Morgunblaðið - 02.12.1977, Blaðsíða 2

34
MORGUNBLAÐIÐ, FOSTUDAGUR 2. DESEMBER 1977
Taka þarf pólitíska
ákvördun um lagningu
slitlags á vegi í snatri
Rætt við Ólaf G. Einarsson alþingismann um þingsályktunar-
tillögu sem nær til hringvegarins og ýmissa sérvega
Ólafur G. Einarsson og Jón Helgason alþingismenn
h'afa endurflutt þingsályktúnartillögu á Alþingi um
stórátak í lagningu olíumalar á vegi landsins.
t samtali hér á eftir við Ólaf G. Einarsson alþingis-
mann kemur fram sú skoðun hans að tekjur ríkissjóðs
af bílum og rekstrarvörum til þeirra séu allt of miklar
miðað við það hve lítil hluti þeirra fari í uppbyggingu
vegakerfis landsmanna. Tillagan miðast við að Alþingi
álykti að fela ríkisstjórninni að undirbúa tillögur til
vegaáætlana þannig, að lagt yerði bundið slitlag á
helstu þjóðvegi landsins, þ.e. hringveginn og helstu
vegakafla út frá honum, og stefnt að því að ljúka þessu
verkefni á næstu 10—15 árum. Slitlagið verði lagt á
vegina eins og þeir nú eru, eftir því sem fært er, þ.e.
án sérstakrar endurbyggingar þeirra. Þeir kaflar veg-
anna, sem ekki þykir fært að leggja á slitlag með
þessum hætti, skulu endurbyggðir fyrir fjármagn úr
Vegasjóði samkvæmt vegáætlun. Unnið skal að fram-
kvæmdum þessum í öllum landshlutum hvert ár eftir
því sem áætlun segir. Kostnaður við lagningu slitlags-
ins greiðist úr Vegasjóði samkvæmt vegáætlun, og
með innlendum eða erlendum lántökum, ef þörf kref-
ur, og eftir nánari ákvörðun Alþingis síðar.
830 km af vegum
tilbúnir undir
varanlegt slitlag
„Tillaga okkar," sagði Olafur,
„tekur til 2100 km kafla af
vegakerfi landsins, hringvegar-
ins og ýmissa tenginga þar fyrir
utan milli byggöarlaga, eins og
t.d. 14 km Akranesveg, 64 km
Ólafsvíkurveg, 400 krn Vest-
fjarðaveg, 8 km langan veg
milli Ólafsvíkur og Hellissands,
3,0 km SauðárkróksbraUtar; 35
km langan veg frá Akureyri til
Dalvíkur, 46 km langs kafla á
Norðurlandsvegi til Húsavíkur
og svo framvegis. Við reiknum
með aö á þeim 830 km þar sem
ekki þarf að undirbyggja vegi
hel'Júr jafna út. kosti hver kíló-
ráytri meö olfumöl 6,2 millj. kr.,
eri nflega getum við áætlað 20
millj. kr. á hvern km sem þarf
að byggja algjörlega upp. Þetta
þýðir því að þá 2100 km af
aðalþjóðvegakerfi landsins er
unnt aö bæta með varanlegu
slitlagi fyrir innan við 30 millj-
arða króna. Sem dæmi um
vegarkafla sem ekki þarf aö
undirbyggja má nefna 100 km
lánga leið af um 400 km leið
alls milli Reykjavikur og Akur-
eyrar og ef baldið er áfram
austur-um eru jrað um 430 km
sæm ekki þarf að undirbyggja á
leiðinni frá Akureyri að Hvols-
velli. Um 130 km af Vestfjarða-
vegi eru tilbúnir undir slitlag,
t.d. 26 km á ieiðinni Akureyri
— Húsavík, 30 km af veginum
frá Reyðarfirði til Eskifjarðar,
Fagradal, stóran hluta þjóð-
vega á Suðurlandi og stóran
hluta Hvalfjarðarleiöarinnar.
Olafur G. Einarsson
km vegakafla árlega. Til þess
höfum við tækjabúnað og verk-
þekkingu í landinu. Fólkið í
landinu er eflaust reiðubúiö að
láta af hendi lánsfé að hiuta,
Iánsfé er hægt aö fá erlendis.
Verkefnið er ekki stærra en svo
i
»
að hægt er að framkvæma þaö.
