Morgunblaðið - 14.04.1978, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 14. APRÍL 1978
Útgefandi
Framkwœmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur. Reykjavik.
Haraldur Sveinsson.
Matthias Johannessen.
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjöm GuSmundsson.
Björn Jóhannsson
ASalstræti 6. simi 10100.
Aðalstræti 6. simi 22480.
Áskriftargjald 1 700.00 kr. á mánuSi innanlands
í lausasölu 90 kr. eintakið
Aðgerðir norskra
stjórnvalda
Hinn mikli olíuauöur
Norðmanna veldur því,
að almennt hafa menn litið
svo á, að efnahagur þeirra
stæði mjög traustum fótum
og að styrkur þeirra í
efnahags- og atvinnumálum
mundi fara vaxandi á næstu
árum. En jafnvel þótt olíu-
lindirnar í Norðursjó séu
byrjaðar að mala gull fyrir
frændur okkar í Noregi
standa þeir frammi fyrír
alvarlegum vanda í efna-
hagsmálum. Umræður um
þennan vanda hófust í
Noregi fyrr í vetur. Hann er
í stuttu máli í því fólginn, að
sá kostnaður, sem norskir
atvinnuvegir þurfa að
standa undir er orðinn svo
mikill, að það verð sem
Norðmenn þurfa að fá fyrir
útflutningsafurðir sínar er
ekki fáanlegt á heimsmark-
aði. Þar af leiðir að atvinnu-
fyrirtækin standa ekki und-
ir kostnaðinum og neyðast
til að draga saman seglin og
segja upp fólki. Fjölmargar
atvinnugreinar í Noregi
standa nú frammi fyrir
þessum vanda.
í raun og veru er þetta
vandamál Norðmanna mjög
áþekkt þeim vanda, sem
Svíar fást við. Fyrir
nokkrum árum lentu sænsk
atvinnufyrirtæki í þeirri
aðstöðu að geta ekki selt
framleiðsluvörur sínar
vegna samdráttar í efna-
hagsmálum helztu iðnaðar-
ríkja heims. Viðbrögð Svía
voru þau, að þeir notuðu auð
sinn til þess að gera at-
vinnufyrirtækjunum kleift
að framleiða vörur, þótt þær
seldust ekki, en í stað þess
fylltust allar vörugeymslur í
Svíþjóð. Með þessum hætti
var hægt að koma í veg fyrir
samdrátt í rekstri fyrir-
tækjanna og atvinnuleysi,
og Svíar gerðu sér vonir
um, að vörur þeirra yrðu
seljanlegar þegar aftur rof-
aði til í efnahagsmálum
öflugustu ríkja heims. Sá
bati hefur látið á sér standa
og smátt og smátt er að
renna upp fyrir Svíum, að
þeir standa frammi fyrir
stórfelldu og djúpstæðu
vandamáli, sem m.a. hefur
leitt til þess, að í samninga-
viðræðum sænsku verka-
lýðsfélaganna og vinnuveit-
enda fyrr í vetur stóð deilan
im það, hvort kaup ætti
ekkert að hækka eða um
2%. Niðurstaðan varð sú, að
laun hækkuðu um örfá
prósent, ef vísitöluhækkanir
eru meðtaldar.
Að undanförnu hafa
staðið yfir í Noregi viðræður
milli verkalýðssamtakanna
og vinnuveitenda og höfðu
verkalýðssamtökin boðað
allsherjarverkfall í dag,
föstudag, sem hefði orðið
hið fyrsta í Noregi í
nærfellt hálfa öld, ef til þess
hefði komið. En af því
verður ekki vegna þess, að
jafnaðarmannastjórnin í
Noregi hefur ákveðið að vísa
þessari kjaradeilu til
gerðardóms og á úrskurður
gerðardómsins að gilda um
kaup og kjör á norskum
vinnumarkaði næstu 2 árin
og verður ekki áfrýjað. Þessi
ákvörðun norsku stjórnar-
innar jafngildir því banni
við verkföllum. Þessar
aðgerðir jafhaðarmanna-
stjórnar í Noregi hljóta að
vekja mikla athygli. í fyrsta
lagi vegna þess, að þær
undirstrika, hversu alvar-
legar horfur eru í efnahags-
og atvinnumálum Norð-
manna, þrátt fyrir olíuauð
þeirra og í öðru lagi vegna
þess, að um er að ræða
ríkisstjórn Verkamanna-
flokksins, sem hefur mjög
náin tengsl við norsku
verkalýðssamtökin.
