Morgunblaðið - 15.10.1978, Blaðsíða 14

46
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. OKTÓBER 1978
spennu, eiga grundvallarreglur
þínar, kæri Dickens, ennþá við,
grundvallarreglur sem þú settir
fram með svo mikilli hjartahlýju
jafnvel tilfinningasemi: ást á
fátækum, ekki endilega einstökum
fátæklingum heldur allri alþýðu
manna, sem hefur verið hafnað,
annað hvort sem einstaklingum
eða í heild en sameinast og nær
samstöðu. Kristið fólk sem fer að
dæmi Krists ætti hiklaust að
auðsýna þeim einlæga og opinskáa
ást.
Samstaða: VKið erum öll á sama
báti: fólk sem hefur færzt nær
hvort öðru, en í stórsjó. Ef við
viljum forðast alvarleg átök þá er
þetta reglan: allir fyrir einn og
einn fyrir alla; knýjum það áleiðis
sem sameinar okkur, gleymum því
sem sundrar okkur.
Traust á guði: Þú sagðir með
orðum sögupersónu þinnar, vofu
Marleys, að þú vildir að stjörnur
vitringanna frá Austurlöndum
lýstu heimili hinna fátæku.
Nú í dag er allur heimurinn
heimili hinna fátæku og hefur svo
mikla þörf fyrir guð!“
Heimurinn kynntist Albino Luciani lítið þá 34 daga sem hann sat á páfastóli að öðru
leyti en pví að hann var brosmildur og aðlaðandi bros hans lýsti gleði og hjartahlýju.
Opin bréf, sem hann ritaði nokkrum kunnum persónum sögunnar, varpa Ijósi á
eiginleika hans, ást, kímnigáfu og samúð: Hér með birtast útdrættir úr nokkrum pessum
bréfum.
Kæri Dickens
Bréf páfa til enska skáldsagna-
höfundarins Charles Dickens hefst
á því að hann kveðst hafa lesið
bækur hans sem drengur. „Þær
voru hlýlegar, hugmyndaríkar,
mannlegar og gegnsýrðar tilfinn-
ingu fyrir þörfina á félagslegum
umbótum." Páfi rekur kynni
Dickens af fátækt í bernsku.
„Þess vegna eru skáldsögur
þínar uppfullar af fátæku fólki
sem býr við hræðileg skiiyrði.
Þetta voru hinar kúguöu og þú jóst
yfir þá allri samúð þinni. And-
spænis þeim stóðu kúgararnir sem
þú brennimerktir með penna
þínum dýfðum í reiði og háði,
eiturhvössum penna, sem hefði
getað höggvið bronz."
Síðan fylgir lýsing á Scrooge í
sögunni Jólaævintýri (A christmas
Carol), sem aðeins hugsaði um
peninga og viðskipti, og samræður
hans við vofu félaga hans, Marley,
sem vildi hjálpa fátækum.
„Rúm eitt hundrað ár eru liðin
síðan þú skrifaðir þessar línur,"
heldur páfi áfram. „Þér léki
forvitni á að vita hvort og hvernig
bót hafi verið ráðin á þeirri fátækt
og því ranglæti sem þú fordæmdir.
Eg skal segja þér eins og er. I
landi þínu og í öllum iðnaðarlönd-
um Evrópu hefur aðstaða verka-
manna batnað heilmikið. Eini
styrkur þeirra var fjöldi þeirra. Og
þeir beittu honum.
Uinir gömlu ræðumenn
sósíalista áður fyrr sögðu sögu:
úlfaldinn var á ferð um eyðimörk-
ina. Hófar hans tróðu á sandkorn-
unum og hann sagði sigri hrós-
andi: „Ég krem ykkur, ég krem
ykkur!"
Sandkornin létu kremja sig, en
vindurinn, hinn ógnþrungni eyði-
merkurvíndur vaknaði og hrópaði:
„Komið hingað, fylgið mér! Við
skulum refsa þessari skepnu og
grafa hann í stórum sandhól!"
Verkamennirnir voru einu sinni
dreifð og aðskilin sandkorn, en nú
hafa verkalýðsfélögin sameinað þá
og þau geta óneitanlega haldið því
fram að þau hafi verið burðarás
aukinnar velmegunar verka-
manna.
En jafnvel meðal ríku þjóðanna
leynist enn fátækt og öryggisleysi
á nokkrum stöðum. Margir verka-
menn eru atvinnulausir og atvinna
þeirra er ótrygg. Þeir njóta ekki
alltaf viðunandi verndar gegn
slysum. Oft finnst þeim komið
fram við sig eins og framleiðslu-
tæki, ekki aðalhluta þeirra.
I æðislegu kapphlaupi um að
komast í efni og með óhóflegri,
brjálæðislegri notkun óþarfra
hluta hefur líka nauðsynjum verið
kastað á glæ: hreinu lofti og vatni,
þögn, innri frið, hvíld.
Við margvíslegan ótta og kvíða
er að stríða. Mörgum finnst að
úlfaldinn í eyðimörkinni, sem
ráðast verði gegn og grafa, sé ekki
aðeins kapitalismi heldur allt
núverandi „kerfi“ sem verði að
kollvarpa í byltingu. Aðrir halda
að umbyltingarþróunin sé
þegar hafin. Ríku
neytendaþjóðfélögin
sem sólunda auðlindum
jarðar Verði að draga
saman seglin,
þrengja verði að,
atvinnuvegum
og draga úr
neyzlu og
samdráttur
hljóti að taka við
í öllum þessum
vanda, kvíða og
Kæri Gosi:
Eins og í bréfinu til Diekens
rekur páfi heitinn kynni sín af
Gosa í barnæsku og segist viija
gefa honum nokkur heilræði um
framtíð hans sem ungs pilts og
manns. Hann segir að Gosi hafi
haft marga ráðgjafa og skrifar
síðan:
„Tókstu eftir því að ég taldi ekki
álfkonuna með ráðgjöfum þínum.
Þegar morðingjar veittu þér eftir-
för knúðir þú örvæntingarfullur
dyra á húsi hennar; hún leit út um
gluggann, andlit hennar var ná-
fölt, hún neitaði að hleypa þér inn
og lét hengja þig.
Nei, enginn ætti að meðhöndla
dreng svona þegar honum verða á
mistök, einkum ef hann er að
komast á eða er kominn á þau ár
sem eru kölluð „erfið", það er
aldurinn 13 til 16 ára, sem þú
kemst á bráðum Gosi.
Bíddu hægur: þetta verður
erfitt, það geturðu verið viss um,
bæði fyrir þig og kennara þína. Þú
ert ekki lengur barn, svo að þú
munt fyrirlíta félagsskap, bækur
og leiki litlu barnanna; þú ert ekki
ennþá orðinn karlmaður svo að þér
finnst þú vera misskilinn og að ailt
fullorðna fólkið vísi þér á bug.
Þú stækkar ört, sem er þreyt-
andi, og allt í einu finnst þér þú
vera með hrikalega langa fætur,
handleggi eins og á apa og málróm
sem tekur undarlegum og óvænt-
um breytingum.
Þú finnur hjá þér sterka löngun
til að halda fram sjálfstæði þínu.
Annars vegar verður þú í uppreisn
gegn umhverfi þínu, heima hjá þér
og í skólanum; á hinn bóginn
muntu glaður sætta þig við
Charles Dickens
Opin
bréf frá
Jóhannesi