Það, sem vantar, er pólitískur
vilji til þess að ráðist verði í
framkvæmdir með þeim hætti
sem hér er lagt til
Allt mælir með
framkvæmdinni
Tillaga þessi er flutt til þess
að fá fram vilja Alþingis um
það, hvernig staðiö skuli að
framkvæmdum við lagningu
slitags á þjóðvegi næstu árin,
svo og til þess að Alþingi lýsi
yfir þeim vilja sínum, að fjár
verði aflað til þessara fram-
kvæmda þannig að meginverk-
efninu verði lokið á næstu
10—15 árum.
Á udanförnum áratugum hef-
ur verið unnið mikið afrek í
vegagerð með því að leggja ak-
færa vegi um þvert og endi-
langt landið. Nú er hins vegar
komið að þvi að slitlag verði
lagt á hina fjölförnustu vegi.
Udan þvi verður ekki vikist
lengur og liggja til þess margar
ástæður.
í fyrsta lagi verður nær því
ómögulegt að halda við malar-
vegum þannig að sæmandi geti
talist, þegar umferðin er orðin
svo þung sem raun ber vitni.
Vaxandi bifreiðaeign lands-
manna fylgir auðvitað aukin
umferð og við þvi þarf að
bregðast með raunhæfum
hætti, samræmi Verður að vera
i bifreiöainnflutningi og vega-
gerð.
I öðru lagi eru vegir, sem
ekki eru með bundnu slitlagi,
einhverjir mestu mengunar-
valdar úti um sveitir landsins.
Meðan umferð var minni fundu
m.enn ekki svo mjög til ryk-
mengunar vegria bifreiðaum-
ferðar. En með hinni vaxandi
umferð er þessi mengun orðin
óþolandi. Þúsundir tonna af
ofaníburði leggjast yfir tún og
akra bænda á hverju ári, spilla
gróðri og hinu tæra andrúms-
lofti og hafa sjálfsagt skaðleg
áhrif á heislufar manna og
dýra, þótt e.t.v. reynist erfitt að
Minnst
150—200 km árlega
Þegar reynt er aö áætla
kostnað við lagningu bundins
slitlags á þá 2100 km, sem til-
laga þessi nær lil. og ekki hafa
vérið lagðir slitlagi, verður aö
hafa í huga, að 'ekki er gert ráð
fyrir hliöstæðri undirb.vggingu
og þeirri, sem unnin hefur ver-
ið við hina fjölförnu vegi út frá
Reykjavik. Með því móti miðar
okkur hægt. En hver sem kostn-
aðurinn verður, komumst við
ekki lengur hjá því að setja
okkur markmið, sem duga til
þess að setja okkur á bekk með
þeim þjóðum, sem okkur eru
skyldastar og gert hafa sér
grein fyrir nauðsyn bættra
vega. Hér er lagt til að megin-
átakið verði gert á 10—15 ár-
um. Það þýóir að slitlag þarf að
leggja að jafnaði á um 150—200
Q Q
Q x z X Z Q
z X z < X < Z Q Q
o 'mJ Q X X -J < Q Z Z
z w c -J < < X J M 2 < < X
> u < 0. u X 2 z z Q z X X H X X < H U < 5 J Q J u ’mJ X
X < o > < > u X X — X Z o >
u *■» z X u X A < u aa X X
B. Á þessu súluriti er hins vegar sýnt hlutfall vegaútgjalda hvers
ríkis af vegasköttum og þar er tsland komið æði neðarlega, en
Ceylon aftur á móti efst á blaði.
Q Q Q Q Z X Q z
Q X z z X z < X < z
Q X Z < Q z u o < u < u o s z < < u u X X Q J < Q C z s
z < J Q a. > u Q z. < J x u X © z z H u x g > X < X u < s 2 > < u < > u X
zi X z u X Q X u s < eA X V
A. Súlurit sem sýnir hlutfall vegaskatta af tekjum viðkomandi
rfkja, en á Ifnuritinu er fsland hæst, en Ceylon lægst.
færa sönnur á slíka fullyrð-
ingu.
I þriðja lagi eru vegafram-
kvæmdir sem þessar hinar arð-
bærustu. Þar vegur mest að
ending bifreiðanna, sem um
vegina fara, margfaldast og
hefur þannig í för með sér bein-
an peningalegan sparnað fyrir
eigendur þeirra og fyrir þjóð-
félagið í heild. Ekki er það síð-
ur þungt á metunum, að við-
haldskostnaður þeirra vega,
sem fá bundið slitlag, stórlækk-
ar þrátt fyrir aukna notkun
þeirra, en aukin umferð fylgir i
kjölfar bættra vega, sem aftur
hefur í för með sér auknar tekj-
ur í Vegasjóð.
I fjórða lagi má svo nefna, að
bættir vegir bjóða upp á auð-
veldari samskipti milli lands-
hluta, til hagsbóta fyrir allt at-
vinnulif í landinu og byggða-
þróun yfirleitt."
