitað til hans, þegar
eitthvað fer úrskeiðis.
Á Ingunnarstöðum kvæntist
Guðmundur Guðrúnu Sigurðar-
dóttir frá Súgandafirði. Var hún
ekkja er þau giftust og átti börn.
Þau Guðmundur voru barnlaus
en ólu upp son Guðrúnar, Harald
Hjaltalín, sem nú er um tvítugt.
Guðmundur Jónsson var sveita-
maður, vanur gömlum vinnuað-
ferðum og gamaldags aðbúnaði.
Lítillar skólagöngu hafði hann
notið og lifað í fábreyttu og kyrr-
stæðu umhverfi. Líkaði honum
margt miður í borginni en kunni
þó sumt vel að meta. Held ég að
honum hafi að mörgu leyti liðið
vel hér. Þó minntist hann æsku-
sveitar sinnar jafnan með sökn-
uði. I niðurlagi ntinninga sinna
segir hann m.a. „þegar ég sveita-
maðurin, vanur þýfðum móum
Steingrimsfjarðar og Geiradals,
geng um götur höfuðstaðarins
verður mér oft hugsað til liðna
tímans. Gamla fólkið í Tungu-
sveitinni kemur mér þá gjarnan í
hug, en einnig aðrir sem ég hef
kynnst á iifsleiðinni.. . Flest fólk
sem ég umgekkst i lífinu var mér
gott. Þá hafa dýrin veitt mér
marga ánægjustund, ekki síst
hestarnir, kindurnar og lömbin
þeirra með sína vorleiki. Hundar
og kettir hafa líka verið vinir min-
ir, og ég get nefnt einnig hin
vcilltu dýr úti í náttúrunni." Nú
er þessari gönguferð lokið. Við
samferðamenn Guðmundar, sem
enn erum á rölti söknum hans, og
biðjum honum velfarnaðar, þar
sem hann er nú, því vonandi hef-
ur honum orðið að trú sinni. Konu
hans og öðrum aðstandendum
sendum við kærar kveðjur.
Jón frá Pálmholti.
t
Móðir okkar og systir mín
FANNEY JÓHANNESDÓTTIR.
Aðalstræti 82, Akureyri,
verður jarðsungin frá Akureyrarkírkju laugardaginn 19. nóvember kl
10 30f h
Blóm vinsamlega afbeðin en peim, sem vilja minnast hinnar látnu. er
bent á liknarstofnanir
Sigríður Soffia Jónsdóttir.
Brynhildur Jónsdóttir,
Soffia Jóhannesdóttir.
t
Við þökkum tnnilega samúð og vinarhug við andlát og jarðarför föður
okkar og tengdaföður,
ÞORGEIRS JÓNSSONAR,
frá SeyðisfirSi.
Börn og tengdabörn.
I * »1 »« Itllin »» . » **l * »1* J » 11 f í t í H » 11 k S i S l* MlffM l'l t; » I ktll M *! I i t íf 11* » I
Guðmundur Jóns-
son smiður - Minning