Þegar þessi efnahags-
vandamál frændþjóða okkar
eru höfð í huga og þær
harkalegu ráðstafanir, sem
norska ríkisstjórnin hefur
gripið til nú, ætti mönnum
að verða ljóst, að sá vandi
sem við Islendingar höfum
átt við að etja í efnahags-
málum um nokkurt skeið er
ekkert einsdæmi eða til
marks um, að stjórnvöldum
hér séu mislagðari hendur
við stjórn efnahagsmála en
ríkisstjórnum í öðrum
löndum. Þvert á móti er
athyglisvert, að okkar ríkis-
stjórn hefur tekizt að fást
við þessi vandamál án þess
að til atvinnuleysis hafi
komið. Hið sama verður
ekki sagt um ýmsar
nágrannaþjóðir okkar.
Ríkisstjórnin hér hefur
heldur ekki gripið til svo
harkalegra ráðstafana, sem
stjórnvöld hjá margfalt
auðugri þjóð, Norðmönnum,
hafa talið nauðsynlegar.
Þeir sem telja, að allt sé
verra hjá okkur en öðrum
ættu því að huga að vanda-
málum frændþjóða okkar og
aðgerðum ríkisstjórna í
nágrannalöndum í efna-
hagsmálum.
Ljósm. Friðþjófur.
„Alvarlegt atvinnu
ástand framundan
á Raufarhöfn”
„VIÐ höfum sloppiö ágætlega að
því leyti að skipið er ekki ónýtt.
Hins vegar er botn þess mjög illa
leikinn þar sem skipið hjóst mikið
á strandstað og talið er að viðgerð
taki langan tíma. Þá tel ég ólíklegt
að islenzku skipastöðvarnar geti
gert við jafn alvarlega og mikla
skemmd svona fyrirvaralaust og
ætli við verðum ekki jafnvel að
senda skipið til útlanda til við-
gerðar. Þó svo að við höfum ef til
vill sloppið tiltölulega vei frá
strandinu, hvað skipið snertir, þá
er útlitið í atvinnumálum þorpsins
aftur á móti mjög alvarlegt vegna
þessa." Þannig mælti Helgi Ólafs-
son sveitarstjórnarmaður á
Raufarhöfn í viðtali við Mbl. á
Raufarhöfn í gærmorgun. Um
Sigrún Björnsdóttir aíhausar
að líkindum færri fiska á
næstunni en hún reiknaði með
fyrir strand Rauðanúps.
nóttina tókst skuttogaranum
Sléttbak frá Akureyri og varð-
skipinu Þór að draga á flot af
strandstað skuttogara þeirra
Raufarhafnarbúa, Rauðanúp ÞH
160, en hann strandaði á miðviku-
dagsmorgun fyrir mynni Hrúta-
vogs skammt frá Raufarhöfn. Leki
kom að togaranum er hann var
dreginn á flot.
Rauðinúpur hefur undanfarin
ár verið kjölfestan í atvinnulífi
Raufarhafnar og fyrirsjáanleg
fjarvera togarans frá veiðum nú,
hefur ekki einungis í för með sér
atvinnuleysi að einhverju marki,
að sögn heimamanna, heldur
kemur hún einnig illa við út-
gerðarfyrirtækið og frystihúsið.
Raddir voru uppi í gær meðal
Raufarhafnarbúa að þegar í stað
bæri að athuga frieð að fá leigðan
togara til staðarins til að koma í
veg fyrir atvinnuleysi.
Eins og skýrt var frá í Mbl. í
gær voru á miðvikudag gerðar
árangurslausar tilraunir til að
draga Rauðanúp á flot. Um
kvöldið kom varðskipið Þór á
strandstað og tókst því og Slétt-
bak að draga Rauðanúp á flot á
öðrum tímanum aðfaranótt
fimmtudagsins. Samkvæmt dag-
bók í vélarrumi strandaði Rauði-
núpur klukkan 9.30 á miðviku-
dagsmorgun. Ljósavél stöðvaðist
og skipið þar með stjórnlaust
aðeins fimm mínútum áður, eða
klukkan 9.25.
Skipverjar á Rauðanúpi tjáðu
blaðamanni Mbl. á Raufarhöfn í
gær að togarinn hefði losnað af
strandstað um 30—45 mínútum
eftir að Þór og Sléttbakur hófu að
toga í hann á flóðinu eftir
miðnættið. Þeir sögðu að taugar
hjálparskipanna hefðu verið
festar í stefni Rauðanúps sem stóð
upp í fjöruna. Var togarinn þvi
snúinn út af strandstaðnum sem
var stórgrýtt fjara skammt
sunnan við Raufarhöfn.