Á skrælingjastigi
í vegapólitíkinni
„Hvað með öflun fjármagns
til þessa átaks í vegamálum?"
„Ef um stórframkvæmdir er
að ræða og dregið verður úr
kröfum um olíumöl, sem við
teijum almennt allt of miklar,
þá væri hægt að lækka kostnað
mjög mikið og upp á það er
skynsamlegast að stíla.
Ríkið skattleggur umferðina
og þótt ég sé stuðningsmaður
þessarar rikisstjórnar þá kemst
ég ekki hjá því að láta í ljós
mikla óánægju með það hve lít-
ið mióar í framlögum til vega-
gerðar. Við erum á skrælingja-
stigi i pólitíkinni hér hvað varð-
ar allar framkvæmdir i vega-
málum.
Árið 1978 eru áætlaðir 20,8
milljarðar í tekjur hjá ríkinu af
bifreiðum og rekstrarvörum til
þeirra, en í þessari áætlun er 15
kr. hækkun á hvern lítra af
bensíni eins og ráðgert er i fjár-
lagafrumvarpinu. Hins vegar
er talað um að verja 9,6
milljörðum alls í vegafram-
kvæmdir og þar af eru um 2000
millj. kr. í lánum ríkissjóðs.
Menn eru jafnvel aó státa af
þessari rausn, en við teljum að
á meðan við erum eins vanþró-
uð og raun ber vitni i vegagerö
landsins, getum við ekki látið
svona. Við eigum að verja allri
skattlagningunni til uppbygg-
ingar veganna og meiru til. 1
sambandi við raunhæft átak í
vegamálum hafa Færeyingar
verið nefndir og þeir taka til
hendinni svo um munar með
um 40% af sinum fjárlögum á
þessu ári í varanlega vegagerð.
Hins vegar tel ég að skatt-
lagningin hér á landi á bilum
og þvi sem þeim fylgir, sé kom-
inn út í hreinar öfgar. Við höf-
um um þrjár leiðir að velja,
skattleggja bifreiðakaupin, það
er eðlilegra að skattleggja notk-
unina, en ekki þetta hvort
tveggja í eins ríkum mæli og
gert er. Skattlagning á bifreiða-
eignina er hins vegar óveruleg.
Tekjur tengdar um-
ferð eiga að fara
í vegauppbyggingu
Það ætti hins vegar að vera á
hreinu að það er ekki eðlilegt
að tekjur okkar af bifreiðum og
notkun þeirra séu notaðar til
þess að borga ýmsafr opinberar
framkvæmdir fyrir utan vega-
mál, nær er að taka lán til
þeirra framkvæmda sem ekki
heyra til vegamálum.
Það er þjóöhagslega hag-
kvæmt að fara út i stórtækt
átak í uppbyggingu islenzkra
vega eins og ég hef getið hér að
framan og t.d. má nefna að ár-
lega er kastað um 2000 milljón-
um króna í viðhald á þeim
skammbúnu vegum sem við
höfum í dag. Áætlanir gera ráð
fyrir 4000 milljónum kr. í við-
hald vega, en það er þó ekki
eytt nema tveimur milljörðum
króna. Það mun láta nærri að
viðhaldskostnaður á malarvegi
með um 1000 bíla umferð er sá
sami og á oliumalarvegi með
2000 bíla umferð. Ég legg þó
sérstaka áherzlu á byggðasjón-
armiðið, því það sem auðveldar
samskipti manna á milli og ger-
ir þeim auðveldara að búa i
hinum ýmsu byggóum landsins,
það á að sitja í fyrirrúmi hjá
okkur. Ef menn sameinast í
þessu átaki, sem varðar alla
landsmenn, þá er hægt að ljúka
þessu velkefni i skyndi. Við
höfum allt sem til þarf ef vilj-
ann vantar ekki og sem var-
nagla vil ég taka fram að ef
ríkið lætur ekki eftir sinn hlut i
skatttekjum af bifreiðum til
þessa verkefnis þá er erlend
lántaka réttlætanleg.
Pláss f.vrir alla
íslendinga
í bílaflotanum
Yfir 70 þúsund búlar eru í
landinu í dag og því gætu allir
landsmenn verið í ökuferð á
sama tima, því 3—4 ibúar eru á
hvern bfl. Það má þvi segja að
þessi neytendahópur sé öll
þjóðin vegna þess að allir nota
vegakerfið og einhvern tíma
hefur verið hlaupið til fyrir fá-
mennari þrýstihóp og orðið við
Framhald á bis. 55