Þegar Rauðinúpur var dreginn
úr fjörunni slóst hann mikið og
hjóst við stórgrýttan botninn, að
sögn skipshafnarinnar. Þó hjóst
hann öllu meira þegar hann
strandaði, að sögn hinna sömu.
Skömmu eftir að skipið náðist á
flot, en það var um kl. 01.50, varð
þess vart að sjór var í lestinni.
Blandaðist hann svartolíu og þótti
áhöfninni því líklegt að komið
hefði rifa á botntanka einnig.
Skömmu áður en Rauðinúpur
náðist á flot var kominn sjór í
vélarrúm, en sá leki var vægur.
Lensidælur skipsins höfðu sæmi-
lega undan að dæla úr lestunum,
en þó var ætíö 40— 50 sentimetra
sjór í lestunum þar til að komið
var í höfn seint um nóttina þá
Og vart ntun Soffía Erlings-
dóttir panna fiökin mikið
iengur, í bili a.m.k.
voru slökkvidælur og dælur úr Þór
settar um borð í Rauðanúp.
Skipverjar á Rauðanúpi sögðu í
spjalli við Mbl. að skömmu áður
en togarinn skyldi sigla út úr
innsiglingunni hefði drepist á
ljósavel skipsins, en við það fara
öll stjórntæki úr sambandi og
einnig á aðalvélin þá að drepa
sjálfkrafa á sér. Aðalvélin drap þó
ekki á sér strax og hélt Rauðinúp-
ur því áfram inn með klettóttri
ströndinni. Þegar vélin stöðvaðist
síðan rak Rauðanúp stjórnlaust
með öllu upp í syðri fjöruna fyrir
myjini Hrútavogs.
Frá því að ljósavélin stöðvaðist
liðu aðeins nokkrar mínútur þar
til Rauðinúpur strandaði, að sögn
skipverja. Kallað var í land, og vel
brugðist við en togarinn var þó
strandaður löngu áður en bátar
komu á vettvang.
Eins og áður segir steytti
Rauðinúpur mikið á stórgrýtinu á
strandstað. Þegar fjaraði stóð
hann alveg hreyfingarlaus, var
klossfastur og skorðaður af í
stórgrýtinu, sögðu skipverjar. Þeir
telja líklegt að botninn sé mjög
illa farinn og að mánuði taki að
gera við skemmdirnar. Líklegt var
talið á Raufarhöfn í gærmorgun
að Rauðinúpur yrði annaðhvort
dreginn til Akureyrar eða Reykja-
víkur þegar í gærkvöldi. Sjópróf
hafa enn ekki verið ákveðin.
Raufarhafnarbúar eru allir sem
einn felmtri slegnir yfir strandi
Rauðanúps. Við þeim blasir að
öllum líkindum eitthvert atvinnu-
leysi, og voru flestir viðmælendur
blaðamanna Mbl. á Raufarhöfn í
gær frekar þungbúnir vegna
þessa. -
„Þetta er mikil blóðtaka fyrir
staðinn," sagði Una Kristjánsdótt-
ir í frystihúsinu við Mbl. „Það er
augljóst mál að þegar við verðum
búin að verka þann afla sem
Rauðinúpur landaði hér fyrir
nokkrum dögum þá skapast mikl-
ar eyður í starfsemi hússins.
Atvinnuleysi meðal okkar starfs-
mannanna þýðir að sjálfsögðu
tekjumissi, en strand togarans
mun ekki síður koma mjög baga-
lega við fyrirtækið," sagði Una.
Hrefna Friðriksdóttir, hrepp-
stjóri Raufarhafnarhrepps og
starfsstúlka í frystihúsinu, var á
sama máli og Una. „Strandið á
eftir að hafa alvarlegar afleiðing-
ar í för með sér, bæði hjá
fyrirtækinu og starfsfólkinu. Það
er vonandi að vel takist með
fiskirí hjá þilfarsbátum og trillu-
bátunum þegar vorar og í sumar,"
sagði Hrefna.
Morgunblaðsmenn spjölluðu við
fleiri starfsstúlkur í frystihúsi
staðarins og voru þær allar á einu
máli að framundan væru tímar
hálfgerðrar ördeyðu í atvinnumál-
um Raufarhafnarbúa.
—ágás.